R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T . X X X V I , N R 3, S. 51—65, W A R S Z A W A 1985
B R O N ISŁA W GIEDROJC
W ŁAŚCIW OŚCI CHEM ICZNE I FIZY CZN E N IEK TÓRYCH GLEB ORGANICZNYCH W DOLINIE RZEK I ŚR ED ZIA N K I
NA DOLNYM ŚLĄ SK U
K atedra G leb ozn aw stw a A k ad em ii R olniczej w e W rocław iu
Cechą c h arak tery sty czn ą gleb torfow ych jest ich w ybitnie organiczny skład oraz n ad m iern a w ilgotność środow iska, w k tó ry m one pow stają. G leby torfow isk niskich m ogą być zagospodarow ane rolniczo jed y n ie po ich zm eliorow aniu. Znaczne obszary tych gleb po u reg ulo w aniu gospodar ki wo'dnej stanow ią dobre użytki zielone [6].
Po odw odnieniu gleb torfo w y ch zm ieniają się w łaściw ości fizyczne m asy organicznej i szybko n astęp u je jej m ineralizacja. B adania T o m a s z e w s k i e g o i innych [1, 2, 5— 16] w skazują na duże przeobrażenie m asy torfow ej. Po odw odnieniu p ow stają g leby torfow o-m urszow e i m u r- szowe. Poniew aż jest to proces n ieod w racalny i zaw sze w y stę p u ją c y p rzy o dw adnianiu złóż torfow ych, in teresu jące są zm iany w nich zacho dzące. B adania w ty m zakresie przeprowadzono- w latach 1973— 1976 w rejonie Przedm ieścia w p rad olin ie O dry — w dolinie rzeki Ś redzian- ki — na D olnym Śląsku. T eren ten o obszarze 200 ha stanow ią trw a łe u ży tk i zielone, słabe łąki i p astw iska oraz niew ielki obszar gleb ornych.
ZEKRES I M ETO DY K A B A D A Ń
Na ty m obszarze zbadano w łaściw ości n a stęp u jący ch gleb: — to rf trzcinow o-turzycow y głęboki, nie zm eliorow any, — toirf trzcinow o-turzycow y głęboki, zm eliorow any, — m ursz na torfie trzcinow o-turzycow ym ,
— m u rsz na p iask u luźnym ,
— glebę mursizastą lekką w stałej upraw ie.
G leby te stanow ią część doliny Średzianki, lewego dqplyw u Odry. K om pleks tych gleb graniczy od południa z utw o ram i m orenow ym i w pobliżu Przedm ościa, a od północy sty k a się z m adam i odrzańskim i się gającym i rejomu M iękinia-Przedm oście.
52 В. Giedrojć
B adano cechy m orfologiczne w yty po w anych profilów glebow ych i głębokość w y stępow ania zw ierciadła w ody w okresie w egetacji roślin. O kreślono po nadto sk ład ro ślinn y m etodą B rau n a-B lan q u eta i pobrano próbki do analiz.
Oznaczono:
— gęstość w łaściw ą suchej m asy m etodą p iknom etryczną,
— gęstość objętościow ą a k tu a ln ą w cylind rach o objętościi 250 cm 3, — gęstość objętościow ą suchej m asy organicznej m etodą parafino w ania,
— porow atość całk ow itą na podstaw ie gęstości w łaściw ej i o b jętoś ciowej suchej m asy,
— siłę ssącą gleb do pF 3,0 (1000 hP a) p rzy użyciu kaptilarym etru S ek ery w m odyfikacji G i e d r o j c i a [3],
— porow atość efek ty w n ą na podstaw ie sdły ssącej ze w zoru Jou rin a: H = 4 (5cos #/Sgd, d = 0,3/H cm,
— pęcznienie m etodą W asiliewa,
— kurczliw ość na podstaw ie zm iany objętości w czasie suszenia w cy lin d rach objętościow ych, po u sta le n iu k ap ilarn ej pojem ności w odnej,
— m ak sy m alną higroskopijność m etodą Framcessona, —■ połową pojem ność w odną p rzy pF 2,0 (100 hPa), — pH w H20 i 1 N KC1 potencjo m etry czn ie,
— kom pleks so rp cy jn y m etodą K appena,
— zaw artość m a te rii organicznej i popielność przez w y żarzan ie w 550°C.
— ogólną zaw artość azotu m etodą K jeld ahla,
— zaw artość przysw ajalnego p o tasu i fosforu w edług E gnera-R iehm a, — zaw artość w ęglanów m etodą Scheiblera,
— zaw artość żelaza ogółem w 20-procentow ym HC1 m etodą m iarecz kow ą — m anganom etrycznie.
S topień ro zk ład u m asy torfow ej w tere n ie określono m akroskopow o i podano w edług Posta, a w lab o rato riu m — m etodą m ikroskopow ą.
W A R U N K I W ILG O TNO ŚCI I FITOSO CJO LO G ICZNE B A D A N Y C H GLEB
B adany kom pleks gleb hydrog eniczn ych został zm eliorow any p rzed k ilk u n a stu laty, co oczywiście zm ieniło sto sunki w odne, ale n ie wszędzie jednakow o. Na badanym obszarze pod p o k ryw ą utw orów organicznych w y stęp u ją iły trzeciorzędow e, a n a nich cienką w arstw ą leży m a te ria ł po chodzenia aluw ialnego z czw artorzędu. Trudno* przepuszczalne podłoże, k o n figu racja te re n u prad o lin y O d ry i przepływ ająca rzeka S redzianka stw o rzy ły w a ru n k i do pow stania gleb to rfow ych o dość zróżnicow anej miąższości. P rz ed ich zm eliorow aniem gleby te przew ażnie w iosną i je— sienią b yły zatapiane. Część obszaru gleb torfow ych nie zm eliorow anych
Właściwości gleb organicznych doliny Sredziamki 53
nadal pozostaje w w aru n k ach n adm iernej w ilgotności, zwłaszcza w iosną i po opadach jesiennych. Poniew aż na obrzeżach torfow iska niskiego oraz w m iejscach nieco w y p iętrzon y ch m ik ro re lie fu stosun ki w odne ulegały zm ianom i został ta m p rz e rw a n y proces torfotw órczy, z re g u ły p ły tk ie gleby torfow e u legały zm urszeniu. D latego na niedużym obszarze w y stę puje cała m ozaika gleb bagienych, z m ad am i prôchnicznym ü w łącznie, należących do różnych kom pleksów w ilgotnościow o-glebow ych.
I. Na obszarze nie zm eliorow anym w y stęp u je to rf trzcino w o -tu rzyco- wy, średnio głęboki o w ysokiej wilgotności. Poziom w ody glebow o-grun- tow ej w okresie letn im sięga 10—30 cm od pow ierzchni gleby. Do głę bokości 30 cm w y stęp u je to rf trzcino w o-turzycow y średn io rozłożony, poniżej zalega to rf trzcin ow y słabo rozłożny. S tpień m zk ła d u to rfu m a leje w raz z głębokością p ro filu gleby. Na pow ierzchni torfow iska dom i n u je roślinność turzycow a, przew ażn ie C arex lasicarpa, C. ro strata, C. acutiform ia, w m niejszej ilości w y stę p u ją C. jusca , C. riporia. P o n ad to rośnie tam trzcina pospolita, w nieznacznej ilości m ozga trzcin o w a i kilka gatunków trzcinnika. W zespole dom inują turzy ce i trzciny, k tó re tw orzą główną m asę pow ierzchniow ą to rfu (profil 1).
II. Na tere n ie odw odnionym , w odległości około 200 m od torfow iska niskiego bardzo w ilgotnego, zbadano kilkanaście profilów to rfu trzcinow o- -turzycow ego (profil 2). T eren te n został zm eliorow any przew ażnie row am i o tw a rty m i. Budow ę m orfologiczną tej gleby p rzedstaw ia się n a stę p u ją co: na pow ierzchni to rf uległ zm urszeniu do- głębokości 5—7 cm, poni żej w y stęp u je to rf trzcino w o-turzyco w y silnie rozłożony, k tó ry od 30 cm w głąb przechodzi w to rf turzyco w o-trzcinow y coraz słabiej rozłożony. Zw ierciadło w ody u trz y m u je się na głębokości 40—60 cm. W zespole roślinny m z turzycow a ty c h w y stęp u ją: C arex riperia, C. acutijorm is i C. gracilis, a z tra w : A re n a stru m pubescens i Festuca rubra, k tó re s ta now ią od 5% do 25% sk ład u po k ry w y roślinnej. W ilości do 5% spotykano
Pea palustris i P. trivialis, a także z m otylkow atych: L e tu s uliginesus
i L a th y rus pratensis. Z roślinności zielonej zasługuje na uw agę L usula
eam nestria, k tó ra stanowii 15—20% sk ład u roślinnego'. G leby torfow e
zm eliorow ane są słabo pielęgnow ane, dlatego sk ład ro ślin n y je s t n a d m iernie zróżnicow any.
III. Na lokalnych w zniesieniach w pobliżu pól u p raw n y ch na obrze żach gleb torfow ych zalegają gleby m urszow e na piasku o raz m ursze głębokie na to rfie trzcinow o-turzycow ym . G leby te w y tw o rzy ły się jesz cze przed zm eliorow aniem i m u rsz sięga do zw ierciadła w ody glebow o- -g ru n to w ej. Są to zaniedbane łąki i pastw iska. Roślinność je s t złożona z D escham psia caespitosa, Holeus la n atu s, a także turzyc: C arex jusca, C. hirsu ta } C. ponicea. P o nadto w y stępu ją: Juncus conglom eratus, J. a rti-
culatus, J. e ffu s u s . W ty m środow isku zw iększyła się liczba g atun kó w
54 В- Giedrojć
W arun ki w odne w zasięgu gleb m urszow ych są odm ienne niż w gle bach torfow ych, gdyż zw ierciadło w ody w y stę p u je z re g u ły na g ł ę b o kości 50—60 cm. Na pow ierzchni jest dość zw arta darń. Poziom próch- niczno-darniow y, k tó ry siięga 5— 8 cm, jest w yraźn ie zm ineralizow any, o s tru k tu rz e kaszko w ate j, z dużą zaw artością słabo rozłożonych szczątków korzeni roślinnych.
IV. W glebie m urszow ej na to rfie (profil 3), poniżej poziom u próch- niczno-darniow ego aż do 60 cm, zalega m u rsz o stru k tu rz e kaszkow ato- -agregatow ej. W dolnej, bardziej w ilgotnej części pro filu przechodzi on w b e z stru k tu raln ą m asę organiczną dobrze rozłożonego torfu. Do głębo kości 130 cm w y stęp u je to rf trzcinow o^turzycow y, rozłożony w 50— 60%. C ała m iąższość m asy torfow ej sta le jest w ysycana wodą. Podłoże m ine raln e o składzie m echanicznym ilastym je st nieprzepuszczalne dla wody, któ rej poziom podnosi się po opadach deszczu.
V. G leby m urszow e na podłożu piaszczystym w y stę p u ją w pobliżu gleó m in eralnych u praw nych. Budow a ty ch gleb w y kazuje znaczne zróż nicow anie m asy m urszow ej (profil 4). M ursz o s tru k tu rz e ziarnistej tw o rz y dwie w arstw y. G órna w arstw a do 30 cm głębokości je s t b a rw y czar nej o luźnym układzie agregatow ym m asy o rganiczno-m ineralnej. W miżr szej w arstw ie m u rsz te n je st m niej s tru k tu ra ln y , ciem n o b ru n atn y z odcieniem barw y czarnej, m niej zm ineralizow any, z w y trącen iam i że- lazistym i, ostro odcina się od podłoża piaszczystego. Z aw artość w ody w m asie m urszow ej w ynosi około- 40—50'% (objętościiowych), a p iask u luźnego nie przekracza 10— io°/o. W ty m kom pleksie w ah anie w ody gle- bow o-gruntow ej w okresie w eg etacyjn y m roślin sięgają 50—100 cm od pow ierzchni gleby.
VI. G leby m urszaste organiczno-m ineralne, znajd ujące się w stałej u p raw ie m echanicznej i obsiew ane roślinnością w zm ianow aniu, są pod względem m orfologicznym znacznie zm ienione. Ich poziom ak u m u la cy jn y m a miąższość 25— 30 cm. Rozdrobniona m asa organiczna luźno przylega do ziaren m asy piiaszczystej. Po u p raw k ach m echanicznych gleby te łatw o tracą s tru k tu rę i ulegają ro zp y len iu (profil 5). W zależności od m ik ro - reliefu pól u p raw n ych głębokość zalegania w ody glebow o-gruntow ej w aha się od 80 do 150 cm. W w y n ik u ruchów tej w ody o znacznej zaw artości zw iązków żelazow ych pod poziomem próchnicznym piasek uległ z b ru n a t nieniu z w idocznym i w y trącen iam i komkrecji żelazistych.
W ŁAŚC IW O ŚCI CHEM ICZNE B A D A N Y C H GLEB
J a k w ynika z dokonanych oznaczeń, pH badanych gleb m ierzone w w odzie w aha się od 2,0 do 7,3, a w 1 N KC1 — od 1,6 do 7,0 (tab. 1). K u dołowi profilów zakw aszenie system atycznie w zrasta. J e s t to praw dopo dobnie zw iązane z w ystępow aniem siark o w od o ru w dolnej części profilów tych gleb.
Właściwości chemiczne badanych gleb Chemical properties of the soils under study T a b e l a 1 G l e b a Po zio my pH Hh m e /1 0 0 g S r a e / 1 0 0 g T m e / 100 g S k ł a d n i k i p r z y s w a j a l n e m g / 100 g s . m . g l e b y A v a i l a b l e e l o m e n t s m g / 100 g o f d . m . o f s o i l Z a w a r t o ś ć o g ó łe m w % э . ш . g l e b y T o t a l c o n t e n t i n % A ^ /] IM Ä ^ <4 /4 4 1 P o p i e 1 - n o ś ć % S t o p i e ń r o z k ł a d u % s . m . g l e b y s . m . g l e b y s . m . g l e b y UJ. U fill • UX SUJkJ
S o i l k i n d H o r i z o n s H2 0 1 N r.Cl m e / 1 0 0 g o f d . m . o f 3 o i l mo/ 1 0 0 g o f d . m . o f s o i l m e / 100 g o f d . m . o f s o i l N CaC0 3 F e 2 ° 3 Ash c o n t e n t Decompo s i t i o n d e g r e e К P T o r f n i s k i t r z c i n o w o - t u - T 1 0 - 3 0 7 , 1 6 , 8 1 , 2 4 9 , 7 5 0 , 9 2 , 9 0 2 , б 1 1 , 7 2 3 , 4 1 4 , 0 3 9 , 7 5 1 , 1 r z y c o w y / p r o f i l 1 / Low r e e d - s e d g e p e a t Тл 3 0 - 7 0 5 , 2 4 , 9 2 0 , 0 4 9 , 6 6 9 , 6 1 . 3 2 0 , 8 7 2 , 5 3 1 , 8 2 , 4 3 0 , 3 3 1 , 4 / p r o f i l e 1 / T3 7 0 - 1 5 0 2 , 0 1 , 6 9 6 , 1 1 0 7 , 3 2 0 3 , 4 3 , 9 8 0 , 8 7 0 , 7 9 0 , 7 1 5 , 0 2 6 , 7 2 3 , 1 T o r f n i s k i t r z c i o n o w o t u -V T 1 T2 0 - 5 7 , 0 6 , 8 0 , 6 3 4 8 , 5 4 9 , 1 2 , 6 5 1 , 7 4 1 , 6 3 , 2 4 , 9 5 5 , 8 6 7 , 2 r z y c o w y / p r o f i l 2 / Low r e e d - s e d g e p e a t 5 - 3 0 7 , 3 7 , 0 0 , 7 5 4 9 , 2 4 9 , 9 3 , 3 2 3 , 4 8 1 , 7 2 , 9 5 , 0 6 0 , 0 6 6 , 9 / p r o f i l e 2 / 3 0 - 7 0 7 , 2 7 , 0 0 , 7 5 4 0 , 7 4 9 , 5 3 , 9 8 0 , 0 7 1 , 3 8 5 , 1 4 , 7 6 0 , 1 5 3 , 2 T 3 7 0 - 1 6 0 2 , 6 2 , 5 1 6 , 8 9 8 , 4 1 1 5 , 2 3 , 9 8 0 , 8 7 1 , 4 0 , 9 5 1 2 ,1 3 5 , 3 3 0 , 2 Mursz n a t o r f i e t r z c i n o - H 0 - 6 0 5 , 4 5 , 3 7 , 2 4 , 7 5 5 4 , 7 8 , 3 0 1 0 , 4 8 1 , 0 5 0 , 7 8 6 , 6 4 7 3 , 5 w o - tu r z y c o w y m / p r o f i l 3 / Muck on r e e d - s e d g e p e a t 6 0 - 0 0 6 , 5 6 , 3 1 , 5 5 0 , 0 5 1 , 5 1 , 6 6 8 , 7 2 1 , 6 5 0 , 9 6 8 , 4 3 5 7 , 1 4 1 , 0 / p r o f i l e 3 / 1 T 2 8 0 - 1 0 0 5 , 9 5 , 9 6 , 5 5 0 , 0 5 6 , 5 0 , 9 9 5 , 6 6 1 , 6 7 0 , 8 3 1 1 , 1 8 5 1 , 8 4 5 , 2 T 3 1 0 0 - 1 5 0 2 , 4 2 , 1 9 8 , 5 1 0 2 , 5 2 0 1 , 0 2 , 6 5 0 , 0 7 0 , 9 3 0 , 8 7 1 1 , 1 8 4 1 , 7 4 0 , 4 Mursz n a p i a s k u A , d U1 0 - 5 4 , 9 4 , 6 1 3 , 5 3 8 , 0 5 1 , 5 1 , 9 9 4 , 7 9 0 , 8 9 1 , 1 7 7 1 , 5 / p r o f i l 4 / Muck on s a n d / p r o f i l e 4 / 5 - 3 0 4 , 8 4 , 6 1 5 , 0 3 6 , 0 5 1 , 0 1 , 3 2 4 , 3 6 0 , 9 2 0 , 8 3 - 7 5 , 3 -M2 3 0 - 4 5 5 , 0 4 , 7 1 4 , 0 4 1 , 5 5 5 , 5 0 , 9 9 3 , 4 8 1 , 0 9 0 , 7 8 2 9 , 1 7 7 , 9 -D 4 5 - 1 5 0 5 , 2 5 , 1 0 , 8 3 3 , 5 4 , 3 8 0 , 9 9 3 , 0 5 0 , 1 4 0 , 0 0 , 6 4 9 9 , 5 -G l e b a m u r s z a s t a l e k k a A 0 - 1 0 7 , 0 6 , 5 0 , 7 5 5 0 , 3 5 1 , 0 1 0 , 2 9 1 2 , 2 0 0 , 7 2 5 , 8 2 8 , 1 7 9 , 1 / p r o f i l 5 / L i g h t muc ouö s o i l P M1 1 0 - 3 0 7 , 0 6 , 8 0 , 8 3 4 9 , 5 5 0 , 4 1 1 , 6 2 5 , 2 3 0 , 6 7 4 , 6 0 5 , 1 7 7 , 0 / p r o f i l e 5 / / в / . 3 0 - 4 5 7 , 0 6 , 9 0 , 6 3 5 0 , 3 5 0 , 9 1 1 , 9 5 3 , 4 8 0 , 6 8 3 , 6 0 9 , 2 4 7 3 , 7
-56 В. Giedrojć
Kw asow ość h yd ro lity czn a w skazuje n a dużą zaw artość jonów wodo row ych, zwłaszcza w to rfie niskim trzeinow o-turzycow ym . Kwasowość ta w dolnej w arstw ie dochodziła do 96 me/100 g suchej m asy organicznej, n ato m iast w glebie torfow ej o tak im sam y m składzie botanicznym była w dolnej w arstw ie po osuszeniu w y raźn ie niższa. Szczególnie duże s tę żenia jonów w odorow ych w ystępow ało w poziom ach dolnych gleb to rfo wych, niezależnie od ilości kationów zasadow ych. N atom iast sum a katio nów zasadow ych w bad an ych glebach w ynosiła o d 3,5 do- 107,3 m e/100 g s.m., a pojem ność w y m ienn a k ationów w ah ała się od 4,38 do 203,4 m e/ /100 g s.m., a w ięc była bardzo duża.
Z aw artość potasu w badanych glebach w ahała się w g ranicach 1,0— — 12,0 m g К na 100 g s.m. i zm niejszała się k u dołowi. N ajw yższą zaw ar tość К stw ierdzono w pro filu gleby m u rszastej, co tłum aczyć m ożna w pływ em naw ożenia m ineralnego. Podobną praw idłow ość stw ierdzili w badanych glebach organicznych i inni [12].
Rów nież ilość przysw ajalnego fosforu w badanych glebach w ahała się w bardzo szerokich granicach: od 0,9 do 12,2 m g P na 100 g s.m. Moż na rów nież zauw ażyć pew ną praw idłow ość we wzroście ilości fosforu ku górze praw ie w e w szystkich badanych glebach.
W glebach torfow ych w pobliżu Przedm ościa zaw artość azotu ogółem w ahała się w granicach 0,79— 2,53%, p rzy czym w ra z z głębokością w y raźnie m alała. Podobną zależność o b serw u je się rów nież przy deg radacji to rfu i n asilen iu procesu m urszenia.
Udział w apn ia (C aC 03) w b adanych glebach organicznych u trz y m u je się w g ranicach od 0,77 do 5,0%. J e s t to zw iązane nie ze sto p n iem roz k ład u m asy torfow ej, lecz z obecnością szczątków skorupiaków .
Z aw artość związków żelaza w poszczególnych badanych glebach w a h a ła się w granicach 0,64— 14,04% F e20 3. Żelazo to k o n cen tru je się za zwyczaj w w iększych ilościach w w arstw ie pow ierzchniow ej torfow iska. Szczególnie jest to> widoczne w p ro filu to rfu niskiego bez odw odnienia, gdzie w górnej w arstw ie to rfu było 14,4— 20,26% F e203 (profil 1). Z re guły ilość żelaza jest w iększa w m asie torfow ej niż w w arstw ach m u r- szowych. N atom iast popielność gleb organicznych w z ra sta w w a rstw ie m urszow ej badanych gleb. Zaw artość m asy organicznej w to rfie trzcin o - w o-turzycow ym w ynosiła od 60,3% do 73,4%, a w w a rstw ie m urszow ej zaledw ie 26— 28%.
W ŁAŚC IW O ŚCI FIZYC ZNE
Istn ieje o kreślona zależność i w pływ ro zkład u m a te rii organicznej n a kurczliw ość i pęcznienie (tab. 1,2 ). Z n an y je st fak t, że kurcziliwość i pęcz nienie w tej sam ej glebie organicznej zależą od jej w ilgotności. Tę za leżność z reg u ły stw ierdzano w glebach torfow ych. W głębszych w a r stw ach była wyższa wilgotność, niższy sto p ień rozk ładu i w yższa k u
rcz-Właściwości wodne badanych gleb - Hydrological properties of the soils under study T a b e l a 2 P o z io m y P o j e m n o ś ć w odna % o b j . W a t e r c a p a c i t y , v o l . % Z a w a r t o ś ć wody w % p r z y piP W a t e r c o n t e n t i n % a t pP K u r c z l i - w o ść • £ P ę c z n i e n i e i G l o b a - S o i l k i n d cm p o l o w a p r z y pP 2 , 0 f i e l d a t pP 2 , 0 h i g r o s k o p i j n o ś ć m a k s y m a l n a h i g r o s c o p i c m ax . H o r i z o n s k a p i l a r n a c a p i l l a r y 1 . 0 2 , 0 2 , 2 2 , 5 4 2 , 7 3 , 0 S h r i n k a g e S w e l l i n g T o r f n i s k i t r z c i n o w o t u -T i 0 - 3 0 8 0 , 0 6 7 , 0 1 6 , 3 7 8 , 8 6 7 , 0 6 4 , 5 5 8 , 0 5 7 , 5 . 5 3 , 5 7 0 , 0 8 0 , 0 xz yc ow y / p r o f i l 1 / Low r e e d - s e d g e p e a t 3 0 - 7 0 8 2 , 0 7 3 , 5 1 7 , 7 8 1 , 0 7 3 , 5 7 2 , 0 6 6 , 0 6 3 , 5 6 0 , 0 7 6 , 0 6 2 , 6 / p r o f i l e 1 / T 3 7 0 - 1 5 0 7 9 , 0 6 4 , 5 1 9 , 5 7 6 , 5 6 4 , 5 6 2 , 5 5 6 , 0 5 3 , 5 4 9 , 0 7 8 , 0 4 9 , 8 T o r f n i s k i t r z c i n o w o - t u - V T i 0 - 5 7 ? , 0 6 6 , 5 8 , 8 7 0 , 5 6 6 , 5 6 2 , 5 5 6 , 0 5 4 , 5 5 2 , 0 4 5 , 0 3 7 , 0 r z y c o w y / p r o f i l 2 / Low r e e d - s e d g e p e a t 5 - 3 0 7 1 , 0 6 6 , 5 9 , 5 7 0 , 0 6 6 , 5 6 0 , 0 5 2 , 0 5 0 , 5 4 7 , 5 4 7 , 0 4 6 , 2 / p r o f i l e 2 / T2 3 0 - 6 0 7 6 , 0 7 1 , 0 1 4 , 0 7 5 , 0 7 1 , 0 6 2 , 5 6 0 , 0 5 9 , 5 5 6 , 0 7 6 , 0 3 1 , 2 T 3 6O - 16O 9 0 , 0 8 2 , 0 1 5 , 4 8 6 , 5 8 2 , 0 8 1 , 0 7 6 , 5 7 5 , 5 7 2 , 5 8 5 , 0 1 2 , 0 M ur sz n a t o r f i e t u r z y c o - M O -6O 6 6 , 0 5 2 , 0 7 , 4 6 5 , 0 5 2 , 0 4 6 , 5 4 2 , 0 4 0 , 5 3 8 , 5 3 0 , 0 3 2 , 2 w o - t r z c i n o w y m / p r o f i l 3 / K uck on r e e d - s e d g e p e a t T1 6o-ao 7 1 , 0 5 4 , 5 1 0 , 7 6 7 , 5 5 4 , 5 5 2 , 5 5 0 , 5 4 8 , 5 4 6 , 0 5 4 , 0 6 6 , 2 / p r o f i l e 3 / T2 0 0 - 1 1 0 7 2 , 0 6 3 , 0 12 ,1. 7 0 , 0 6 3 , 0 6 0 , 5 5 5 , 0 5 0 , 0 4 6 , 5 4 9 , 0 6 2 , 2 T 3 1 1 0 - 1 5 0 7 5 , 0 7 0 , 0 2 0 , 7 7 3 , 5 7 0 , 0 6 8 , 5 ' 6 7 , 0 6 6 , 0 6 3 , 5 4 9 , 0 5 8 , 4 M ur sz n a p i a s k u / p r o f i l 4 / A1d 0 - 5 4 4 , 0 3 6 , 0 7 , 4 4 2 , 5 3 6 , 0 3 3 , 5 3 0 , 5 3 0 , 0 2 7 , 5 1 0 , 0 2 6 , 8 Muck on s a n d / p r o f i l e 4 / M1 5 - 3 0 6 1 , 0 4 4 , 5 . 7 , 1 6 0 , 0 4 4 , 5 3 8 , 5 3 7 , 0 3 6 , 5 3 3 , 5 2 0 , 0 1 2 , 0 M2 3 0 - 4 5 6 4 , 0 5 0 , 0 6,2 6 2 , 5 5 0 , 0 3 7 , 5 3 4 , 0 , 3 3 , 0 3 0 , 5 3 8 , 0 1 1 , 6 D 4 5 - 1 5 0 2 6 , 0 2 2 , 0 0 , 8 2 4 , 5 2 2 , 0 2 1 , 5 1 4 , 0 1 3 , 0 1 0 , 0 - -G l e b a m u r s z a s t a l e k k a A . 0 - 1 0 6 1 , 0 4 3 , 0 6 , 3 5 8 , 5 4 3 , 0 4 2 , 0 3 9 , 0 3 8 , 5 3 7 , 5 1 4 , 0 2 1 , 2 / p r o f i l 5 / L i g h t m u c o u s s o i l P M1 1 0 - 3 0 6 7 , 0 4 2 , 0 6 , 4 6 3 , 0 4 2 , 0 4 0 , 5 3 7 , 0 3 6 , 5 3 4 , 0 26,0 20,8 / p r o f i l e 5 / / в / 3 0 - 4 5 5 3 , 0 2 9 , 0 3 , 3 4 9 , 0 2 9 , 0 2 6 , 5 2 4 , 0 • 2 3 , 5 1 9 , 0 5 , 0 1 7 , 0 с 4 5 - 1 0 0 3 8 , 0 1 4 , 0 1 , 1 3 4 , 5 T 4 , 0 1 2 , 5 1 0 , 0 9*5 7 , 0 -
-58 В. Giedrojć
liwość m asy torfow ej (profil 1). Po odw odnieniu w p rofilach gleby to r fowej kurczliw ość m asy organicznej zm alała o około 40t°/o. W glebie m urszow ej na torfie różnice były jeszcze bardziej widoczne (tab. 2). K urczliw ość to rfu trzcinow o-turzycow ego nie odwodnionego w ynosiła średnio 70— 78% objętości świeżej m asy. N atom iast w analogicznej glebie po jej odw odnieniu w górnych poziom ach zw iększył się stopień rozkładu od 16 do 26% i rów nocześnie spadła kurczliw ość do 45— 47%.
N ajw yższy stopień pęcznienia w yk azały gleby torfow e słabo rozło żone. "Wyraźnie niższym pęcznieniem ch arak tery zo w ał się to rf trzcinow o- -tu rzy co w y odw odniony. G leby m urszow e oraz m u rszaste bardzo słabo podlegają tym procesom. Ogólnie m ożna było ustalić, że im bardziiej gleby torfow e ulegały m ineralizacji, tym niższą m iały zdolność pęcznie nia. Osiągniecie przez odw odnioną m asę torfow ą poprzedniej objętości było utrudnione, n aw et przy ponow nym nasyceniu jej wodą.
K ap ilarn a pojem ność wodna gleb torfow ych w ah ała się w granicach od 71,0 do 90,0%. N ajw yższą pojem nością c h arak tery zo w ały się gleby torfow e nie zm eliorow ane. N atom iast gleby torfow o-m urszow e oraz m u r- sze m iały niższą o około 20— 30% ilość w ody kap ilarn ej.
Polowa pojem ność wodna (PPW ) przy pF 2,0 w to rfie niskim zme liorow anym zw iększała się k u dołowi profilu ii w ynosiła około 75,5% objętości gleby. W profilach pozostałych badanych gleb PPW w ahała się w granicach 40,5—63,5% ich objętości, a w glebach m urszow ych nie przekraczała 40% wody.
Hiigroskopijność badanych gleb jest oczywiście zw iązana ze stan em ich rozk ładu i rozdrobnienia. W to rfie trzcinow o-turzycow ym ilość w ody higroskopijnej m aksym alnej zwiększała się w % profilach w ra z z głębokoś cią. W glebie torfow ej m urszow ej oraz w m urszu na torfie ilość w ody higroskopijnej z reg u ły była niższa. Najniiższą ilość w ody higroskopijnej stw ierdzano w glebie m urszow ej na piasku oraz m urszastej.
Siła ssąca u trzy m u jąca wodę w badanych glebach p rzy w yższych pF w skazyw ała, że gleby te tru d n o oddają wodę roślinom . G leby to rfow e p rzy pF 1,0 utrzy m y w ały ponad 70% objętości wody, p rzy pF 3,0 — ponad 50%. G leby m urszow e przy tym sam ym pF u trz y m y w a ły znacznie m niejsze ilości wody. Z oznaczeń w ynika, że gleby te p rzy pF 1,0 u trz y m yw ały od 14,0 do 50% wody. Również znacznie m niejsza ilość w ody była u trzy m y w an a siłamii ponad pF 3,0 (tab. 2). P an u jące stosunki wodne w badanych glebach dobrze ob razu ją w y k resy przedstaw iające zależność ilości w ody od siiły ssącej w glebach torfow ych i m urszow ych (rye. 1— 5). J a k widać, znaczna część w ystęp u jącej w nich w ody była u trzym y w ana dużą siłą i nie była dostępna dla roślin.
Można stw ierdzić, że proces m urszen ia prow adził do pogorszenia w łaś ciwości w odnych badanych gleb. Rów nocześnie ze stopniem odw odnienia i m ineralizacją gleb torfow ych zw iększała się ich gęstość w łaściw a i obję tościowa oraz obniżała porow atość (tab. 3).
Właściwości gleb organicznych doliny Średzianki 59
R yc. 1. S iła ssąca w torfie trzcin ow o-tu rzycow ym
S u ck in g p ow er in th e reed -sed g e peat
R yc. 2. S iła ssąca w torfie n isk im trzcin o w o -tu rzy co w y m po od w od n ien iu S u ck in g p ow er in th e lo w reed -sed g e peat a fter its drain age
Gęstość w łaściw a om aw ianych gleb w ah ała się w granicach 1,71— —2,60 g /cm -3 . W glebie torfow ej w ytw orzonej z m asy trzcin o w o -tu rzy - cowej w tere n ie niie odw odnionym gęstość w ynosiła 1,7—<2,1 g/cm “ 3, a w glebie torfow o-m urszow ej w poszczególnych poziom ach około 1,98— — 2,34 g /cm “ 3. N atom iast w glebie m urszow ej na to rfie w yższą gęstością
60 В. Giedrojć
R ye. 3. S iła ssąca w g leb ie tu rzy co w o -m u rszo w ej S u ck in g p ow er in sed g e-m u ck so il
R ye. 4. S iła ssąca w g leb ie m urszow ej na p ia sk u S u ck in g p ow er in m uck so il u n d erla in w ith san d
w łaściw ą odznaczała siię w a rstw a górna m urszu, niż zalegający poniżej to rf. Im bardziej gleby m urszaw e są zm ineralizow ane, ty m wyższa jest ich gęstość w łaściwa.
Gęstość objętościow a siuchej m asy gleb torfow ych i m u rszy była dużo niższa niż w glebach m in eraln y ch. Gęstość ta w ah ała sdę w granicach
Właściwości gleb organicznych doliny Średzianki 61
R yc. 5. S iła ssąca w gleb ie m urszastej lek k iej
S u ck in g poweT in lig h t m u ckous soil
6,15— 0,55 g/cm“ 3 w glebach torfow ych i 0,62—0,90 g/cm“ 3 w m urszach. W yraźnie zw iększała się gęstość w raz z zaaw ansow aniem m ineralizacji i stopniem zm urszenia gleb torfow ych.
Porow atość całkow ita, w yliczona n a podstaw ie gęstości w łaściw ej i objętościow ej, była wyraźmie zróżnicow ana w poszczególnych glebach. W torfie trzcinow o-turzycow ym porow atość ta w ra z z głębokością p ro filu znacznie się zw iększała i w ynosiła od 72,2 do 92,7%. Porow atość w a rstw m urszow ych była z reg u ły m niejsza od porow atości zalegającego torfu. P rz y k ła d e m jest tu profil gleby m urszow ej na torfie, gdzie porow atość w a rstw y m u rszu w ynosiła 68,0%, a w torfiie 75—76%. Pozostaje to w zw iązku z zagęszczeniem m asy glebow ej w tra k c ie m urszenia. W pozo stały ch profilach dane uk ład ają się niereg u larnie. Proces muirszenia, po stę p u ją cy od wieirzchniich poziomów w głąb, niszczy w łóknistą s tru k tu rę szczątków roślinnych, a to pociąga za sobą zm niejszenie porow atości.
P o m iary porow atości gleb w ykazały, że najw ięcej je s t porów o 0 < 3 м т , mmi ej n atom iast o 0 > 3 м т . Są jed n a k znaczne różnice we w szystkich profilach, zwłaszcza w profilach 1, 2 i 3. W poziom ach głębszych w ięcej je s t porów drobnych (30—3 um) i śred n ich (30— 300 м т ) niż dużych (300—3000 м т ). W glebie torfow ej w sta n ie n ad m iern ej w il gotności p o ry to rfu w ypełnione są w odą d m ałą ilością pow ietrza.
P rz y k a p ila rn y m w ysycen iu wodą pojem ność p ow ietrzna bad an ych gleb o rganicznych była bardzo różna. Ilość pow ietrza w torfie w ahała
Właściwości fizyczne badanych gleb Physical properties of the soils under study T a b e l a 3 G l e b a - S o i l k i n d P o z i o n y СШ G ę s t o ś ć s u c h e j ma sy Dry m e t t e r d e n s i t y g / c n 3 P o r o w a t o ś ć c a ł k o w i t a % Z r ó ż n i c o w a n i e p o r o w a t o ś c i w e d ł u g 0 w jam % P o r o s i t y d i f f e r e n t i a t i o n a c c o r d i n g t o 0 i n j u m P o je m n o ś ć p o w i e t r s n a w % p r z y w i l g o t n o ś c i A i r c a p a c i t y , % a t m o i s t u r e H o r i z o n s w ł a ś c i w a s p e c i f i c o b j ę t o ś c i o w a b u l k T o t a l p o r o s i t y > 3000 3 0 0 0 - 3 0 0 3 0 0 - 3 0 3 0 - 3 < 3 k a p i l a r n e j c a p i l l a r y p r z y pP 2 , 0 a t pP 2 * 0 T o r f n i s k i t r z c i n o w o - t u T 1 0 3 0 1 , 8 3 0 , 2 0 8 9 , 0 9 , 0 1 , 2 1 1 , 8 1 1 , 5 5 5 , 5 9 , 0 2 2 , 0 r z y c o w y / p r o f i l 1 / Low r e e d - s e d g e p e a t T 2 3 0 - 7 0 1 , 7 1 . 0 , 2 5 8 5 , 3 3 , 3 1 , 0 7 , 5 1 1 , 5 6 2 , 0 3 , 3 11,6 / p r o f i l e 1 / T 3 7 0 - 1 0 0 2 , 1 1 0 , 2 7 8 7 , 2 8 , 2 2 , 5 1 2 , 0 1 3 , 5 5 1 , 0 8 , 2 2 2 , 7 T o r f n i s k i t r z c i n o w o - t u A d 0 - 5 1 , 9 8 0 , 5 5 7 2 , 2 0,2 1 , 5 4 , 0 1 2 , 5 5 4 , 0 0 , 2 5 , 7 r z y c o w y / p r o f i l 2 / Low r e e d - s e d g e p e a t T 1 5 - 3 0 2 , 0 4 0 , 5 3 7 4 , 0 3 , 0 1 , 0 3 , 5 1 7 , 0 4 9 , 5 3 , 0 7 , 5 / p r o f i l e 2 / T2 3 0 - 6 0 2 , 1 1 0 , 2 9 8 8 , 6 1 2 , 6 1 , 0 4 , 0 1 3 , 0 5 8 , 0 1 2 , 6 1 7 , 6 * 3 7 0 - 1 6 0 2 , 0 4 0 , 1 5 9 2 , 7 2 , 7 3 , 5 4 , 5 7 , 5 7 4 , 5 2 , 7 1 1 , 7 Mur az np. t o r f i e t r z o i n o - U 0 - 6 0 2 , 2 0 0 , 7 0 6 8 , 2 2 , 1 1 , 0 1 3 , 0 1 2 , 0 4 0 , 0 2 , 1 16,2 w o - t u r z y c o w y n / p r o f i l 3 / Muck on r s e d - s e d g e p e a t T 1 6 0 - 8 0 1,94 0 , 4 6 7 6 , 2 5 , 2 3 , 5 1 3 , 0 6 , 5 4 8 , 0 5 , 2 2 1 , 7 / p r o f i l e 3 / T 2 8 0 - 1 0 0 1 , 9 6 0 , 5 1 7 3 , 9 1 , 9 2 , 0 7 , 0 1 4 , 5 4 3 , 5 1 , 9 1 0 , 9 T 3 1 0 0 - 1 5 0 2 , 0 5 0 , 5 1 7 5 , 1 0 , 1 1 , 5 3 , 5 4 , 0 6 5 , 5 0 , 1 5 , 1 Murez n a p i a s k u A 1d M1 0 - 5 2,19 0 , 9 0 5 8 , 9 1 4 , 9 1 , 5 6 , 5 6 , 5 2 9 , 5 1 4 , 9 2 2 , 9 / p r o f i l 4 / Muok on s a n d / p r o f i l e 4 / 5 - 3 0 2 , 2 2 0 , 8 0 6 3 , 9 3 7 , 9 1 , 5 2 , 5 10,0 1 2 , 0 3 7 , 9 19,4-M2 3 0 - 4 5 2,18 0 , 6 2 7 1 , 5 7 , 5 . 1 , 5 1 2 , 5 1 7 , 0 3 2 , 5 7 , 5 - 2 1 , 5 * D 4 5 - 1 5 0 2 , 6 0 1 , 4 7 4 3 , 4 1 , 6 1 , 0 1 5 , 5 9 , 0 1 6 , 3 1 , 6 2 1 , 4 G l e b a m u r s z a s t a l e k k a 0-10 2 , 3 7 0 , 8 6 6 3 , 2 2 ,2 2 , 5 1 5 , 5 5 , 5 3 7 , 5 2 , 2 2 0 , 2 / p r o f i l 5 / L i g h t mucouB s o i l P M1 1 0 - 3 0 2 , 3 7 0 , 7 4 6 8 , 7 1 , 7 4 , 0 2 1 , 0 6 , 0 3 6 , 0 1 , 7 2 6 , 7 / p r o f i l e 5 / / В / 3 0 - 4 5 2 , 3 8 1 , 0 5 5 5 , 8 1,8 3 , 0 21,0 8 , 0 2 1 , 0 2 , 8 2 6 , 8 С 45-100 2,59 1,42 4 5 , 1 7,1 3 , 5 2 0 , 5 5 , 0 9 , 0 7 , 1 3 1 , 1
Właściwości gleb organicznych doliny Sredzianki
się od 0,1 do 16,6% objętości porów glebow ych. P rz y polowej pojemnościii w odnej p rzy pF 2,0 pojem ność pow ietrzna była znacznie wyższa i w a h a ła Siię w granicach 9,1— 23,7%)', p rz y czym najw yższa była w poziom ach górnych. G leby te są więc dobrze p rzew ietrzane po odw odnieniu.
W N IO SK I
1. G leby torfow iska niskiego w dolinie rzeki Średziianki po zm elioro w aniu uległy przeobrażeniu z gleb torfow ych na gleby torlow o-m urszow e i murszowTe. Obniżenie się poziom u wód glebow o-gruntow ych przysp ie szyło proces rozk ład u m ate rii organicznej i jej m ineralizację. W zrastała popielność i gęstość w łaściw a m asy torfow ej.
2. W glebach torfow o-m urszow ych w w ykształconym poziomie m urazu w yraźnie m alała porow atość całkow ita, w zrastała ilość porów drobnych ( < 30 м т), a m alała ilość bardzo dużych ( > 3000 м т). Zwiększało się za gęszczenie gleby i obniżała pojem ność wodna. Rów nocześnie w zrastała ilość zw iązanej w ody przez glebę. W glebach m urszow ych zm iany te obejm ow ały cały profil, a ruch w ody podsiąkającej ku górze był o g ra niczony. W zw iązku z układem porow atości i zagęszczaniem się poziomów gleby m urszow ej jej rete n cja i dostępność dla roślin m alała.
3. W glebach m urszow ych i torfow o-m urszow ych w poziomie m urazo w ym obniżała się zaw artość azotu, n atom iast w zrastała ilość p rzy sw ajal nego fosforu i potasu. Zasobność jed n a k tych gleb w fosfor i potas była niska.
4. W poziom ach gleb m urszow ych obniżała się ilość m aterii organicz nej oraz m alała kurczliw ość i pęcznienie. N atom iast zwiększała się po pielność, gęstość w łaściw a i objętościow a. Zachodziły w yraźne zm iany w układzie porow atości i aeracji tych gleb.
L IT E R A T U R A
[1] B a c S O siadanie to rfo w isk a d u b lań sk iego pod w p ły w e m od w od n ien ia. Rocz.
N auk roi. 23, 1930, 11— 143.
[2] В а с S.: Z zagad n ień w o d n y ch w to rfo w isk u zm eliorow an ym . Gos. w od. 1950, 1— 2.
[3] G i e d r o j ć B.: M etodyka badań k ap ilarn ego p o ten cja łu w od n ego i zróżn ico w a n ia p orow atości gleb częściow o zm o d y fik o w a n y m k ap ilarym etrem S ek ery.
Rocz. glebozn. 25, 1974, 2, 283—292.
[4] G i e d r o j ć B.: P h isica l prop erties of the sin fraction of som e m other rocks o f soils. Zesz. probl. P ost. N auk rol. 197, 1977, 259—273.
[5] H o r a w s k i М.: M in eraln e sk ła d n ik i nawozo-we w glebach to rfo w y ch . Rocz. glebozn. 15, 1965, 497—511.
[6] I l n i c k i P.: O siadanie torfow isk n isk ich w dolinie N oteci b ędących w d łu g o trw a ły m ro ln iczy m u ży tk o w a n iu w zależności od ich b u d ow y i in te n sy w n o ści od w od n ien ia. Zesz. nauk. W SR S zczecin, R ozpraw y, 30, 1972, 63.
64 В. Giedrojć
[7] M a c i a k F.: F orm y azotu w g le b ie torfow ej i frak cjach h u m u so w y ch g leb y
przy w ie lo le tn im u ż y tk o w a n iu łą k o w y m , p o lo w y m i przem ien n ym . Rocz.
g lebozn. 24, 1973, 2, 3 9 9 ^ 1 3 .
[8] M a r c i n e k J.: O procesie d egradacji gleb łąk o w o -to rfo w y ch w d olin ie N o teci. N o w e R oi. 10, 1956, 778—783.
[9] O k r u s z k o H. Z agad n ien ia degrad acji to r fo w isk na tle w ła śc iw o ś c i fiz y c z n y ch oraz żyzn ości torfu . Zesz. probl. P ost. N auk roi. 10, 1957, 37— 72. [10] O k r u s z k o H.: K szta łto w a n ie się w a ru n k ó w g leb o w y ch na zm eliorow an ych
torfow isk ach . Zesz. probl. P ost. N auk roi. 72, 1967, 13— 27.
[11] O k r u s z k o H., S z u n i e w i c z J.: A n aliza zam ierzeń w zak resie m elio ra cji
i zagosp od arow an ia d olin y B iebrzy. Zesz. probl. Post. N au k roi. 13H, 1973,
201— 209.
[12] O k r u s z k o H.: W pływ m elioracji w odnych na gleb y organiczne w w a ru n kach P olsk i. Zesz. probl. Post. N au k roi. 177, 1976, 157—204.
[13] T o m a s z e w s k i J.: G leb y b ło tn e i środ ow isk o. R ocz. glebozn. 5, 1955,
73— 99.
[14] T o m a s z e w s k i J.: G leby łą k o w e. PW RiL, W arszaw a 1969.
[15] Z a w a d z k i S.: Z m ian y stru k tu raln e w p ro filu to rfo w y m w sk u tek od w od nien ia. Zesz. probl. Post. N auk roi. 27, 1961, 193— 196.
[16] Z a w a d z k i S.: U d ział w ód w k szta łto w a n iu gleb h yd rogen iczn ych L u b e l szczyzny. IMUZ 14, PW R iL 1964. Б. ГЕДРОЙЦБ Х И М И Ч Е С К И Е И Ф И ЗИ Ч ЕС К И Е СВОЙСТВА Н ЕК О ТО РЫ Х О РГА Н И Ч ЕС К И Х П О Ч В В Д О Л И Н Е Р. С РЕД ЗЯ Н К И В Н И Ж Н Е Й СИ Л ЕЗИ И К афедра почвоведения Сельскохозяйственной академии во Вроцлаве Р е з ю м е В долине р. Средзянки, в древней пойме р. Одры в Нижней Силезии, изучали некоторые органические почвы в районе Пшедмосьце-Менкиня. » Среди около 20 исследованных профилей комплекса почв анализировали профили тро- стниково-осокового низинного торфяника на неосушенной площ ади и подобные почвы после их осушения. Одновременно исследовали торфяно-муршевые почвы и мурши на м и неральной породе. Эти почвы заним аю т постоянные травяные угодья, малоценные луга и пастбища. Сверх того исследовали свойства муршвеватых почв используемых в качестве пашни. р-Установлено, что осушение изменило водоёмкость, содержание почвенных пор, на бухание и усадку, а также доступность воды растениям. После снижения зеркала воды на чинался интенсивный процесс обмуршения, с одновременным снижением куслотности, сни жением содержания азота и значительным убытком органического вещества. Муршеватые пахотные почвы, несмотря на значительное богатство органическим веществом, предста вляю т собой бесструктурную, легко переосушимую и склонную к распылению массу. М е ханическая обработка этих почв приводит к их быстрой деградации.
W łaściwości gleb organicznych doliny Sredzianki 65
B . G IE D R O JC
CH EM IC AL A N D P H Y S IC A L P R O PE R T IES O F SOM E O R G A N IC SO ILS IN THE Ś R E D Z IA N K A R IVER V A LLEY , LOW ER S IL E SIA
Кафедра почвоведения Сельскохозяйственной академии во Вроцлаве
S u m m a r y
S o m e organ ic soils in the Odra urtal, th e P rzed m o ście-M ięk in ia reg io n (L ow er S ilesia ), w ere stu d ied .
A m on g dozen or so p ro files o f th e soil co m p lex in v estig a ted , p ro files of re e d - -s e d g e lo w p ea tla n d on an u n d rain ed area and sim ila r soils a fter th eir d rain age w e r e a n alyzed . A t th e sam e tim e p ea t-m u ck and m uck so ils on m in era l su b soil w ere in v estig a ted . T h ese so ils w e r e covered w ith grasslan d s: lo w -v a lu e m ea d o w s
and pastu res. M oreover, p rop erties o f m u ck ou s s o ils in ara b le c u ltiv a tio n w ere
stu d ied .
In ap p eared th a t d rain age ch an ged w a te r cap acity, co n ten t o f so il pores, s w e l lin g and sh rin k a g e as w e ll as w a te r a v a ila b ility to p la n ts. U p on sin k in g o f th e w a te r ta b le an in te n siv e m u ck in g process began , at sim u lta n eo u s red u ction o f th e so il acity, th e n itro g en co n ten t d escrease and a co n sid era b le organic m a tter d ocre-
m en t. A rab le m u ck y soils, d esp ite th eir rich n ess in organic m atter, co n stitu te
a stru ctu reless, e a s ily o v erd ry in g and p u lv erizin g m ass. T illa g e o f th ese so ils lead s to th eir q u ick d egradation.
Prof. dr hab. Bronislaw Giedrojć Katedra Gleboznawstwa AR Wroclaw, ul. Grunwaldzka 53
