R O C Z N I K I G L E B O Z N A W C Z E , T . X X X I , N R 3/4, W A R S Z A W A 1980
Z Y G M U N T M A Z U R , T A D E U S Z O R L IK
W P Ł Y W P O Z IO M U P O G ŁÓ W N E G O N A W O Ż E N IA A Z O T E M I N A W A D N IA N IA N A P L O N O W A N IE N IE K T Ó R Y C H R O Ś L IN
U P R A W IA N Y C H N A ZB O C Z A C H L E S S O W Y C H
K ated ra M e lio ra cji i B udow nictw a R olniczego A R w Lu blin ie W S T Ę P
Zróżnicowanie środowiska edaficznego w terenach urzeźbionych było przedm iotem badań wielu autorów [1, 2, 5, 9, 10, 11]. S tw ierdzili oni nie tylko znaczne różnice w budowie profilów glebowych, ale także we właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby. Główną przyczynę tego zróżnicowania przypisuje się procesom erozyjnym . N a j niższe plonowanie roślin uprawnych występuje niemal zawsze w stre fie zboczy o największym nachyleniu. Pow oduje to nie tylko n ajpłyt szy profil glebow y, uboższy w składniki pokarmowe niż na terenach płaskich, ale również częste d eficyty w ody w glebie podczas w egetacji roślin [3, 4, 6, 7, 8]. Badania nasze mają na celu określenie działania nawożenia pogłównego azotem oraz nawadniania na plonowanie roślin uprawianych na zboczach lessowych.
Z A K R E S I M E T O D Y K A B A D A Ń
Doświadczenia przeprowadzono na zboczach lessowych o wystawie południowej i północno-wschodniej w R ZD Elizówka k. Lublina (rys. 1). W ystępują tu dwa pola wstęgowe szerokości po 20 m, których spadek
na zboczu o wystawie południowej wynosi: P x — 12,5%, P 2 — 12,0%,
a na zboczu o wystawie północno-wschodniej: P x — 16,3%, P 2 — 14,5%. Doświadczenia ze zróżnicowanym pogłćwnym nawożeniem azoto w ym i nawadnianiem prowadzono w układzie split-plot w 4 pow tórze
niach. Powierzchnia poletka do zbioru wynosiła 20 m2. Na polu P 1 w
roku 1972 uprawiano mieszankę jarą (owies odmiany Udycz Żółty 100 k g + ję c zm ie ń jary odmiany Skrzeszowicki 120 kg na ha). Przed- siewnie dano 120 K 20 i 65 kg P 20 5 na hektar, zaś azot pogłównie w ilości 60 i 120 kg w dwóch dawkach. Jednorazowe nawodnienie prze prowadzono w dniu 9.V I dawką 20 mm.
166 Z. Mazur, T. Orlik
Rys. 1. M iejsce badań i p rofile odkryw ek glebow ych
7 — p o ło ż e n ie d o ś w ia d c z e ń , 2 — m ie js c e o d k r y w e k g le b o w y c h i b a d a ń w ilg o tn o ś c i g le b Investigations places and soil outcrops
l — s itu a tio n o f e x p e r im e n ts , 2 — p la ces o f s o il o u tc ro p s and o f s o il m a is tu re d e te r m in a t io n
W roku 1973 uprawiano buraki cukrowe odmiany A J 3 siejąc 25 kg na hektar przy rozstawie m iędzyrzędzi 0,5 m. Przed siewem dano 100 kg K*20 -i ,90 kg P 20 5 na hektar. A zot wniesiono pogłównie w ilości 100 i 200 kg w dwóch dawkach. Nawadnianie przeprowadzono dwukrotnie: 16 i 30 sierpnia, w łącznej ilości 20 i 40 mm.
W roku 1974 uprawiano owies odmiany Flemingweiss, siejąc 160 kg na hektar. Przed siewem glebę w y nawożono 115 1 ^ " 20 i 65 kg P 20 5
167
na hektar. A zot dano pogłównie w ilości 60 i 120 kg w dwóch dawkach: pierwszą w czasie krzewienia roślin, drugą podczas strzelania w źdźbło. Przeprowadzono jednorazowe nawadnianie w dniu 20.V dawką 10 mm.
Na polu P 2 w roku 1972 uprawiano pszenicę jarą odmiany Opolska. Ilość wysiewu wynosiła 220 kg/ha. Przed siewem dano 120 kg K 20 i 65 kg P 20 5 kg/ha, zaś azot pogłównie w dwóch poziomach 40 i 80 kg/ha i w dwóch dawkach. Pierw szą dawkę dano po wschodach, drugą w okre sie strzelania w źdźbło. Nawadnianie przeprowadzono 9.V I dawką 20 mm.
W roku 1973 uprawiano owies odmiany Udycz Żółty. Ilość wysiewu wynosiła 160 kg/ha. Przed siewem dano 95 kg K 20 i 75 kg P 20 5, zaś azot pogłównie w ilości 60 i 120 kg na hektar w dwóch dawkach. N a wadniania nie przeprowadzano ze względu na dostateczną ilość w ody w glebie.
W roku 1974 uprawiano mieszankę jarą na zielono (owies odmiany Flemingweiss 150 kg + wyka jara odmiany Szelejewska 50 kg na h ek tar). Przed siewem dano 130 kg K 20 i 75 kg P 20 5, a azot pogłównie w ilości 50, 100, 150 i 200 kg na hektar w dwóch dawkach po wscho dach roślin i w czasie strzelania w źdźbło. Nawadniania nie stosowano. Dawki wody oraz term iny nawadniania ustalano na podstawie obser w acji i pomiaru aktualnej wilgotności gleby. W celu m ożliw ie dokład nego dozowania wody glebę zraszano wodą z konewki.
P lon y poddawano obliczeniom statystycznym, a półprzedziały ufnoś ci wyliczono opierając się o w ielokrotny test Scheffego.
Badania glebowe przeprowadzono w środku szerokści pól wstęgo wych. Skład mechaniczny gleby oznaczono metodą areometryczną. W łaś ciwości fizyczne i chemiczne określano metodami konwencjonalnymi. Aktualną wilgotność gleby badano metodą suszarkową w trzech pozio mach i czterech powtórzeniach. Ilość w ody w jednom etrowej warstwie gleby wyliczono na podstawie jej gęstości i wilgotności w agow ej gleby.
C H A R A K T E R Y S T Y K A W A R U N K Ó W K L IM A T Y C Z N O -G L E B O W Y C H
W czasie badań okres w egetacyjn y pod względem tem peratury zbli żony był najbardziej do przeciętnego z wielolecia w roku 1973. W roku 1972 był najcieplejszy, a w roku 1974 najchłodniejszy (tab. 1). Najsuch szy okres w egetacyjny był w roku 1973, a w latach 1972 i 1974 był w ilgotniejszy od przeciętnego.
Na badanych zboczach występują gleby brunatne średnio zm ywane [1, 5, 9, 11].
G leby na polach wstęgowych pod względem budowy profilu nie od biegają od siebie. Zaznacza się jedynie nieco większa miąższość pozio mu próchnicznego i głębokość występowania skały lessowej na zboczu północno-wschodnim (odkryw ki II i IV ), co świadczy o mniejszym
na-168 Z. Mazur, T. Orlik
t a b e l a 1
Opady atm osferyczne w mm i śre d n ie tem peratury p o w ietrz a w °C w E lizów ce k / L u b lin a
Atm ospheric p r e c i p i t a t i o n s in mm and mean a i r tem perature in C° a t E lizów k a near L u b lin
Opady ~ P r e c i p i t a t i o n s Temperatura - Temperature
M ie s ią c rok year
Month .1972 1973 1974 19601881- 1972 1973 1974 1881- 1960 x I 22,5 8 ,3 4,7 28,8 -9 ,1 - 3 , 3 - 2 , 2 - 4 , 2 I I 3,2 28,4 25,4 28,1 -1 ,'3 0 ,7 1,8 -3 ,1 I I I 6 ,4 25,6 7,1 30,4 3,2 3*1 3,6 0 ,8 IV 39,3 26,2 15,5 41,3 Q.1 7 ,4 6 ,7 7 ,5 V 36,4 103,6 53,3 48,5 14,1 12,9 11,0 13,4 VI 59,5 55,5 162,6 70,0 17,5 15,8 14,1 16,9 V II 68,2 62,4 146,5 85,6 20,7 17,7 1б,0 18,6 V I I I 142,8 32,6 41,9 74,7 1 6 ,8 17,7 17,9 17,6 IX 82,2 4 2,3 52,8 44,7 11,9 13,0 13,6 13,3 X 24,3 39,5 220,9 40,9 5,7 6 ,2 6 ,5 7 ,7 X I 26,4 44,3 39,3 39,4 3,5 1,1 3,2 2,8 X I I 4,7 22,6 52,1 35,4 - 1 , 4 - 1 , 2 1,5 -1 ,1 Roczne 515,9 491,3 822,1 567,8 7,6 7,6 7,8 7 ,5 IV -IX 423,4 322,6 472,6 Зб4,8 - - -
-x ś r e d n ie d la s t a c j i L u b lin - Mean f o r the S ta tio n in L u b lin
tężeniu procesów erozyjnych niż na zboczu południowym.
Na obydwu zboczach obserwuje się znacznie mniejszą zawartość próchnicy na górnym polu wstęgowym niż na polu dolnym. Zasobność w przyswajalny fosfor w poziomie próchnicznym wszystkich odkrywek jest na ogół dobra, natomiast w przysw ajalny potas jest niska. W ęglan wapnia występuje dopiero w skale m acierzystej, gdzie jego zawartość przekracza 10%. W górnych poziomach wszystkich odkryw ek pH w KC1 waha się w granicach od 5,1 do 5,6 i wzrasta dopiero w skale lessowej, gdzie wynosi 7,4.
Pod względem składu mechanicznego, jak i innych właściwości f i zycznych nie ma większych różnic w tych samych poziomach poszcze gólnych odkrywek glebowych.
W poziomach próchnicznych na zboczach zawartość piasku wynosi przeciętnie 4%, części pyłow ych 54% i spiawialnych 42%. Gęstość właś ciwa wynosi 2,65 g/cm3, gęstość objętościowa 1,40 g/cm3, porowatość ogólna 47%), kapilarna pojemność objętościowa 40%, współczynnik prze puszczalności wodnej 0,00005 cm/s.
A n a liz u je ilość wody w glebie (rys. 2) należy zaznaczyć, że rośliny na glebach lessowych nie odczuwają braku wody przy pF = 3,0, co
od-Rys .2. Ilość w od y (mm) w jedn om etrow ej w arstw ie gleb y na dwóch polach w stę gow ych zbocza południowego i północno-wschodniego n-i tle opadów dobow ych I — p o le P 2, w y s ta w a S, 11 — p o le P 2, w y s ta w a N S , I I I — p o le P lt w y s ta w a S. I V — p o le P b
w y s ta w a N K , O — cpacl w m m , W — ilo ś ć w o d y w m m
W ater amount in mm in a 1-meter soil layer on tw o ribbon fields of the southern and north-eastern slope against the background of daily precipitations I — fie ld Po. S e x p o s itio n . II — fie ld P ?. N E e x p o s itio n . // — fie ld P j. S e x p o s itio n , I V —
f ie ld P j, N E e x p o s itio n , О — p r e c ip it a tio n s in m m , W — w a t e r a m o u n t in m m
170 Z. Mazur, T. Orlik
powiada 220 mm słupa w ody w m etrow ej warstwie gleby. P rzy pF = 4,2 ilość w ody dla lessów odpowiada 80 mm w m etrow ej warstwie i rośliny nie mogą już czerpać w ody z gleby.
W okresie w egetacyjn ym 1972 r. ilość w ody spadła poniżej 220 mm w pierwszej dekadzie czerwca i stan taki utrzym yw ał się do p ierw szych dni sierpnia. Toteż nawadnianie w tym okresie było uzasadnione. W roku 1973 ze względu na duży zapas wody w glebie z okresu pozimowego i wysokie opady w maju rośliny zbożowe nie odczuwały braku wody, natomiast od trzeciej dekady sierpnia wystąpił trudniej szy okres dla roślin okopowych.
Okres w egetacyjn y roku 1974 odznaczał się najwyższą sumą opadów atmosferycznych. Mimo to w maju zawartość w ody w glebie na zboczu południowym i jednym polu zbocza północno-wschodniego obniżyła się
poniżej 220 mm, dlatego nawadnianie w tym okresie było potrzebne. Poczas suszy najmniejszą ilość w ody zauważa się na dolnym polu wstęgowym zbocza o wystawie południowej. Na polu tym występowały rów nież największe wahania ilości w ody w badanym okresie.
W Y N I K I B A D A N IA P L O N Ö W
W roku 1972 na obydwu zboczach nie stwierdzono istotnego w pływ u nawożenia pogłównego azotem i nawadniania na plon ziarna mieszanki; jedynie na zboczu południowym wystąpiła tendencja do wzrostu plonu ziarna, a szczególnie słomy. W plonie m iędzy zboczami w poszczegól nych kombinacjach większych różnic nie było.
W roku 1973 również na obydwu zboczach nie stwierdzono istotnego T a b e l a 2
Plony m ieszanki /ow ies + jęczm ień/ w z a le ż n o ś c i od pogłównego nawożenia azotowego i n aw adniania w t/ha w 1972 r . / p o le P ^
Y i e l d s o f the m ixture / o ats + b a r le y / in tons from h e c t a r e , depending on the f o l i a r n it r o g e n f e r t i l i z a t i o n and i r r i g a t i o n , in 1972 / f i e l d P^/ Kombinacje Treatment P lon - Y i e l d 0 ïï0,060 H0,120 N0,060 20 mm N0 f 120 20 mm
Zbocze o wystaw ie S - Slope o f the S e x p o s it io n
Z ia rn o - G rain 2,09 2,26 2,41 2,22 2,39 Słoma - Straw 3,93 i 4,86 I 4,35 4,85 4,99 Zbocze o wystawie ITS - Slop e o f the ITS e x p o s it io n
Z ia rn o - G rain 2,54 2,4 o 2,02 2,32 2,20
Słoma - Straw 4,71 4,55 4,61 4,75 5,05
P ó łp r z s d z i a ł d la nawożenia i nawadniania LQ = 0,42 t H a l f - i n t e r v a l f o r f e r t i l i s a t i o n and i r r i g a t i o n = 0.42 t
Technologia gleby 171 X a j U 1 Û 3
Plony buraków cukrowych w z a le ż n o ś c i od pogłównego nawożenia azotowego i n aw adniania w t/ha w 1973 r . /pole P^/
Sugar beet y i e ld s in ton s from h e c t a re , depending on the f o l i a r n it ro g e n f e r t i l i z a t i o n and i r r i g a t i o n in 1973 / f i e l d P ^ Kombinacje Treatment Plon - Y i e l d 0 N0,100 *0 ,2 0 0 N0,100 20 шга *0,10 0 40 mm *0 ,2 0 0 20 mm *0 ,20 0 40 DDQ
Zbocze o wystawie S Slope o f the S e x p o s it io n
K orzenie - Roots 40,7 52,3 45,6 49,6 51,6 52,6 49,1
L i ś c i e - Leves 28,5 4 0,7 44,8 28,5 32,5 4 0,3 33,2
Zbocze o w ystawie îfS Slope o f the NE e x p o s it io n
K orzenie - Roots 44,5 43,8 41,6 46,8 47,5 44,1 44,7 L i ś c i e - Leves 39,5 39,8 41,4 35,0 35,7 40,8 39,4 P ó łp r z e d z ia ł d la nawożenia i n aw adniania 1Q H a l f - i n t e r v a l f o r f e r t i l i z a t i o n and i r r i g a t i o n P ó łp r z e d z ia ł d la zboczy Lq = 2 ,7 t H a l f - i n t e r v a l f o r s lo p e s LQ = 2 .7 t ■= 3,8 t L0.05 “ 3.8 t
w pływ u nawożenia pogłównego azotem i nawadniania na plon buraków cukrowych. W ystąpiły jednak istotne różnice w plonie korzeni m iędzy zboczami na korzyść zbocza o wystawie południowej. Buraki cukrowe zbocza południowego m iały o 0,2% wyższą zawartość cukru niż buraki ze zboczą o wystawie północno-wschodniej.
W roku 1974 na obydwu zboczach wystąpiły istotne różnice w plonie owsa w kombinacjach z nawożeniem pogłównym azotem oraz z
nawo-T a b e l a 4
P lony owsa w z a le ż n o ś c i od pogłównego nawożenia azotowego i n aw adniania w t/ha w 1974 r . / po le P^/
Oat y i e l d s In tons from h e c t a re , depending on the f o l i a r n itro g e n f e r t i l i z a t i o n and i r r i g a t i o n in 1974 / f i e l d P Acmbinacje Treatment P lon - Y i e l d 0 0 10 газ I *0 ,0б 0 I о CJ J ? *0,06 0 10 mm *0,12 0 10 mm
Zbocze o wystawie S - S lo ^ s c f the S e x p o s it io n
Z ia rn o - G rain 3 ,0 3 3,33 3,39 j 4,26 4,01 4,36
Słoma - Straw 4,79 5,11 M B j 6,94 6 ,4 3 7,08
Zbocze o wystaw ie NE - Slope o f the XiC e x p o s it io n
Z ia rn o - G rain 1.73 1,74 2,97 3,36 3,28 3,33
Słoma - Straw 4,46 4,66 5,23 6,27 5,35 6,4 3
P ó łp r z e d z i a ł d la nawożenia i naw ad niania LQ = 0 ,8 7 t H a l f - i n t e r v a l f o r f e r t i l i z a t i o n and i r r i g a t i o n LQ = 0 .8 7 t P ó łp r z e d z ia ł d la zboczy Lq « 0 ,4 4 t
172 z - Mazur, T. Orlik
T a b e l a 5
P lo n p szen icy J a r e j w z a le ż n o ś c i od pogłównego nawożenia azotowego i naw adniania w t/ha w 1972 r . / p o le Pg/
Summer wheat y i e l d s in tons from h e c t a r e , depending o f the f o l i a r n it ro g e n f e r t i l i z a t i o n and i r r i g a t i o n / f i e l d Pg/ Kombinacje Treatment P lon - Y i e l d 0 K0,040 N0 ,030 N0,040 20 mm ^0,0 80 20 mm Zbocze o wystawie S - Slope o f the S e x p o s it io n
Z ia rn o - G rain 1,60 1,71 1,83 2,10 2,10 Słoma - Straw 2,78 3,41 3,86 4,0 3 4,46
Zbocr.e o wystawie ï?£ - Slope o f the NE e x p o s it io n
Z ia rn o - G rain 1,40 1,56 1,65 1,68 1,83 Słoma - Straw 2,50 3,01 3,05 3,08 3,55 P ó łp r s e d z i a ł d la nawożenia i naw adniania LQ = 0 ,5 3 t
H a l f - i n t e r v a l f o r f e r t i l i z a t i o n and i r r i g a t i o n LQ = 0 .5 3 t
żeniem i nawadnianiem. Natomiast samo nawodnienie dawką 10 mm nie dało zw yżki plonów. W ystąpiły również istotne różnice w plonie owsa m iędzy zboczami. W yższe plony w każdej kombinacji otrzymano na zboczu południowym niż na zboczu północno-wschodnim.
W roku 1972 w plonie pszenicy tak ziarna, jak i słomy zaznaczyły się różnice na korzyść nawożenia pogłównego azotem i nawadniania, sta tystycznie jednak są one nie udowodnione. W yższe plony w każdej kom-T a b e l a 6 F l o n y owsa w z a l e ż n o ś c i od p o g ł ó w n e g o n a w o ż e n i a a z o t o w e g o w t / h a w 1373 r . / p o l e P 2 / Oat y i e l d s i n t o n s f r om h e c t a r e , d e p e n d i n g on t he f o l i a r n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n i n 1973 / f i e l d P 2/ K o m b i n a c j e T r e a t m e n t 0 ^0,060 N0,120 P l o n - Y i e l d . ____________________ Z b o c z e o w y s t a w i e S - 3 i c ; : c o f t b s S e x p o s i t i o n --- r i -Z i a r n o - G r a : л 2 ł 83 ■ 2.,? \ j 1,01 , - ! — ^ S ło ma - 5 brav/ 7 . 0 4 j 7 . " 0 J 7 ; ,/ Z b o c z e о w y s t a w i e IT'D - - l o r o o f V ie iï., с :. Z i a r n o - G r a i n 2,4!3 j 2 , 1 5 1*7î3 St cs a - S t * m j 5 , 5 9 j_______________ 6 £ 2 7 , 0 2 P ć ł p r s e d z i a ł d.la n a w o ż e n i a ^ Q t Q'.j = 0 » 3 4 t H a l f - i n t e r v a l f o r f e r t i l i s a t i o n Ь.3,05 = 0 . 3 4 b
Technologia gleby 173
T a b e l a 7
; Jony /wyk;-. j a r a + o w i o з/ w z i l e ż n o i c i od pogłóvmego
n i a azt' îo.v-j^o w t/hu w 197-î r . / p o l e P 2 / i.iiy.tur: /^хп.'псг vet.oh ł- o~.ta/ y i e l d s i n t o n s f r o n h e c t a r e , ci? pen:ii г г on the f o l i?.r n i t r o g e n f e r t i l i s a t i o n i n 1974 / f i e l d P ? /
binacji uzyskano na zboczu o wystawie południowej niż na zboczu o w y stawie północno-wschodniej.
W roku 1973 na obydwu zboczach nawożenie pogłówne azotem ob niżyło istotnie plony ziarna owsa. N ależy zaznaczyć, że podwójna dawka azotu obniżyła plon bardziej niż dawka pojedyncza. A zot wpłynął jed nak na podwyższenie plonu słomy. Na taki układ plonów miał niew ątpli wie w p ływ lepszy wzrost roślin na poletkach nawożonych azotem, a na stępnie ich wyłożenie się i związane z tym słabsze wykształcenie ziarna. Porów nując plony m iędzy zboczami należy stwierdzić wyższe plony na zboczu o wystawie południowej niż na zboczu o wystawie północno- -wschodniej.
W roku 1974 na obydwu zboczach nawożenie pogłówne azotem po wodowało istotny wzrost plonów zielonej masy mieszanki, lecz ze w zro stem dawki nawozu wzrost pionu był coraz mniejszy. M iędzy zboczami istotnych różnic w plonach nie stwierdzono.
P O D S U M O W A N IE W Y N IK Ó W
Uzyskane plony wskazują, że w latach o przeciętnych i wyższych opadach, przy dostatecznym zapasie w ody w glebie w miesiącach w io sennych nawadnianie zboczy lessowych zabezpieczonych przed erozją wstęgowym układem pól nie jest celowe. Rów nież wysokie nawożenie pogłówne azotem nie daje w takich latach spodziewanej zw yżki plonów.
Zbocze o wystawie południowej okazało się bardziej korzystne pod względem plonowania niż zbocze o wystawie północno-wschodniej.
Biorąc pod uwagę małą ilość badanych gatunków roślin oraz krótki I
174 Z. Mazur, T. Orlik
okres prowadzenia doświadczenia bardzo wskazane jest dalsze prowa dzenie badań w tym zakresie.
L IT E R A T U R A
[1] D o b r z a ń s k i B., B o r o w i e c J., G a w l i k J.: G leby Zakładu R oln iczo« Doświadczalnego Elizów ka, z uw zględnieniem w p ływ u ero zji wodnej. Ann. UM C S Lu blin Sec. E, 13, 1958, 5, 1960.
[2] С h u d e c k i Z.: Próba oceny strat składników pokarm ow ych roślin w lesso w ych terenach erodowanych. Ann. U M C S Lu blin Sec. E, 1955, 1.
[3] G r a b a r c z y k S.: W p ły w nawodnienia i w ysokiego nawożenia na produk cyjność zadarnionego zbocza. Zesz. probl. Post. Nauk roi. 1970, 110.
[4] M a l i c k i L.: E fektyw ność deszczowania oraz intensywnego nawożenia nie których roślin na glebie lessowej. Zesz. probl. Post. Nauk roi. 1973, 140. .{5] M a z u r Z.: Określenie natężenia ero zji w odnej na terenie lessowym Z a
kładu R olniczo-D ośw iadczalnego w Elizów ce. Ann. U M CS Lu blin Sec. E, 13,. 1960, 6.
[6] M a z u r Z., O r l i k T.: Próba ustalenia w p ływ u nawadniania na plon ow a nie niektórych roślin na erodow anych zboczach lessowych. Zesz. probl. Post. Nauk roi. 1974, 119.
[7] N i e w i a d o m s k i W., B o r e ń s k a Ł., S z w e j k o w s k i Z.: Studia nad nawożeniem m ineralnym na stoku. M iędzyn. Symp. „Ochrona gleb przed e ro zją ” , cz. I. IU N G , P u ła w y 1977.
[8] N i e w i a d o m s k i W. , B o r e ń s k a Ł.: Efektyw ność nawożenia m ineralne go na erodow anym stoku. Zesz. probl. Post. Nauk roi. 1977, 193.
[9] O r l i k T.: N iektóre problem y gospodarki roln iczej na erodow anych glebach nalessowych na przykładzie R Z D E lizów ka. Zesz. probl. Post. Nauk roi. 1971, 119.
[10] T u r s k i R.: Substancja organiczna gleb terenów erodowanych. Rocz. glebozn. 22, 1971, 1.
[11] Z i e m n i c k i S.: Ochrona gleb y przed erozją wodną w Elizów ce. Ann. U M C S Sec. E, 15, 1960, 2. 3. М А З У Р , Т. О Р Л И К В Л И Я Н И Е У Р О В Н Я П О Д К О Р М К И А З О Т О М И О Р О Ш Е Н И Я Н А П Л О Д О Н О Ш Е Н И Е Н Е К О Т О Р Ы Х Р А С Т Е Н И Й , В О З Д Е Л Ы В А Е М Ы Х Н А Л Ё С С О В Ы Х С К Л О Н А Х Каф едра мелиорации и сельскохозяйственного строительства, Сельскохозяйственная академия в Лю блине Р е з ю м е В статье представлены результаты опытов с подкормкой азотным удобре нием и орошением, проведённых на двух ленточны х полях, располож енны х на лёссовы х склонах, на их южной и северо-восточной стороне. О пы ты бы ли про ведены в 1972-1974 гг. при следую щ ем севообороте: поле 1-е — посевная смесь (овёс+яч м ен ь), сахарная свекла, овёс;
Technologia gleby 175’ поле 2-e — яровая пшеница, овёс, смесь (овёс+ яровая вика). А зотное удобрение вносили в двух дозах при двух, либо четы рех у д о б р и т е л ь -’ ных уровнях. Срок орошения и нормы воды бы ли поставлены в зависимость от актуальной влаж ности почв и количества атмосф ерны х осадков. П олучен н ы е урож аи показывают, что в годы со средней или повышенной величиной атмосферных осадков при удовлетворительны х ресурсах влаги в почвах в период весенних месяцев орошение лёссовы х склонов, защищенных: от эрозии ленточной системой полей, пе целесообразно. Такж е высокий уровень удобрения азотом в такие годы не приносит ожидаемого повышения урожаев. Ю ж ны й склон оказался боле благоприятным в отношении урожайности, челг северо-восточный. Z. M A Z U R , Т . O R L I K E F F E C T OF T H E F O L IA R N IT R O G E N F E R T IL IZ A T IO N L E V E L A N D OF IR R IG A T IO N O N Y IE L D S O F SOM E C R O PS C U L T IV A T E D O N LO ESS SLO PE S Departm ent of Land Reclam ation and Rural Building Engineering, A gricu ltu ral U n iversity o f Lu blin
S u m m a r y
Results o f the experim ents on fo lia r nitrogen fertiliza tion and o f irrigation^ carried out on tw o ribbon fields, established on loess slopes of southern and north-eastern exposition, are presented in the paper. The experim ents covered the period 1972-1974 at the fo llo w in g crop rotations:
— fie ld P x m ixtu re [oats + barley], sugar beets, oats,
— fie ld P 2 — summer wheat, oats, m ixture (oats + summer vetch).
Th e nitrogen fertiliza tio n was applied in tw o rates, from tw o to fou r levels. Irriga tion dates and w ater application rates depended on the actual soil moisture- and atmospheric precipitations.
The yields obtained proved that in years w ith average and high atmospheric- precipitations, at a sufficient w ater reserve in soil in spring months, the irrig a tio n o f loess slopes is not purposeful. Either, high fo lia r nitrogen fertiliza tion le vel does not give in such years expected yield increments.
T h e slope of southern explosition proved to be more favou rable as rega rd s yield in g than that of north-eastern exposition.
Pr of. dr Z y g m u n t Mazur Katedra Melioracji
i Bu d ow ni ct wa Rolniczego A R Lublin, ul. Leszczyńskiego 7
