Talarczyk Halina

ND

1

. .

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — .y.

<V.

HAL : n ..&. W M 0^{. . . W}

1/1. Relacja

k . 3 h

I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relalora

' I/3. Inne rflaterialy dokumentacyjne dotyczące osoby relatora

II. Materiały uzupełniające relację

L, Aś.A

i

111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora

III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.

III/5 - inne...

IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne

k &

VI.

.

2

* M

3

/i

Wyższa Ssskoła Pedagogiczna 'w Gdańsku... . Katedra Dydaktyki

Gdańske marzec 1969 r*

fyiJ ^

Do byłyeh Członkiń Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet !

'Wychowanie młodego pokolenia jest jedną z podstawowych funkcji społeczeństwa® Celowe,, skuteczne wypełnianie tej trudnej we współczesnym społeczeństwie funkcji wymaga oparcia się na naukach pe- ~ dagogicznych, których zadaniem jest m i t. krytyczna ocena wszystkich poirat czynań wychowawczych,, zarówno. obecnych jak i przeszłych* , - . .

Praca Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet w latach międzywojennych była oryginalną próbą społecznego,, patriotycz--- - nego wychowania wielu tysięcy dziewcząt i kobieti Aby móc wyzyskać rezultaty tej działalności wychowawczejs domagają się one utrwalmdLa i krytycznego prześwietlenia z perspektywy obecnego stanu wiedzy pe­

dagogicznej » :

.-Katedra Dydaktyki Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku podejmuje się zbadania efektywnoźci wychowania pewiackieg©, uwzględniając zachowania s!ę i postawę obywatelską pewiaczek w la­

tach wojnye W ten sposób badania ukażą równocześnie kartę z udziału kobiet w walce narodu z okupantem* B&dania prowadzi adiunkt Kate­

dry Dydaktyki dr Elżbieta .. Zawacka®. .r ~.--....

W celu zebrania wartościowych materiałów badawczych prosimy Obywatelkę, jako byłą Członkinię P W K , o odpowiedź na załąćzonąHAnkietę o pracy wychowawczej P W K " oraz o napisanie według załączonego kwestionariusza '‘Relacji o służbie w obronie kraju*.. Prosimy również ó napisanie takiehże MRelacjiM o znanych Obywatelce pewiaczkach,'które poniosły śmierć żołnierską lub zmar­

ły w czasie albo po wojnie/ nawet w wypadku, gdyby informacje były fragmentaryczne/. Gdyby ‘ Obywatelka nie miała chwilowo czasu na wy­

czerpujące relacjonowanie, prosimy przesłać odwrotnie na razie skró­

towo ujęte ważniejsze dane i uzupełnić je w późniejszym terminiee Nadesłane wypowiedzi mogą być anonimowej nazwisko jest jednak konieczne w wypadku relacji o nieżyjących, ponieważ na­

pływające informacje-fragmentaryczne będą się na wzajem uzupełniać*

Prosimy o nadsyłanie materiałów na adres: dr Elż­

bieta Zawacka, Kitedra Dydaktyki Wyższej Szkoły Pedagogicznej*

Gdańsk - Wrzeszcz,~ul« Sobieskiego nr 18. Tu również można nadsyłać późniejsze uzupełnienia oraz otrzymać formularze.dla znajpmych byłyeh pewiaczek, które zechcą pomóc w podjętych badaniach®

Kierownik Katedry Dydaktyki Prof*dr Ludwik Bandura

ŻAKU 1619, nakład 675oo# /I matryca/, zesw* Z-6 z dnia 5oIII 1969

4

' ^

R E L A C J A O S^yŻBIE W OBRONIE KRAJU

byłej Członkini Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet

A - Relacja o własnej służbie respondentki, lub / co należy podkreślić/

B - Relacja o służbie pewiaczki nieżyjącej, znanej respondentce*

Szczegółowy opis służby według poniższych punktów I - VI # lub niektórych z nich, prosimy podać na o d d z i e l n y c h kartkacho

I Przebieg służby / działalności, życia/, w Kampanii Wrześniowej 1939 r* -

• • - ' ■ . I • t • ■ .• V :• r' • . ' V.

II Udział i formy współdziałania w powszechnym ruchu oporu narodu wobec oku­

panta / w działalności społecznej.,gospodarczej,kulturalnej#oświatowej/*

■ ‘ - * ‘.•..i - -u •’ *’ • *..! "• ' • • * • • 7 -

III Przebieg służby w organizacjach wojskowych w okupowanym kraju / z możli­

wie szczegółowym podaniem daty rozpoczęcia, nazwy organizacji, kryptonimu komórki i własnego pseudonimu, funkcji oraz zmian funkcji, miejscowości, charakteru pracyr ewentualnie otrzymanych odznaczeń i innych danych /.

IV Przebieg służby i działalności poza granicami kraju*

V Pobyt na pracach przymusowych, w więzieniach i obozach / powody i okolicz­

ności,. data i miejsce aresztowania przez okupanta /*

VI W relacji B: także okoliczności, miejsce, data i świadkowie śmierci pewia­

czki, która zginęła w czasie wojny* ...

VI Inne fakty i zdarzenia z życia respondentki podczas wojny - może w formie wspomnień, pamiętnika - wiążące się z przynależnością do P V/ K /np« na­

potkanie w pracy innych pewiaczek, współdzałanie z nim i i . /

Prosimy^wymienić, ewentualnie dołączyć, znane respondentee pu­

blikacje, dokumenty, fotografie i inne źródła, naświetlające podane opi­

sy. Prosimy również wskazać nazwiska i adresy pewiaczek, do których na­

leżałoby wysłać prośbę o relację, dotyczącej bądź własnej ich służby, bądź wiadomości o poległych*

Jako załącznik do relacji, konieczny ze względu na potrzeby ich naukowego opracowania, prosimy wypełnić drugostronnie umieszczony

"Kwestionariusz”.

n

5

s.3

v

\

3 , b. Na czym polegał ten wpływ, /także w wypadku, gdybyś go - wówczas'czy obecnie'- oceniła jako nie zbyt pozytywny/

Czy obecnie uważasz, że uczest-J“~

nictwo w P U K wywarło na Ciebie trwały wpływ, zmieniło Cię w ja­

kiejś mierze?*

Np*'opisz^ czy:

a. uzyskałaś pewną wiedzę potrze­

bną obywatelowi, jaką?*

b* zdobyłaś pewne umiejętności, jakie?’ T'~ ..T"

c» nauczyłaś się pracy społecznej, d'. nabyłaś pewne cechy, jakie?

e* nawiązałaś ważne więzy przyja­

cielskiej koleżeńskie',”"” '"

f. zubożyło Cię, zabrawszy niepo­

trzebnie czas j '.'.T

g. wymień inne dostrzeżone oddzia­

ływanie pracy pewiackiej

i* C A ftW U S l/U

O C Z U K iC jĄ

T a ć iF /v ^ u

5«,a. Gdybyś miała wówczas córkę w odpowiednim wieku,

czy skierowałabyś ją do P W K?^ __tak t r i* —- b. Dlaczego ?

6* Jakie czynniki ukształtowały prze*"

de wszystkim Twoją postawę obywa­

telską ? '

£ Rodzina

3. P W K p k

Ą. Ihne organizacje /jakie? / / ~ ^ j Szkoła '

Qr. Środowisko koleżeńskie

& literatura

Inne czynniki /jakie ?$f — .. . . Proszę odpowiednie pozycje podkreś­

lić i te pozycje podkreślone ponu~

ZAM.1616, nakład 6oook /3 matryce/, zezw*Z-6 z dnia 5,111 1969 r.

6

s«4

7»a. Czy fakt, że byłaś pewiaczką

wpłynął na Twoje życie w czasie tak •>«£«

" “ s p o s d w A o k t iiL & t 4 m - 4 s S j s « r

7, ja k ie j mierz. ? , ^ ,

HJ Ź

. /ft _{«. W *} ^tkv<2™<t

M , 4'li^ C y k ji^ J n iU ^ ■ i X h ' * & L \ . .

8« Inne uwagi związane z uczestnicz twem w P W K

ŻARU 1616, nakład 6ooo /3 matryce/, zezw« Z»6 z dnia 5*111 1969 r*

7

; h

1A IB 2A 2B

...0 t W E- S-T I Q-2f.A R I U-S-Z w sprawie słisfcby

V/ wypadku relacji A można nie odpowiedzieć na pytanie 1A i 2A W wypadku relacji B pytania 3-“8 odnoszą się do pewiaczki nieżyjącej

Tb&W*^¥s'~~ '

imię»nazwisko8pseudo respondentki^u mężatek także nazwisko panienskie

IMIę,nazwisko,pseudo pewiaczki nieżyjącej„o której wypełnia się kwestionariusz Adres obecny respondentki ... ...

AfiRSS rodziny lub przyjaciół pewiaczki nieżyjącej O AfiSSi rodziny lub przyjaciół pewiaczki nieżyjącej <_>

3 rok urodzenia ' " / / 7 t miejscowość/powiat/ ' ~

4 pochodzenie społeczne ^ zawód rodziców

wykształcenie w/1939r. - nazwy szkół,gdzie,kiedy,ilo^ć klas

5b ^ L

WfKS ZTA Łm sśi ob ecne

...3 y ^

piSrwsza pracar zawodowa w .|iyciu,rok podjęcia,rodząc pracy,instyt^cja^miejscowcsć Dalszy przebieg praejy zawodowej przed *ojną

Balszy przebieg pracjy zawodowej przed fiojną

6^e ■mnct ^ . K k £ j A > m / f c r J ż & tm jm . Zajęcie obeenfe lub poprzedzające przejście da rentę

informacje o służbie ta data wstąpienia do P W K

Tb nazwa i miejscowość jednostki*,/hufiec Szkolny^hufiec licealny^oddział fabryczny, drużyna w»f«„koło lokalne/

7c przebieg szkolenia - także na obozach i kursach /możliwie z podaniem roku,jednost­

ki „miejscowości oraz rodzaj: ogęl?iovojskowe9fachoweeinstruktor)Skie,inn«

J&n-frd ł-y -i.^ P ^ ^ rr^ rfĄ .i / 1 i r > t /•? s m . /O Aj -A,

stopień organizacyjny w dniu 31»sierpnia 1 9 3 9 A^.;.

*A & L U ( - oraz miejsce pobytu w tymże dniu 7 ^'

- \ ... . • . • ••• - - ... • --- , ^

8 inne dane i uwagi obsłużcie P W K a także o przynależności do innych organizacji"

społecznych lub współpracy z nimi... \ć . n . . // ■- « _

Czy Respondentka wyraża zgodę na umieszczenie J«j nazwiska w przewidywanej publi­

kacji /np*w indeksie nazwisk/: ĄnOsr nie

:

mie jscowość i ^data wy- podpis /ewentualnie przyjęty pseudo^

pełnienia kwestionariusza nim/ “

aQ8 . - ' - ... ~ " . . . : : :... . ... «

ZAM* 1617,nakład 6000 /I matryca/,zazw*Z-6 z dnia 5*111 1969r*

8

G

Ss>2

A N K I E T A o pracy wychowawczej P I K l«8pisz,co Spowodowało Twoje zapisa»

nie się dó P W K ? " - /może wpływały na'to m»i*' namowy koleżanek„lub innych osóbgoczekiwa=

nie zabawyjśportui nacisk'szkó£y§ '' chęć aktywności społecznej^ oddział ływanie instruktorki £WK§jr9hę<S prze­

żyć patriotycznych i służbyjT3ą2e$

nia feministycznej wymień inne mc-

|yw y® /... ." " ‘ ' - z r ; . j?odąj również nieco szKzegółów o środowisku Twego ówczesnego życia*

/ i

irf)<y<Cc

, h \ ; (3j t

<r y —

f

^Vj£j£i4HJ

2 »a» Jakie rodzaje zajęć pewiackiefi utkwiły Ci w pamięci," jakie formy

i metody pracy wychowawczej?

/yy 2 _i£j&

8* Opisz je i oceń ich znaczenie w Twoim życiu pewiaekim

3*a. tJprzytómnij sobie 1 opisz oso-"

by z pracy pewiackiej,które wywar­

ły na Ciebie wpływ

A i / l i

A

ć/ t c

ZAM« l6l6tnakład 6ooo #3 matryc®/,zezw»Z~6 z dnia 5 .III 106/ r.

9

j

4

10

lą w 1927 k i Szkołę ałeżała do

>sną 1940, 40 prowa- bu Okręgu idostała się :>zycji szefa do komór- ybuchu Po- :>rzyłączyła ódmieściu.

/ieziona do ńtsamtu we jej się zbiec

podczas bombardowania miasta w styczniu 1945 roku, po czym 26 lutego do­

tarta do Poznania.

/

Pracowała w charakterze sekretarki w Liceum Sztuk Plastycznych w Poznaniu.

Odznaczona m.in. Krzyżem Armii Krajowej.

ppor. Halina Anna TALARCZYK, ps. „Muszka” (1914-1993)

Ur. 1 marca 1914 w Poznaniu.

Po złożeniu egzaminu dojrzałości rozpoczęła stu­

dia na Wydziale Geografii Uniwersytetu Poznańskiego.

Będąc studentką, wstąpiła do PWK, gdzie uzyskała sto­

pień instruktorki. Aktywna „pewiaczka” z zapałem uczestniczyła w licznych kursach i szkoleniach na tere­

nie Wielkopolski i w Warszawie. Po ukończeniu stu­

diów podjęła pracę nauczycielki w Miejskim Gimna­

zjum Żeńskim w Bydgoszczy.

W sierpniu 1939 roku Halina brała udział w Pogotowiu Wojennym PWK w Bydgoszczy, zajmując się działem opieki społecznej. Wróciwszy do Poznania, została skierowana przez Urząd Pracy do Posner Gummiwerke (Zakładów Gu­

mowych „Stomil”). W lutym 1940 nawiązała kontakt z Marianną Marszałkow­

ską i rozpoczęła działalność w Ekspozyturze Wywiadowczej WSK w Poznaniu.

Zajmowała się zbieraniem w swoim miejscu pracy informacji dotyczących pro­

filu produkcji oraz sieci dystrybucyjnej i kooperacyjnej.

Aktywność wywiadowczą Haliny w Posner Gummiwerke przerwało zwol­

nienie z pracy we wrześniu 1941. Przystąpiła wówczas do kolportażu prasy pod­

ziemnej oraz gromadzenia środków opatrunkowych. Wskutek nieostrożności kuriera Oddziału II Komendy Głównej AK została aresztowana przez gestapo

12 maja 1943 roku i po wstępnym śledztwie przekazana do dyspozycji proku­

ratury przy Trybunale Ludowym w Berlinie. Akt oskarżenia był gotowy dopie­

ro w marcu 1945 i wobec kończących się działań wojennych do procesu nie do­

szło. Uwolniona przez wojska amerykańskie 19 kwietnia 1945, w październiku wróciła do kraju.

Pracowała jako nauczycielka i wizytator szkolnictwa specjalnego w Kurato­

rium Szkolnym we Wrocławiu.

Odznaczona m.in. Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Wojska.

Zmarła 20 kwietnia 1993 roku.

(

u

11

. l

12

h

13

14

15

16

.

_____________

17