1 Uruchamianie programu G7 w

(1)

08-10-28 1 Mariusz Plich, Ekonometria, Materiały

1 Uruchamianie programu G7

w Utwórz własny folder (katalog)

w Uruchom program G7 i po pojawieniu się okna zatytułowanego G7 Configuration Utility (usługa konfigura- cji programu G7) wypełnij w nim następujące pola:

Workspace Bank (nazwę banku roboczego) - wpisz ws.bnk Default Bank (nazwa banku domyślnego) – pozostaw bez zmian

Default Regression Limits, fdates tdates, and gdates (domyślna próba do estymacji) wpisz kolejno w oddzielne miejsca 1960 1995 1995. Trzeci parametr wyznacza górną granicę okresu prognozy. Ustalenia te mo- gą być poźniej zmieniane komendą lim

Default Base Year (rok bazowy banku roboczego) – wpisz 1960, bo przykładowe dane zaczynają się w roku 1960 i nie przewidujemy wprowadzania danych z lat wcześniejszych.

First Month (miesiąc, od którego zaczynają się obserwacje) – wpisz 1, bo dysponujemy danymi rocznymi.

Default Max Obs (maksymalna liczba obserwacji w banku roboczym) – wpisz 60^{, bo} dane kończą się w roku 1989, ale przewidujemy, że bank będzie uzupełniany coraz nowszymi obserwacjami (aktualizowany).

w Po dokonaniu zmian wybierz przycisk Save i wskaż jako miejsce zapisu wprowadzonych swój katalog, a następnie wybierz przycisk OK. Program G jest teraz gotowy do przyjmowania komend

Jeśli poprawnie wykonane zostały powyższe czynności, to każdorazowo uruchomiając G7 ze wskazaniem swo- jego katalogu (przyciskiem Browse) i wybraniu OK odtworzone zostaną parametry zapisane w tym katalogu.

W górnej części okna programu (zob. Rys.1) znajduje się menu komend, kilka ikon (skrótów do wybra- nych komend) oraz linia komend, w której można wpisywać odpowiednie komendy zamiast wybierać je z menu komend lub z zastawu ikon. Pozostała część okna zarezerwowana jest do wyświetlania rezultatów komend i komunikatów programu.

Sekwencję komend programu G można wprowadzać interaktywnie (tj. komenda - wykonanie - komenda - wykonanie ... itd.) lub zapisując całą sekwencję do pliku tekstowego, a następnie wykonanie całej sekwencji przez wskazanie nazwy pliku, w której znajduje się ta sekwencja.

2 Przygotowanie danych przy pomocy edytora tekstów

Dane, które będziemy wykorzystywali w przykładzie wraz z komendami, które spowodują umieszcze- nie ich w obszarze roboczym, zapiszemy w pliku POL.DAT a następnie wczytamy do banku roboczego programu G. W tym celu należy załadować do pamięci komputera edytor, poprzez wpisanie w linii komend:

ed pol.dat

Wykonanie komendy następuje po jej zaakceptowaniu klawiszem „Enter”.

Wpisz poniższe dane. Zwróć uwagą na następujące elementy:

w Linie zaczynające się od znaku '#' oznaczają komentarz, co znaczy, że program G zignoruje ją.

w Komenda data to jedna z komend wprowadzania danych do banku roboczego programu G. Po niej, w tej samej linii wpisuje się nazwę zmiennej, która ma być wprowadzona.

w Komendy data może występować w różnych formatach, jak w przypadku zmiennych xna i y wprowadza- nych w przykładzie - liczba 1960 w linii komendy data xna oznacza numer pierwszej obserwacji; po linii komendy następują kolejne linie, zawierające obserwacje zmiennej xna; w przypadku zmiennej y, obserwa- cje zawarte w kolejnych liniach poprzedzone są numerem pierwszej obserwacji w linii.

w Komenda f (ostatnia linia pliku) spowoduje utworzenie ze zmiennych cy i y, według formuły występującej z prawej strony znaku równości, nowej zmiennej o nazwie taxrate i zapisanie jej w banku roboczym.

w Komenda fdates 1960-2000 powoduje, że transformacje za pomocą komendy f wykonywane są począwszy od obserwacji o numerze 1960 do końca banku roboczego.

fdates 1960 2000

# produkt krajowy brutto (mld zl, cen stale) data xna 1980

591.7 532.5 506.9 535.3 565.3 585.7 610.4 622.4 648 649.1 560.2 521.2 534.8 555.2 584 624.9 663 702.1;

# dochody ludnosci (mld zl, cen stale) data y

(2)

1960 97 102.2 105.3 110.5 115.8 1965 122.9 131.7 137.7 146 152.2 1970 156.7 171.4 192.2 212 227 1975 249.8 266.5 283.3 287 295.8 1980 305 317.8 262.8 266.4 273.7 1985 292.5 299.5 303.6 345.4 367.8 1990 314.2 332.6 331.3 329.3 340.8 1995 361.3;

# spozycie z dochodow osobistych (mld zl, cen stale) data cy 1973

211.1 225.5 251.1 273

290.9 293.9 303.4 312.4 298.7 254.6 272 282.9 288.9 303.5 313.3 322.6 322.5 268.6 285.7 292.3 308.5 320.5 335;

f taxrate=1-cy/y

Po wpisaniu wszystkich danych, zakończ redagowanie pliku POL.DAT zapisując jego zawartość na dysku (komenda edytora File - Save and Close).

Możesz teraz dodać dane z pliku POL.DAT do banku roboczego za pomocą komendy przetwarzania add:

add pol.dat

Komenda add (lub ad) powoduje wykonanie sekwencji komend programu G, które zostały zapisane w pliku - w pliku POL.DAT występują komendy data (wprowadzanie danych do banku roboczego) i f (transfor- macja - tworzenie nowej zmiennej w banku roboczym jako funkcji zmiennych już zdefiniowanych).

W czasie wykonywania komendy add pol.dat na ekranie zobaczysz kolejne linie pliku POL.DAT.

Sprawdź czy wszystkie zmienne zostały wczytane do banku roboczego:

lis w

Komenda lis w spowoduje drukowanie na ekranie listy nazw zmiennych znajdujących się aktualnie w banku roboczym. W naszym przykładzie lista ta powinna wyglądać następująco:

xna y cy taxrate

Możesz wydrukować wybrane zmienne na ekranie, np. aby wydrukować na ekranie obserwacje dla zmiennej y od roku 1970 do roku 1987 napisz komendę:

ty y 1970 1987

Jeśli chcesz obejrzeć na ekranie wykres zmiennych cy i xna w latach 1965 - 1987 napisz:

gr cy xna 1965 1987

Na ekranie pojawi się wykres. Legenda w dolnej części okna wykresu ułatwia odróżnienie linii obrazujących poszczególne zmienne na wykresie. Na jednym wykresie możesz umieścić maksymalnie 4 zmienne. Naciśnię- cie dowolnego klawisza powoduje zakończenie wyświetlania wykresu (wykres znika z ekranu).

Innym sposobem pokazania tych samych danych na wykresie jest zastosowanie komendy:

mgr cy xna

Rezultatem tej komendy będzie wykres z użyciem oddzielnych skal dla obu zmiennych. Tego typu wykresy są wygodne do porównań przebiegu zmiennych o różnych skalach.

3 Estymacja pojedynczych równań za pomocą KMNK

Oszacujemy równanie zmiennej cy (spożycie z dochodów osobistych ludności) jako funkcji dwóch zmiennych: y (dochody osobiste ludności) oraz przyrostu zmiennej y, który oznaczymy dy. Ponieważ zmienna dy nie występowała dotąd w banku, musimy podać formułę, według której program G będzie mógł taką zmien- ną wyliczyć. Otwórz plik SPOZYCIE.REG, w którym zapiszesz komendy związane z estymacją KMNK (ko- menda ed spozycie.reg). Wpisz do tego pliku następujące komendy (znaczenie komend wyjaśniono pod treścią tej części przykładu):

(3)

lim 1981 1995 f dy=y-y[1]

ti Spozycie z dochodow osobistych ludnosci r cy=y,dy

gr *

Zakończ edycję.

Znaczenie komend:

lim (limits) określa zakres danych na podstawie których chcemy dokonać estymacji.

f (function) tworzy nowe zmienne przez transformowanie innych zmiennych.

ti (title) nadaje tytuł wynikom estymacji i wykresom.

gr* po oszacowaniu parametrów równania sporządza wykres wartości empirycznych (actual) i teoretycz- nych (predicted).

r szacowanie parametrów równania KMNK zmienna.

Dodaj komendy zapisane w pliku SPOZYCIE.REG:

add spozycie.reg

Na ekranie pojawią się wyniki estymacji przedstawione w następującej formie:

: Spozycie z dochodow osobistych ludnosci - liniowa

SEE = 10.53 RSQ = 0.7744 RHO = 0.43 Obser = 15 from 1981.000 SEE+1 = 9.63 RBSQ = 0.7368 DW = 1.13 DoFree = 12 to 1995.000 MAPE = 2.74

Variable name Reg-Coef Mexval t-value Elas NorRes Mean 0 cy - - - 297.97 1 intercept 169.38917 72.7 4.878 0.57 4.43 1.00 2 y 0.40234 45.2 3.648 0.43 1.67 315.93 3 dy 0.39171 29.1 2.827 0.00 1.00 3.75

Uwaga! Powyższy wydruk może różnić się od rezultatów pokazany na ekranie. Aby na ekranie uwidoczniona została statystyka t-Studenta należy z menu komend wybrać Regression-Settings i w oknie, które ukaże się na ekranie zaznaczyć pozycję „Show t and F values” (pokaż wartości t i F)

Wyjaśnienia:

SEE - błąd średni równania,

SEE+1 - błąd średni równania liczony przy wykorzystaniu wartości oczekiwanych skorygowanych za po- mocą RHO,

MAPE - średni bezwzględny błąd procentowy, RSQ - współczynnik determinacji,

RBSQ - współczynnik determinacji, skorygowany ze względu na liczbę stopni swobody RHO - współczynnik autokorelacji reszt,

DW - - statystyka Durbina-Watsona, Obser - liczba obserwacji,

DoFree - liczba stopni swobody,

from - pierwsza obserwacja w próbie, to - ostatnia obserwacja w próbie,

Reg-coef - oszacowane wartości parametrów równania,

Mexval - krańcowa wartość objaśniająca (ang. marginal explanatory value): procent wzrostu SEE po usu- nięciu danej zmiennej ze specyfikacji równania,

T-stat - statystyka t-Studenta,

Elas - średnia elastyczność w próbie,

Beta - współczynniki beta = Reg-coef, w przypadku przeprowadzenia normalizacji zmiennych.

Zmodyfikuj plik SPOZYCIE.REG dopisując do niego komendę estymacji równania dla cy, ale “na loga- rytmach” (postać potęgowa). W tym celu otwórz ponownie plik SPOZYCIE.REG

(4)

ed spozycie.reg

Przesuń kursor na koniec pliku i dopisz następujące linie:

f lcy=@log(cy) f ly=@log(y) f ldy=@log(dy) r lcy=ly,ldy gr*

Zwróć uwagę, że logarytm zmiennej można obliczyć używając funkcji @log. Nowo tworzonej zmiennej można nadać dowolną nazwę, ale „l” dodane na początku starej nazwy ułatwia zapamiętanie znaczenia nowej zmien- nej. Pamiętaj, że nie można logarytmować liczb ujemnych. W tym przykładzie zmienna dy nie spełnia tego warunku – program wstawia w odpowiednie miejsca symbol brakującej obserwacji („missing values”), a do estymacji w miejsce brakujących obserwacji wstawia liczbę 0. Wyniki są więc niewłaściwe.

Zapisz plik i wykonaj zawarte w nim polecenia:

add spozycie.reg

Na rysunku 1 pokazano przykładowy wygląd ekranu po wykonaniu poleceń zawartych w tym pliku.

Rysunek 1. Przykładowy wygląd ekranu w czasie pracy z programem G7

Okno „Continue Add File?” pojawia się podczas wykonywania komend z pliku wsadowego po komen- dach gr. Oznacza ono, że wykonywanie pliku zostało zawieszone i program czeka na naszą decyzję. Jeśli wy- bierzemy Cont program przejdzie do wykonania kolejnej komendy pliku wsadowego. Stop powoduje zakoń- czenie wykonywania komend pliku. Max i Normal służy do powiększania okna z wykresem na cały ekran i powrotu do normalnego trybu wyświetlania wykresów. Save umożliwia zapisanie wykresu na dysku w postaci pliku graficznego, który następnie może być importowany przez inne programy. Print umożliwia wydrukowa- nie wykresu. Shift1 i Shift2 powodują przesunięcie wykresu do górnej części ekranu w celu umożliwienia po- równania z i innymi wykresami. Wykres widoczny w prawym górnym rogu ekranu to rezultat wybrania Shift1 po wykonaniu pierwszej z komend gr* z pliku wsadowego SPOZYCIE.REG.

Linia komend Skróty komend Menu