Prawo rodzinne i opiekuńcze

Wydawnictwo C. H. Beck

Ćwiczenia Becka

Michał Snitko-Pleszko

Prawo rodzinne i opiekuńcze

tablice • testy

Ćwiczenia Bec k a C. H. Bec k Pra w o rodzinne i opiek uńcze

Ćwiczenia Becka – to seria stworzona dla studentów prawa, którzy pilnie przygotowują się do zajęć i zaliczeń oraz egzaminów. Podanie wiedzy w sposób prosty i przystępny stanowi podstawę do łatwego opanowania wiedzy. Zanim to nastąpi, student uzyska podstawy do zrozumienia trudniejszych zagadnień i po- lubi przedmiot.

Ćwiczenia Becka „Prawo rodzinne i opiekuńcze” podzielone są na dwie części:

część pierwsza – TABLICE dotyczy m.in.:

zawarcia małżeństwa,

praw i obowiązków małżeńskich, pokrewieństwa,

obowiązku alimentacyjnego, opieki i kurateli, zaś

część druga – TESTY wraz z odpowiedziami dotyczy m.in.:

małżeńskich ustrojów majątkowych, domniemania pochodzenia dziecka oraz unieważnienia małżeństwa.

Niniejsza publikacja uwzględnia ponadto nowelizację z 6.11.2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw.

Książka została także wzbogacona orzeczeniami oraz literaturą.

www.sklep.beck.pl,

e-mail: dz.handlowy@beck.pl http://www.beck.pl,

tel.: 022 31 12 222, fax: 022 33 77 601

Cena: 35,00 zł

ISBN 978-83-255-0661-2

Ćwiczenia Becka

Snit k o-Pleszk o

Ćwiczenia Becka

Prawo rodzinne i opiekuńcze

W sprzedaży:

(red.) J. Ignaczewski

MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE Sądowe Komentarze Tematyczne

M. Andrzejewski

PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE Skrypty Becka

H. Witczak, A. Kawałko PRAWO CYWILNE Zarys Prawa

T. Smyczyński

PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE, wyd. 4 Podręczniki Prawnicze

KODEKS CYWILNY. KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO.

KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY Teksty Ustaw Becka

KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY z wprowadzeniem, wyd. 13 Twoje Prawo

www.sklep.beck.pl

Wydawnictwo C. H. BECK Warszawa 2009

Michał Snitko-Pleszko

Prawo rodzinne i opiekuńcze

tablice • testy

Redakcja: Magdalena Cymerska

ISBN 978-83-255-0661-2

© Wydawnictwo C. H. Beck 2009

Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.

ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck

Druk i oprawa: Studio Spartan, Gdynia

 Spis treści

Spis treści

Przedmowa ___________________________________________________________ IX Wykaz skrótów ________________________________________________________ XI

Część A. Tablice

Rozdział I. Małżeństwo _ _____________________________________________ 3 1. Zawarcie małżeństwa _ ______________________________________________ 3 _ Tabl. 1. Tryb zawarcia małżeństwa __________________________________ 3 _ Tabl. 2. Wymogi wobec nupturientów _______________________________ 4 _ Tabl. 3. Rola urzędnika USC w zawieraniu małżeństw _

„konkordatowych” _ _______________________________________ 4 _ Tabl. 4. Pełnomocnictwo do spraw zawarcia małżeństwa _______________ 5 _ Tabl. 5. Zawarcie małżeństwa – procedura ___________________________ 6 _ Tabl. 6. Wiek nupturientów ________________________________________ 6 _ Tabl. 7. Przeszkody uniemożliwiające zawarcie małżeństwa ____________ 7 _ Tabl. 8. Przesłanki unieważnienia małżeństwa ________________________ 9 _ Tabl. 9. Wyrok unieważniający małżeństwo – skutki __________________ 10 _ Tabl. 10. Nieistnienie małżeństwa ___________________________________ 11 _ Tabl. 11. Inne przesłanki unieważnienia małżeństwa _ _________________ 11 2. Prawa i obowiązki małżonków ______________________________________ 11 _ Tabl. 12. Obowiązki wynikające ze stosunku małżeństwa ______________ 11 _ Tabl. 13. Zasady ustalania nazwiska małżonków ______________________ 13 3. Małżeńskie ustroje majątkowe ______________________________________ 14 _ Tabl. 14. Podstawowy podział małżeńskich ustrojów majątkowych ______ 14 I. Ustawowy ustrój majątkowy _____________________________________ 14 _ Tabl. 15. Majątek wspólny a_majątek osobisty ______________________ 15 _ Tabl. 16. Majątki w_ustroju wspólności ustawowej __________________ 16 _ Tabl. 17. Zarządzanie majątkiem wspólnym _ ______________________ 17 _ Tabl. 18. Przekroczenie zakresu zwykłego zarządu _

majątkiem wspólnym ___________________________________ 18 _ Tabl. 19. Pozbawienie zarządu majątkiem _ ________________________ 19 _ Tabl. 20. Transakcje małżonka/małżonki z_osobami trzecimi __________ 20 _ Tabl. 21. Udziały w_majątku wspólnym _ __________________________ 22 II. Umowne ustroje majątkowe ______________________________________ 22 _ Tabl. 22. Umowne ustroje majątkowe –_rodzaje _____________________ 22 _ Tabl. 23. Umowna wspólność majątkowa – ograniczenia _____________ 23

Spis treści

I

_ Tabl. 24. Metoda obliczania dorobków ____________________________ 23 _ Tabl. 25. Metoda obliczania dorobków – cd. ________________________ 24 _ Tabl. 26. Przymusowy ustrój majątkowy _ _________________________ 25 _ Tabl. 27. Ustanie wspólności podczas małżeństwa __________________ 25 4. Ustanie małżeństwa ________________________________________________ 29 _ Tabl. 28. Przyczyny ustania małżeństwa _____________________________ 29 _ Tabl. 29. Niedopuszczalność rozwodu ________________________________ 30 _ Tabl. 30. Definicja zupełności rozkładu pożycia ________________________ 30 _ Tabl. 31. Budowa wyroku rozwodowego _ ____________________________ 31 _ Tabl. 32. Sądowe orzeczenia w sprawie władzy rodzicielskiej ____________ 32 _ Tabl. 33. Zagadnienia objęte wyrokiem rozwodowym __________________ 33 _ Tabl. 34. Niedopuszczalność rozwodu ________________________________ 34 _ Tabl. 35. Prawnokształtujący charakter wyroku rozwodowego ___________ 34 _ Tabl. 36. Utrzymanie małżonka po rozwodzie _________________________ 39 5. Separacja _ _________________________________________________________ 41 _ Tabl. 37. Separacja a_rozwód – porównanie ____________________________ 41 _ Tabl. 38. Budowa wyroku orzekającego separację ______________________ 42 _ Tabl. 39. Skutki orzeczenia separacji __________________________________ 42 _ Tabl. 40. Zniesienie separacji ________________________________________ 43 Rozdział II. Pokrewieństwo i powinowactwo ____________________________ 45 _ Tabl. 41. Pokrewieństwo a_powinowactwo – porównanie _ ______________ 45 1. Rodzice i dzieci _____________________________________________________ 46 _ Tabl. 42. Systematyka działu ________________________________________ 46 _ Tabl. 43. Pochodzenie dziecka małżeńskiego – domniemania ____________ 46 _ Tabl. 44. Pochodzenie dziecka pozamałżeńskiego – domniemania ________ 47 _ Tabl. 45. Ustalenie macierzyństwa _ __________________________________ 47 _ Tabl. 46. Specyfika powództwa o_ustalenie macierzyństwa ______________ 47 _ Tabl. 47. Legitymacja czynna do wytoczenia powództwa _

o_zaprzeczenie macierzyństwa _______________________________ 48 _ Tabl. 48. Legitymacja czynna do wytoczenia powództwa _

o_ustalenie ojcostwa ________________________________________ 49 _ Tabl. 49. Niedopuszczalność zaprzeczenia ojcostwa ____________________ 49 _ Tabl. 50. Ustalenie ojcostwa – sposoby ________________________________ 50 _ Tabl. 51. Uznanie dziecka ___________________________________________ 50 _ Tabl. 52. Warunki skutecznego uznania dziecka _ ______________________ 50 _ Tabl. 53. Skutki prawne uznania dziecka ______________________________ 51 _ Tabl. 54. Trzy sposoby ustalenia ojcostwa _____________________________ 51 _ Tabl. 55. Organ właściwy do uznania dziecka _ ________________________ 54 _ Tabl. 56. Unieważnienie uznania dziecka _ ____________________________ 55 _ Tabl. 57. Legitymacja czynna do wytoczenia powództwa _

o_unieważnienie uznania dziecka _______________________________ 55 _ Tabl. 58. Legitymacja czynna do wytoczenia powództwa _

o_ustalenie ojcostwa ________________________________________ 58 2. Stosunki między rodzicami i dziećmi _________________________________ 59 _ Tabl. 59. Prawa i_obowiązki rodziców i_dzieci _ ________________________ 59 _ Tabl. 60. Ograniczenie przez sąd kontaktów rodziców z_dziećmi _________ 60

II Spis treści _ Tabl. 61. Zasady ustalania nazwiska dziecka _ _________________________ 61 _ Tabl. 62. Nazwiska łączone _ ________________________________________ 62 _ Tabl. 63. Zasady dotyczące władzy rodzicielskiej _ _____________________ 62 _ Tabl. 64. Treść władzy rodzicielskiej __________________________________ 63 _ Tabl. 65. Piecza nad osobą i_majątkiem dziecka ________________________ 63 _ Tabl. 66. Rodzic jako przedstawiciel ustawowy ________________________ 65 _ Tabl. 67. Zarząd majątkiem dziecka __________________________________ 66 _ Tabl. 68. Ograniczenie władzy rodzicielskiej ___________________________ 66 _ Tabl. 69. Zawieszenie i_pozbawienie władzy rodzicielskiej _ _____________ 67 _ Tabl. 70. Definicje terminów związanych z_władzą rodzicielską __________ 68 _ Tabl. 71. Dziecko w_rodzinie zastępczej/placówce _

opiekuńczo-wychowawczej _________________________________ 69 _ Tabl. 72. Styczność z_dzieckiem rodziców z_ograniczoną władzą_

rodzicielską i_pozbawionych władzy _________________________ 69 3. Przysposobienie ____________________________________________________ 70 _ Tabl. 73. Założenia adopcji _________________________________________ 70 _ Tabl. 74. Dopuszczalność przysposobienia ___________________________ 70 _ Tabl. 75. Sposób i_zasady ustanowienia stosunku przysposobienia ______ 71 _ Tabl. 76. Orzeczenie o_przysposobieniu a_śmierć stron _________________ 71 _ Tabl. 77. Zgoda na przysposobienie _________________________________ 73 _ Tabl. 78. Rodzaje przysposobienia _ _________________________________ 73 _ Tabl. 79. Adoptio minus plena ________________________________________ 74 _ Tabl. 80. Adoptio plena _____________________________________________ 75 _ Tabl. 81. Adoptio plenissima _________________________________________ 76 _ Tabl. 82. Nazwisko po rozwiązaniu przysposobienia __________________ 77 4. Obowiązek alimentacyjny ___________________________________________ 81 _ Tabl. 83. Zasady stosowane przy ustalaniu obowiązku _

alimentacyjnego __________________________________________ 81 _ Tabl. 84. Alimentacja przy przysposobieniu niepełnym ________________ 83 _ Tabl. 85. Ustalanie zakresu obowiązku alimentacyjnego _ ______________ 84 _ Tabl. 86. Uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych _________________ 84 _ Tabl. 87. Roszczenia matki dziecka pozamałżeńskiego o_alimenty _______ 85 _ Tabl. 88. Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych ____________________ 86 _ Tabl. 89. Alimenty od osób niespokrewnionych _______________________ 86 _ Tabl. 90. Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego _ _______________ 86 Rozdział III. Opieka __________________________________________________ 87 1. Opieka nad małoletnim _ ___________________________________________ 87 _ Tabl. 91. Katalog zasad podstawowych ______________________________ 87 _ Tabl. 92. Cechy opiekuna warunkujące dopuszczalność _

ustanowienia opieki _______________________________________ 88 _ Tabl. 93. Podopieczni opiekuna _____________________________________ 88 _ Tabl. 94. Nieodpowiedni kandydat na opiekuna ______________________ 88 _ Tabl. 95. Odpowiedni kandydat na opiekuna _________________________ 89 _ Tabl. 96. Powierzenie opieki zakładowi lub osobie – zasady ____________ 89 _ Tabl. 97. Zakres obowiązków opiekuna _______________________________ 90 _ Tabl. 98. Opiekun jako przedstawiciel ustawowy _ _____________________ 90

Spis treści

III

_ Tabl. 99. Kontrola opiekuna przez sąd opiekuńczy _____________________ 91 _ Tabl. 100. Wynagrodzenie opiekuna ___________________________________ 91 _ Tabl. 101. Nadzór sądu nad sprawowaniem opieki ______________________ 92 _ Tabl. 102. Nadzór sądu a_obowiązki opiekuna __________________________ 92 _ Tabl. 103. Zwolnienie opiekuna z_opieki _______________________________ 93 _ Tabl. 104. Ustanie opieki _____________________________________________ 93 _ Tabl. 105. Obowiązki opiekuna zwolnionego z_opieki ___________________ 93 2. Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie ________________________ 94 _ Tabl. 106. Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie ________________ 94 _ Tabl. 107. Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie _

– stosowanie przepisów _ ___________________________________ 95 _ Tabl. 108. Ustanie opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie __________ 96 Rozdział IV. Kuratela __________________________________________________ 97 _ Tabl. 109. Istota kurateli _____________________________________________ 97 _ Tabl. 110. Rodzaje kurateli ___________________________________________ 98 _ Tabl. 111. Wynagrodzenie kuratora _ __________________________________ 99 _ Tabl. 112. Tryby ustania kurateli _____________________________________ 100

Część B. Testy

_ Test 1 ______________________ 103 _ Test 2 ______________________ 105 _ Test 3 ______________________ 107 _ Test 4 ______________________ 109 _ Test 5 ______________________ 111 _ Test 6 ______________________ 114 _ Test 7 ______________________ 117

Odpowiedzi do testu 1 ___________ 120 Odpowiedzi do testu 2 ___________ 124 Odpowiedzi do testu 3 ___________ 128 Odpowiedzi do testu 4 ___________ 131 Odpowiedzi do testu 5 ___________ 134 Odpowiedzi do testu 6 ___________ 138 Odpowiedzi do testu 7 ___________ 142 Indeks rzeczowy______________________________________________________ 147

IX Rozdział

Przedmowa

Oddajemy do rąk Czytelników kolejną publikację z serii Ćwiczenia Becka.

Składa się ona z dwóch części. Pierwszą stanowi Kodeks rodzinny i opiekuńczy przedstawiony w formie tabelarycznej, zaś drugą stanowią przykładowe pytania egzaminacyjne z prawa rodzinnego i opiekuńczego z odpowiedziami i krótkimi komentarzami. Materiał uwzględnia ostatnie nowelizacje Kodeksu, a w szczegól- ności dużą nowelizację z 6.11.2008 r. (ustawa o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 220, poz. 1431), która wchodzi w życie 13.6.2009 r.

Niniejsze opracowanie w swoim założeniu służyć ma zarówno studentom prawa i aplikantom, jak i słuchaczom innych kierunków studiów. Zakładamy ponadto, że czytelny układ problematyki prawno-rodzinnej w niniejszej pozycji sprawi, iż sięg- ną do niej także osoby niezwiązane z prawem zawodowo.

Żywimy nadzieję, że publikacja ta spełni oczekiwania każdego Czytelnika.

Michał Snitko-Pleszko Warszawa, marzec 2009 r.

Przedmowa

X

XI Rozdział

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

Konstytucja RP _ _________ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

KH ____________________ rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r.

– Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KRO ____________________ Kodeks rodzinny i opiekuńczy

KSH ____________________ Kodeks spółek handlowych

PrASC __________________ ustawa z 29.9.1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688 ze zm.)

2. Organy orzekające

SA ______________________ Sąd Apelacyjny SN _ ____________________ Sąd Najwyższy

TK _ ____________________ Trybunał Konstytucyjny

WSA ____________________ Wojewódzki Sąd Administracyjny

3. Czasopisma i publikatory

Biul. SN _________________ Biuletyn Sądu Najwyższego GSP ____________________ Gdańskie Studia Prawnicze KPP ____________________ Kwartalnik Prawa Prywatnego MoP ____________________ Monitor Prawniczy

NP _____________________ Nowe Prawo

NPN _ __________________ Nowy Przegląd Notarialny

OSA ____________________ Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych

OSNC _ _________________ Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna OSNPG _________________ Orzecznictwo Sądu Najwyższego wydawane przez

Prokuraturę Generalną OSP_____________________ Orzecznictwo Sądów Polskich Pal. _____________________ Palestra

PE ______________________ Problemy Egzekucji

Wykaz skrótów

XII

Pr. Bank. ________________ Prawo Bankowe Prok. i Pr. _ ______________ Prokuratura i Prawo PiP _____________________ Państwo i Prawo

RPEiS ___________________ Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SI _ _____________________ Studia Iuridica

SP ______________________ Studia Prawnicze Wok. _ __________________ Wokanda

4. Inne skróty

art. _____________________ artykuł

Dz.U. ___________________ Dziennik Ustaw niepubl. _________________ niepublikowany (-e) Nr ______________________ numer

poz. ____________________ pozycja s. _______________________ strona

tekst jedn. _______________ tekst jednolity

USC ____________________ Urząd Stanu Cywilnego ze zm. _ _________________ ze zmianami

Część A. Tablice

M. Snitko-Pleszko, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Ćwiczenia Becka  Rozdział I. Małżeństwo

Rozdział I. Małżeństwo

1. Zawarcie małżeństwa

Literatura: R. A. Domański, Konstytutywny czy deklaratywny charakter sporządzenia aktu małżeństwa w USC w przypadku małżeństwa konkordatowego, PiP 2006, z. 3, s. 86; R. Gi- ler, Kodeks rodzinny i opiekuńczy w praktyce notarialnej. Wybrane zagadnienia, NPN 2000, Nr 3–4, s. 8; A. Mączyński, Konkordatowa forma zawarcia małżeństwa, Rej. 2003, Nr 10, s. 127;

A. Mezglewski, Jedno małżeństwo czy dwa? Rzecz o istocie małżeństwa konkordatowego, MoP 2003, Nr 18, s. 821; M. Nazar, Zawarcie małżeństwa według prawa polskiego z uwzględnie- niem postanowień podpisanego 28 lipca 1993 r. konkordatu między Stolicą Apostolską i Rze- cząpospolitą Polską, KPP 1996, z. 3, s. 447; R. Sobański, Zaświadczenie urzędu stanu cywilnego a przesłanki małżeństwa „konkordatowego”, PiP 2003, z. 5, s. 30; J. Strzebińczyk, Zawarcie małżeństwa wyznaniowego podlegającego prawu polskiemu, Rej. 1999, Nr 4, s. 9; J. Zabłocki, Małżeństwo konkordatowe, SI 1999, Nr 37, s. 191.

Tabl. 1.

Sposoby zawarcia małżeństwa Mężczyzna i kobieta jednocześ-

nie obecni składają przed kierow- nikiem Urzędu Stanu Cywilnego oświadczenia, że wstępują ze

sobą w związek małżeński.

Mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu Kościoła albo innego związku wyznanio- wego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu¹ i kierownik

Urzędu Stanu Cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa.

W przypadku zawierania małżeństwa przed duchownym i kierownikiem USC lub przed samym duchownym (zgodnie z konkordatem), kierownik Urzędu Stanu Cywilnego pozostaje instytucją, bez

której uczestnictwa w procesie zawarcia małżeństwa, skuteczne jego zawarcie nie jest możliwe.

1 Jeśli ratyfikowana umowa międzynarodowa lub ustawa regulująca stosunki między pań- stwem a Kościołem lub innym związkiem wyznaniowym (konkordat) przewiduje możliwość wywołania przez związek małżeński podlegający prawu tego Kościoła albo innego związku wyznaniowego takich skutków, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa przed kierowni- kiem USC, małżeństwo zostaje skutecznie zawarte bez obecności kierownika USC.

Rozdział 1.

Część A. Tablice

 M. Snitko-Pleszko, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Ćwiczenia Becka

Tabl. 2.

Osoba zamie- rzająca zawrzeć małżeń- stwo jest

obowią- zana:

przedstawić dokument stwierdzający tożsamość oraz złożyć odpis skrócony aktu urodzenia, a także dowód ustania lub unieważnienia małżeństwa, jeżeli pozo- stawała poprzednio w związku małżeńskim, albo nieistnienia małżeństwa, jeżeli wobec tej osoby toczyło się postępowanie o ustalenie nieistnienia małżeństwa, złożyć pisemne zapewnienie, że nie wie o istnieniu okoliczności wyłączających

zawarcie małżeństwa,

złożyć zezwolenie na zawarcie małżeństwa, jeżeli tego wymagają przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Warunki niezbędne, aby małżeństwo mogło zostać zawarte:

1) złożenie oświadczeń przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego o wstąpieniu w związek małżeński²; 2) złożenie wyżej wskazanych oświadczeń przez mężczyznę i kobietę.

Tabl. 3.

Osobom zamierzającym zawrzeć małżeństwo przed duchownym lub konkordatowe kierownik USC wydaje zaświadczenie stwierdzające:

brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa

treść i datę złożonych przed nim oświadczeń w sprawie nazwisk przy-

szłych małżonków i ich dzieci

1 Mężczyzna i kobieta będący obywatelami polskimi przebywającymi za granicą mogą zawrzeć małżeństwo również przed polskim konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wy- konywania funkcji konsula.

Tabl. 2–3

M. Snitko-Pleszko, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Ćwiczenia Becka  Rozdział I. Małżeństwo

Tabl. 4.

Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika. Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika do- puszczalne jest przy spełnieniu następujących warunków:

1) pełnomocnictwo udzielone jest na piśmie z podpisem notarialnie poświadczonym;

2) pełnomocnictwo wymienia osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.

W razie zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika mocodawca może żądać unieważnienia mał- żeństwa, jeżeli brak było zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek mał- żeński przez pełnomocnika albo jeżeli pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane.

Nie można z tego powodu żądać unieważnienia małżeństwa, jeżeli małżonkowie podjęli wspólne pożycie.

Orzecznictwo:

Postanowienie SN z 3.1.1969 r., III CRN 349/68 (OSNC 1969, Nr 12, poz. 218):

Jeżeli jeden z przyszłych małżonków zamieszkuje stale w innym kraju, i to bardzo odległym, tak że przyjazd do Polski w celu zawarcia małżeństwa byłby połączony ze znacznymi trudnościami i kosztami, to okoliczność ta sama przez się może być uzna- wana za ważny powód udzielenia zezwolenia przewidzianego w art. 6 § 1 KRO.

Uchwała SN z 8.6.1970 r., III CZP 27/70 (OSNC 1971, Nr 1, poz. 2):

Za ważne powody w rozumieniu art. 6 § 1 KRO należy uznać tylko takie oko- liczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstą- pienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego dla złożenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Żadna zatem z góry określona sytuacja osoby ubiegają- cej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, w szczególności także fakt jej zamieszkiwania za granicą oraz związane z tym trudności przyjazdu do Polski, nie mogą być same przez się uznane za ważne powody w rozumieniu powołanego wyżej przepisu.

Tabl. 4

Część A. Tablice

 M. Snitko-Pleszko, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Ćwiczenia Becka

Tabl. 5.

Zawarcie małżeństwa – etapy:

a) Kierownik Urzędu Stanu Cywil- nego zapytuje mężczyznę i ko- bietę, czy zamierzają zawrzeć ze sobą małżeństwo.

b) Gdy oboje odpowiedzą na to py- tanie twierdząco, kierownik USC wzywa ich do złożenia oświad- czeń o wstąpieniu w związek małżeński oraz oświadczeń w sprawie nazwisk małżonków i ich dzieci.

d) Po złożeniu oświadczeń o wstą- pieniu w związek małżeński przez obie strony kierownik Urzędu Stanu Cywilnego ogłasza, że wskutek zgodnych oświadczeń obu stron małżeństwo zostało zawarte.

c) Każda z osób zawierających mał- żeństwo składa oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeń- ski, powtarzając za kierownikiem USC treść oświadczenia lub od- czytując je na głos.

Tabl. 6.

Wiek osób wstępujących w związek małżeński Zasadą jest, że w sto-

sunek małżeński może wstąpić tylko osoba pełnoletnia (18 lat).

Za zgodą sądu opiekuńczego, z ważnych powodów, w stosu- nek małżeński może wstąpić kobieta, która ukończyła lat 16, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgod-

ne z dobrem założonej rodziny.

Unieważnienie małżeństwa nieletnich

1. Unieważnienia małżeństwa zawartego przez mężczyznę, który nie ukończył lat 18, oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat 16 albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat 16, lecz przed ukończeniem lat 18, może żądać każdy z małżonków.

2. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeżeli małżonek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął.

3. Jeżeli kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku.

Tabl. 5–6

M. Snitko-Pleszko, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Ćwiczenia Becka  Rozdział I. Małżeństwo

Orzecznictwo:

Wyrok SN z 23.4.1968 r., II CR 77/68 (OSNC 1969, Nr 2, poz. 32):

Przepis art. 10 § 3 zd. 2 KRO wyłącza legitymację czynną męża do wystąpienia z powództwem o unieważnienie małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku w wypadku zajścia żony w ciążę – niezależnie od tego, czy fakt ten nastąpił przed, czy po zawarciu małżeństwa, byleby ciąża istniała w czasie trwania małżeństwa.

Tabl. 7.

Formalne przeszkody

zawarcia małżeństwa

ubezwłasnowolnienie całkowite

choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy¹

pozostawanie w związku małżeńskim

pokrewieństwo (krewni w linii prostej, rodzeństwo, powinowaci w linii prostej²)

stosunek przysposobienia pomiędzy potencjalnymi małżonkami, chyba że stosunek przysposobienia ustał

Orzecznictwo:

Wyrok SN z 20.6.1968 r., II CR 232/68 (OSNC 1969, Nr 4, poz. 75):

Małżonek, który w chwili zawarcia małżeństwa był całkowicie ubezwłasnowol- niony, nie może być uznany za zawierającego małżeństwo w złej wierze w rozumie- niu art. 20 KRO.

1 Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa.

2 Z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowa- tymi.

Tabl. 7