1
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — . kW M W M...
U-
Cłvfi4H<S<i/ p 1/1. R e la c ja J k 5 .
I/2. D o k u m e n ty (se n su s tric to ) d o ly c z ą c e o s o b y re la to ra 9/ 3
W m
I/3. Inne m a te ria ły d o k u m e n ta c y jn e d o ty c z ą c e o s o b y re la to ra —
II. M ate riały u z u p e łn ia ją ce relację -
l l l / l - M a te ria ły d o ty c z ą c e ro d z in y re la to ra — —
111/2 - M a te ria ły d o ly c z ą c e o g ó ln ie o k re s u s p rz e d 1 9 3 9 r. --- łll/3 - M a te ria ły d o ty c z ą c e o g ó ln ie o k re s u o k u p a c ji (1 9 3 9 -1 9 4 5 ) - 111/4 - M a te ria ły d o ty c z ą c e o g ó ln ie o k re s u po 1 9 4 5 r. —
111/5 - in n e ...
IV. K o re s p o n d e n c ja
V. N a z w is k o w e k a rty in fo rm a c y jn e
VI. F o to g ra fie
2
3
Ostaszewo*dnia 1.03.1990r.
Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskioh Inst .Pom.Nar.
M B y K P a f t C f S ....
Czytając w"Nowościach" z dnia 5 i 22 lutego artykuły na temat ofiar radzieckich Deportacji pragnę równie* ddłączyó się dla dalszych wyjaś
nień, oraz przebiegu w krótkim zarysie mojego i moich bliskich i znaj o- mych losu jaki na spotkaoh ze strony N.K.f.D.
Otóż w dzień Środy Popielcowej w 1945 r* zostałem wraz z bratem i szwa
grem oraz kilkoma znajomymi z pobliskich wsi zabrani za przynależność do A.K.
Zostaliśmy zabrani pod pretekstem, że jesteśmy porzebni do pilnowania niemieckich niewolników, wielu z nas zabrano wraz z posiadanymi
pistoletami, kazano nam nawet zabrać duże świece "gromaici" aby sobie świecić w budach samochodach*
Zawieziono nas na punkt zbór ozy do Chełmży na ul •Dworcową. Tam po przywiezieniu nas rozbrojono, pozdejmowali opaski białoozerowne
i umieszczono nas na piętrze doou w wielkiej ciasnocie. Tam oświadczono,
i.
że jesteśmy internowani za przynależność do Buohu Oporu przeeiw władzy iadzieokiej•
Na drugi dzień po uformowaniu kolumny również z innych punktów razem około 500 mężczyzn pi es zg^pro wadzono nas w kierunku Koronowa.
Tam na dziedzińcu więziennym rozdzielono na cele. Ha drugi dzień prowadzono całą kolumę do Komierowa pow. Sępólno 1 tam umieszozono nas w stajniach po śrebakaoh 1 bydle. Tam dano nam zupę z peluszkl, którą nazwali grochówką.
Po dwóch dniach znow$ całą kolumnę prowadzono z powrotem w kierunku Torunia i po dwóch dniach umieszozono nas w więzieniu wojskowym zwanym "Jakóbek". fam znowu po nakarmieniu nas jakąś zupą po dwóch dniach załadowano nas na dworcu Toruń Mokre do wagonów bydlę oyoh, w których były resztki roztopionej soli.
4
m *
c
Stłoczeni dwa dni transportowali nas do Bieohsnowa i tam znowu po dwóch dniach, ale już więkaaą kolumną około 1000 ludai pędzono pieszo po zaopatrzenie w sucharki a czarnego Chleba do Działdowa.
Po drodze była jedna noc "odpoczynku” w stodołach i oborach majątku Brodowo koło Gruduska. Jam były pierwsze 2-wie ofiary od postrzału
• powodu próby ucieczki /nazwisk nie zna*/.
Po dotarciu do Działdowa zostaliśmy umiesz ożeni w po hitlerowskim obozie* Przebywaliśmy tam około 5-ciu dni*
Po dokładnej rewizji zabrano nam wszelkie dokumenty również te 0 przy należności do Ruchu Oporu* fotografie swyoh bliskich* oraz wszelkie różańce* książki do nabożeństwa i inne*
Następnie wszystkich ostrzyżono wykąpano i wieczorem już grupą około 2000 ludzi zapędzono pod silną strażą na przygotowane wagony bydlęce na stacji Iłowo* Załadowano na każdy wagon 20 ludzi lub 40 do większych*
V wagonach ty oh byty wycięte otwory w podłodze do załatwiania potrzeb fizjologiczny oh* Był też żelazny "kryatek* do ogrzewania, tylko że na opał dano nam "Kor o ze* czyli korzenie z drzew* Jak było to trudno wykorzystać aby rozpalić ogień to niemożna opisać*
Zaczęła się "podróż”, którą trwała 32 dni* Dawano nam ras dziennie suohary z czarnego ohleba oraz coś w rodzaju kawy lub zupy*
W ozasie całej "podróży" 1 raz w Smoleńsku było kąpanie i odwszawisaie w tzw.Bani* Wołgę przej sadzaliśmy akurat około godz* 6-tej rano w
1-ssy dzień Wielkiej Hooy* było to dla nas upiorne wiedząc* że to
koniec*Jak wspomniałem po 32 dniach dotarliśiąy do jakiejś stacji gdzie nas rozładowano ia zapędzono do Ipgru w Oorkino - Boża i umieszczono w ziemiankach po około 200 ludzi tak* że w całym obozie było ponad 3000 tysiące ludzi* W czasie przejazdu przez góry Ural zauważyliśmy stojąoy słup betonowy z napissm "DOSWI33ANIA EUROPA" natomiast na drugiej stronie " DA. Z DRA Z D WUJ ET AZJA"Ś Zaznaczam* że łagier Garkino - Boża leży w obłaści Czelabińsk*
I
5
3
«• «*
V obśsie tym w okresie kwarantanny /40 dni/ smarło prawi# połowa lnt eraowanych*
Po kwarantann!a pracowaliśmy w kopalni węgla a później w Kaolin kombinacie gdzie wydobywaliśmy glinę na poroelanf * Warunki jakie
były, to znana sprawa z innych waponnień fakle napewno aą w posiadaniu komisji*
Po 16 miesiącach pobytu ja osobiście wraz a bratem wróciliśmy do Polski 1 to w dniu Bo* ego Ciała w 1946 roku*
Zostaliśaęr umieszczeni w obozis po hitlerowskim w Jaworznie 1 stamtąd odesłano nas do domów po sprawdzeniu naszych danych personalnych*
Ha drogę nie dano nam nawet speojalnych zaświadczeń tylko bilet PKP * Teraz pragnę podać dane osób deportowanych wraz ze sną a mojaj okolicy*
1/ Frączak Henryk sam Ostaszewo
2/ Prąozyk Adam sam Ostaszewo nie tyje 3/ Woj cieohowski Sa Adam • 0 rodno
4/ Gołębiewski Leon w Grzywna 5/ lubawski Roman e Tylice
6/ Kowalski Dominik a Kamionki 8*
7/ Śpiewak Boleksaw e kostkowo nie śyjs 0/ Czerniak Władysław a kostkowo nie fcyjs
9/ Rsiter a Ooatkowo nie śyjs
10/ Kurtyka Kazimiera a Toruń
11/ Orłowaki Paweł obecnie zam* w woj ^oszailn
Częśoi osób brak ml danych a niektórzy byli wymi«iani w "Kowościach"*
Pragnę te* wspomnąó, Ae wraz a grupą a Chełmży szedł rasem z nami Proboszcz ^arafli Chrystusa Króla a Toruniua, który na skutek zasłab*
nięoia i otarcia nóg w Koronowie został samochodem N*K*W*D* odesłany do Torunia /KamPaweł Goga/*
Myślę f w pewnym stopniu tymi moimi przemyciami 1 wapomieniami
6
■I;<Ę: k
pomogę dołożyć cząstkę do prac Komisji Instytutu Panlęoi Narodowej w Bydgoszczy*
Pragnę zaznaczyć» że wszyscy żyjąoy proszą o przyjęcie iou w poczet Związku Syoiraków.
% poważaniem
Henryk Frączyk zaauOstaszewog 87-148 gsu Łysomice
woj *Toruń
P.s. w przypadku ewentualnych wyjaśnień dalszych proszę o »w*óoenie się do anie pod adres jak wyżej*
7
8
Toruń ( iU \ f& A tt...
O Ś W I A D C Z E N I E
■ i ., ______
t ' ■ ' .
My niżej podpisani oświadczamy, że przebywaliśmy z . i Sj.L ? y £ . ... zarai es zkałym w . JJ f,H ...
woj. Toruń w obozach (łagrach) w miejscowościach Roza i Gorkino w Obwodzie Czelabinek w Związku Radzieckim.'
Tam zostaliśmy deportowani przez NKWD w lutym 1945 roku i pracowaliśmy w kopalni węgla i koaliny do czerwca 194-6 roku.
Świadkowie w osobach:
1, .Barn. A t i. . . . < L 4 . 'i f . & A i i t * . f f. ..
nr dowodu osobis tego . A ; (fs, s\ .... .... . * .*.
2. # k hie-.. ... *<*».
nr dowodu osobistego .. / f A *... . ...
Podpisy świadków:
jr”\
i r s i o i m u f f l i M - 17-100 TORUŃ
powyższe podpisy złożyli własnoręcznie w mojej Li' '"^obecności: 1/ Roman Lubański,s.Antoniego i Matii /dowód oso -
-bisty serii RH nr 5237031 / zamieszkały w Tylicach,woj.toruń - -skie, - - ---- --- ---- • - - t-
2J Kazimierz Kurtyka,s.Wojciecha i Magdaleny /dowód oso ■ bi^1$ serii TK nr 8277879 / zamieszkały w Toruniuvul.Kasztanowa
s
^^Jtożsamośó wymienionych ustaliłam na podst.okazanych mi dowodów
•** osobisytch,których serie i numerty wypisano odpowiednio pbok
^ii?zwisk. Po brano opłatę
— Toruń,1991-02-GO
podjpla
■ m a s o w a n o z!...Jjty?
dnia "**■
-- aiiiij
alną w znakach w kwocie ^ 1500,-zł otariusz
a Krystek ^
9
10
