Waloryzacja widoków jako element studium krajobrazowego na przykładzie gminy Paczków

Wprowadzenie

Introduction

:RVWDWQLP F]DVLH MHVWHĈP\

ĈZLDGNDPL IDVF\QDFML ZVSÑäF]HVQ\- PLHOHNWURZQLDPLZLDWURZ\PLNWÑUH

Z]DPLHU]HQLDFK LQZHVWRUÑZ PDMñ

E\è ZSURZDG]RQH ZZLHOX PLHM- VFDFK QDV]HJR NUDMX &]öĈè ]W\FK

REV]DUÑZQLHPDQDMOHSV]\FKZDUXQ- NÑZZLDWURZ\FKDGRWHJRSRVLDGD

GXĔHZDORU\NUDMREUD]RZHPRJñFH

ZSä\Qñè QD UR]ZÑM WXU\VW\NL ZUH- JLRQLH1LHEöG]LHWRPRĔOLZHJG\

SRMDZLVLöWDPNLONDG]LHVLñWPDV]WÑZ

VLäRZQL ZLDWURZ\FK RZ\VRNRĈFL

VäXSDGRPMDNPDWRPLHMVFH

ZJPLQLH3DF]NÑZ

1D SRGVWDZLH LVWQLHMñF\FK ]D- SLVÑZZDNWXDOQ\PSUDZLHPRĔHP\

FKURQLèRELHNW\ZSLVDQHGRUHMHVWUX

]DE\WNÑZ RNUHĈORQH Z8VWDZLH

o ochronie przyrody lub w miej- scowym planie zagospodarowania SU]HVWU]HQQHJR -HGQDN QLH ]DZV]H

RGSRZLHGQLRFKURQLRQHVñHOHPHQW\

krajobrazu w rozumieniu samego wi- GRNX-HVWWRLVWRWQHQDWHUHQDFKNUDMX

RGXĔ\FKZDORUDFKNUDMREUD]RZ\FK

NWÑUHQLHREMöWHĔDGQñIRUPñRFKURQ\

PRJñUÑZQLHĔVWDèVLöPLHMVFHPNR- rzystnym do wprowadzenia potrzeb- Q\FK VNñGLQñG LQZHVW\FML 'XĔ\P

]DJURĔHQLHP GOD NUDMREUD]X PRJñ

VWDè VLö WH RVLOQ\P RGG]LDä\ZDQLX

SU]HVWU]HQQ\P QS ]HVSRä\ RJURP- Q\FKVLORVÑZHOHNWURZQLHZLDWURZH

]DNäDG\SU]HP\VäRZH

$E\ ZäDĈFLZLH NRPSRQRZDè

SU]HVWU]Hþ QD SR]LRPLH JPLQ\

QDOHĔ\ SRGGDè MHM REV]DU DQDOL]RP

XZ]JOöGQLDMñF\PZDORU\NXOWXURZH

LSU]\URGQLF]H DWDNĔH ZDUWRĈFL

NUDMREUD]RZH RNUHĈORQH ZLGRF]QR- ĈFLñ]GUÑJLZDORU\]DFMñZLGRNÑZ

6WXGLD WDNLH PDMñ QD FHOX JUDGDFMö

EDGDQHJR REV]DUX SRG NñWHP VNXW- NÑZ SU]HVWU]HQQ\FK ZSU]\SDGNX

wprowadzenia tam inwestycji silnie akcentowanych w krajobrazie¹.

W niniejszym artykule przed- VWDZLRQRSURSR]\FMöPHWRG\DQDOL]\

REV]DUX JPLQ\ SRG NñWHP ZDUWRĈFL

NUDMREUD]RZ\FK ]RNUHĈOHQLHP ZL- GRF]QRĈFL ]GUÑJ DWDNĔH ZDORU\- ]DFMö ZLGRNÑZ LSDQRUDP NWÑUD WR

PHWRGDVWDQRZLäDMHGHQ]HOHPHQWÑZ

VSRU]ñG]RQHJRSU]H]]HVSÑäDXWRUÑZ

studium krajobrazu kulturowego JPLQ\3DF]NÑZ

Przegl¹d metod badawczych

Overview of research methods

Powszechnie znane metody ZDORU\]DFMLNUDMREUD]XSR]ZDODMñQD

wprowadzenie pewnej systematyki

>%DMHURZVNLUHG@

8Z]JOöGQLDMñFNU\WHULDUÑĔQ\FK

NLHUXQNÑZ ZDORU\]DFML NUDMREUD- ]X PRĔHP\ PÑZLè Rwaloryzacji przyrodniczej NWÑUD RSDUWD MHVW QD

RFHQLH SRV]F]HJÑOQ\FK HOHPHQ- WÑZ ĈURGRZLVND ,VWRWñ WHM PHWRG\

MHVW RFHQD VWRSQLD QDWXUDOQRĈFL

VLHGOLVN LELRFHQR] UÑĔQRURGQRĈFL

ELRORJLF]QHMZLHONRĈFLHNRV\VWHPX

Valorisation of Views as an Element of the Landscape Study on the Example of Community Paczków

W a lo ry za cj a w id o kó w ja ko e le m en t s tu d iu m kr a jo b ra zo w ego na p rz yk ³a d zi e gm in y P a cz kó w Je rz y P o ty ra ³a , I re na N ie d Ÿw ie ck a -F ili p ia k, Mo ni ka Z ie m ia ñs ka , P a w e³ F ili p ia k

U]DGNRĈFL Z\VWöSRZDQLD VLHGOLVN

LJDWXQNÑZ ZRNUHĈORQHM VNDOL RUD]

VNDOD]DJURĔHþZVWUXNWXU]HLIXQNFML

HNRV\VWHPX ,QQñ JUXSö ZDORU\]D- FML NUDMREUD]X VWDQRZLñ metody, NWÑU\FK FHOHP MHVW RFHQD ZDUWRĈFL

kulturowych.:WHMJUXSLHZ\PLHQLè

QDOHĔ\PHWRG\ZDORU\]DFML]DVREÑZ

kulturowych wg Bogdanowskiego, PHWRGDNU]\ZHMZUDĔHþ:HLFKHUWD, metoda fotograficzna, metoda Ko- walczyka.U\WHULDEUDQHSRGXZDJö

ZW\FK DQDOL]DFK WR PLQ VWRSLHþ

UÑĔQRURGQRĈFL ZL]XDOQHM OLF]ED

Z\UÑĔQLDQ\FK SODQÑZ OLF]ED HOH- PHQWÑZEXGXMñF\FKNUDMREUD]LPRĔ- OLZRĈè LFK LGHQW\ILNDFML RUD] RFHQD

LFK ZDORUÑZ QDV\FHQLH NUDMREUD]X

elementami infrastruktury, poziom GHZDVWDFML VWRSLHþ UÑĔQRURGQRĈFL

ZL]XDOQHM WM LORĈè SODQÑZ OLF]ED

HOHPHQWÑZ EXGXMñF\FK NUDMREUD]

PRĔOLZRĈèLGHQW\ILNDFMLLRFHQ\W\FK

HOHPHQWÑZ eKDUPRQLMQRĈès FDäHM

NRPSR]\FML ZXNäDGDFK NRPSR- zycyjno-krajobrazowych, istnienie VWUXNWXU\SLRQRZHMNUDMREUD]X-HGQñ

z metod istotnych w ocenie krajobra- zu kulturowego jest RFHQDSU]HNV]WDä- cenia antropogenicznego krajobrazu, gdzie o wynikach oceny decyduje REHFQRĈèDQWURSRJHQLF]Q\FKJUDQLF

krajobrazowych, antropogenicznych form pokrycia terenu czy linii prostej ZZLGRNX:PHWRG]LHeZDORU\]DFMD

]DVREÑZ NXOWXURZ\FKs ZJ %RJGD- QRZVNLHJR>@]QDMGXMHVLöZDĔ- Q\ SRG]LDä NUDMREUD]X NXOWXURZHJR

na harmonijny i dysharmonijny.

Bogdanowski w swoich analizach Z\]QDF]\äMHGQRVWNLDUFKLWHNWRQLF]-

no-krajobrazowe. Ich wydzielenie PRJäR QDVWñSLè SRSU]H] RNUHĈOHQLH

WHUHQÑZMHGQROLW\FKSRGZ]JOöGHP

XNV]WDäWRZDQLDLSRNU\FLD

5R]ZDĔDMñF LVWQLHMñFñ V\VWH- PDW\Nö QLH VSRVÑE SRPLQñè JUXS\

PHWRG ZDORU\]DFML ZJ NU\WHULÑZ

SODQLVW\F]Q\FK LPHQDGĔHUVNLFK.

Badania i analizy wykonywane tymi PHWRGDPLOXELFKSRFKRGQ\PLVäXĔñ

GR RNUHĈOHQLD SRWHQFMDäX WXU\VW\F]- QHJRRUD]uU]DG]LHMuGRRNUHĈOHQLD

PRĔOLZRĈFL SU]\GDWQRĈFL WHUHQX

pod nowe zagospodarowania, nie- koniecznie o funkcji rekreacyjnej czy WXU\VW\F]QHM*äÑZQHNU\WHULDEUDQH

SRGXZDJöZW\FKPHWRGDFKWR]UÑĔ- QLFRZDQLHU]HĒE\WHUHQXQDWXUDOQRĈè

HNRV\VWHPÑZELRUÑĔQRURGQRĈèELR- ORJLF]QDREHFQRĈèFKDUDNWHUZDU- WRĈè RELHNWÑZ NXOWXURZ\FK HZHQ- tualna dysharmonijna zabudowa), SRZLHU]FKQLDZÑGRWZDUW\FKLODVÑZ

KDUPRQLDIL]MRQRPLLNUDMREUD]XW]Z

PDORZQLF]RĈèUR]OHJäRĈèRWZDUW\FK

SU]HVWU]HQL LVWQLHMñFH ]DJRVSRGD- URZDQLH WXU\VW\F]QH GRVWöSQRĈè

NRPXQLNDF\MQDFKäRQQRĈèWXU\VW\F]- QDRELHNW\XFLñĔOLZHQSUXFKOLZH

GURJL FLV]D LVSRNÑM OXE KDäDV

,QWHUHVXMñFñJUXSöVWDQRZLñPHWRG\

GRW\F]ñFH Z\FHQ\ ILQDQVRZHM NUD- jobrazu. W tym przypadku kryteria ]ZLñ]DQHVñ]ZDUWRĈFLñPDWHULDOQñ

WM ILQDQVRZD ZDUWRĈè G]LDäNL LMHM

]DEXGRZ\ ZDUWRĈè V]DW\ URĈOLQQHM

SRNU\ZDMñFHMWHUHQXQLNDOQRĈèLMD- NRĈèNUDMREUD]XNOLPDWGRVWöSQRĈè

RNUHĈORQ\FKXVäXJSODQRZDQDQRZD

IXQNFMD QS ]DEXGRZ\ VñVLHG]- WZR u MDNRĈè WHUHQÑZ SU]\OHJä\FK

0\F]NRZVNLZUD]]]HVSRäHP>@

SRGHMPXMH DNWXDOQñ SUREOHPDW\Nö

]DJDGQLHþ GRW\F]ñF\FK RFKURQ\

dziedzictwa kulturowego widzianego SRSU]H]SU\]PDWNUDMREUD]XZXMöFLX

SU]\MöW\PZ(XURSHMVNLHM.RQZHQFML

Krajobrazowej oraz wskazuje kie- UXQNLG]LDäDþZW\P]DNUHVLHZSR- staci rekomendacji dla Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. W publikacji autorzy eks- SHUW\]\ MDNR GRĈZLDGF]HQL VSHFMD- OLĈFL V\QWHW\F]QLH RNUHĈODMñ PLQ

NLHUXQNL ]DU]ñG]DQLD NUDMREUD]HP

NXOWXURZ\P SULRU\WHWRZH G]LDäD- QLD GRW\F]ñFH RFKURQ\ NUDMREUD]X

UHNRPHQGXMñ PHWRG\Nö JHQHUXMñFñ

Z\W\F]QH GR SODQÑZ ]DJRVSRGD- rowania przestrzennego. Krause, niemiecki naukowiec, w publikacji ]U]ZUDFDV]F]HJÑOQñXZDJö

QD NRPSOHNVRZRĈè ZSRGHMĈFLX GR

RFHQ\NUDMREUD]XWMXZ]JOöGQLHQLD

ZDUWRĈFL SU]\URGQLF]\FK VSRäHF]- nych i ekonomicznych. Krajobraz to nie tylko przestrzenne elementy SHZQHMNRQVWUXNFMLDOHWDNĔHZDUWR- ĈFLNXOWXURZHHVWHW\F]QHLVSRäHF]QH

7\ONR KROLVW\F]QH SRGHMĈFLH GDMH

PRĔOLZRĈèLQJHURZDQLDZNUDMREUD]

kulturowy w zgodzie z naturalnymi SURFHVDPLXZ]JOöGQLDMñFNXOWXURZñ

VSÑMQRĈèV\VWHPÑZNUDMREUD]RZ\FK

0\JD3LñWHN >@ ]ZUDFD XZD- Jö PLQ QD WUXGQRĈFL Z]DNUHVLH

RFKURQ\NUDMREUD]ÑZNWÑUHVñVSR- ZRGRZDQH ]äRĔRQ\P SR]LRPHP

ZDUWRĈFLRZDQLD LRFHQ\ NUDMREUD- ]ÑZ $XWRUND GLDJQR]XMH WUXGQRĈFL

]ZLñ]DQH]ZGUDĔDQLHP(XURSHMVNLHM

Konwencji Krajobrazowej i udowad-

QLDĔHWUXGQRĈFLZ]DNUHVLHZGURĔHþ

Z\QLNDMñ]ZLHORĈFLNLHUXQNÑZLSR- GHMĈè GR NUDMREUD]X 1LHGĒZLHFND-

)LOLSLDN >@ ]DSURSRQRZDäD

PHWRGöVHNWRURZHMDQDOL]\SDQRUDP

LZQöWU] NUDMREUD]RZ\FK ZNWÑUHM

LVWQLHMHPRĔOLZRĈèSU]HOLF]HQLDSUR- FHQWRZHJRXG]LDäXSRV]F]HJÑOQ\FK

HOHPHQWÑZZWZRU]HQLXZQöWU]DNUD- MREUD]RZHJRDWDNĔHRFHQ\ZQöWU]D

w rozumieniu widoku. Z kolei For- F]HN%UDWDQLHF>@REHMPXMH]D- JDGQLHQLD]ZLñ]DQH]G\QDPLF]Q\P

odbiorem krajobrazu z perspektywy GURJL QLHRGäñF]QLH ]ZLñ]DQHM ]Ĕ\- FLHP F]äRZLHND $XWRUND Z\MDĈQLD

problem percepcji ruchomej prze- strzeni przy jednoczesnym zarysowa- QLXMHJRREHFQRĈFLZĈZLHFLHWHRULL

projektowania, teorii sztuk, oraz roli, MDNMHVWPXSU]\SLVDQD&]öVW\PG]LD- äDQLHP ZSUDNW\FH EDGDZF]HM MHVW

SRV]XNLZDQLHPHWRGRELHNW\ZL]XMñ- F\FKRFHQöNUDMREUD]XNWÑUHXPRĔ- OLZLDMñ SRPLDU RNUHĈORQ\FK FHFK

LSDUDPHWUÑZNUDMREUD]X]DSRPRFñ

technik analizy komputerowej. W tej JUXSLH EDGDF]\ Z\PLHQLè QDOHĔ\

32]LPND$2]LPHN0\Jö3LñWHN

.LVWRZVNLHJR ãDEöG]LD 7DUNR RUD]

wielu innych.

Ogólna

charakterystyka badañ

The general characteristics of the research

3RGF]DVVSRU]ñG]DQLDVWXGLXP

krajobrazu kulturowego gminy Pacz- NÑZX]QDQR]DNRQLHF]QHSU]\MöFLH

NODV\F]QHJRPRGHOXSRVWöSRZDQLD

RGSRZLHGQLHJRGODSUDFGRW\F]ñF\FK

]DVREÑZ NXOWXURZ\FK :WUDNFLH

VSRU]ñG]DQLDGLDJQR]\VWDQXLZQLR- VNÑZZ\UÑĔQLRQRSRGVWDZRZHJUXS\

G]LDäDþ

3UDFHZVWöSQHuSROHJDMñFHQD

]HEUDQLX PDWHULDäÑZ GRW\F]ñF\FK

REV]DUXRSUDFRZDQLDuRSLVRZ\FK

bibliograficznych, kartograficznych, LNRQRJUDILF]Q\FK LX]XSHäQLDMñ- cych. Wykorzystano opracowania ]QDMGXMñFH VLö PLQ ZDUFKLZDFK

:RMHZÑG]NLHJR 8U]öGX 2FKURQ\

=DE\WNÑZ Z2SROX 5HJLRQDOQHJR

2ĈURGND%DGDþL'RNXPHQWDFML=D- E\WNÑZZ2SROXRUD]]QDMGXMñF\FK

VLöZ8U]öG]LHJPLQ\PLQ*PLQQ\

Program Opieki nad Zabytkami).

3UDFHWHUHQRZHuRSLHUDMñFHVLö

QDZL]MLORNDOQHMVSRU]ñG]HQLXSRG- stawowej dokumentacji fotograficz- QHMRUD]ZVWöSQ\P]LGHQW\ILNRZDQLX

RPDZLDQ\FKNRPSRQHQWÑZ,QZHQ- WDU\]DFMLIRWRJUDILF]QHMSRGOHJDäFDä\

REV]DUJPLQ\Z\NRQ\ZDQRUÑZQLHĔ

XMöFLD ]WHUHQX VñVLHGQLHM JPLQ\

=LöELFH L&]HFK ,QZHQWDU\]DFMH

WHUHQRZH SU]HSURZDG]RQR ZLRVQñ

ODWHPLMHVLHQLñU

3UDFH DQDOLW\F]QH u DQDOL]\

Z\QLNÑZ EDGDþ QD SRGVWDZLH ]H- EUDQ\FK PDWHULDäÑZ ĒUÑGäRZ\FK

LX]XSHäQLDMñF\FKRUD]GDQ\FK]LQ- ZHQWDU\]DFML WHUHQRZ\FK PDMñFH

GDèRGSRZLHGĒGRW\F]ñFñ]DVREÑZ

Z]DNUHVLH ZDUWRĈFL NXOWXURZ\FK

ZPLHMVFRZRĈFLDFKVSÑMQRĈFLNRP- SR]\F\MQHMSRV]F]HJÑOQ\FKHOHPHQ- WÑZ WZRU]ñF\FK NUDMREUD] ZVL RUD]

UROL MDNñ SHäQLñ GRPLQDQW\ LLQQH

HOHPHQW\ VNäDGRZH PLHMVFRZRĈFL

w ich panoramach. W celu oceny ]DVREÑZZ\NRQDQRNDWDORJZNWÑ- U\P ]DZDUWR XNäDG\ UXUDOLVW\F]QH

wsi, obiekty architektoniczne i inne charakterystyczne elementy. Ocenie SRGGDQRUÑZQLHĔZLGRNL]GUÑJQD

RWDF]DMñF\NUDMREUD]]HV]F]HJÑOQ\P

XZ]JOöGQLHQLHP XNäDGÑZ UXUDOL- stycznych.

Analizy widoków

Analysis of views

W trakcie prac nad studium ]DSURSRQRZDQR PHWRGö ZDORU\]D- FML ZLGRNÑZ 3R ZVWöSQHM DQDOL]LH

WHUHQX LV]ODNÑZ NRPXQLNDF\MQ\FK

JPLQ\ 3DF]NÑZ Z\EUDQR PLHMVFD

HNVSR]\FML ZRGOHJäRĈFL ĈUHGQLR

PRGPLHMVFRZRĈFLXV\WXRZD- QHQDGURG]HGRQLHMSURZDG]ñFHM

=Z\EUDQ\FK SXQNWÑZ Z\NRQDQR

fotografie panoram wsi i krajobrazu RWZDUWHJR RNñFLH ZLG]HQLD RNRäR

u⁰. Na ich podstawie wyko- QDQR U\VXQNL SU]HWZDU]DMñF REUD]

IRWRJUDILL QD NRPSR]\FMö OLQHDUQñ

]XZ]JOöGQLHQLHP UÑĔQLF IDNWXUR-

Z\FK SRV]F]HJÑOQ\FK SäDV]F]\]Q

3U]\Z\ERU]HNU\WHULÑZZDORU\]DFML

ZLGRNÑZ RSLHUDQR VLö QD RSUDFR- ZDQLX3ULQ]>@L.UDXVH>@

PRG\ILNXMñF]DSUH]HQWRZDQHSU]H]

DXWRUÑZ SRGHMĈFLH QD SRWU]HE\ QL- niejszego opracowania.

3RGGDQR DQDOL]LH QDVWöSXMñFH

elementy widoku krajobrazu:

 /LF]ED SODQÑZ LXNV]WDäWRZDQLH

WHUHQXNXOLVRZRĈèZLGRNXZ\- äDQLDQLH VLö GDOHM SRäRĔRQ\FK

SRZLHU]FKQL SDJÑUNRZDWRĈè

SäDV]F]\]Q\WHUHQX

 8UR]PDLFHQLH SRNU\FLD WHUHQX UÑĔQRURGQRĈèXSUDZUÑĔQRURG- QRĈèEDUZUÑĔQRURGQRĈèVWUXNWX- U\SRZLHU]FKQL

 =äRĔRQRĈè HOHPHQWÑZ VLHGOLVND UHODFMH PLöG]\ QDV\FHQLHP ]D- EXGRZñDRWDF]DMñFñMñ]LHOHQLñ

URG]DMHXNäDGÑZ]LHOHQLĈUÑGSRO- QHM

 6WRSLHþ XNLHUXQNRZDQLD SU]H- VWU]HQL SRGNUHĈOHQLH NLHUXQNX

GURJLSU]H]SLRQRZHHOHPHQW\u

szpalery i aleje drzew, swobodny LSä\QQ\MHMNLHUXQHNDNFHQWRZD- QLHRGGDODMñF\FKVLöZSHUVSHNW\- ZLHHOHPHQWÑZNUDMREUD]X

'ODNDĔGHJR]W\FK]DJDGQLHþ

wykonano 4 modele widoku panora- micznego, o czterostopniowej skali ]äRĔRQRĈFL SU]\MPXMñF ]DäRĔHQLH

ĔH ZUD] ]QLñ URĈQLH DWUDNF\MQRĈè

ZLGRNXU\F

5\VXQNL OLQHDUQH ZLGRNÑZ

poddawano oddzielnej analizie pod Z]JOöGHPNDĔGHJR]Z\PLHQLRQ\FK

]DJDGQLHþ SRUÑZQXMñF ]Z\NRQD- Q\PL PRGHODPL RSHUXMñF ZVNDOL

1. PLANY 2. UROZMAICENIE POKRYCIA

5\F0RGHOHZDORU\]DFMLZLGRNXSRGZ]JOöGHPZLHORĈFLSODQÑZLXUR]PDLFHQLDSRNU\FLD

WHUHQXZVNDOLF]WHURSXQNWRZHMRSUDF-3RW\UDäD

)LJ0RGHOVRIWKHYLHZYDORULVDWLRQLQWHUPVRIWKHPXOWLSOLFLW\RISODQVDQGYDULHW\RIODQG

FRYHULQWKHIRXUSRLQWVFDOHE\-3RW\UDäD

3. ZŁOŻONOŚĆ ELEMENTÓW SIEDLISKA 4. UKIERUNKOWANIE PRZESTRZENI 5\F0RGHOHZDORU\]DFMLZLGRNXSRGZ]JOöGHP]äRĔRQRĈFLHOHPHQWÑZVLHGOLVNDRUD]ERJDFWZD

IRUPZ]PDJDMñF\FKZUDĔHQLHXNLHUXQNRZDQLDSU]HVWU]HQLZXMöFLXSHUVSHNW\ZLF]Q\PZVNDOL

F]WHURSXQNWRZHMRSUDF-3RW\UDäD

)LJ0RGHOVRIWKHYLHZYDORULVDWLRQLQWHUPVRIFRPSOH[LW\RIWKHKDELWDWHOHPHQWVDQGIRUP

ULFKQHVVHQKDQFLQJWKHLPSUHVVLRQRIVSDFHGLUHFWLRQLQSHUVSHFWLYHLQDIRXUSRLQWVFDOH

E\-3RW\UDäD

SXQNWDFMLRGGRãñF]QLHNDĔG\

wizerunek panoramiczny terenu gmi- Q\PÑJäRWU]\PDèSXQNW\ZVNDOLRG

GR3U]\MöWRX]QDZDèZLGRN]D

ĈUHGQLR DWUDNF\MQ\ ZSU]HG]LDOH RG

GRSXQNWÑZDRGLSRZ\ĔHM

za bardzo atrakcyjny i wart ochrony.

:LGRNL RSXQNWDFML  LSRQLĔHM QLH

PDMñ ZDUWRĈFL NUDMREUD]RZHM U\F

3, 4, 5, 6).

=DNUHV\ZLGRF]QRĈFLSRV]F]H- JÑOQ\FK ZLGRNÑZ QDQLHVLRQR QD

SODQV]H ZFHOX RNUHĈOHQLD WHUHQÑZ

NWÑUH SRZLQQ\ E\è XZ]JOöGQLRQH

przy podejmowaniu decyzji inwe- stycyjnych jako ochrona ekspozycji ZLGRNÑZQDZLHĈ2NUHĈORQRĔH

 .XOLVRZRĈèZ\äDQLDQLHVLöGDOHM

SRäRĔRQ\FK SRZLHU]FKQL SD- JÑUNRZDWRĈèSäDV]F]\]Q\WHUHQX

]ZLöNV]DMñDWUDNF\MQRĈèSRV]F]H- JÑOQ\FKZLGRNÑZ

 5ÑĔQRURGQRĈèXSUDZUR]PDLWRĈè

barw, urozmaicenie struktury SRZLHU]FKQL SRGNUHĈODMñ ZDORU\

NUDMREUD]RZHZLGRNÑZ

 'OD NUDMREUD]X NRU]\VWQH Vñ ZL- GRF]QH UHODFMH SRPLöG]\ ]DEX- GRZñLZ\VRNñ]LHOHQLñQDWHUHQLH

siedliska.

Aleje i szpalery drzew, swobodny kierunek drogi akcentowany do- PLQDQWñXUR]PDLFDMñZLGRN

Na podstawie przeprowadzo- Q\FKDQDOL]Z\FLñJQLöWRQDVWöSXMñFH

wnioski:

 3RäRĔHQLH JHRJUDILF]QH FKDUDN- WHU XĔ\WNRZDQLD JUXQWÑZ RUD]

XNV]WDäWRZDQLH WHUHQX JPLQ\

3DF]NÑZ WZRU]ñ GRVNRQDäñ HNV- 4 4 4 4

5\F:DORU\]DFMDZLGRNX]DSRPRFñZ\NRQDQ\FKZF]HĈQLHMPRGHOL:LGRNWHQX]\VNDäSNW

RSUDF-3RW\UDäD

)LJ9DORULVDWLRQRIYLHZXVLQJWKHSUHPDGHPRGHOV7KLVYLHZUHFHLYHGWRWDOSRLQWV

E\-3RW\UDäD

4 4 4 3

5\F:DORU\]DFMDZLGRNX]DSRPRFñZ\NRQDQ\FKZF]HĈQLHMPRGHOLãñF]QLHZLGRNWHQ

X]\VNDäSNWRSUDF-3RW\UDäD

)LJ9DORULVDWLRQRIYLHZXVLQJWKHSUHPDGHPRGHOV7KLVYLHZUHFHLYHGWRWDOSRLQWV

E\-3RW\UDäD

4 2 3 1

SR]\FMö SDQRUDP LZLGRF]QRĈè

ZV]\VWNLFKPLHMVFRZRĈFLRSUÑF]

.R]LHOQD]GUÑJNUDMRZHMQU

RUD]ZRMHZÑG]NLHMQU

 :LGRF]QRĈè PLHMVFRZRĈFL ]D- FKRZDQDMHVWUÑZQLHĔ]GUÑJSR- ZLDWRZ\FKLJPLQQ\FKäñF]ñF\FK

SRV]F]HJÑOQH PLHMVFRZRĈFL ]H

VREñ

Wszelkiego rodzaju inwestycje QD W\FK WHUHQDFK SRZLQQ\ E\è

EH]Z]JOöGQLH NRQVXOWRZDQH

]ZäDĈFLZ\P NRQVHUZDWRUHP

]DE\WNÑZ

 3DQRUDP\ ZVL ]äRĔRQH ]]D- budowy wraz z dominantami, SU]HZDĔQLH ZSRVWDFL ZLHĔ NR- ĈFLHOQ\FK RUD] ERJDWHM ]LHOHQL

Z\VRNLHM UÑZQLHĔ VWDQRZLñFHM

GRPLQDQW\ Z\PDJDMñ RGSR- wiedniej ekspozycji.

 =DFKRGQLDF]öĈèJPLQ\3DF]NÑZ

RUD]SRäXGQLRZRFHQWUDOQDLSÑä- QRFQRFHQWUDOQDSRZLQQ\E\èRE- MöWH6WUHIDPL2FKURQ\(NVSR]\FML

 2EV]DURJUDQLF]RQ\GURJñQU

LGURJñRUD]JUDQLFñ]5HSX- EOLNñ&]HVNñQDOHĔDäRE\REMñèĈFL- VäñRFKURQñHNVSR]\FMLQDWRPLDVW

SR]RVWDäHWHUHQ\SU]HGVWDZLRQHQD

PDSLHuĈFLVäñLF]öĈFLRZñ

Naturalne zasoby gminy Pacz- NÑZ PLQ SRäRĔHQLH SRPLöG]\

]ELRUQLNDPL ZRGQ\PL u RWPX- chowskim i paczkowskim oraz SDVPHP*ÑU=äRW\FKGXĔHRWZDU- WHSU]HVWU]HQLHLPRĔOLZRĈèVZR- ERGQHJRSRUXV]DQLDVLöZWHUHQLH

]D SRPRFñ VLHFL OLF]Q\FK GUÑJ

JPLQQ\FKSUHGHVW\QXMñMñGRUROL

V]HURNRSRMöWHMED]\WXU\VW\F]QR- -rekreacyjnej

 $WUDNF\MQRĈèZLGRNRZD]DOHĔQD

MHVWĈFLĈOHRGRFKURQ\NUDMREUD]X

SU]HGGHZDVWDFMñ=WHJRSRZRGX

ZVWUHIDFKĈFLVäHMRFKURQ\HNVSR- ]\FML QDOHĔ\ XQLNDè ORNRZDQLD

RELHNWÑZRUD]EXGRZOLPRJñF\FK

ZSURZDG]Dè G\VKDUPRQLö OXE

WZRU]ñF\FKQRZHGRPLQDQW\QS

QD GXĔ\FK REV]DUDFK R]QDF]- nych gabarytach, w agresywnej formie lub kolorze, dotyczy to UÑZQLHĔZ\VRNLFKPDV]WÑZLNR- PLQÑZ

  1D WHUHQDFK ĈFLVäHM RUD] F]ö- ĈFLRZHM RFKURQ\ HNVSR]\FML QD- OHĔ\ ]DFKRZDè GRW\FKF]DVRZH

UROQLF]H Z\NRU]\VWDQLH JUXQWÑZ

]HZVND]DQLHPQDX]XSHäQLHQLH

GDZQHM]LHOHQLĈUÑGSROQHM

 1DWHUHQDFKF]öĈFLRZHMRFKURQ\

HNVSR]\FMLGRSXV]F]DOQHVñPDäR

XFLñĔOLZH LQZHVW\FMH MHGQDN

QLHSRZRGXMñFH ]DNäÑFDQLD äDGX

krajobrazowego.

 7HUHQ\SRäRĔRQHZVWUHIDFKĈFLVäHM

RUD]F]öĈFLRZHMRFKURQ\HNVSR- zycji praktycznie nie powinny ]PLHQLDèVZHJRGRW\FKF]DVRZH- go sposobu zagospodarowania, a wszelkiego rodzaju inwestycje QDOHĔ\ ORNRZDè ZHZQñWU] PLHM- VFRZRĈFL EH] UR]EXGRZ\ SR]D

LVWQLHMñFH WHUHQ\ ]DEXGRZDQH

GRVWRVRZXMñF VLö IRUPñ RUD]

PDWHULDäDPL HOHZDFMH SRNU\FLD

GDFKRZH QDZLHU]FKQLH L]LHOHþ

WRZDU]\V]ñFDGRORNDOQ\FKWUD- G\F\MQ\FKZ]RUFÑZ

 1LH SUHF\]XMH VLö NRQNUHWQ\FK

UR]ZLñ]Dþ L Z\W\F]Q\FK SR- QLHZDĔ NDĔGD ]PLHMVFRZRĈFL

posiada swoisty charakter oraz indywidualne warunki naturalne, ]DĈXVWDOHQLHWDNLFK]DOHFHþZ\- PDJDRGUöEQ\FKNRQVXOWDFML

 7HUHQ\QLHREMöWHQDPDSLHĔDGQñ

VWUHIñ RFKURQ\ QLH SRZLQQ\ E\è

WUDNWRZDQH ZVSRVÑE GRZROQ\

JG\Ĕ WZRU]ñ FDäRĈè ]SR]RVWDä\- mi jako przedpole lub zaplecze.

'ODWHJR WHĔ ZV]HONLH F]\QQRĈFL

decyzyjne w sprawie inwestycji QDOHĔ\ SU]HSURZDG]Dè EDUG]R

VWDUDQQLHL]HĈZLDGRPRĈFLñQLH- EH]SLHF]HþVWZD EH]SRZURWQHJR

]QLV]F]HQLD FHQQ\FK ZDORUÑZ

krajobrazowych.

4 1 4 1

5\F:DORU\]DFMDZLGRNX]DSRPRFñZ\NRQDQ\FKZF]HĈQLHMPRGHOL6XPDSXQNWÑZWDNĔH

Z\QRVLPLPRUÑĔQLFZSU]HVWU]HQLRSUDF-3RW\UDäD

)LJ9DORULVDWLRQRIYLHZXVLQJWKHSUHPDGHPRGHOV7KHWRWDOVXPLVKHUHDOVRGHVSLWH

WKHGLIIHUHQFHVLQVSDFHE\-3RW\UDäD

Wnioski

Conslusions

W proponowanej metodzie ZDORU\]DFML XMöè ZLGRNRZ\FK QLH

SXQNWRZDQRZSURVWZDUWRĈFLNXOWXUR- Z\FKćZLDGRPRĈèW\FKĔHZ\PDJD

ZF]HĈQLHMV]HM ZLHG]\ REVHUZDWRUD

SU]\MöFLDSU]H]QLHJR]DäRĔHQLDĔH

ZDUWRĈFLRZHMHVWWRFRMHVWXNV]WDäWR- wane historycznie i wynika z proce- VÑZ SU]HPLDQ VSRäHF]QRJRVSRGDU- F]\FKRUD]]PLHQLDMñF\FKVLöVW\OÑZ

architektonicznych. Skoncentrowano VLö QD RFHQLH ZL]HUXQNX NUDMREUD- zu, jego urozmaicenia w czterech DQDOL]RZDQ\FK DVSHNWDFK ZLHORĈFL

SODQÑZ XUR]PDLFHQLX U]HĒE\ LUR- G]DMXSRNU\FLDWHUHQXUÑĔQRURGQRĈFL

HOHPHQWÑZZ\VWöSXMñF\FKZZLGRNX

RUD]URG]DMXIRUPQDSURZDG]DMñF\FK

ZXMöFLXSHUVSHNW\ZLF]Q\P:V]\VW- NLHWHHOHPHQW\RFHQLDQRZVSRVÑE

F]\VWRSU]HVWU]HQQ\ZUöF]JUDILF]Q\

Urozmaicona kompozycja widoku, DNFHQWRZDQDHOHPHQWHPSRU]ñGNX- MñF\PSRVLDGDZHGäXJDXWRUÑZQDM- ZLöNV]ñZDUWRĈè-DNVLöRND]XMHPD

WRVLOQ\]ZLñ]HN]SRZV]HFKQLHUR]X- PLDQ\PL ZDUWRĈFLDPL NXOWXURZ\PL

7RXMöFLDZLGRNRZHQDWUDG\F\MQLH

XNV]WDäWRZDQH IRUP\ DZLöF PLQ

PLHMVFRZRĈFL R]DEXGRZLH RWRF]R- QHM ]LHOHQLñ Z\VRNñ Z]ERJDFRQH

GRPLQDQWñ ZLHĔ\ NRĈFLRäD UÑĔQR- URGQRĈèXSUDZSÑODOHMHLV]SDOHU\

SU]\GURĔQHVZRERGQDOHF]]DOHĔQD

RG U]HĒE\ WHUHQX OLQLD GUÑJ WZRU]ñ

krajobraz tak przyjemny w odbiorze.

:\QLNDVWñGZQLRVHNĔHRSUDFRZD-

QDPHWRGDED]XMñFDQDZDORU\]DFML

HOHPHQWÑZ F]\VWR SU]HVWU]HQQ\FK

GDMHGREUHQDU]öG]LHZRFHQLHZDU- WRĈFL NUDMREUD]X DZV]F]HJÑOQRĈFL

VWRSQLDMHJRVSÑMQRĈFL]ZDUWRĈFLDPL

kulturowymi.

-HU]\3RW\UDäD ,UHQD1LHGĒZLHFND)LOLSLDN 0RQLND=LHPLDþVND ,QVW\WXW$UFKLWHNWXU\.UDMREUD]X

8QLZHUV\WHW3U]\URGQLF]\ZH:URFäDZLX ,QVW\WXWRI/DQGVFDSH$UFKLWHFWXUH

:URFODZ8QLYHUVLW\RI(QYLURQPHQW

and Life Science

3DZHä)LOLSLDN 5HMRQRZ\=ZLñ]HN6SÑäHN:RGQ\FK

Z7U]HEQLF\

5=6:LQ7U]HEQLFD

Przypis

1  :DORU\]DFMD ZQDMRJÑOQLHMV]\P VHQVLH

R]QDF]D ZJ +RSIHUD ZDUWRĈFLRZDQLH RNUH

ĈOHQLH]QDF]HQLDLSU]\SLV\ZDQLHRNUHĈORQ\FK

]DOHW SU]HGPLRWRP RVRERP OXE G]LDäDQLRP

:RGQLHVLHQLX GR WHUHQX WDN UR]XPLDQD ZD

ORU\]DFMD äñF]\ VLö QLHMDNR ]SRMöFLHP NZD

OLILNDFML WHUHQX WM RNUHĈOHQLHP SU]\GDWQRĈFL

GDQHJR IUDJPHQWX SRZLHU]FKQL GR UÑĔQ\FK

FHOÑZ>+RSIHULLQ@

Literatura

1. %RJGDQRZVNL -  3URMHNW

VWDQGDUGRZHJRRSUDFRZDQLDSUREOH

PDW\NLRFKURQ\ZDUWRĈFLNXOWXURZHJR

NUDMREUD]XLĈURGRZLVND6WXGLDL0DWH

ULDä\e.UDMREUD]\s:DUV]DZD

2. %DMHURZVNL7%LäR]RU$&LHĈODN

,6HQHWUD$6]F]HSDþVND$

2FHQDLZ\FHQDNUDMREUD]X. Educa- terra. Olsztyn.

3. )RUF]HN%UDWDQLHF 8 

:LGRN ]GURJL .UDMREUD] SHUFHSFML

G\QDPLF]QHM. Wyd. Elamed.

4. Hopfer A., Cymerman R., Nowak

$2FHQDLZDORU\]DFMDJUXQ

WÑZZLHMVNLFK. PWRiL Warszawa.

5. -DV]F]XN6NROLPRZVND%

3UREOHPVRIORFDWLQJSRHULQIUDVWUXF

WXUHZLWKLQDQRSHQODQGVFDSH>LQ@

Contemporary rural landscape, Publi- shed by University of Environmental 0DQDJHPHQWLQ7XFKRODu

6. Krause Ch., 2000. 2XU 9LVXDO

ODQGVFDSH 0DQDJLQJ WKH ODQGVFDSH

XQGHUVSHFLDOFRQVLGHUDWLRQRIYLVXDO

DVSHFWV. Landscape and Urban Plan- QLQJu

7. Myczkowski Z., Marciniak R., 6LZHN $  0RĔOLZRĈFL ZGUR

ĔHQLD (XURSHMVNLHM .RQZHQFML .UD

MREUD]RZHM LSUREOHP ]DFKRZDQLD

G]LHG]LFWZD NXOWXURZHJR SRSU]H]

NV]WDäWRZDQLHNUDMRZHMSROLW\NLSU]H

VWU]HQQHMuUHNRPHQGDFMHGR.=3.

 1LHGĒZLHFND)LOLSLDN , 

:\UÑĔQLNL NUDMREUD]X LDUFKLWHNWXU\

ZVL 3ROVNL SRäXGQLRZR]DFKRGQLHM.

Wydawnictwo Uniwersytetu Przy- URGQLF]HJRZH:URFäDZLX

 Pstrocka-Rak M., Rak G., 2010.

2FHQD DWUDNF\MQRĈFL NUDMREUD]RZHM

SXQNWXZLGRNRZHJRQDSU]\NäDG]LH

.RWOLQ\:DäEU]\VNLHM. Problemy Eko- logii Krajobrazu, t. XXVI.

10. 3ULQ]'6WÂGWHEDX%DQG

 6WÂGWHEDXOLFKHV *HVWDOWHQ. Verlag :.RKOKDPPHU6WXWWJDUW%HUOLQ.ÔOQ

11. :DORU\]DFMD ]DE\WNRZHJR ]D

VREXZVLZRMHZÑG]WZDRSROVNLHJR,

.UDMRZ\2ĈURGHN%DGDþL'R- NXPHQWDFML=DE\WNÑZ

12. :HMFKHUW .  (OHPHQW\

NRPSR]\FMLXUEDQLVW\F]QHM. Arkady, Warszawa.