Danuta A. Ptaszyńska
Wystawa "Zabytki nad Bzurą z lotu
ptaka"
Ochrona Zabytków 50/4, 401-402
WYSTAWA „ZABYTKI NAD BZURĄ Z LOTU PTAKA"
Ł ow icz, Rynek Kościuszki w raz z otoczen iem . Z e zb io r ó w O środka D oku m en tacji Z a b y tk ó w w W arszawie. Fot. W Stępień 1991 r. K ościuszki Square w ith environs. From the coll. o f the Centre for the D ocu m en tation M on u m en ts in Warsaw. Photo: W. Stępień 1991
W trakcie sesji p o p u la r n o n a u kowej pt. „Łowicz w środowisku k u ltu ro w y m ”, odbywającej się 28 października 1996 r. w m uzeum w Łowiczu, zaprezentowana zosta ła wystawa fotograficzna „Z ab y tki nad Bzurą z lotu ptaka w obiek tywie Wiesława Stępnia” . Inicja torem z arów no sesji jak i w ysta wy był Z arząd G łów ny Towarzy stwa Opieki nad Zabytkam i — K om itet O ch ro n y Z ab y tk ó w nad Bzurą.
Wystawa obejmuje 40 — g łó w nie barwnych — fotogramów oraz planszę tytułow ą o formacie 30 x 40 cm op raw n y ch w ramki o w y miarach 40 x 50 cm. W ykonana została z negatywów pochodzących ze zbiorów O śro d k a D o k u m e n ta cji Z ab y tk ó w w Warszawie a u to rstwa Wiesława Stępnia, d y re k to ra Regionalnego O środka Studiów i O chrony Środowiska Kulturowe
go w Łodzi, który od lat w ten sposób d okum etuje zabytki archi tektury z terenu całego niemal kraju. N a wystawie znajdują się również fotografie z negatywów własnych autora.
Pomysłowdawcą wystawy, a u torem scenariusza i komisarzem w ystaw y był Feliks Ptaszyński, Prezes Komitetu O chrony Z a b y tków nad Bzurą. Komitet działa jący od siedmiu lat postawił przed sobą z a d a n ie u p o w s z e c h n ia n ia w śród społeczeństw a spraw zwią zanych z popularyzacją tradycji, zabytków architektury, pam iątek historycznych, środowiska n a tu ralnego i kulturowego miejscowo ści położonych nad Bzurą. Z a d a nia te realizowane są przez ró ż n o rodne formy, jak: szkolenia, odczy ty, wystawy, sesje p o p u la r n o n a u kowe czy upamiętnianie miejsc zwią zanych z historią tego regionu.
Przedstawiając fotogramy 25. miejscowości z lotu ptaka o rg a n i z a to r z y chcieli zw ró cić uw agę społeczeństwa na ten intersujący, cnoć zapewne niecodzienny sp o sób spojrzenia na zabudowę histo ryczną tego regionu: układy u rb a nistyczne miast i wsi, założeń pała- co w o -o g ro d o w y c h i poszczegól nych obiektów zabytkowych usy tuow anych w bogatej zieleni.
Przegląd najbardziej interesu jących obiektów rozpoczynają fo togram y franciszkańskiego zespo łu klasztornego w Łagiewnikach, p o ło ż o n e g o na obszarze wielkiej Łodzi, z dobrze widocznymi za bu d o w an iam i kościoła i klasztoru z XVIII w. oraz otaczającym je la sem, na obszarze którego zlokali zow ane są źródła rzeki Bzury. N a stępne ujęcia to w czesnośrednio w ie c z n e g r o d z is k o i k o le g ia ta w Tumie pod Łęczycą oraz zabu
d o w a miasta Łęczycy z dobrze z a c h o w a n y m ś re d n io w ie c z n y m układem urbanistycznym i p o zo stałościami zamku królewskiego. Do interesujących, choć może p o wszechnie nie znanych dawnych m ia s t, p o z b a w i o n y c h o b e c n ie praw miejskich, należą np. Piątek, na ry n k u k tó r e g o znajduje się pom niczek symbolizujący geo m e tryczny środek Polski, czy wieś O r łó w z grodziskiem w czesno ś r e d n i o w i e c z n y m z l o k a l i z o w a nym na łąkach nad rzeką. M iej scowość ta do 1865 r. posiadała status miasta powiatowego. Podo bną historię ma również położona opodal Sobota, ze słabo w p ra w dzie rozwiniętym, ale czytelnym ś r e d n i o w i e c z n y m r o z p l a n o w a n i e m , g o t y c k o - r e n e s a n s o w y m kościołem parafialnym przy ryn ku i zameczkiem na Kopcu.
Jednym z najlepiej u d o k u m e n to w anych na wystawie miast jest niewątpliwie Łowicz ze swą histo ryczną zabudow ą, z d w o m a pla
cami rynkowym i i d o m in a n ta m i kościołów i klasztorów oraz ru i nami daw nego zam ku biskupie go. Ciekawie z lotu ptaka p rz e d stawia się p o ło żo n y na skarpie nadrzecznej Sochaczew z ruinami zamku kasztelańskiego, czy wieś B rochów z o b ro n n y m kościołem pw. św. Rocha i założeniem dw or- sk o -p a rk o w y m . Podobnie p o w ie dzieć można o fotogramach zespo łu p a ła c o w e g o w N i e b o r o w i e , klasycystycznego pałacu w Wale- wicach usytuowanego w krajobra zowym parku z przyległymi zabu dowaniami gospodarczymi, w k tó rych mieści się słynna stadnina koni, czy dw o ru w Borowie, miej scu urodzenia prem iera W ła d y sława Grabskiego. Przegląd zaby tk ó w nad Bzurą zamykają f o to gramy z w idokiem na W yszogród w miejscu, gdzie Bzura w p ad a do Wisły, oraz położony opodal Czer wińsk z rom ańską bazyliką pod w ezwaniem N M P i zespołem za
b u d o w a ń klasztornych (por. ił. na okładce).
Wystawa, choć z konieczności w dużym skrócie ukazująca histo rię tego regionu, została dobrze przyjęta przez miejscową społe czność. Z zainteresowaniem oglą d an o znane sobie obiekty, ale p o kazane inaczej — w ujęciu z góry; p odziw iano współistnienie archi tektury z bogatą szatą roślinną.
Fotogram y znad Bzury p re z e n to w a n e były dotychczas w siedzi bie T O n Z w Warszawie, w m u zeach w Łowiczu i Łęczycy, a w naj bliższym czasie pokazane zostaną w muzeum w Kutnie. Organizato rzy przewidują eksponowanie ich w przyszłości we wszystkich pozo stałych pla ców kach muzealnych nad Bzurą. Łatwa do transportu wystawa (mieści się w samocho dzie osobowym) stanowi dobrą ilu strację do odczytów oraz prezento wania na posiedzeniach gminnych rad poświęconych ochronie zaby tków.
D a n u ta A. Ptaszyńska
