Źródła informacji do analizy finansowej

Jednostki samorządu terytorialnego są wdzięcznym obiektem do badania analitycznego ze względu na dużą dostępność materiałów do analizy, wynika-jących z rozbudowanej sprawozdawczości i ewidencji księgowej, jaka obowią-zuje w tych jednostkach. Potrzebne do analizy finansowej materiały pochodzą z trzech źródeł:

– planów finansowych i materiałów analitycznych do budżetu, – sprawozdań budżetowych i sprawozdań finansowych, – danych ewidencji księgowej.

Plany finansowe są opracowane wg zasad i ze szczegółowością przewidzia-ną przepisami prawa finansowego, w szczególności ustawy z dnia 30 czerw-ca 2005 roku o finansach publicznych4. Budżet jednostki samorządu teryto-rialnego uchwala rada gminy, która jest organem stanowiącym i kontrolnym jednostki samorządu terytorialnego. Budżet jest sporządzany ze szczegółowoś-cią do działów i rozdziałów klasyfikacji budżetowej, które wyodrębnia się na podstawie kryterium przedmiotowego i podmiotowego prowadzonej działal-ności. W następnej kolejności organ wykonawczy przygotowuje układ wyko-nawczy budżetu, w którym określa się jednostki budżetowe wykonujące wy-cinkowe zadania budżetowe oraz uszczegóławia plan dochodów i wydatków do paragrafów klasyfikacji budżetowej. Ustalenia planów finansowych stano-wią bazę porównawczą dla budowy wskaźników i innych miar wykonania bu-dżetu. Podkreślić należy rozbudowaną strukturę planowanych dochodów i wy-datków budżetowych.

Sprawozdania budżetowe są sporządzane na podstawie ewidencji księgowej i dotyczą wykonania budżetu. Sprawozdania budżetowe sporządza się zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 27 czerw-ca 2006 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej, które zawiera wzo-ry sprawozdań i instrukcje ich sporządzania. Najważniejsze sprawozdania to Rb-27S o dochodach jednostek samorządu terytorialnego i Rb-28S o wydatkach jednostek samorządu terytorialnego. Inne sprawozdania budżetowe dotyczą:

4 Dz.U. nr 249, poz. 2104 z późn. zm.

Anna Dębska-Rup 12

stanu zadłużenia, należności, nadwyżki lub niedoboru budżetu. Sprawozdania budżetowe sporządzane są w takim samym układzie danych, jak plany finan-sowe, co daje duże możliwości wykorzystania ich w analizie wykonania budże-tu. Jednostki budżetowe sporządzają sprawozdania jednostkowe, na podstawie których sporządza się sprawozdania budżetowe zbiorcze dla całej jednostki sa-morządu terytorialnego. Sprawozdania budżetowe bez potrzeby wykonywania dodatkowych prac analitycznych spełniają warunki analizy zewnętrznej, przy-najmniej w prostej postaci. Pamiętać należy, że analiza zewnętrzna powinna być dostosowana do potrzeb szerokiego otoczenia zewnętrznego5, a taki waru-nek sprawozdania budżetowe spełniają.

Sprawozdania finansowe jednostek samorządu terytorialnego obejmują bilans wykonania budżetu, bilanse jednostek budżetowych, rachunki zysków i strat jednostek organizacyjnych i sprawozdanie o zmianach w funduszach jednostek organizacyjnych. Wzory sprawozdań finansowych dla jednostek sa-morządu terytorialnego różnią się od wzorów obowiązujących jednostki go-spodarcze. Dla jednostek samorządu terytorialnego wzory sprawozdań okre-ślono w załączniku nr 1–4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 lipca 2006 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektó-rych jednostek sektora finansów publicznych6.

Sprawozdania finansowe dostarczają danych do analizy gospodarki mająt-kiem jednostce samorządu terytorialnego.

Zakończenie

Jak wynika z przedstawionych w tym opracowaniu stwierdzeń, poprawnie prowadzona analiza finansowa jednostek samorządu terytorialnego jest możli-wa tylko przy uwzględnieniu specyfiki funkcjonomożli-wania tego obiektu badania. Odmienność analizy finansowej jednostek samorządu terytorialnego wynika z różnic w przedmiocie analizy, w celach badania i dostępności materiałów do analizy. W związku z tym analiza jednostek samorządu terytorialnego wymaga opracowania odrębnych technik analitycznych dla niektórych obszarów bada-nia, co dotyczy przede wszystkim analizy wykonania planu finansowego. Duże możliwości analizy wykonania planu finansowego daje sprawozdawczość bu-dżetowa i ewidencja prowadzona w księdze rachunkowej wykonania budżetu. Na kontach pozabilansowych tej ewidencji wykazuje się wykonanie planu fi-nansowego, zaangażowanie wydatków budżetowych. W innych dziedzinach,

5 M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa standardów światowych, PWN, Warszawa 2002, s. 17–19.

6 Dz.U. nr 142, poz 1020.

Uwarunkowania analizy finansowej jednostek samorządu… 129 takich jak: badanie płynności, zadłużenia, analiza finansowa jednostek sa-morządu terytorialnego może korzystać z klasycznych narzędzi badawczych, stosowanych w analizie finansowej przedsiębiorstw, ale odpowiednio adap-towanych do warunków działania jednostek samorządu terytorialnego. Dla przykładu można podać, że wskaźnik płynności bieżącej, określony relacją ma-jątku obrotowego do zobowiązań bieżących7, w odniesieniu do jednostek sa-morządu terytorialnego może dawać zniekształconą ocenę płynności jednost-ki, ze względu na bardzo niski udział majątku obrotowego w aktywach ogółem, co jest charakterystyczne dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.

Bibliografia

Bednarski L., Analiza finansowa przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 1999.

Dębska-Rup A., Kuchmacz J., Sańdo-Górowska H., Budżetowanie i kontrola

finan-sowa w przedsiębiorstwach i jednostkach samorządu terytorialnego, Kraków

2002.

Dylewski M., Filipiak B., Gorzałczyńska-Kosczkodaj M., Analiza finansowa w

jed-nostkach samorządu terytorialnego, Municypium, Warszawa 2005.

Roman P., Mikroekonomiczne instrumenty planowania i analizy w zarządzaniu

gospodarką lokalną, PWN, Warszawa 2000.

Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2002.

Summary

The article presents various aspects pf conducting financial analysis for local and regional authority organisations and possibility of applying such analysis in managing them. In its initial part, the article presents the specific economic features of a local and regional authority organisation as the object of financial analysis, which manages its finances independently, and whose assets are distinguished on the basis of property law and other material rights. The main areas of financial analysis of local and regional authority organisations stem directly from the description of the activities they conduct, and include the analysis of financial management and analysis of asset use. The latter task, pertaining to individual budgetary units, is to be treated as a separate object of financial analysis, where different research methodologies apply (as e.g. economical-technical analysis).

One of the main objectives behind the paper was to determine the specif-ic characteristspecif-ics of financial management in local and regional authority

or-7 L. Bednarski, Analiza finansowa przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 1999, s. 79.

Anna Dębska-Rup 130

ganisations, which determine the objectives of the financial analysis and its research methodology. The specific characteristics of financial management conducted in local and regional authority organisations results from these or-ganisations’ dependence on the budget, which clearly differentiates them from the businesses working within conditions of the market. In the case of local and regional authority organisations, there is no justification for testing their prof-itability, while the other aspects of financial management as e.g. turnover, debt ratio, and liquidity present rewarding subjects for analysis; the more so as there are plenty of data sources available for researching these questions in local and regional authority organisations.