Studia Socjologiczne nr 3/2019 (234)
Paweł Kubicki: Ruchy miejskie w Polsce. Dekada doświadczeń, s. 5–30
(DOI: 10.24425/sts.2019.126150)
Artykuł poświęcony jest analizie procesu formowania i przekształcania się polskich ruchów miejskich. Autor swoje wnioski wyprowadza na bazie projektu badawczego: „Miejskie ruchy społeczne w Polsce”, w ramach którego zrealizował 30 wywiadów pogłębionych z liderami i liderkami ruchów miejskich z różnych miast. W swojej analizie autor wskazuje na dwie fazy rozwoju polskich ruchów miejskich. Pierwszą formacyjną z lat 2007–
2014 zorientowaną głównie na kwestię tzw. wynajdywania miejskości oraz drugą po 2014 roku, kiedy to krystalizuje się tożsamość ruchu społecznego i zaczyna on nabierać charakteru politycznego.
Słowa kluczowe: miasto; tożsamość; dyskurs; ruchy społeczne; ruchy miejskie
Jacek Kotus, Tomasz Sowada i Michał Rzeszewski: Ponad górne szczeble „drabiny partycypacji”: koncepcja Sherry Arnstein po pięciu dekadach, s. 31–54 (DOI: 10.24425/sts.2019.126151)
W roku 2019 mija pięćdziesiąt lat od opublikowania przez Arnstein tekstu, który stał się jednym z bardziej wpływowych opracowań dotyczących partycypacji społecznej. Autorzy artykułu odnoszą się do niego i stawiają pytanie o kształt „drabiny partycypacji” w kontekście zachowań partycypacyjnych współczesnych wielkomiejskich społeczności lokalnych.
Dokonują oni przeglądu stanu wiedzy, formułują konceptualną propozycję rozwinięcia „drabiny” i obrazują swoje rozważania teoretyczne poznańskimi studiami przypadków. Współczesne, złożone strukturalnie i coraz bardziej uświadomione społeczeństwo ruchów społecznych, organizacji pozarządowych, ale i zwykłych obywateli rozciąga, zdaniem autorów, „drabinę partycypacji” w kierunku dendrytu obejmującego swym zasięgiem także formy buntu. Odpowiadając na te kwestie autorzy sformułowali nowe szczeble „drabiny” Arnstein: chaos, przebudzenie, radykalizacja, nieposłuszeństwo obywatelskie oraz bunt, a także podjęli rozważania nad szerszą interpretacją uspołecznienia zarządzania jednostką terytorialną, wychodzącą poza współdecydowanie.
Słowa kluczowe: „drabina partycypacji” Arnstein; partycypacja społeczna; podmiotowość; aktywizm społeczny
Maciej Kowalewski: Niejednoznaczna odpowiedź miast na populizm i kryzys demokracji, s. 55–80 (DOI: 10.24425/sts.2019.126154)
Artykuł rozpoczyna się od rekonstrukcji dyskursu o kryzysie demokracji i reakcji wywoływanych przez ten rodzaj narracji. Następnie omówiono ideę protestu miejskiego, wskazując na dwoiste oblicze obywateli miasta i ambiwalentne reakcje miast na zjawisko dekapilaryzacji władzy. Aby ukazać złożoność i różnorodność opisywanego zagadnienia, autor przywołuje przykłady miejskiego populizmu i reakcji na to zjawisko (między innymi w miastach Polski, Kanady, Włoch, Holandii, Niemiec).
Autor w tekście wskazuje, że odpowiedź miast na populizm i kryzys demokracji wzmacnia lub osłabia tendencje autorytarne, zarówno w przypadku działań instytucjonalnych (związanych z tworzeniem i realizacją lokalnej polityki), jak i pozainstytucjonalnych (związanych ze sferą aktywizmu mieszkańców).
Słowa kluczowe: miasta; demokracja; populizm; protest
Anna Szwed: Typy legitymizacji w wypowiedziach hierarchów Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce na temat gender i praw reprodukcyjnych, s. 81–108 (DOI: 10.24425/sts.2019.126152)
Artykuł poświęcony jest problemowi legitymizacji obecnych w dyskursie Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce wypowiedzi na temat gender i praw reprodukcyjnych z lat 2012–2017. Jego celem jest rekonstrukcja sposobów, w jakie przedstawiciele Kościoła uprawomocniają swoje stanowisko we wspomnianych polach dyskursywnych oraz odpowiedź na pytanie o rolę, jaką pełni wykorzystanie zróżnicowanych legitymizacji o charakterze religijnym i świeckim w kontekście obecności Kościoła w sferze publicznej. Prezentowane dane są wynikiem jakościowej analizy treści dokumentów Konferencji Episkopatu Polski oraz publicznych wypowiedzi polskich biskupów, takich jak: wywiady w mediach, kazania, wystąpienia konferencyjne. W warstwie teoretycznej i metodologicznej artykuł odwołuje się do założeń perspektywy społecznego tworzenia rzeczywistości (Berger i Luckmann), koncepcji dyskursywnego konstruowania legitymizacji (van Leeuwen) oraz założeń SKAD (the Sociology of Knowledge Approach to Discourse).
Słowa kluczowe: dyskurs; gender; Kościół rzymskokatolicki;
legitymizacje; prawa reprodukcyjne
Dorota Hall: Dyskursy o homoseksualności w doświadczeniu kandydatów do duchowieństwa w Kościele rzymskokatolickim, s. 109– 169 (DOI: 10.24425/sts.2019.126149)
Artykuł podejmuje kwestię przenikania się dyskursów o homoseksualności z osobistym doświadczeniem osób, które rozpoznają w sobie pragnienie homoerotyczne. Dotyczy on mężczyzn, którzy zdecydowali się na formację kapłańską, a później odstąpili od studiów seminaryjnych i dziś deklarują się jako homoseksualni lub biseksualni, w większości jako rzymscy katolicy. Pokazuje, że mężczyźni ci na etapie
przystępowania do formacji i w jej trakcie ulegali nie tylko wyobrażeniom o homoseksualności kształtowanym przez Kościół rzymskokatolicki, ale także wyobrażeniom obecnym w szerszej przestrzeni dyskursywnej, które w Polsce ostatnich dekad dynamicznie się zmieniały. Związane z seksualnością samorozumienie uczestników badań wchodziło zatem w różne, specyficzne dla danego momentu historycznego, związki z odczuwanym przez nich powołaniem i funkcjonowaniem w społeczności seminaryjnej.
Słowa kluczowe: socjologia religii; homoseksualność; Kościół rzymskokatolicki; seminaria duchowne; powołanie
Jakub Niedbalski: Realizowanie ról rodzicielskich i konstruowanie tożsamości rodziców dziecka z niepełnosprawnością intelektualną, s. 135–170 (DOI: 10.24425/sts.2019.126148)
Wśród osób z niepełnosprawnością jest sporo tych, które nie dochodzą do etapu pełnej autonomii pozostając do końca życia zależne od innych.
W znacznej mierze są to osoby na stałe przebywające w rodzinie generacyjnej. Pozostanie pod opieką rodziców jest często spotykane w przypadku osób, które charakteryzują się dysfunkcjami umysłowymi.
W ramach projektowanego badania starano się przyjrzeć sytuacji rodziców dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Jako materiał badawczy posłużyły osobiste doświadczenia rodziców zebrane w formie wywiadów swobodnych nieustrukturyzowanych. Analizę danych prowadzono zgodnie z zasadami metodologii ugruntowanej. Na podstawie przeprowadzonych badań udało się przedstawić i zrekonstruować przebieg dwóch subprocesów: definiowania ról rodzicielskich i konstruowania tożsamości rodzica dziecka z niepełnosprawnością intelektualną z podaniem ich najważniejszych składowych, wymiarów, a także podejmowanych w ich ramach strategii.
Słowa kluczowe: rodzina; niepełnosprawność; tożsamość; rola społeczna Julia Kubisa: Trzy światy męskiej pracy – stałość i zmiana wzorów w zmaskulinizowanych zawodach, s. 171–196 (DOI:
10.24425/sts.2019.126147)
Artykuł przedstawia eksploracyjne rozpoznanie mechanizmów segregacji zawodowej pod względem płci na rynku pracy na przykładzie wybranych grup zawodowych: strażaków, kurierów i kierowców autobusów. Prowadzona analiza pozwala na zrozumienie czynników wspierających lub osłabiających utrzymywanie się męskich wzorców w tych miejscach pracy i grupach zawodowych. Celem było zbadanie społecznych mechanizmów segregacji na rynku pracy ze względu na płeć przez skoncentrowanie się na męskich doświadczeniach pracy w zawodach zmaskulinizowanych. Doświadczenia mężczyzn analizowano w perspektywie zmieniającego się świata pracy. Efektem
jest typologia trzech światów męskiej pracy: grupę zawodową broniącą męskości, grupy zawodowej wyzyskiwanej za pomocą męskości oraz grupy zawodowej nieprzywiązanej do męskości.
Słowa kluczowe: męskości; męska praca; segregacja zawodowa; gender
* * *
Beatrice Sofia Malengo Miernik: Postprzyjaźń w interdyscyplinarnym ujęciu badawczym, s. 197–206 (DOI: 10.24425/sts.2019.126153)
