Janusz Lekan
"Estudios Marianos", 1997 : [recenzja]
Salvatoris Mater 1/2, 473-476Ks. Janusz Lekan
Estudios Marianos
1 9 9 7
H iszpańskie Stowarzyszenie M ariologiczne jest jednym z pier wszych tego typu stowarzyszeń, jakie powstały w I poł. X X w. Jego p o w stan ie było ow ocem dynam icznego ru ch u m aryjnego i p rzy czyniło się do ożywienia studiów i badań w problem atyce m ariolo gicznej. Rezultaty tych badań publikow ane są w oficjalnym organie Stowarzyszenia, jakim jest rocznik „Estudios M arianos”, wydawany od 1942 r.
Kolejny n um er tego periodyku m ariologicznego1 jest ow ocem nietypow ego spotkania. C o roku bow iem Hiszpańskie Stowarzysze nie M ariologiczne zbiera się na sw oich w rześniow ych tygodniach studiów mariologicznych. Tym razem miejscem tego spotkania była C zęstochow a, a po w odem XII M ięd zynarodow y Kongres M a rio logiczny. O brady sekcji hiszpańskiej tego Kongresu zostały pow ie rzone właśnie w spom nianem u wyżej Stowarzyszeniu. Tem atem tego ostatniego Kongresu M ariologicznego była „M aryja, M atk a Pana, w tajem nicy zbawienia celebrow anej w D uchu Świętym przez K o ścioły W schodu i Z ach o d u ”. Tej tem atyki dotyczyły także wystąpie nia p rele g en tó w sekcji hiszpańskiej, ze szczególnym zw róceniem uwagi na cechy charakterystyczne i specyficzne dla liturgii hiszpań skiej. Tem at liturgiczny został poszerzony o inne przejawy pob oż ności i duchow ości maryjnej (pobożność ludow a, m aryjność bractw, pobożność m aryjna w rodzinach zakonnych o hiszpańskim ro d o w o dzie, w ruchach rodzinnych, apostolskich i m łodzieżowych oraz we w spółczesnej muzyce liturgicznej i religijnej).
Obecny w olum en „Estudios M arianos” stanow i w ybór niektó rych prac przedstaw ionych przez członków H iszpańskiego Stow a rzyszenia M a rio lo g iczn eg o po d czas K ongresu w C zęsto cho w ie. W ybrano te prace, które bezpośrednio dotykają tem atów liturgicz nych łub doktrynalnych. Prezentację rozpoczyna studium znanego jezuity C a n d id o Pozo2, k tó ry p rzed staw ia teologiczne bo gactw o kolekcji „M szy świętych o Najświętszej M aryi Pannie’^ prom ulgo
1 SOCIEDAD M ARIOLOGICA ES PANOLA, Estudios M ananos 63(1997): Maria:
cu lto y doctrina hoy en Espańa, Granada 1 9 9 7 , ss. 2 8 7 .
2 С. POZO, Maria en el m isterio de Cristo segùn el nuevo Misai, (Maryja w tajem nicy Chrystusa w edług now ego M szału), 3 -15.
3 C O N G R EG ATIO PRO CULTU D IVINO , C ollectio M issarum de Beata Maria
Virgine (editio typica), Libreria Editrice Vaticana, Vaticano 1987.
4 7 3 P RE ZEN TA CJ E
P RE ZEN TA CJ E 4 7 4
wanej 15 sierpnia 1986 r. Z w raca uwagę, że bogactw o teologiczne znajdziemy nie tylko w kolektach poszczególnych form ularzy mszal nych, ale bardziej jeszcze w prefacjach (każdy z form ularzy posiada swoją własną prefację). W nich to rozwinięty został sens i treść tytu łów i przywilejów maryjnych, do których każdy form ularz się odn o si. Omawiając ogólnie całą kolekcję Mszy św. o Najświętszej M aryi Pannie hiszpański teolog zwraca uwagę, że obok encykliki maryjnej
Redemptoris M ater i Instrukcji Kongregacji W ychowania Katolickie
go Dziewica M aryja w form acji intelektualnej i duchowej (1989 r.), kolekcja ta stanowi wielkie ubogacenie dla całego Kościoła. Przecho dząc do om aw iania w ym iaru teologicznego tej kolekcji M szy św. zauważa, iż pragnie ona, idąc za wskazaniami Soboru W atykańskie go II, a zwłaszcza VIII rozdziału Konstytucji dogm atycznej L um en
gentium , zachować rów now agę pom iędzy ujęciem chrystotypicznym
i eklezjotypicznym figury M aryi. Niemniej jednak jedną z przew od nich idei tej kolekcji M szy św. jest ukazanie cen tralneg o m iejsca Chrystusa w m isterium naszego zbawienia. Stąd też w konsekw en cji przywileje i funkcje przypisywane M aryi ukazane są jako w ypły wające z udziału M atki w tajemnicach Jej Syna. Pozo zatrzymuje się następnie nad trzem a tytułam i maryjnymi, które w sposób szczegól ny są obecne w om aw ianych form ularzach mszalnych: Boże M acie rzyństwo, M aryja - N ow a Ewa i M atka Kościoła.
N a stęp n y arty k u ł, k tó re g o a u to re m jest Ju an -M ig u el F errer G renesche4, ukazuje M aryję jako typ K ościoła w m isterium zba w ienia w edług liturgii m ozarabskiej. Poprzez takie ujęcia tem atu auto r zakłada dwie rzeczy: nawiązanie do Konstytucji L um en gen
tium (nr 63-65: M aryja jako typ Kościoła i nr 55-59: Rola Błogo
sławionej Dziewicy w ekonom ii zbawienia) oraz ograniczenie się do ksiąg liturgicznych liturgii m ozarabskiej będących dziś w uży ciu. N ajpierw zarysow ana została krótka historia i specyfika litu r gii hiszpańskiej o raz jej k o n tek st teologiczny. A uto r przedstaw ił o ry g in a ln o ść m szału i b re w ia rz a u ży w an y ch p rzez tę litu rg ię . W oparciu o ich lekturę ukazuje szczegółow o najpierw obecność i rolę M aryi w tajemnicy W cielenia, a następnie w m isterium pas chalnym Chrystusa.
K olejny a rty k u ł p o św ięco n y jest obecności w now ej liturgii elem entów refleksji patrystycznej poświęconej M aryi. Jego a u to ra mi są profeso ro w ie U niw ersytetu N aw arry w Pam pelunie: Lucas
4 JUAN-MIGUEL FERRER GRENESCHE, Maria, el tipo de la Iglesia en elM isterio
d e la Salvación, segtin la liturgia H ispano-M ozarabe, (M aryja, ty p K ościoła w tajem nicy zbaw ienia, w edług liturgii hiszpańsko-mozarabskiej), 17-46.
F. M ateo-Seco i J u a n Luis B asterò5. Studium to stanow i p o m ost m iędzy liturgią a d o k try n ą i zajmuje się badaniem patrystycznych źród eł tek stó w now ej liturgii. Z o stało podzielone na trzy części. W pierwszej ukazano m ariologię tekstów oficjum G odziny czytań Liturgii G odzin wszystkich czterech tom ów ; w drugiej - źródła pa trystyczne prefacji mszalnych; w trzeciej - elem enty m ariologiczne m odlitw M szy św. A dw entu i Bożego N arodzenia.
Tematykę patrystyczną podejmuje także Ju an José Ayân Calvo6. O m aw ia o n d orobek najnowszych studiów z mariologii patrystycz nej w Hiszpanii. Z w raca uwagę na szczególne zainteresowanie lite ratu rą apokryficzną i przykładow o dokonuje szczegółowej analizy tekstu Libro etiòpico del Reposo, będącego jednym z najstarszych apokryfów, które m ów ią o zaśnięciu Najświętszej M aryi Panny.
Inną tem atykę podejm uje publikacja autorstw a Ju a n a Cascante D âvila7. Ukazuje on relację M aryja - Kościół w listach pasterskich biskupów hiszpańskich, wydanych w latach 1950-1990. Różne aspek ty tego tem atu, obecne w m agisterium biskupów , a u to r grom adzi i analizuje w czterech grupach: 1) M aryja jako C złonek Kościoła; 2) Jako W zór, Obraz, Typ, itp.; 3) Jej wpływ na Kościół i jego członki p o p rz e z ścisłe złączenie z dziełem zbaw czym Jej B ożego Syna; 4) M aryja jako M atka Kościoła. Konkludując zauważa, że biskupi bę dąc w ścisłej łączności z nauczaniem N astępcy św. Piotra, nie tyle stawiają sobie za zadanie rozstrzyganie szczegółowych kwestii teo logicznych, ile bardziej upowszechnianie w śród pow ierzonych sobie w iernych powszechnej nauki Kościoła na ten tem at.
Inne studium teologiczne ukazuje M aryję jako Uczennicę C hry stusa. A utor A lejandro M artin ez Sierra8 zauważa, że jest to w m ia rę now y tytuł maryjny, używany zarów no przez Pawła VI, jak i Jana Pawła II. O d niedaw na obecny jest on także w liturgii, stanow iąc jeden z form ularzy nowej kolekcji M szy św. o Najświętszej M aryi Pannie. Brak jest więc opracow ań teologicznych tego tem atu i obec ne studium stanow i interesujący w kład w rozw ój teologiczny tego zagadnienia. A utor ukazuje M aryję jako pierwszą uczennicę Jezusa
5 LUCAS F. MATEO-SECO, JUAN LUIS BASTERÒ, Teologia patristica mariana en la nueva liturgia, (M aryjna teologia patrystyczna w n ow ej liturgii), 4 7 -7 1 .
6 JUAN JOSE AYAN CALVO, A portaciones en estudios recientes de Mariologia
patristica en Espafia, (N ajnow sze studia z m ariologii patrystyczn ej w Hiszpanii),
9 1 -1 1 4 .
7 JUAN CASCANTE DAVILA, M aria y la Iglesia en los d ocu m en tes magistrales de
los O bispos Espańoles, (Maryja i K ościół w dokum entach magisterium biskupów hiszpańskich), 73-89.
8 ALEJANDRO M A R T IN E Z SIERRA, M aria, D iscipu la d e l Senor, (M aryja,
Uczennica Pańska), 2 0 3 -2 1 7 . 4 7 5 Es tudios M a ri a n o s
podkreślając, że jest O na uczennicą doskonałą. O m aw ia także re lację, jaka zachodzi w M aryi pom iędzy byciem uczennicą i m atką oraz uczennicą i nauczycielką.
A u to rem ko lejn eg o , o b szern eg o stu d iu m teo log iczneg o jest Ju a n E squerda Bifet9. D okonuje o n teologicznej analizy szczegól nej obecności M aryi w sanktuariach m aryjnych jako przejawu prze żywania wiary przez Kościół. Czyni to z perspektyw y historiozbaw- czej, opierając się głównie na m agisterium Ja n a Pawła II, a przede wszystkim na hom iliach w ygłoszonych podczas pobytu w san k tu ariach m aryjnych.
D w a kolejne artykuły p o dejm ują problem atykę współczesną. W pierwszym M iguel Ponce C uéllar10 d okonuje obszernej analizy współczesnych hiszpańskich podręczników z m ariologii, starając się naszkicować głów ne cechy figury M aryi zgodnie z ujęciem przed staw ionym przez te podręczniki. N ajpierw zarysowuje jakby ogól ny po rtret Świętej Bożej Rodzicielki, a następnie zatrzymuje się bar dziej szczegółowo nad następującymi tem atam i: dziewictwo w cza sie zrodzenia, Niepokalane Poczęcie i W niebowzięcie. W drugim stu dium Luiz Diez M e rin o 11 podejm uje p o d o b n y tem at, tym razem opierając się na analizie katolickich podręczników z religii będących dziś w użyciu w Hiszpanii.
Prezentow any tom „Estudios M ariano s” uzupełniają publikacje o charakterze inform acyjnym . Pierwsza inform uje o nowej siedzi bie M iędzynarodow ej Papieskiej Akadem ii M aryjnej w Rzymie i jej now ym d y rek torze12, druga zaś przedstaw ia wykaz publikacji m a riologicznych niektórych członków H iszpańskiego Stowarzyszenia M ariologicznego za okres 1990-19 9 5 13. Tak więc obecny w olum en „E studios M a ria n o s” pozw ala n am zap ozn ać się z w ażniejszym i publikacjam i, któ re są ow ocem sekcji hiszpańskiej ostatniego K on gresu M ariologicznego w C zęstochow ie, zanim jeszcze ukaże się oficjalne w ydanie wszystkich akt tego Kongresu.
9 JUAN ESQUERDA BIFET, Los Santuarios Marianos: “M em oria” celebrativa de la Iglesia, (Sanktuaria maryjne: miejsce celebrow ania w iary Kościoła), 2 1 9 -2 5 3 .
10 MIGUEL PO N CE CUELLAR, La figura de M aria en las Mariologi'as espanolas
actuales, (Figura M aryi w najnow szych hiszpańskich podręcznikach z mariologii),
1 1 5 -1 5 7 .
11 LUIZ DIEZ M ERINO , La Virgen Maria en los m anuales de religion católica en
Espańa, (N a jśw iętsza D ziew ica M aryja w katolickich podręcznikach z religii w H iszpanii), 1 5 9 -2 0 2 .
12 TEN ŻE, La PAMI inaugura nueva sede y estrena nuevo Direktor, (M iędzynarodowa
Papieska A kadem ia M aryjna: now a siedziba i n o w y dyrektor), 2 5 7 -2 7 0 .
13 Bibliografia m ariana de los m iem bros de la Sociedad M ariologica Espańola (1990-
1995), II, 2 7 7 -2 8 3 . Pierwsza część tej bibliografii ukazała się w poprzednim
