OpenUJ
Raport z projektu
autorzy: Konrad Gli!ci"ski, Samuel Nowak I. O projekcie
Projekt „OpenUJ” zosta# zainicjowany na Uniwersytecie Jagiello"skim na pocz$tku roku akademickiego 2012/2013 przez dr. Samuela Nowaka oraz mgr. Konrada Gli!ci"skiego, a patronuje mu prorektor UJ ds. rozwoju prof. dr hab. Maria-Jolanta Flis. Inicjatyw% wspieraj$ Jakub Danecki oraz Katarzyna Rybicka.
Celem projektu jest przygotowanie kompleksowego planu wdro&enia polityki otwarto!ci w nauce w najstarszej polskiej uczelni. Naszym zdaniem to tworzona na naszej almae matris wiedza jest jej najwi%kszym kapita#em. Upowszechnienie wyników prowadzonych na UJ bada" b%dzie sprzyja' zarówno ich obecno!ci w obiegu akademickim, ma ponadto wymiar projako!ciowy, pozwala bowiem szybko zweryfikowa' poziom realizowanych projektów. Otwarcie zasobów naukowych to tak&e znakomita forma promocji uczelni i budowania jej kapita#u spo#ecznego.
Chcemy wspiera' ide% otwartej nauki, poniewa& bliska jest nam wizja uniwersytetu jako miejsca prowadzenia niezale&nych bada", których wyniki mog$ by' swobodnie upowszechniane, a p#yn$ce z tego procesu zyski maksymalnie uspo#eczniane.
Zadania realizowane w ramach projektu:
• zadanie pierwsze obejmuje spotkania z przedstawicielami jednostek UJ w celu zebrania istniaj$cych do!wiadcze" oraz opinii dot. otwartej nauki; chcemy rozpozna', opisa' oraz pomóc w integracji istniej$cych dobrych praktyk w zakresie otwartej nauki, a nast%pnie przeanalizowa' konsekwencj% wprowadzania zasady otwarto!ci w zale&no!ci od dysycplin naukowych; cel: stworzenie listy rekomendacji dla Uniwersytetu Jagiello"skiego dot. wprowadzenia polityki otwarto!ci (zob. aneks 3);
• zadanie drugie polega na opracowaniu propozycji nowych zasad dzia!alno$ci Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiello"skiego i wprowadzenie systemu publikacji na otwartej licencji autorów zwi#zanych z UJ; cel: popularyzacja i upowszechnienie kapita!u naukowego uczelni poprzez jego uwolnienie w otwartym dost%pie; w konsekwencji zwi%kszenie kapita!u naukowego i spo!ecznego Uniwersytetu;
• zadanie trzecie obejmuje wst%pn# analiz% funkcjonowania Biblioteki Jagiello"skiej wraz z opracowaniem propozycji u!atwienia dost%pu do jej zasobów; du&y nacisk k!adziemy na wspó!prac% z Jagiello"sk# Bibliotek# Cyfrow#; cel: zwi%kszenie funkcjonalno$ci BJ oraz promowanie repozytorium JBC w$ród pracowników i doktorantów UJ, ponadto wspomaganie procesów integracji systemów wymiany informacji bibliograficznej na UJ;
• zadanie czwarte polega na przygotowaniu rekomendacji dotycz#cych zmian w finansowaniu publikacji przez pracowników naukowych: cel: zwi%kszenie liczby publikacji na licencji creative commons finansowanych ze $rodków UJ; w dalszym planie — zagwarantowanie sta!ego i wysokiego odsetka publikacji naukowych ukazuj#cych si% na wolnej licencji (zob. aneks 1 oraz aneks 2).
II. Otwarty Dost!p (ang. Open Access)
Podj%ty przez nas wysi!ek wpisuje si% w ogólno$wiatowy trend zmierzaj#cy do upowszechnienia idei otwartego i darmowego dost%pu do wiedzy (ang. Open Access). Zgodnie z dost%pnymi danymi, na $wiecie ju& oko!o 350 instytucji wprowadzi!o zasady otwartego dost%pu. W $ród nich mo&na znale(' placówki czo!owe placówki akademickie, takie jak Harvard University, and MIT czy Stanford University1. Podstawowe definicje Open Access zosta!y sformu!owane w
1 Spis instytucji, w tym uniwersytetów mo!na znale"# pod adresem http://roarmap.eprints.org/ (dost$p
nast%puj#cych deklaracjach - „Budapest Open Access Initiative”, „Bethesda Statement on Open Access Publishing” oraz „Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities”
Sygnatariusze zrewidowanej po 10 latach Budapeszta"skiej Inicjatywy Otwartego Dost%pu )do wiedzy z roku 2002 przez otwarty dost%p rozumiej# swobodny dost%p do recenzowanej literatury naukowej w publicznej sieci Internet, zezwalaj#cy ka&demu u&ytkownikowi na czytanie, $ci#ganie, kopiowanie, rozpowszechnianie, drukowanie, wyszukiwanie i linkowanie do pe!nych tre$ci artyku!ów, sczytywanie ich w celu indeksowania, przekazywanie danych do oprogramowania lub wykorzystywanie ich w jakikolwiek legalny sposób bez finansowych, prawnych czy technicznych barier, innych ni& te nieod!#cznie zwi#zane z samym dost%pem do Internetu. Jedyna mo&liwo$' ograniczania kopiowania i rozpowszechniania oraz ochrony wynikaj#cej z prawa autorskiego ─ w tym aspekcie ─ ich zdaniem )mo&e wynika' z niezb%dnej autorskiej kontroli integralno$ci jego pracy i zachowania prawa do bycia poprawnie oznaczonym i cytowanym2. Otwarty Dost%p do wiedzy jest aktywnie promowany przez organizacje mi%dzynarodowe, takie jak m.in.
UNESCO i OECD, których rekomendacje dotycz#ce wdra&ania polityki otwartego dost%pu dost%pne s# w poni&szych dokumentach: UNESCO Policy guidelines for the development and promotion of open access and Principles and Guidelines for Access to Research Data from Public Funding, OECD. Zasady otwarto$ci zosta!y wprowadzone przez Komisj% Europejsk# w ramach programu wspierania bada" i innowacji Horyzont 2020, którego wymogiem jest publikacja rezultatów projektów i metadanych w Otwartym Dost%pie.
Dwoma podstawowymi drogami realizacji Otwartego Dost!pu s":
• Zielona droga, polegaj#ca na udost%pnianiu publikacji i wyników bada"
w otwartym dost%pie za po$rednictwem otwartych archiwów i repozytoriów. Za ich po$rednictwem w sieci znale(' si% mog# zarówno teksty niepublikowane i nierecenzowane (preprinty), jak i te, które przesz!y ju& proces recenzji i zosta!y zaakceptowane do druku
2N a p o d s t a w i e p o l s k i e g o t ! u m a c z e n i a d o s t " p n e g o p o d a d r e s e m h t t p : / / www.budapestopenaccessinitiative.org/boai-10-translations/polish (10.12.2013 r.)
(postprinty). Sposób ten wybieraj# autorzy, którzy maj# zamiar publikowa' w uznanych tradycyjnych czasopismach, a jednocze$nie chc# zwi%kszy' zasi%g swojej publikacji3.
• Z#ota droga, polegaj#ca na publikowaniu recenzowanych artyku!ów przez otwarte czasopisma naukowe. W wi%kszo$ci przypadków prawa autorskie do tekstów pozostaj# w dyspozycji autorów, jednak stopie"
otwarto$ci czasopism nie jest tu jednakowy. Cz%$' z nich udost%pnia w OD wszystkie materia!y bez opó(nie", niektóre pozwalaj# autorom na archiwizacje postprintów, inne za$ wyra&aj# zgod% na pe!n#
autoarchiwizacj%4.
Obie drogi realizacji Otwartego Dost!pu mog" by$ realizowane za pomoc" dwóch ró%nych modeli prawnych: &
• Otwarty Dost!p Gratis – darmowy i otwarty dost%p – rozpowszechnianie utworu lub przedmiotu prawa pokrewnego w taki sposób, aby ka&dy móg!
mie' do nich dost%p w miejscu i w czasie przez siebie wybranym oraz mo&liwo$' nieodp!atnego i nieograniczonego technicznie korzystania z nich zgodnie z w!a$ciwymi przepisami o dozwolonym u&ytku lub o innych wyj#tkach przewidzianych w przepisach prawa5.
• Otwarty Dost!p Libre — wolny i otwarty dost%p — rozpowszechnianie utworu lub przedmiotu prawa pokrewnego w taki sposób, aby ka&dy móg!
3 Podaj" za ekspertyz# przygotowan# przez zespó! ICM UW pod kierownictwem M. Niezgódki na zlecenie MNiSW, pt. Wdro$enie i promocja otwartego dost"pu do tre%ci naukowych i edukacyjnych.
Praktyki %wiatowe, a specyfika polska. Przewidywane koszty, narz"dzia, zalety i wady, Warszawa 2011, s. 169.
4 Podaj" za ekspertyz# przygotowan# przez zespó! ICM UW pod kierownictwem M. Niezgódki na zlecenie MNiSW, pt. Wdro$enie i promocja otwartego dost"pu do tre%ci naukowych i edukacyjnych.
Praktyki %wiatowe, a specyfika polska. Przewidywane koszty, narz"dzia, zalety i wady, Warszawa 2011, s. 172.
5 Definicja zaproponowana w &ekspertyzie przygotowanej przez zespó! ICM UW pod kierownictwem M. Niezgódki na zlecenie MNiSW, pt. Wdro$enie i promocja otwartego dost"pu do tre%ci naukowych i edukacyjnych. Praktyki %wiatowe, a specyfika polska. Przewidywane koszty, narz"dzia, zalety i wady,
mie' do nich dost%p w miejscu i w czasie przez siebie wybranym wraz z udzieleniem ka&demu licencji na nieograniczone, nieodp!atne i niewy!#czne korzystanie z nich oraz z ich ewentualnych opracowa"; licencja mo&e zawiera' postanowienia nak!adaj#ce na korzystaj#cego zobowi#zania nie naruszaj#ce istoty uprawnienia do nieograniczonego, nieodp!atnego i niewy!#cznego korzystania, takie jak obowi#zek przekazania odbiorcy informacji o twórcy, producencie lub wydawcy, przedmiocie licencji oraz o jej postanowieniach, lub obowi#zek udost%pnienia odbiorcom przedmiotu licencji lub jego opracowania na takiej samej licencji6.
III. Znaczenie wprowadzenia Otwartego Dost!pu jako zasady funkcjonowania Uniwersytetu Jagiello"skiego
W tym miejscu jedynie skrótowo nale&y wskaza' g!ówne korzy$ci jakie zwi#zane s# z wprowadzeniem polityki Otwartego Dost%pu dla Uniwersytetu Jagiello"skiego.
By!oby zreszt# zgodne z z §2 ust%pem 2 Statutu Uniwersytetu Jagiello"skiego uchwalonego przez Senat Uniwersytetu Jagiello"skiego w dniu 7 czerwca 2006 roku , gdzie stwierdza si%, &e „podstawow# zasad# nauczania na Uniwersytecie jest ukazywanie twórczej my$li badawczej oraz osi#ganych wyników; wyra&a si% w tym jedno$' nauki i nauczania”.
Z punktu widzenia naszego uniwersytetu nale&y jednak zwróci' równie& uwag% na stanowisko w sprawie otwarto$ci zasobów nauki komisji ds. Open Access Polskiej Akademii Nauk, w którym zauwa&ono, &e „(…) do korzy$ci wynikaj#cych z wolnego dost%pu nale&# m.in. mo&liwo$' szybkiej i powszechnej kontroli poprawno$ci wywodu naukowego i krytycznej analizy pracy, udzia! w obiegu $wiatowym (e- science) oraz mo&liwo$' zwi%kszenia interaktywno$ci i rozpoznawalno$ci” 7 . Nie
6 Definicja zaproponowana w ekspertyzie przygotowanej przez zespó! ICM UW pod kierownictwem M. Niezgódki na zlecenie MNiSW, pt. Wdro$enie i promocja otwartego dost"pu do tre%ci naukowych i edukacyjnych. Praktyki %wiatowe, a specyfika polska. Przewidywane koszty, narz"dzia, zalety i wady, Warszawa 2011, s. 264.
7 Pe!ne stanowisko PAN mo$na znale'( w PANorama Polskiej Akademii Nauk, nr 7 (7) pa'dziernik 2013.
mo&na jednocze$nie zapomina', &e obecnie wa&nym kryterium oceny pracy naukowej jest tzw. pomiar cytowalno$ci. „Analizy wskazuj#, &e artyku!y udost%pniane w repozytoriach s# nie tylko cytowane wi%cej ale równie& i wcze$niej”8. Jest tak dlatego, poniewa& publikacje naukowe udost%pniane w otwartych modelach s#
!atwiej i szerzej dost%pne, w porównaniu z modelem dystrybucji tre$ci naukowych za pomoc# metod tradycyjnych (druk). Ponadto system teb pozwala zaoszcz%dzi' czas naukowców po$wi%cany na dotarcie do artyku!ów naukowych. Modele Otwarte umo&liwiaj# tak&e wyszukiwanie tekstów poprzez popularne wyszukiwarki internetowe oraz specjalistyczne serwisy. Dzi%ki odpowiedniemu wdro&eniu Otwartego Dost%pu mo&liwe jest ulepszenie procesów komunikacji naukowej oraz zapocz#tkowanie nowych form wspó!pracy pomi%dzy samymi naukowcami.
IV. Znaczenie Otwartego Dost!pu dla rozwoju Uniwersytetu i jego promocji
Uniwersytet Jagiello"ski, pomimo swojego historycznego znaczenia, musi aktywnie uczestniczy' w rywalizacji pomi%dzy krajowymi i zagranicznymi o$rodkami akademickimi. Jednym z kryteriów oceny uniwersytetów staje si% ich widoczno$' w Internecie. To w!a$nie rosn#ce znaczenie sieci w procesie zdobywaniu informacji oraz wiedzy powoduje, &e widoczno$' w wyszukiwarkach wyników bada"
naukowych oraz ich autorów przek!ada si% bezpo$rednio na zwi%kszenie znaczenia i presti&u uczelni. Zagraniczni studenci i badacze swoj# wiedz% o danej jednostce naukowej w du&ej mierze czerpi# w!a$nie z Internetu. Inwestycje w Otwarty Dost%p mog# pozwoli' na zwi%kszenie wp!ywu i reputacji Uniwersytetu Jagiello"skiego w
$wiecie naukowym. Nale&y pami%ta', i& $wiatowej klasy placówki akademickie rozpocz%!y ju& dzia!alno$' w oparciu o Otwarte Mandaty (Harvard University, and MIT, Stanford University, University College London, ETH Zürich)9.
8 Ekspertyza przygotowan# przez zespó! ICM UW pod kierownictwem M. Niezgódki na zlecenie MNiSW, pt. Wdro$enie i promocja otwartego dost"pu do tre%ci naukowych i edukacyjnych. Praktyki
%wiatowe, a specyfika polska. Przewidywane koszty, narz"dzia, zalety i wady, Warszawa 2011, s. 191.
9 Spis instytucji, w tym uniwersytetów mo!na znale"# pod adresem http://roarmap.eprints.org/ (dost$p
V. Znaczenie Otwartego Dost!pu dla spo#ecze"stwa polskiego i europejskiego
Nie mo&na zapomina', &e Uniwersytet Jagiello"ski jest uczelni# publiczn#, finansowan# w g!ównej mierze z $rodków bud&etu pa"stwa. Mo&na przyj#', &e podatnicy maj# prawo uzyska' dost%p do wyników bada" i prac naukowych powsta!ych dzi%ki finansowaniu publicznemu. Dost%p do tak wytworzonej wiedzy jest elementem pa"stwowej inwestycji w wiedz%, natomiast efektywne wykorzystywanie zgromadzonych w ten sposób informacji wymaga mo&liwie najta"szych sposobów ich dystrybucji. Uniwersytet Jagiello"ski dzi%ki zgromadzonemu kapita!owi intelektualnemu pe!ni istotn# rol% w ekosystemie wymiany i rozwoju wiedzy w Polsce i Europie. Jednak zmiany technologiczne zwi#zane z cyfryzacj# i rozwojem Internetu wymuszaj# na Uniwersytecie dostosowanie si% do nowych form komunikacji. Wprowadzenie polityki Otwartego Dost%pu pozwoli Uniwersytetowi na dostosowanie si% do nowej rzeczywisto$ci i zachowanie a nawet umocnienie swojej roli.
Otwarty Dost%p to tak&e ogromne korzy$ci dla studentów, którzy dzi%ki dost%powi do wyników najnowszych bada" i artyku!ów naukowych w sieci maj# szans% na lepsze wykszta!cenie. Obecnie ograniczona dost%pno$' powoduje, &e korzystaj# oni z informacji, które s# !atwo dost%pne a nie najbardziej rzetelne i aktualne. Zasadnicze znaczenie ma tak&e dost%p do najnowszych wyników bada" dla wyk!adowców akademickich, aby wiedza przekazywana przez nich studentom nie dezaktualizowa!a si% jeszcze zanim zako"czy si% kurs.
W aneksie nr 1 i 2 do Raportu przedstawiamy rekomendacje i Modele Otwartego Mandatu dla UJ zosta!y opracowane w oparciu o ww. deklaracje oraz ekspertyz%
przygotowan# przez zespó! ICM UW pod kierownictwem M. Niezgódki na zlecenie MNiSW „Wdro&enie i promocja otwartego dost%pu do tre$ci naukowych i edukacyjnych. Praktyki $wiatowe, a specyfika polska. Przewidywane koszty, narz%dzia, zalety i wady” (Warszawa 2011). Nale&y jednak zaznaczy', i& prezentowane rekomendacje i modele stanowi# wynik przemy$le" autorów Raportu, powsta!y po przeprowadzeniu rozmów z przedstawicielami jednostek organizacyjnych UJ.
Aneks 1 do raportu OpenUJ
Wst!pne rekomendacje dotycz$ce wprowadzenia Polityki Wolnego Dost!pu na Uniwersytecie Jagiello"skim
Polityka Wolnego Dost%pu sk!ada' powinna si% z kilku powi#zanych ze sob#
elementów, do których przede wszystkim nale&#:
Otwarty Mandat (dalej OM):
• zasady na jakich oparty jest OM powinny by' przyj%te przez spo!eczno$' Uniwersyteck# w drodze g!osowania. G!osowanie powinno by' poprzedzone konsultacjami oraz akcj# informacyjn# skierowan# do osób zwi#zanych z Uniwersytetem. W dalszej cz%$ci raportu zaprezentowane zosta!o pi%' przyk!adowych modeli Otwartego Mandatu;
• cech# wspóln# wszystkich zaprezentowanych modeli jest wprowadzenie zasady, i& wszelkie rodzaje publikacji finansowane ze $rodków Uniwersytetu Jagiello"skiego powinny by' dost%pne w ramach JBC na zasadach okre$lonych w Otwartym Mandacie. T# sam# zasad# powinny by' obj%te wszystkie czasopisma i inne publikacje finansowane ze
$rodków Uniwersytetu Jagiello"skiego. W konsekwencji w regulacjach dotycz#cych finansowania lub wspó!finansowania projektów przez UJ powinno zosta' wskazane, &e $rodki pieni%&ne b%d# przeznaczane jedynie tym wnioskodawcom, którzy zapewni# otwarty dost%p na zasadach przyj%tych w Otwartym Mandacie. Otwartym dost%pem nie powinny by' obj%te dane wra&liwe. Informacje, które ze wzgl%du na ch%' uzyskania ochrony patentowej przez pewien czas musz# pozosta' niejawne, zostan#
obj%te karencj# na czas niezb%dny do przeprowadzenia w!a$ciwej procedury;
• Otwarty Mandat powinien by' równie& powi#zany z programem Otwartych Wyk!adów, wzorowanych na rozwi#zaniach przyj%tych przez uczelnie zagraniczne. Uniwersytet Jagiello"ski powinien przygotowa' pilota&owy program Otwartych Wyk!adów, prowadzonych przez wybitnych przedstawicieli nauki zwi#zanych z uniwersytetem. Wyk!ady
powinny by' rejestrowane i udost%pniane przez JBC na zasadach przyj%tych w Otwartym Mandacie. Docelowo Uniwersytet powinien rozszerza' katalog wyk!adów dost%pnych w ramach JBC. Co istotne forma Otwartych Wyk!adów jest ju& realizowana przez Katedr% Prawa Karnego.
Otwarte Wyk!ady powinny sta' si% wizytówk# Uniwersytetu Jagiello"skiego, s!u&#c# upowszechnianiu wiedzy zgromadzonej w ramach dzia!alno$ci uniwersytetu jak i promowaniu Uniwersytetu w kraju jak i zagranic#;
• Otwarty Mandat powinien wpisywa' si% w strategi% cyfryzacji Uniwersytetu. Jednym z elementów tej strategii powinno by' zach%canie pracowników uniwersytetu do prowadzenia swoich stron internetowych, na których mo&na zamieszcza' publikacje dost%pne na zasadach Otwartego Mandatu. Takie rozwi#zanie powodowa!oby u!atwienie wyszukiwania poszczególnych autorów, jak i ich tekstów oraz s!u&y!o promocji uniwersytetu. Uniwersytet w takim wypadku powinien przygotowa' szablon takiej strony internetowej, zgodny z zasadami komunikacji wizualnej UJ i udost%pni' go zainteresowanym osobom;
• w celu zapewnienia mo&liwo$ci rzeczywistej realizacji Otwartego Mandatu Uniwersytet powinien skierowa' do krajowych wydawców stanowisko w którym przedstawi!by zasady na jakich oparty b%dzie Otwarty Mandat, nast%pnie za$ podj#' z nimi stosowne rozmowy. Uniwersytet powinien równie& pomóc autorom zwi#zanym z uniwersytetem w negocjacjach z wydawnictwami. W tym celu powinny zosta' przygotowane wzory klauzul, które powinny by' zamieszczane w umowach wydawniczych, aby umo&liwi' realizacj% zasad Otwartego Mandatu przyj%tych przez spo!eczno$' Uniwersytetu Jagiello"skiego.
Jagiello"ska Biblioteka Cyfrowa (dalej JBC):
• ze wzgl%du na posiadan# wiedz% i do$wiadczenie w zakresie udost%pniania tre$ci w Internecie, JBC powinna sta' si% jednostk# organizacyjn#
odpowiedzialn# za wprowadzanie zasad przyj%tych w ramach Otwartego Mandatu;
• podstawow# funkcj# JBC powinno by' powadzenie repozytorium instytucjonalnego dla Uniwersytetu Jagiello"skiego, digitalizacja i udost%pnianie zasobów UJ oraz koordynacja dzia!alno$ci bibliotek
wydzia!owych w celu wprowadzenia zasad przyj%tych w ramach Otwartego Mandatu;
• JBC powinna wspólnie z bibliotekami wydzia!owymi opracowa' plan udost%pniania prac licencjackich, magisterskich oraz doktorskich poprzez JBC w ramach zasad okre$lonych w Otwartym Mandacie;
• JBC powinna przygotowa' standardy przekazywania tekstów do repozytorium, zakres metadanych potrzebnych do opisu tre$ci rozpowszechnianych za pomoc# JBC oraz narz%dzia umo&liwiaj#ce konwertowanie tre$ci obj%tych Otwartym Mandatem do formatów pozwalaj#ce na ich odczyt maszynowy (np. z formatu PDF na XML) etc.
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiello"skiego (dalej WUJ):
• WUJ powinno stanowi' narz%dzie w ramach dzia!alno$ci Uniwersytetu Jagiello"skiego umo&liwiaj#ce uczelni maksymalnie szerok# dystrybucj%
publikacji wytworzonych w ramach dzia!alno$ci Uniwersytetu. W sytuacji gdy wydawca nie ponosi ryzyka ekonomicznego z uwagi na $rodki przekazywane przez Uniwersytet Jagiello"ski lub autora, traci na wa&no$ci podstawowy argument podnoszony przeciwko otwartemu dost%powi do danej publikacji, jakim jest trudno$' w zarabianiu na takiej publikacji w sposób tradycyjny. Jednocze$nie nale&y pami%ta', i& w modelu w którym koszty publikacji ponoszone s# nie przez wydawc% a przez Uniwersytet lub autora, to interes tych ostatnich powinien by' interesem dominuj#cym. Jak si% wydaje zarówno w interesie autorów takich prac jak i samego Uniwersytetu le&y mo&liwie jak najszersza dystrybucja tre$ci naukowych;
• ze wzgl%du na struktur% posiadanych $rodków na finansowanie publikacji w ramach wydawnictwa, WUJ powinno zosta' przekszta!cone w taki sposób aby:
! wszystkie publikacje finansowane przez Uniwersytet Jagiello"ski by!y udost%pnianie w Internecie za po$rednictwem JBC, na zasadach przyj%tych w ramach Otwartego Mandatu;
! jednocze$nie WUJ powinien nadal prowadzi' dzia!alno$' tradycyjn# w zakresie sprzeda&y publikacji drukowanych, zarówno finansowanych przez UJ jak i pozosta!ych;
! z oczywistych powodów polityk# Otwartego Mandatu nie b%d#
obejmowane publikacje zagraniczne, t!umaczone przez WUJ. Jednak nawet w takich wypadkach wydawnictwo powinno podejmowa' negocjacje z zagranicznymi posiadaczami praw autorskich w celu uzyskania zgody udost%pnianie t!umaczonych publikacji w ramach JBC.
• WUJ powinno dokona' przegl#du posiadanych praw autorskich do wydanych przez siebie w przesz!o$ci publikacji:
! w odniesieniu do tych publikacji, do których nie posiada stosownych praw umo&liwiaj#cych rozpowszechnianie ich za po$rednictwem JBC, WUJ powinien skontaktowa' si% z autorami takich publikacji i podj#' negocjacje maj#ce na celu doprowadzenie do uzyskania zgody na rozpowszechnianie danego utworu za po$rednictwem JBC;
! w przypadku posiadania stosownych praw umo&liwiaj#cych rozpowszechnianie prac za po$rednictwem JBC, WUJ powinien po konsultacji z autorem, podj#' dzia!ania zmierzaj#ce do rozpocz%cia rozpowszechniania danej pracy za po$rednictwem JBC;
• w celu przekszta!cenia zasad funkcjonowania WUJ powinno zosta' przygotowane do nowego modelu dzia!alno$ci wydawniczej. W!adze wydawnictwa powinny zosta' zobowi#zane do przedstawienia w okre$lonym czasie nowego modelu dzia!ania, który mo&e wzorowa' si% na modelach ju& funkcjonuj#cych (m.in. model hybrydowy: p!atne wersje papierowe (np. print on demand) ) oraz darmowe wersje elektroniczne, wersje „czystych e –booków” oraz p!atne materia!y dodatkowe — model Banku *wiatowego).
Wewn!trzne zasady oceny:
• zasady oceny pracowników naukowych powinny zosta' w taki sposób, które powinny uwzgl%dnia' publikacje w modelu Wolnego Dost%pu;
• z tego punktu widzenia istotne jest zintegrowanie programów komputerowych w ramach dzia!alno$ci Uniwersytetu Jagiello"skiego, tak aby automatycznie pobiera!y dane raz wprowadzone przez pracownika do JBC;
• w celu realizacji Otwartego Mandatu w!a$ciwa komórka organizacyjna UJ powinna przygotowa' szczegó!owe rozwi#zania prawne i techniczne umo&liwiaj#ce realizacje ww. elementów.
Promocja Uniwersytetu Jagiello"skiego:
• polityka Otwartego Dost%pu, jak i Otwarty Mandat powinny s!u&y' jako narz%dzie promocji samego uniwersytetu, jego pracowników i ich osi#gni%'. W!#czenie si% przez Uniwersytet Jagiello"ski do stale rosn#cej spo!eczno$ci akademickiej, której zasady oparte s# na otwartym dost%pie, pozwoli zachowa' uniwersytetowi znaczenie w epoce cyfrowej. Nie mo&na zapomina', &e dla potencjalnych kandydatów na studentów, zarówno pochodz#cych z Polski jak i z innych krajów, rosn#ce znaczenie w ocenie i wyborze przysz!ej uczelni ma jej rozpoznawalno$' w Internecie;
• polityka promocji Uniwersytetu Jagiello"skiego powinna w g!ównej mierze koncentrowa' si% na pokazywaniu kapita!u intelektualnego zgromadzonego na uczelni. Dzi%ki uwolnieniu ju& zgromadzonych zasobów oraz wdro&eniu Otwartego Mandatu, Uniwersytet ma szanse by' w czo!ówce placówek akademickich nastawionych na rozpowszechnianie wiedzy;
• w tym celu nale&y zobowi#za' podmioty odpowiedzialne za promocj%
Uniwersytetu do przygotowania dok!adnej strategii promocji UJ w oparciu o zasoby udost%pnione za pomoc# JBC na zasadach okre$lonych w Otwartym Mandacie;
• wszystkie Tre$ci udost%pniane za pomoc# JBC a obj%te Otwartym Mandatem powinny by' oznaczone w!a$ciwym logo Uniwersytetu Jagiello"skiego oraz wskazaniem stosownej afiliacji.
Zmiany organizacyjne, prawne i techniczne w ramach % Uniwersytetu Jagiello"skiego:
• wprowadzenie zasad Polityki Otwartego dost%pu b%dzie wymaga' przeprowadzenia zmian organizacyjnych, prawnych i technicznych w ramach Uniwersytetu Jagiello"skiego. Do najwa&niejszych z nich zaliczy' nale&y:
! utworzenie w ramach JBC komórki ds. Otwartego Mandatu wraz z zapewnieniem $rodków finansowych na funkcjonowanie repozytorium instytucjonalnego;
! zmian% zasad funkcjonowania WUJ, i stworzenie nowego modelu biznesowego opartego na zasadzie Otwartego Dost%pu;
! wyodr%bnienie w przysz!o$ci funduszy uniwersyteckich przeznaczonych na promocj% i wdra&anie otwartego dost%pu, w szczególno$ci z przeznaczeniem na op!acanie prac redakcyjnych i op!at w wydawnictwach opartych na zasadzie Otwartego Dost%pu;
! w!#czenie jednostek odpowiedzialnych za promocj% Uniwersytetu w ramy polityki Otwartego Dost%pu;
! zintegrowanie wewn%trznych systemów oceny pracowników z JBC;
! uwzgl%dnienie uchwale nr 5/II/2007 Senatu UJ z 28 lutego 2007 roku z pó(n. Zm. (tekst jednolity): „Regulamin. Zasady dotycz#ce w!asno$ci intelektualnej i ochrony prawnej dóbr intelektualnych w Uniwersytecie Jagiello"skim”, wydanej na podstawie art. 86c ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wy&szym (Dz. U. Nr 164, poz.
1365 z pó(n. zm.), zmian wynikaj#cych z przyj%tego modelu Otwartego Mandatu;
! uwzgl%dnienie w Zarz#dzeniu nr 33 Rektora Uniwersytetu Jagiello"skiego z 25 czerwca 2007 roku w sprawie: ustalenia zasad finansowania publikacji dydaktycznych, naukowo-dydaktycznych i naukowych oraz trybu zlecania us!ug wydawniczych przez jednostki organizacyjne Uniwersytetu Jagiello"skiego ) zmian wynikaj#cych z przyj%tego modelu Otwartego Mandatu.
• szczegó!owy zakres zmian, oraz kosztów wdro&enia OM, mo&e zosta' przygotowany po przeprowadzeniu formalnych konsultacji ze spo!eczno$ci# uniwersyteck#.
Za#o&enia wspólne dla przyk#adowych Modeli Otwartego Mandatu:
Prezentowane modele zosta!y opracowane na podstawie otwartych modeli funkcjonuj#cych ju& w $wiatowej spo!eczno$ci akademickiej. Przy ich ocenie nale&y
jednak mie' na wzgl%dzie Polsk# specyfik%, wynikaj#c# z uwarunkowa" kulturowych oraz prawnych. Prezentowane modele opisuj# kluczowe elementy otwartych mandatów, ostateczny kszta!t przyj%tego dokumentu powinien powsta' w wyniku konsultacji wewn#trz uniwersyteckiej i by' przyj%ty na drodze demokratycznego g!osowania. Wst%pne propozycje powinny by' rozes!ane do konsultacji przez poszczególne wydzia!y i inne jednostki organizacyjne Uniwersytetu Jagiello"skiego, w szczególno$ci Bibliotece Jagiello"skiej, i za jej po$rednictwem Jagiello"skiej Bibliotece Cyfrowej, Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiello"skiego, podmiotom odpowiedzialnym za promocj% uczelni etc.
Proponowany zakres tre'ci podlegaj$cych otwartemu mandatowi (dalej Tre'ci OM):
• artyku!y zaakceptowane przez wydawców do publikacji lub ju&
opublikowane;
• monografie lub rozdzia!y w monografiach;
• pozosta!e Tre$ci OM
• tzw. szara literatura (working papers, preprinty);
• materia!y edukacyjne wykorzystywane w procesie dydaktycznym (skrypty, prezentacje);
• opublikowane lub nie wyniki bada";
• oprogramowanie i bazy danych;
• inne materia!y wytworzone w ramach dzia!alno$ci naukowo- dydaktycznej;
• materia!y multmedialne;
• prace licencjackie, magisterskie oraz prace doktorskie;
W zakresie praw autorskich:
• prawa autorskie w polskim systemie prawnym dziel# si% na prawa autorskie maj#tkowe (prawo do korzystania z utworu, prawo do rozporz#dzania utworem oraz prawo do wynagrodzenia) oraz prawa osobiste (m.in. prawo do autorstwa, prawo do integralno$ci). ) Wprowadzenie Otwartego Mandatu ) wkracza w zasadzie jedynie w
autorskie prawa maj#tkowe. Prawa autorskie osobiste przys!uguj# twórcy zawsze, nie podlegaj# one bowiem zrzeczeniu si% ani zbyciu.
Wprowadzenie Otwartego Mandatu w &adne sposób nie prowadzi do ograniczenia praw autorskich osobistych;
• &aden z prezentowanych modeli nie zak!ada nabywania praw autorskich maj#tkowych od Twórców przez UJ a jedynie uzyskanie stosowanej licencji na korzystanie z utworów (patrz. Zasady Udost%pniania w tabelach w za!#czniku nr 1 do Raportu), z zastrze&eniem sytuacji o której mowa w wierszach oznaczonych l.p. 8.
• ka&dy z modeli zak!ada, &e prawa autorskie maj#tkowe zostaj# przy Twórcy. W przypadku przeniesienia praw autorskich maj#tkowych przez Twórc% na inny podmiot, umowa o przeniesienie tych praw musi pozostawa' w zgodzie z przyj%tym modelem, tj. umo&liwia' rozpowszechnianie w Internecie przez JBC Tre$ci OM, zgodnie z przyj%tymi w modelu Zasadami Udost%pniania.
Uniwersytet Jagiello"ski szanuje prawo wszystkich twórców do publikacji wszystkich prac naukowych w czasopismach przez nich wybranych.
Jednocze'nie Uniwersytet zach!ca do publikowania prac naukowych w czasopismach dzia#aj$cych w modelu wolnego dost!pu:
• OM nie powinien zakazywa' autorom publikowania w )wydawnictwach sprzeciwiaj#cych si% otwartemu dost%powi. W takim przypadku jednak warunkiem odst#pienia przez Uniwersytet Jagiello"ski od zasad OM powinno by' podniesienie kwestii otwartego dost%pu w negocjacjach z danym wydawc#, uzyskanie wyczerpuj#cego uzasadnienia wyboru takiego wydawnictwa i wyja$nienia, dlaczego wydawnictwo odmówi!o otwartego dost%pu. W takich sytuacja nale&y próbowa' uzyskiwa' zgod% wydawnictw przynajmniej na rozpowszechnianie preprintów artyku!ów za po$rednictwem JBC;
• jak ju& by!a o tym mowa Uniwersytet powinien wspiera' autorów w negocjacjach z wydawnictwami oraz zaj#' oficjalne stanowisko w sprawie Otwartego Mandatu. Powinny równie& zosta' przygotowane specjalne klauzule umowne, dzi%ki którym autorzy b%d# mogli realizowa' zobowi#zania wynikaj#ce z Otwartego Mandatu.
Uniwersytet na wniosek zainteresowanej osoby w zwi$zku z prowadzonym post!powaniem patentowym, mo&e przesun$( termin obowi$zku zdeponowania tre'ci OM w JBC;
metadane tre'ci OM b!d$ widoczne dla wszystkich u&ytkowników JBC od momentu Zdeponowania danej Tre'ci OM w JBC.
Opis skrócony proponowanych Modeli Otwartego Mandatu
— Model Maksymalny (z#ota 'cie&ka, model libre) zak#ada:
• obowi#zek zdeponowania Tre$ci OM w JBC;
• wprowadzenie otwartego dost%pu w oparciu o $cie&k% z!ot#, tj. poprzez zobowi#zanie do publikowania wy!#cznie w czasopismach opartych na otwartym dost%pie;
• udost%pnianie Tre$ci OM poprzez JBC, na licencji creatives commons CC-BY, tj. w zakresie szerszym ni& wynikaj#cym z przepisów o dozwolonym u&ytku wynikaj#cym z prawa autorskiego (model libre);
• nie przewiduje mo&liwo$ci wprowadzenia Karencji, co oznacza, &e Tre$' OM b%dzie dost%pna dla u&ytkowników JBC wraz z chwil# jej zdeponowania, chyba &e zasady Zewn%trznego Podmiotu Finansuj#cego przewiduj# inny moment. W takim wypadku maksymalna karencja mo&e wynie$' od 6 do 12 miesi%cy;
• w#ski zakres mo&liwo$ci odst#pienia od zasad opisanych w OM, chyba
&e wymogi Zewn%trznego Podmiotu Finansuj#cego b%d# wymaga!y innych zasad.
— Model Optymalny Plus (z#ota i zielona 'cie&ka, model libre i gratis) zak#ada:
• obowi#zek zdeponowania Tre$ci OM w JBC;
• wprowadzenie otwartego dost%pu w oparciu o $cie&k% z!ot#, tj. poprzez zobowi#zanie do publikowania wy!#cznie w czasopismach opartych ma otwartym dost%pie;
• udost%pnianie poprzez JBC Tre$ci OM:
• finansowanych przez UJ lub Zewn%trzne Podmioty Finansuj#ce ─ udost%pnianie Tre$ci OM poprzez JBC, na licencji creatives commons CC-BY, tj. w zakresie szerszym ni& wynikaj#cym z przepisów o dozwolonym u&ytku wynikaj#cym z prawa autorskiego (model libre), w pozosta!ych przypadkach model gratis;
• co do których nie uzyskano dodatkowego finansowania ─ w zakresie wynikaj#cym z przepisów o dozwolonym u&ytku okre$lonych w prawie autorskim
• &e nie przewiduje si% mo&liwo$ci wprowadzenia Karencji, co oznacza, &e Tre$' OM b%dzie dost%pna dla u&ytkowników JBC wraz z chwil# jej zdeponowania, chyba &e zasady Zewn%trznego Podmiotu Finansuj#cego przewiduj# inny moment. W takim wypadku maksymalna karencja mo&e wynie$' od 6 do 12 miesi%cy;;
• w pewnych sytuacjach przewiduje si% mo&liwo$ci odst#pienia od zasad opisanych w OM.
— Model Optymalny ('cie&ka zielona, model gratis):
• przewiduje obowi#zek zdeponowania Tre$ci OM w JBC;
• wprowadzenie otwartego dost%pu w oparciu o $cie&k% zielon#, tj.
poprzez publikowanie przez autorów w dowolnych czasopismach (tradycyjnych - zamkni%tych oraz otwartych), pod warunkiem zachowania prawa do rozpowszechniania tre$ci OM poprzez JBC;
• udost%pnianie podmiotom trzecim poprzez JBC Tre$ci OM jedynie w zakresie wynikaj#cym z przepisów o dozwolonym u&ytku okre$lonych w prawie autorskim (model gratis). JBC uzyskuje od Twórcy niewy!#czn# i nieodp!atn# licencj% na rozpowszechnianie Tre$ci OM w Internecie;
• nie przewiduje mo&liwo$ci wprowadzenia Karencji, co oznacza, &e Tre$' OM b%dzie dost%pna dla u&ytkowników JBC wraz z chwil# jej zdeponowania, chyba &e zasady Zewn%trznego Podmiotu Finansuj#cego przewiduj# inny moment. W takim wypadku maksymalna karencja mo&e wynie$' od 6 do 12 miesi%cy;
• w pewnych sytuacjach przewiduje si% mo&liwo$ci odst#pienia od zasad opisanych w OM.
— Model Minimalny ('cie&ka zielona, model gratis):
• przewiduje obowi#zek zdeponowania Tre$ci OM w JBC, jedynie w zakresie tych publikacji na które Twórcy uzyskali $rodki finansowe od UJ;
• wprowadzenie otwartego dost%pu w oparciu o $cie&k% zielon#, tj.
poprzez publikowanie przez autorów w dowolnych czasopismach (tradycyjnych - zamkni%tych oraz otwartych), pod warunkiem zachowania prawa do rozpowszechniania tre$ci OM poprzez JBC;
•cudost%pnianie podmiotom trzecim poprzez JBC Tre$ci OM jedynie w zakresie wynikaj#cym z przepisów o dozwolonym u&ytku okre$lonych w prawie autorskim (model gratis). JBC uzyskuje od Twórcy niewy!#czn# i nieodp!atn# licencj% na rozpowszechnianie Tre$ci OM w Internecie;
• brak mo&liwo$ci wprowadzenia Karencji, dotyczy jedynie tych publikacji na które Twórcy uzyskali $rodki finansowe od UJ;
• we wszystkich sytuacjach przewiduje si% mo&liwo$' odst#pienia od zasad opisanych w OM.
— Model Minimalny minus ('cie&ka zielona, model gratis):
• przewiduje obowi#zek zdeponowania Tre$ci OM w JBC jedynie w zakresie tych publikacji na które Twórcy uzyskali $rodki finansowe od UJ;
• wprowadzenie otwartego dost%pu w oparciu o $cie&k% zielon# tj.
poprzez publikowanie przez autorów w dowolnych czasopismach (tradycyjnych - zamkni%tych oraz otwartych), pod warunkiem zachowania prawa do rozpowszechniania Tre$ci OM poprzez JBC;
• udost%pnianie podmiotom trzecim poprzez JBC Tre$ci OM jedynie w zakresie wynikaj#cym z przepisów o dozwolonym u&ytku okre$lonych w prawie autorskim (model gratis). JBC uzyskuje od Twórcy niewy!#czn# i nieodp!atn# licencj% na rozpowszechnianie Tre$ci OM w Internecie;
• we wszystkich sytuacjach przewiduje si% mo&liwo$ci wprowadzenia Karencji co do wszystkich typów publikacji;
• we wszystkich sytuacjach przewiduje si% mo&liwo$' odst#pienia od zasad opisanych w OM.
Aneks 2 do raportu OpenUJ
Tabele prezentuj$ce modele Otwartego Mandatu na Uniwersytecie Jagiello"skim wraz ze s#owniczkiem
[uwaga: strony zawieraj#ce tabele nie s# ponumerowane]
%121& 3"#4'5$&6UHğFL20&
&
&
&
2ERZLĆ]HN
4#$2","7',-'&
7UHğFL20Z-%&&
0RPHQWXGRVWċSQLHQLD
7UHğFL202/4$4&89:& !'()*+'%,*&
#"2;)4<4'%,*&
"(/$)&
='/$,<5-&
>')'#*&
8GRVWċSQLDQLD
7HNVWyZZ-%&&
!-$5)<$&?"/+'%,$5&2;.%-('<5-&& 0RīOLZRğý
RGVWĆSLHQLDRG
4')'#&@!&
& 7UHğFL20GRNWyU\FKSUDZD
DXWRUVNLHPDMĆWNRZHSU]\VâXJXMĆ
7ZyUF\&
# # # # # #
7ZyUFD# A-,',)"7',-$#
!" $%&'()*+,#-.## -.#
# #
#
2ERZLą]HN
/012(*()&*+&#
*LH]ZáRF]QLH
QDMSyĨQLHMZWHUPLQLH
3#0*+#(0#456)(%/1*+&#
7UHĞFL20"#
-*+)1%75616#*&#
)*+(71,#
/&+*61%17()&*18#
RVRE\Z]ZLą]NX]
2%()&0/(*59#
SRVWĊSRZDQLHP
SDWHQWRZ\PPRĪH
SU]HVXQąüWHUPLQ
RERZLą]NX
]GHSRQRZDQLD7UHĞFL
:;#)#.<=#
#
#
4%&/#/#9(91*619#
/012(*()&*+&#
#
#
<%&,#
#
#
>+'1*'8&#==?#<@##
#
#
#
$UW\NXá\ Z&]DVRSLVPDFK2'#
;(*(A%&B+1C#)#450&)*+'6)+1#
-.#
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊPLHMVFDFKSU]\
]DáRĪHQLXLFKG]LDáDQLDZ
9(01DE#:F#
#
#
<%&,#'(#0(#
2EGD+,&'8+#)#4-.H#
4#2%/52&0,E#
SR]RVWDá\FK
PRĪOLZRĞü
RGVWąSLHQLDQD
E/&7&0*+(*5#
)*LRVHN7ZyUF\
2(#*1A('8&'8&'I#
)#)50&)*+'6)19#
J2%/5*&89*+18#
/A(0&#*&#
2EGD+,&'81#
SUHSULQWyZ ##
#
# K" :7(G&##
QLHEĊGąFD
$%&'()*+,+19#
-.#
-.#
3" # #
$%&'()*+,#-.# #
=HZQĊWU]Q\
$(09+(6#
)LQDQVXMąF\ PLQ
L=LM#L=<+NO#
#
4%&/#/#9(91*619#
/012(*()&*+&FK\EDĪH
/&7&05#$(09+(6E#
)LQDQVXMąFHJR
SU]HZLGXMąLQQ\WHUPLQ
XGRVWĊSQLHQLDMHGQD,#)#
NDĪG\PSU]\SDGNXQLH
GáXĪV]\QLĪPDNV\PDOQ\
0(2E7/'/&D*5#(,%17#
P&%1*'8+"##
#
#
PLHVLĊF\:
2%/52&0,E#
2EGD+,&'8+#
7UHĞFL20Z
,)&%6&D*+,&'I#+#
%('/*+,&'I#!K#
PLHVLĊF\#
#
#
>+'1*'8&#==?#
<@FK\EDĪH
/&7&05#Q**1A(#
$(09+(6E#
)LQDQVXMąFHJR
SU]HZLGXMąLQQH
/&7&05#
EGRVWĊSQLDQLD#
#
$UW\NXá\ Z&]DVRSLVPDFK2'#
;(*(A%&B+1C#)#450&)*+'6)+1#
-.#
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊPLHMVFDFKSU]\
]DáRĪHQLXLFKG]LDáDQLDZ
9(01DE#:F#
'K\EDĪH]DVDG\RNUHĞORQH
SU]H]=3)ZVND]XMąLQQH
9+187'1#B(%9&D*18#2EGD+,&'8+##
#
%UDNFK\EDĪ1#
/&7&05#
=HZQĊWU]QHJR
2(09+(6E#
)LQDQVXMąFHJR
RNUHĞODMąLQDF]HM#
R" :7(G&## QLHEĊGąFD
$%&'()*+,+19#
-.#
=HZQĊWU]Q\
$(09+(6#
SLQDQVXMąF\ PLQ
L=LM#L=<+NO#
!
ILQDQVXMąFHJR# 5%&6#6#2(27*372#
6170(*()&*+&#
/%&,# 8+'7*'9&#::;#/<## >(*(?%&@+7A#)#5B1&)*+'3)+7#
-.#
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊPLHMVFDFKSU]\
]DáRĪHQLXLFKG]LDáDQLDZ
2(17C4#DE#
/%&,#'(#1(#
04FC+,&'9+#)#5-.G#
5#0%6B0&1,4#
SR]RVWDá\FK
PRĪOLZRĞü
RGVWąSLHQLDQD
46&H&1*+(*B#
ZQLRVHN7ZyUF\
0(#*7?('9&'9&'I#
)#)B1&)*+'3)72#
J0%6B*&92*+79#
6?(1&#*&#
04FC+,&'97#
SUHSULQWyZ #
#
# K" DH(F&##
QLHEĊGąFD
$%&'()*+,+72#
-.#
/%&,#0(12+(34#
ILQDQVXMąFHJR#
#6WXGHQFLVWXGLyZ,!"###"$%&'()*" # # # # # #
L" # #
#
#
#
#
6WXGHQFLVWXGLyZ,;#MMM#H3(0*+&#
#
#
#
#
#
5#37%2+*+7#N#1*+#(1#
1*+&#(F%(*B#1&*79#
0%&'B#1B0C(2()79"#
#
#
#
#
#
5%&6#6#2(27*372#
6170(*()&*+&#
#
#
#
#
# /%&,#
#
7ZyUFDSR
(F%(*+7#
1B0C(2()79#
0%&'B##416+7C&#
8-QLHZ\áąF]QHM
LQLHRGSáDWQHM
C+'7*'9+#*&#
%(60()H67'I*+&
QLH7UHĞFL20Z
./:"#./:#
XGRVWĊSQLD
WUHĞFLZ
?%&*+'&'I#
1(6)(C(*7?(#
XĪ\WNX
)B*+,&MąFHJR]
0%&)&#
&43(%H,+7?(O"#
#
#
#
#
#
3UDFHG\SORPRZHVWXGHQWyZ
VWXGLyZ,;MMM#H3(0*+&#
JC+'7*'9&',+7P#2&?+H37%H,+7P#
1(,3(%H,+7Q"#
#
#
#
#
#
8GRVWĊSQLHQLH
QDVWĊSXMH]D]JRGą
VWXGHQWDX]\VNDQą
0(#(F%(*+7"#
###########################################################
O#R&,+#2(GHOMHVWNRQLHF]Q\]HZ]JOĊGXQDRJUDQLF]HQLDZ\QLNDMąFH]XVWDZ\RSUDZLHDXWRUVNLP#
DXWRUVNLHPDMĆWNRZHQDOHīĆGR
!"!
"# 7UHĞFL20GRNWyU\FKSUDZD!
DXWRUVNLHPDMąWNRZHQDOHĪąGR8-! :]DNUHVLH7UHĞFL
20FRGRNWyU\FK
8-QDE\áDXWRUVNLH
SUDZDPDMąWNRZH
RERZLą]HN
$%&'(')*(+*!'$!
FKZLOLSU]\MĊFLD
,-#!!
:]DNUHVLH7UHĞFL
20FRGRNWyU\FK
8-QDEĊG]LH
&.*)*!*/0'.12+%!
PDMąWNRZ%3!
RERZLą]HN
4$%&'(')*(+*!'$!
56)+7+!(*895+*!
&.*ZQLHSyĨQLHM
QLĪZWHUPLQLH
$(+!'$!(*895+*#!
!
:.*4!4!;';%(0%;!
4$%&'(')*(+*!
!
<.*2! !
=+5%(5>*!??@!<A!! ! !
<.*2!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!"#$%&'(#)*+,-.(/,#0(12# ]âRWDL]LHORQDğFLHīNDPRGHOOLEUHLJUDWLV # ("*"# 3%&4.5'#67HğFL20#
#
#
#
2ERZLĆ]HN
4&'*%/%8./9.#
7UHğFL20Z-%&#
$%-'/+#
XGRVWċSQLHQLD
7UHğFL20*74'4#
:;<#
$.=2,-.(/,#
&%*124>4.(/,#
%=7'2#?.7'/>59#
@.2.&,#
8GRVWċSQLDQLD
7HNVWyZZ-%&#
$9'52>'#A%7-.(/'5#*1B(9=.>59## 0RīOLZRğý
RGVWĆSLHQLDRG
4.2.&#)$#
# 7UHğFL20GRNWyU\FKSUDZ.#
DXWRUVNLHPDMĆWNRZHSU]\VâXJXMĆ
7ZyUF\#
! ! ! ! ! !
7ZyUFD! C9/./2%8./9'!
"# $%&'()*+,!-.!! -.!
! !
!
!
!
!
2ERZLą]HN
/012(*()&*+&!
*LH]ZáRF]QLH
QDMSyĨQLHMZ
31%4+*+1!5!0*+!(0!
673)(%/1*+&!
7UHĞFL20#!
-*+)1%87313!*&!
)*+(81,!
/&+*31%18()&*19!
RVRE\Z]ZLą]NX]
2%()&0/(*74!
SRVWĊSRZDQLHP
SDWHQWRZ\PPRĪH
SU]HVXQąüWHUPLQ
RERZLą]NX
/012(*()&*+&!
7UHĞFL20Z-%&!
!
!
!
6%&/!/!4(41*314!
/012(*()&*+&!
!
! :%&,!
!
!
;+'1*'9&!<<=!:>!!
!
!
$UW\NXá\ Z&]DVRSLVPDFK2'!
?(*(@%&A+1B!)!670&)*+'3)+1!
-.!
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊPLHMVFDFKS%/7!
]DáRĪHQLXLFKG]LDáDQLDZ
4(01CD!EF!
!:%&,!'(!0(!
2DGC+,&'9+!)!6-.H!
6!2%/72&0,D!
SR]RVWDá\FK
PRĪOLZRĞü
RGVWąSLHQLDQD
D/&8&0*+(*7!
ZQLRVHN7ZyUF\
2(!*1@('9&'9&'I!
)!)70&)*+'3)14!
J2%/7*&94*+19!
/@(0&!*&!
2DGC+,&'91!
SUHSULQWyZ !
K# 2VREDQLHEĊGąFD!
$%&'()*+,+14!-.! -.!
5# $%&'()*+,!-.!! =HZQĊWU]Q\
$(04+(3!
)LQDQVXMąF\ PLQ
L<LM!L<:+NO!
6%&/!/!4(41*314!
/012(*()&*+1M!'I7G&!
ĪH]DVDG\3RGPLRWX
)LQDQVXMąFHJR
SU]HZLGXMąLQQ\
WHUPLQXGRVWĊSQLHQLD
MHGQDNZNDĪG\P
2%/72&0,D!*+1!
GáXĪV]\QLĪ
4&,874&C*7!
0(2D8/'/&C*7!(,%18!
P&%1*'9+#!
!
!
PLHVLĊF\:
2%/72&0,D!
SXEOLNDFML7UHĞFL
E?!)!
,)&%3&C*+,&'I!+!
%('/*+,&'I!"K!
PLHVLĊF\!
!
!
;+'1*'9&!<<=!:>M!
FK\EDĪH]DVDG\
Q**1@(!$(04+(3D!
)LQDQVXMąFHJR
SU]HZLGXMąLQQH
/&8&07!
XGRVWĊSQLDQLD!
$UW\NXá\ Z&]DVRSLVPDFK2'!
?(*(@%&A+1B!)!670&)*+'3)+1!
-.!
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊPLHMVFDFKSU]\
]DáRĪHQLXLFKG]LDáDQLDZ
4(01CD!EF!
'K\EDĪH]DVDG\RNUHĞORQH
SU]H]=3)ZVND]XMąLQQH
4+198'1!A(%4&C*19!2DGC+,&'9+!!
!
%UDNFK\EDĪH
/&8&07!
=HZQĊWU]QHJR
2(04+(3D!
)LQDQVXMąFHJR
RNUHĞODMąLQDF]HM!
R# E8REDQLHEĊGąFD!
$%&'()*+,+14!-.! =HZQĊWU]Q\
$(04+(3!
SLQDQVXMąF\ PLQ
L<LM!L<:+NO!
ILQDQVXMąFHJR# 5%&6#6#2(27*372#
6170(*()&*+&#
/%&,# 7ZyUFDXG]LHOD8-
QLHZ\áąF]QHML
QLHRGSáDWQHMOLFHQFML
*&#
%(60()867'9*+&*+7#
7UHĞFL20Z#./:"#
-%&XGRVWĊSQLD
WUHĞFLZJUDQLFDFK
GR]ZRORQHJRXĪ\WNX
Z\QLNDMąFHJR]
0%&)&#&43(%8,+7;(#
<(*(;%&=+7>#)#5?1&)*+'3)+7#
-.#
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊPLHMVFDFKSU]\
]DáRĪHQLXLFKG]LDáDQLDZ
2(17@4#AB#
/%&,#'(#1(#
04C@+,&'D+#)#5-.E#
5#0%6?0&1,4#
SR]RVWDá\FK
PRĪOLZRĞü
RGVWąSLHQLDQD
46&8&1*+(*?#
ZQLRVHN7ZyUF\
0(#*7;('D&'D&'9#
)#)?1&)*+'3)72#
F0%6?*&D2*+7D#
6;(1&#*&#
04C@+,&'D7#
SUHSULQWyZ #
# G" 2VREDQLHEĊGąFD#
$%&'()*+,+72#-.# /%&,#0(12+(34#
ILQDQVXMąFHJR#
# 6WXGHQFLVWXGLyZ,!"###"$%&'()*" # # # # # #
H" # #
#
6WXGHQFLVWXGLyZ,I#JJJ#83(0*+&#
#
#
5#37%2+*+7#K#1*+#
(1#1*+&#(C%(*?#
1&*7D#0%&'?#
1?0@(2()7D"#
#
#
5%&6#6#2(27*372#
6170(*()&*+&#
#
#
/%&,#
#
#
7ZyUFDSRREURQLH
1?0@(2()7D#0%&'?##
416+7@&#-.#
QLHZ\áąF]QHML
QLHRGSáDWQHMOLFHQFML
*&#
%(60()867'9*+&*+7#
7UHĞFL20Z-%&
-%&XGRVWĊSQLD
WUHĞFLZJUDQLFDFK
GR]ZRORQHJRXĪ\WNX
Z\QLNDMąFHJR]
0%&)&#&43(%8,+7;(L"#
#
#
#
#
#
#
#
3UDFHG\SORPRZHVWXGHQWyZ
VWXGLyZ,IJJJ#83(0*+&#
F@+'7*'D&',+7M#2&;+837%8,+7M#
1(,3(%8,+7N"#
#
#
8GRVWĊSQLHQLH
QDVWĊSXMH]D]JRGą
VWXGHQWDX]\VNDQą
0(#(C%(*+7"#
###########################################################
L#7DNLPRGHOMHVWNRQLHF]Q\]HZ]JOĊGXQDRJUDQLF]HQLDZ\QLNDMąFH]XVWDZ\RSUDZLHDXWRUVNLP#
! DXWRUVNLHPDMĆWNRZHQDOHīĆGR8-!
"# 7UHĞFL20GRNWyU\FKSUDZDDXWRUVNLH!
PDMąWNRZHQDOHĪąGR8-! $!%&'()*+)!
7UHĞFL20FR
GRNWyU\FK8-
QDE\áDXWRUVNLH
,(&-&!
PDMąWNRZH
RERZLą]HN
.),/0/-&0+&!
/.!12-+3+!
SU]\MĊFLD20!!
$!%&'()*+)!
7UHĞFL20FR
GRNWyU\FK8-
QDEĊG]LHSUDZD
&45/(*'+)!
PDMąWNRZH
RERZLą]HN
%.),/0/-&0+&!
/.!12-+3+!
0&671+&!,(&-8!
QLHSyĨQLHMQLĪ
-!5)(9+0+)!:;!
.0+!/.!0&671+&#!
!
$(&%!%!9/9)05)9!
%.),/0/-&0+&!
!
<(&'! !
=+1)01>&!??@!<A!! ! !
<(&'!!
!
!
!
!
!
!
!
("*"# 0%&1.2'#3UHğFL20#
#
#
#
2ERZLĆ]HN
1&'*%/%4./5.#
7UHğFL20Z
678#
$%-'/+#
XGRVWċSQLHQLD
7UHğFL20*91'1#
678#
$.:;,-.(/,#
&%*<;1=1.(/,#
%:9';#
>.9'/=25#
=DVDG\8GRVWċSQLDQLD
7HNVWyZZ-%&# $5'2;='#?%9-.(/'2#*<@(5:.=25## 0RīOLZRğý
RGVWĆSLHQLDRG
1.;.&#)$#
# 7UHğFL20GRNWyU\FKSUDZD
DXWRUVNLHPDMĆWNRZHSU]\VâXJXMĆ
7ZyUF\#
! ! ! ! ! !
7ZyUFD! A5/./;%4./5'!
"# $%&'()*+,!-.!! -.!
! !
!
!
!
!
2ERZLą]HN
/012(*()&*+&!
*LH]ZáRF]QLH
QDMSyĨQLHMZ
31%4+*+1!5!0*+!
(0!
673)(%/1*+&!
7UHĞFL20#!
-*+)1%87313!*&!
)*+(81,!
/&+*31%18()&*
19!(8(:7!)!
]ZLą]NX]
2%()&0/(*74!
SRVWĊSRZDQLH 4!2&31*3()74;!
PRĪH
SU]HVXQąü
31%4+*!
RERZLą]NX
/012(*()&*+&!
7UHĞFL20Z
.<=!
!
! 6%&/!/!
4(41*314!
/012(*()&*+&!
!
!
<%&,!
!
7ZyUFDXG]LHOD8-
QLHZ\áąF]QHMLQLHRGSáDWQHM
>+'1*'9+!*&!%(/2()8/1'?*+&*+1!
7UHĞFL20Z-%&-%&
XGRVWĊSQLDWUHĞFLZJUDQLFDFK
GR]ZRORQHJRXĪ\WNX
Z\QLNDMąFHJR]SUDZD
&@3(%8,+1A(!
$UW\NXá\ ZGRZROQ\FK
'/&8(2+84&'?;!2(0!
)&%@*,+14!/&'?()&*+&!2%&)&!
-.!0(!%(/2()8/1'?*+&*+&!
7UHĞFL20Z-%&!
B(*(A%&C+1D!)!670&)*+'3)+1!
-.!
3R]RVWDá1;!)!)7:%&*7'?!2%/1/!
7ZyUFĊPLHMVFDFKSRG
)&%@*,+14!/&'?()&*+&!2%&)&!
-.!0(!%(/2()8/1'?*+&*+&!
7UHĞFL20Z-%&!
!
0RĪOLZRĞü
RGVWąSLHQLDQD
)*+(81,!
@/&8&0*+(*7!
7ZyUF\Z
(0*+18+1*+@!0(!
GDQHM7UHĞFL20!
E# 2VREDQLHEĊGąFD!
$%&'()*+,+14!-.! -.!
5# ! !
!
$%&'()*+,!-.!
!
=HZQĊWU]Q\
$(04+(3!
)LQDQVXMąF\ PLQ
F=F;!F=<+GH!
!
6%&/!/!
4(41*314!
/012(*()&*+&;!
FK\EDĪH]DVDG\
$(04+(3@!
)LQDQVXMąFHJR
SU]HZLGXMąLQQ\
31%4+*!
XGRVWĊSQLHQLD
MHGQDNZNDĪG\P
2%/72&0,@!*+1!
GáXĪV]\QLĪ
4&,874&>*7!
0(2@8/'/&>*7!
(,%18!I&%1*'9+#!
!
!
!
PLHVLĊF\#!6!
2%/72&0,@!
2@:>+,&'9+!
7UHĞFL20Z
,)&%3&>*+,&'?!+!
%('/*+,&'?!"E!
PLHVLĊF\!
!
!
!
7ZyUFDXG]LHOD8-
QLHZ\áąF]QHMLQLHRGSáDWQHM
>+'1*'9+!*&!%(/2()8/1'?*+&*+1!
7UHĞFL20Z-%&-%&
XGRVWĊSQLDWUHĞFLZJUDQLFDFK
GR]ZRORQHJRXĪ\WNX
Z\QLNDMąFHJR]SUDZD
&@3(%8,+1A(!
$UW\NXá\ ZGRZROQ\FK
'/&8(2+84&'?;!2(0!
)&%@*,+14!/&'?()&*+&!2%&)&!
-.!0(!%(/2()8/1'?*+&*+&!
7UHĞFL20Z-%&!
B(*(A%&C+1D!)!670&)*+'3)+1!
-.!
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊPLHMVFDFKSRG
)&%@*,+14!/&'?()&*+&!2%&)&!
-.!0(!%(/2()8/1'?*+&*+&!
7UHĞFL20Z-%=!
FK\EDĪH]DVDG\RNUHĞORQH
SU]H]=3)ZVND]XMąLQQH
4+198'1!C(%4&>*19!2@:>+,&'9+!!
! 0RĪOLZRĞü
RGVWąSLHQLDQD
)*+(81,!
@/&8&0*+(*7!
7ZyUF\Z
(0*+18+1*+@!0(!
GDQHM7UHĞFL20
FK\EDĪH]DVDG\
=HZQĊWU]QHJR
2(04+(3@!
)LQDQVXMąFHJR
RNUHĞODMąLQDF]HM!
J# 2VREDQLHEĊGą'&!!
$%&'()*+,+14!-.! =HZQĊWU]Q\
$(04+(3!
KLQDQVXMąF\ PLQ
F=F;!F=<+GH!
! ILQDQVXMąFHJR#
#
5%&6#6#
2(27*372#
6170(*()&*+&#
/%&,# 7ZyUFDXG]LHOD8-
QLHZ\áąF]QHMLQLHRGSáDWQHM
8+'7*'9+#*&#%(60():67';*+&*+7#
7UHĞFL20Z-%&-%&
XGRVWĊSQLDWUHĞFLZJUDQLFDFK
GR]ZRORQHJRXĪ\WNX
Z\QLNDMąFHJR]SUDZD
&43(%:,+7<(#
'6&:(0+:2&';=#0(1#
)&%4*,+72#6&';()&*+�%&)&#
-.#1(#%(60():67';*+&*+&#
7UHĞFL20Z-%&#
>(*(<%&?+7@#)#5A1&)*+'3)+7#
-.#
3R]RVWDáHZZ\EUDQ\FKSU]H]
7ZyUFĊP+79:'&';#0(1#
)&%4*,+72#6&';()&*+�%&)&#
-.#1(#%(60():67';*+&*+&#
7UHĞFL20Z-%&#
#
0RĪOLZRĞü
RGVWąSLHQLDQD
)*+(:7,#
46&:&1*+(*A#
7ZyUF\Z
(1*+7:+7*+4#1(#
GDQHM7UHĞFL20#
B" 2VREDQLHEĊGąFD#
$%&'()*+,+72#-.# /%&,#0(12+(34#
ILQDQVXMąFHJR#
# 6WXGHQFLVWXGLyZ,!"###"$%&'()*" # # # # # #
C" # #
#
#
6WXGHQFLVWXGLyZ,D#EEE#:3(0*+&#
#
#
##
5#37%2+*+7#F#
1*+#(1#1*+&#
(G%(*A#1&*79#
0%&'A#
1A08(2()79"#
# #
5%&6#6#
2(27*372#
6170(*()&*+&#
##
#
/%&,#
##
7ZyUFDSRREURQLH
1A08(2()79#0%&'A##416+78&#-.#
QLHZ\áąF]QHMLQLHRGSáDWQHM
8+'7*'9+#*&#%(60():67';*+&*+7#
7UHĞFL20Z-%&-%&
XGRVWĊSQLDWUHĞFLZJUDQLFDFK
GR]ZRORQHJRXĪ\WNX
Z\QLNDMąFHJR]SUDZD#
&43(%:,+7<(F"#
#
#
#
#
#
##
#
#
#
#
#
# #
3UDFHG\SORPRZHVWXGHQWyZ
VWXGLyZ,DEEE#:3(0*+&#
H8+'7*'9&',+7=#2&<+:37%:,+7=#
1(,3(%:,+7I"#
##
8GRVWĊSQLHQLH
QDVWĊSXMH]D]JRGą
:3417*3&=#46A:,DQą
0(#(G%(*+7"#
###########################################################
F#7DNLPRGHOMHVWNRQLHF]Q\]HZ]JOĊGXQDRJUDQLF]HQLDZ\QLNDMąFH]XVWDZA#(#0%&)+7#&43(%:,+2"##
