Towarzystw Pomocy przemysłowej.
Uwagi ogólne.
Nadzieje, jakie przywiązaliśmy do działalności Agencyi handlowych, zało
żonych przy Towarzystwach Pomocy przemysłowej, nie ziściły się w całej mierze.
Brak odpowiednich sił fachowych, a choćby tylko półfachowych, potrze
bnych niezbędnie do kierowania agencyą i prowadzenia jej interesów, w parze z trudnościami, jakie zachodzą w początkach w każdej nowej akcyi — stano
wiły przyczynę średniego tylko, a w wielu wypadkach mniej nawet niż śre
dniego rozwoju działalności agencyi handlowych.
Tak jak w calem sprawozdaniu z działalności Ligi P. p., kierujemy się i w przedstawieniu tego działu, zasadą szczerego i otwartego przyznawania się do braków i niedomagań.
Stwarzanie agencyi handlowych powołanych wyłącznie albo przynajmniej przeważnie do zastępstwa handlowego wyrobów przemysłu rodzimego na ryn
kach wewnętrznych kraju, opartych bardziej na idei służenia sprawie uprze
mysłowienia kraju, aniżeli na chęci zysku, — myśl stwarzania szeregu tęgich uczciwych i po obywatelsku swoje zadanie pojmujących agentów handlowych uważamy i nadal za pierwszorzędny postulat w akcyi uprzemysłowienia kraju.
U w ażany i nadal, że organizacya Ligi Pomocy przemysłowej powołaną jest w pierwszym rzędzie do tej akcyi, — lecz doświadczenie pouczyło nas, ż Towarzystwa Pomocy przemysłowej nie powinny podej mywać się tej bardzo trudnej i pełnej odpowiedzialności akcyi, jeżeli nie są same jeszcze dość silnie zorganizowane, dostatecznie zasobne i jeżeli nie rozporządzają silnym aparatem fachowej kupieckiej kontroli. — Brak należytej kontroli ze strony Zarządów Tow arzystw P. p. był przeważnie obok braku sił ukwalifikowanych dla zawodu agencyjnego — powodem słabego rozwoju, a także i upadku poszczególnych agencyi handlowych przy Towarzystwach Pomocy przemysłowej.
1 4 7
-Obok tych przyczyn, także niedostateczne przestrzeganie zasady, że Agen-
■eye handlowe Towarzystw P. p. nie powinny żadną miarą wywoływać wza
jemnej konkurenćyi między firmami krajowemi, — spowodowało, że Agencye spotkały się z zarzutami ze strony krajowych przemysłowców.
Nawiązując do tego co wyżej powiedziano, i co w części ogólnej niniej
szego sprawozdania (str. 12.) o tej gałęzi naszej działalności wspomnieliśmy, wypada na tem miejscu złożyć dokładne sprawozdanie z rozwoju, czynności i obrotów poszczególnych agencyi handlowych, istniejących dotąd przy Tow a
rzystwach Pomocy przemysłowej.
Nadmienić musimy, iż oprócz bezpośredniej kontroli, jaką nad czynno
ściami agencyi handlowych wykonują, względnie wykonywać winne Zarządy dotyczących Towarzystw Pomocy przemysłowej, biuro główne Ligi Pomocy przemysłowej przeprowadza od czasu do czasu przez swego referenta handlo
wego — lustracyę agencyi handlowych zwłaszcza tych, których zasilanie radą d praktycznemi wskazówkami okazało się potrzebnem.
Staramy się podczas lustracyi badać jak najdokładniej stan agencyi han- t dlowej pod względem materyalnym i pod względem spełniania obowiązków, a tam, gdzie tego zachodzi potrzeba, zalecamy dotyczącemu Towarzystwu przeprowadzenie reorganizacyi, powierzenie kierownictwa agencyi bardziej od
powiednim siłom, lub w razie stwierdzenia trudnych do usunięcia objawów
•zastoju lub upadku, oddanie jej dotychczasowemu kierownikowi agencyi lub innej odpowiedniej osobie, na jej własny rachunek..
W okresie sprawozdawczym przeprowadzone zostały lustracyę agencyi handlowych (Towarzystw Pomocy przemysłowej) w następujących miejsco
wościach :
18/X 1908 Dobromil, ,19/X Przemyśl, 20/X Dębica, 22/XI Tarnopol, 24/XI Złoczów, 25/XI Rudki, 17/11 1909 Kalwarya zebrzydowska, 20/11 Maków 21/11 Wadowice, 22/11 Kęty, 23/11 Andrychów, 24/11 Sucha, 16/IV Brzeżany
l7/IV Kałusz, 18/1V Stanisławów, 19/1V Kołomyja.
W miesiącach letnich w r. 1909 nie można było przeprowadzać lustracyi ponieważ w tym czasie odbywała się we Lwowie W ystaw a kościelna Ligi Pomocy przemysłowej, której urządzenie pochłaniało czas wszystkim siłom głównego biura.
Odbyły się więc dalsze lustracyę dopiero w jesieni a mianowicie: 20/XI 1909 Podhajce, 21/XI Buczacz.
Wyciągając wnioski z doświadczeń poczynionych w ostatnich kilku latach w dziale Agencyi handlowych — Z a r z ą d L i g i P o m o c y p r z e m y s ł o w e j z a p r z e s t a ł n a r a z i e z a c h ę c a ć T o w a r z y s t w a P o m o c y p r z e m y s ł o w e j d o z a k ł a d a n i a d a l s z y c h a g e n c y i — a nawet stara się p o w s t r z y m y w a ć d ą ż n o ś ć T o w a r z y s t w w t y m k i e r u n k u — obawiając się, aby dalsze niepowodzenia nie zachwiały wiary i energii ogniw naszej organizacyi na innych polach, — tudzież, aby nie ucier
piała przez to powaga i opinia całej instytucyi.
10*
— ,148 —
Tem większą i życzliwszą uwagę poświęca Liga Pomocy przemysłowej;
staraniom wdrożonym przez lwowskie stołeczne ogniwo Ligi P. p. w kierunku k s z t a ł c e n i a z a s t ę p u n a l e ż y c i e u z d o l n i o n y c h s i ł m ł o d y c h ;
d o z a w o d u a g e n c y j n e g o .
Staranie to podjęte zostało przez L w o w s k ą P o m o c p r z e m y s ł o w ą — przez urządzenie w grudniu 1909 I-go, sześciotygodniowego Ku r s u A g e n t ó w h a n d l o w y c h ,
Szczegółowy opis tego kursu zamieszczamy poniżej, — po opisie dzia
łalności poszczególnych Agencyi handlowych.
Obecny stan organizacyi agencyjnej.
1. Bochnia. Agencya handlowa Tow arzystw a Pomocy przemysłowej,, otwartą została w czerwcu 1908.
Okręg działania agencyi obejmuje powiaty: Bochnia i Brzesko.
Kierownictwo agencyi, która posiada własny lokal i telefon, sprawuje p.
Niedzielski, właściciel zakładu reprodukcyi artystycznej „Stella".
Ponieważ działalność agencyi handlowej podlegająca Zarządowi i nadzo
rowi Wydziału, a w jego zastępstwie sekcyi dostawowej Towarzystwa Pomocy przemysłowej, nie pozwalała w dotychczasowym stosunku agencyi do Tow a
rzystwa, na niezbędną kupiecką szybkość i ruchliwość, zaś kierownik jej p- Niedzielski związany swoimi interesami — pragnął działalność Agencyi roz
winąć, przeto Zarząd Tow arzystw a oddał prowadzenie agencyi handlowej od 1. grudnia 1909 r. dotychczasowemu jej kierownikowi p. Niedzielskiemu na;
w ł a s n y r a c h u n e k , w zamian za co p. Niedzielski przyjął na siebie opła
canie lokalu agencyi i biura informacyjnego Tow arzystw a Pomocy przemysło
wej w Bochni.
Agencya handlowa działa przeważnie agitacyjnie, udziela fachowej i bez
interesownej pomocy oraz info.rmacyi w sprawach handlu, przemysłu i ręko
dzieła, pośredniczy w nawiązaniu stosunków handlowych między kupcami a firmami krajowemi, oraz ułatwia zbyt wyrobów przemysłu miejscowego.
Drobnemu przemysłowi i rękodzielnictwu udziela bezinteresownej pomocy- i rady w sprawach spornych, w załatwianiu korespondencyi, w wyszukiwaniu, źródeł zbytu lub przy zakupnie surowych materyalów,
W działalnościach agencyjnych ograniczyła się agencya do sprzedaży węgla z kopalń krajowych, papieru listowego.i kilku innych codziennego użytku, artykułów.
2. Buczacz. Agencya Towarzystwa Pomocy przemysłowej, jedna z naj- racyonalniej prowadzonych, zastępywała w okresie sprawozdawczym nastę
pujące firm y: / .
Hanryk B l u m e n f e l d , fabr. chemiczn. Lwów.
D i i s s e l d o r f s k a fabryka octu i musztardy — Kraków.
— 149 —
!Braćia F e i n g o 1 d, fabr. moskalików, Przemyśl.
'Stanisław G u r g u l , fabr. cukrów, Jarosław.
L a s k , M e h r l a n d e r i Sp. fabryka papieru w Wadowicach.
v 'S. W. N i e m o j o w s k i , fabr. wyrobów z papieru, Lwów.
Stanisław R o ż n o w s k i , fabryka mydła, Kraków.
J'. Br. R o m a s z k a n, fabryka surogatów kawy, Horodenka.
’ Gwarectwo Jaworzno, węgiel.
Ch. H. L i p s c h ii t z, fabr. zapałek, Skole.
A n i s f e l d i Sp. w-Podgórzu.
Łucyan B a r a n o w s k i , fąbr. lakierów, Kraków,
Obrót tej agencyi wynosił za r. 1909 kor. 42712'33 —: zaś prówizya
■kor. 1491‘50.
Agencya handlowa przeszła z dniem 1. stycznia 1910, n a w ł a s n y ( r a c h u n e k dotychczasowego jej kierownika p. S. K r u h a, pozostaje jednak
nadal pod kontrolą i używa firmy Towarzystwa Pomocy przemysłowej.
3. Brzeżany. Agencya handlowa Tow arzystw a Pomocy przemysłowej założona w grudniu 1907. stojąca pod kierownictwem p. Aleksandra K a r d e l i i pod nadzorem Wj^działu Towarzystwa Pomocy przemysłowej — zastępo
w ała w okresie sprawozdawczym następujące firmy:
„ B e r l e o P — Różniatów, S. M e i s e ł s , — Nadworna,
„ B r o n i s ł a w a " — Lwów, S. W. N i e m o j o w s k i , — Lwów, A. F r i e d r i c h , — Lwów, J. Br. R o m a s z k a n, — Horodenka,
J. 1 h n a to w i c z, — Lwów, P. S o b o t o w a , — Janów, J. J u r k i e w i c z , — Kraków, „ T l e n “ — Lwów,
„ L e o p o l i a “ — Lwów, Antoni W o l n y , — Stanisławów.
H. L e w i c k a, —■ Lwów,
Agencya musiała pierwszy czas swego istnienia poświęcić czynnościom organizacyjnym i agitacyjnym, wskutek czego dopiero w drugiej, połowie 1908 roku, rozpoczęła właściwą swoją działalność.
Obrót agencyi zniewolonej dotąd jeszcze gruntować sobie byt i krok za
•krokiem pozyskiwać odbiorców -— wynosi za czas od 15. lipca 1909 do 15.
marca 1910, kor. 1 ’27*0 5.
4. CFirzanÓro. Agencya handlowa w Chrzanowie, oparta, o biuro powia
tow ego Zarządu Kółek rolniczych i otwarta w połowie 1908, roku, ogranicza się tylko do działalności: informacyjnej i do nawiązywania stosunków-handlo
w ych w dziale rolniczym- .
Agencyę prowadzi pod wspólną kontrolą Zarządu Tow arzystw a Pomocy [przemysłowej i Zarządu Kółek rolniczych instruktor powiatowy tychże Kółek tp. Karol G u m o w s k i.
Sprawozdania cyfrowego nie przedłożono.
— 150 —
5. Czort&ÓW. Agencya handlowa Towarzystwa Pomocy przemysłowej założona w czerwcu 1908, została wskutek tego, iż kierownik jej p. August B o r a c z e k zajęty zawodowemi czynnościami, nie mógł jej dalej prowadzić—
a trudno było znaleźć na jego miejsce odpowiedniego kierownika, na razies w czynnościach swoich z a w i e s z o n a .
6. Dobromil. Agencya handlowa Towarzystwa Pomocy przemysłowej założona w r. 1906, zastępuje następujące firmy :
Marcin B r z ę k , warsztaty tkackie w Błażowej, Rudolf H e r l i c z k a , fabr. tutek, Kraków,
K r a j o w a s z k o ł a z a b a w k a r s k a , Jaworów, Józef G ó r e c k i , fabr. wyrobów żelaznych, Kraków.
S z k o ł a k o s z y k a r s k a w Rudniku, B r a c i a B a r t i k , fabr. maszyn, Tarnów, Fabryka chemiczna „ T l e n " — Lwów,
Stanisław G u r g u l , fabr. pieczywek i pierników, Jarosław, Michał M i ę s o w i c z, wyroby tkackie, Korczyna,
A. W o l n y , kawa zdrowotna, Stanisławów,
S. W . N i e m o j o w s k i , wyroby z papieru, Lwów, G w a r e c t w o węglowe wr Jaworznie.
Kierownictwo Agencyi prowadzi zawodowy kupiec p. Józef G i e b u ł t ó w' i c z.
Sprawozdania cyfrowego nie przedłożono.
7. Gorlice. Agencya handlowa Towarzystwa „O własnych siłach" otwarta 16. maja 1908 r. prowadzi ją p. R o m a ń c z u k .
Agencya zastępuje następujące firm y:
Łucyan B a r a n o w s k i — Kraków, Br. R o m a s z k a n — Horodenka,
„ B r o n i s ł a w a " — Lwów, Br. R o m a s z k a n — Wadowice, Br. B r u n i c k i — Klęczany, Józef R y ś — Zakopane,
Karol C z u d ż a k — Lwów, W iktor S e d l a c z e k , — Lwów', F a b r y k a k o n s e r w z j a r z y n — S u d h o f f & G r a b o w s k i —
Lubycza królewska, Lwów,
Artur F r i e d r i c h — Lwów, S z k o ł a k o s z y k a r s k a Rudnik Ludwik G a r d o l i ń s k i — Złoczów, i Rudki,
L a n d a u & N e u g r ó s c h e l , — S. T i r a s — Andrychów, Nowy Sącz, „ T l e n " — Lwów, L a n g s a m i Sp. — Gorlice, „V i: t e 11 i o — Lwów,
Mikołaj L u d w i g — Lwów, Antoni W o l n y — Stanisławów.
„ P o s t ę p 11,, fabr. cukrów ■— Lwów,
Dla powyższych firm uzyskała agencya w okresie sprawozdawczym 237 zamówień na ogólną kwotę kor. 11.501'30 i zyskała tytułem prowizyi ko
ron 570.23.
— 151 —
8. Jarosłaro Agencya handlowa, której organizacyą zajął się członek W ydziału Towarzystwa Pomocy przemysłowej p. Józef K o b a , n i e m o g ł a być wskutek braku odpowiednich sił do ż y c i a p o w o ł a n ą .
9- Kałusz. Agencya handlowa Tow arzystw a Pomocy przemysłowej otwarta w r 1908, której kierownictwo spoczywa w rękach p. Józefa J a- s i ń s k i e g o rachmistrza Magistratu — uzyskała w okresie sprawozdawczym obrót w wysokości kor. 1780.
Agencya ta wskutek tego, iż kierownik jej obarczony pracą zawodową nie może poświęcić jej prowadzeniu tyle czasu, ileby d o , racyonalnego zorga
nizowania Agencyi potrzeba było, nie może się niestety rozwinąć i nie przed
stawia widoków pomyślnej przyszłości.
10. Kołomyja. Agencya handlowa Towarzystwa Pomocy przemysłowej założona w r. 1905 zawieszona wskutek ustąpienia p. S. K r i s s a , pierwszego jej kierownika, założona powtórnie w styczniu 1909 r. została zwiniętą we wrześniu tegoż roku, z powodu niemożności utrzymania. Główną przyczyną upadku Agencyi są niezdrowe stosunki panujące na rynku miejscowym i obo
jętność interesowanych sfer dla akcyi przez Agencyę prowadzonej, oraz brak poparcia dla jej usiłowań.
11. Liwów. Agencya handlowa Tow arzystw a „Lwowska Pomoc przemy- słovva“ otwarta na mocy uchwały Wydziału tego Towarzystwa w styczniu 1908 r. i powierzona kierownictwu Spółki założonej przez pp. Zygmunta H a- ł a c i ń k i e g o , Maurycego F e d e r a i inżyniera Stanisława B a r s k i e g o , przeszła wskutek wewnętrznego porozumienia się i ustąpienia tych trzech panów, na rachunek p. W ładysław a S c h n e i d r a .
Agencya, która w pierwszym czasie swego założenia dość dobrze się rozwijała i kazała przypuszczać, iż wyda korzystne wyniki, nie potrafiła się utrzymać wskutek braku poparcia, a także i braku planowej pracy i została dlatego po zlustrowaniu jej książek i czynności z dniem 1. stycznia 1910 r.
z w i n i ę t ą .
12. Nowy Sąez. Agencya handlowa Towarzystwa Pomocy przemysłowej założona w roku 1907, uzyskała w okresie sprawozdawczym obrót w wyso
kości kor. 99L38.
Przyczyną stosunkowo małego rozwoju tej Agencyi jest trudność w uzy
skaniu poważniejszych zastępstw handlowych.
Podczas swojej działalności korzystała Agencya handlowa bardzo często z Poradnika wydanego przez Ligę Pomocy przemysłowej.
13. Rudfłi. Agencya handlowa Tow arzystw a Pomocy przemysłowej utwo
rzona 1. kwietnia 1908 r. wspólnie z Oddziałem c. k. Towarzystwa gospo
darskiego i powiatowym Zarządem Kółek rolniczych podlegająca kierownictwu p. Karola S u r ó w k i , Dyrektora powiatowej Kasy oszczędności.
W czasie sprawozdawczym Agencya handlowa zastępywała następujące
firmy; ,
B a r a n i e c k i i L a n d a u — Przemyśl, - i B e ł d o w s k i — Kraków,
B 1 a s e r Pinkus — Raba Wyżna, B l u m e n f e l d Henryk —- Lwów, B r a n d s t a d t e r i Sp. — Lwów,
C z e r l a ń s k a f a b r y k a p a p i e r u — Czerlany, F a b r y k a k l e j u — Nowodworze p. Gorlice, F a b r y k a m u s z t a r d y „V i t e 11 i o “ — Lwów,
F a b r y k a s z c z o t e k i p e n d z l i -i— Zwierzyniec k. Krakowa, F a s t i W i t t m a y e r — Tarnów,
G a r d o l i ń s k i Ludwik — Złoczów, H o r o d y s k i Ludwik — Kołędziany,
„I s k r a“, fabryka wyrobów chemicznych —■ Kraków,
Kopalnie węgla „ S o b i e s k i " i „ B r z e s z c z e " , ' -L i p s c h i i t z józef — Stryj,
S. W . N i e m o j o w s k i — Lwów,
P i e r w s z e T o w a r z y s t w o a k c . d l a p r z e m y s ł u c h e m i c z n e g o — Lwów,
F. R o m a s z k.a n — Wadowice, R o ż n o w s k i Stanisław — Kraków, S o l e c k i Leonard — Lwów,
S p ó ł k a w y t w ó r c z a p r z y b o r ó w s z k o l n y c h — Lwów, Tow. akcyjne naftowe „ G a l i c y a " —• Drohobycz,
T o w a r z y s t w o g o s p . Oddział Stryj, W o l n y Antoni — Stanisławów.
Obrót tej agencyi w towarach sprzedanych w drodze komisowej oraz na rachunek własny, doszedł do poważnej kwoty kor. 23,519,65.
14. Sanok. Agencya Handlowa Tow arzystw a Pomocy przemysłowej utworzona z dniem 1. stycznia 1909 mimo — iż nie posiada odpowiedniego podróżującego, któryby objeżdżał powiat, zdołała przecież osiągnąć dość zada-
wałniający wynik. .
Agencya zastępywała 14 firm. a działalność jej dla tych firm przedstawia
się następująco: 1
1. Dla fabryki świec w Bieczu, uzyskała zamówień za . . . K 2,86Q.97 2. dla wydawnictwa kartek widokowych „Stella" w Bochni,
sprzedała towaru z a ... ... ... , 20'—
3. dla Krajowej szkoły koszykarskiej w Dynowie za . . . . . 434‘20 4. dla pracowni kilimów Ignacego Gruśzkowskiego w Kossowie za 230'—-5. dla fabryki wyrobów chemicznych „Kraj" w Dębnikach za . . 32"35
— .153 —
•6. dla tkalni mechanicznej „Krosno" w Krośnie z a . . . . . . K 283'57 oprócz tego wyjednała dla tej tkalni znaczną dostawę dla fa
bryki wagonów. ; •/
7. dla fabryki zapałek „W esta" w Stanisławowie z a ... 20'—
8. dla firmy „Pogoń“ we Lwowie za . . . 85’60 9. dla firmy S. W. Niemojowski we Lwowie z a ... 60’—
10. dla Tow. akcyjnego fabryki sukna w Łańcucie za . » . . . 100 —r 11. dla pracowni wyrobów pończoszniczych Stefanii Kępliczowej
w Samkach górnych z a ... 274 80 12. dla p. Emilii Rysiakiewicz w Nowym Sączu sprzedała konfitur
domowego wyrobu z a ... ... 19'—
13. dla firmy Ludwika Gardolińskiego za . . . . , ... 4 0 '—
14. dla fabryki szczotek i pendzli w Zwierzyńcu obok Krakowa za 17'—•
ogółem tedy Agencya uzyskała w przeciągu paru miesięcy obrotu K. 4477'49 Kierownictwem Agencyi zajmuje się członek Wydziału Tow arzystw a iPomocy przemysłowej p. Józef Dziura.
15. Sam bor. Agencya handlowa założona z końcem roku 1908 i zajęta w pierwszym czasie pracą organizacyjną, zastępuje 13 firm:
C h r a b ą s z c z i Sp. fabryka bulionów i pasztetów w Krakowie, F a b r y k a d r o ż d ż y w Kolędzianach,
F a b r y k a c h e m i c z n a „ T l e n , — Lwów,
F a b r y k a m a k a r o n u w ł o s k i e g o — Lwów-Bogdanówka, F a b r y k a o c t u i m u s z t a r d y — Zwierzyniec,
F a b r y k a p a p i e r u w Czeiianach, i
F a b r y k a p i e r n i k ó w i , ' b i s z k o p t ó w :—■ Jarosław, F a, b r y k a z a p a ł e k „ R e g i n , a “ w Sidzinie,
K r a k o w s k a f a b r y k a s z c z o t e k — Zwierzyniec, . M l e c z a r n i a w Rzeszowie,
. S a t a l e c k i A, wyroby masarskie — Kraków,
S p ó ł k a w y d a w n i c z a r e p r . a r t y s t . — Kraków: » .Z a c h a r s k i J. wyrób pasty do obuwia — Kraków.
Dla firm tych uzyskała Agencya zamówień na kor. 8,650.03 — z czego dla Agencyę przypadło tytułem prowizyi kor. 306'40.
Agencya handlowa będzie w najbliższym czasie poddaną ścisłej lustracyi ze strony głównego Biura, dotąd podlega ona nadzorowi Wydziału Tow arzy
stw a Pomocy przemysłowej.
16. Tarnopol- Agencya handlowa Towarzystwa Pom ocy. przemysłowej
‘Otwarta w lipcu 1905. roku i zostająca pod kierow nictw em p. B e i n e r a , nie
może się rozwinąć wskutek braku odpowiednich zastępstw, o których uzyska
nie u silnie się stara.
— 154
-17. Tarnów. Założenie Agencyi handlowej uchwalone na posiedzeniu*
W ydziału Towarzystwa Pomocy przemysłowej z dnia 15. maja 1908 r. dotąd wskutek braku zainteresowania i odpowiedniej fachowej siły, nie nastąpiło.
18. Z łoczów . Agencya handlowa Towarzystwa Pomocy przemysłowej, założona w pierwszej połowie 1909 r. nie może się rozwinąć i walczy z apa- tyą interesowanych sfer z brakiem poparcia i odpowiednich zastępstw.
Sprawozdania cyfrowego nie przedłożono.
19. Żółkiew. Agencya handlowa Towarzystwa Pomocy przemysłowej założona w r. 1907, przeszła w r. 1908 pod kierownictwo p. Józefa Ha l k i , , rewidenta skarbowego i uzyskała zastępstwo firm :
S. M e i s e l s , fabryka nici w Nadwornej,
Wilhelm K a t z n e r , fabryka konserw rybnych w Tarnowie, G n o i ń s k a , I. pracownia pończosznicza w Tuchowie, A. S l i ż y ń s k i , fabryka konserw mięsnych w Lisku, Antoni W o l n y , fabryka kawy, w Stanisławowie, S. W . N i e m o j o w ś k i , Lwów,
Br. R o m a s z k a n , fabryka cykoryi w Horodence,
Ferdynand br„ B r u n i e ki , fabrjka wazeliny i smarów w Klęczanach.
Agencya handlowa zdołała utorować sobie zbyt dla zastępywanych przez siebie firm u miejscowych grosistów, a mianowicie:
J. F i s c h a , O. O l e a r c z y k a , S. S t e i n a , Aleksandra Z o b i a i Mosesa Z o b i a, z którymi w stosunku handlowym pozostaje, doznając od nich życzliwego poparcia.
Od czasu rozpoczęcia swej działalności, a względnie od połowy 1908 r.,.
sprzedała Agencya handlowa 3.950 kg. „kawy Wolnego", 2.750 kg. cykoryi.
Romaszkana. W zimie 1908/09, sprzedała Agencya 44 wagonów węgla jawo
rznickiego, wartości około 6.0C0 koron.
Oprócz tego Agencya handlowa starała się wyjednywać dostawy dla.
fabryk krajowych od urzędów i instytucyi publicznych.
I tak zamówiła: dla urzędów cłowych w Uhnowie i Bełżcu wagi decy- malne z fabryki S. Stankiewicza we Lwowie, dla firmy Gleicha, zamówi la Agencya kilka tysięcy widokówek fary żółkiewskiej i kościoła OO. Dominika
nów u firmy F. K. Ziółkowski w Pleszewie, wprowadziła na targ żółkiewski wazelinę br. Brunickiego, pastę do obuwia „Elegant" bez szkody dla innych krajowych fabryk chemicznych.
Wogóle przestrzega Agencya handlowa pilnie interesów wszystkich kra
jowych fabryk i nie dopuszcza do niezdrowej wewnętrznej konkurencyi.
D z i e w i ę ć A g e n c y i h a n d l o w y c h T o w a r z y s t w P o m o c y p r z e m y s ł o w e j , k t ó r e p r z e d ł o ż y ł y c y f r o w e s p r a w o z d a n i a , , o s i ą g n ę ł o w o k r e s i e s p r a w o z d a w c z y m o b r ó t t o w a r o w y n a k w o t ę 101,109.22 koron.
- 155
-Kurs agentów handlowych.
Opierając się na wniosku członka W ydziału naszego, posła Dra Hr. Sta
nisława Henryka Badeniego, podniesionym podczas obrad V. Krajowego Zja
zdu Ligi Pomocy przemysłowej w Jarosławiu i uwzględniając okoliczności wymienione wyżej w sprawozdaniu, o trudnościach w utrzymywaniu Agencyi handlowych — zanim nie będzie dostatecznej ilości wyszkolonych sił agen
cyjnych, — Liga Pomocy przemysłowej zachęciła swoje lwowskie ogniwo tj.
Towarzystwo Lwowskiej Pomocy przemysłowej, aby powołać do życia insty
tucyę K u r s ó w f a c h o w y c h d l a a g e n t ó w h a n d l o w y c h , z których, mogłaby się z czasem wytworzyć Szkoła agentów handlowych.
Brak należycie zrozumianej i fachowo wykonywanej kupieckiej agitacyi, na rzecz zbytu wyrobów krajowych przez agentów handlowych, bądź stałe osiadłych i w jednem miejscu pracujących, bądź też przenoszących się z miej
sca na miejsce, czyli t. zw. podróżujących, na wzór zagranicznych „Commis voyagerów“ — daje się dotkliwie uczuć w pracy organizacyi przemysłowych w kraju i w usiłowaniach fabrykantów, chcących'wprowadzić swoje wyroby na wewnętrzny rynek zbytu.
Brak ten idzie w parze z charakterystycznym w sprzeciwieństwie do zachodu, u nas tylko spostrzegać się dającym objawem bagatelizowania za
wodu agencyjnego, lub też, co gorsze ma miejsce garnięcie się do tego za
wodu, żywiołów, moralnie zwichniętych, a fachowo zupełnie nie wykształco
nych, które wypróbowawszy wszystkiego, szukają w agenturze ostatniej deski ratunku.
Temu przypisać należy, iż podróżujący zagranicznych fabryk, ludzie teoretycznie, fachowo i praktycznie wykształceni, posiadający spryt i rzutkość, potrafią kupcom naszym często mimo ich woli, narzucać w dowolnych ilo
ściach wyroby zagraniczne, z oczywistą szkodą dla równorzędnych krajowych towarów.
Ażeby temu w przyszłości zapobiedz i zaradzić złemu, przez przeciw
stawienie agentom zagranicznym sił krajowych fachowo wyszkolonych, ażeby tem samem umożliwić rozwój krajowego przemysłu, trzeba było koniecznie stworzyć instytucyę, która dałaby przyszłym agentom handlowym i tym, któ
rzy zawodowi temu z szczerem zamiłowaniem poświęcić się chcą — oprócz ogólnego wykształcenia, także teoretyczne przygotowanie i fachową wiedzę.
Za taką instytucyę uważamy K u r s y f a c h o w e a g e n t ó w h a n d l o w y c h , które powołaliśmy do życia i których urządzeniem zajęła się Lwowska . Pomoc przemysłowa udzielając lokalu i -materyalnej pomocy.
Pierwszy kurs agentów handlowych otwarty został 16. października, i trw ał bez przerwy do 19 grudnia ub. r.
Na kurs zapisało się 31 słuchaczów z różnych sfer przeważnie jednak:
ze stanu kupieckiego.
W szczególności zgłosili się na pierwszy kurs ag entów : 1. Eugeniusz B i a ł k o w s k i , urzędnik banku krajowego, 2. Artur Franciszek B a r a ń s k i , pomocnik handlowy,
— 156 —
3. Zenon B a r a ń s k i , agent firmy E. Wawreczka, 4. Stanisław B o r o w s k i , pomocnik handlowy, 5.. Aleksander B u r s a , handlowiec,
6. Henryk C y a n k ie \y,ię ż, pomocnik handlowy, 7. Stanisław D o b r o w o 1 s k i. .urz.ędnik prywatny, . 8. Józefat F e d o r e ń k o, słuchacz filozofii, .
9. W ładysław !•' e d o r s k i, słuchacz. Politechniki, 10. Daniel F e d o r o w i c z , agent handlowy,
U . Antoni G a i k , słuchacz praw, ■ ■ 12. Antoni l a m i ń s k i, pomocnik handlowy, . "
13- Seweryn J a n i s c h,
14. Antoni K a n d e l , „ . ; 15. Jan K 1 i m k o, „ 16. Bernard L i e b e s, praktykant handlowy, 17. Marek N i c k, słuchacz praw,
18. Franciszek O s i e c k i handlowiec, 19. Franciszek O s s o l i ń s k i , handlowiec, 20. W ilh e lm P a ł k a, p o m o c n ik handlowy,
21. Antoni P i e t r u s z e w k i , pomocnik handlowy, 22. Stanisław P o d s t a w s ki , , słuchacz Politechniki, -23. W ładysław P r e y s s n e r , handlowiec,
24- Leon R e i c.h e r urzędnik prywatny;
25. Aleksander S t a r z e w s k i , pomocnik handlowy, 26* Stanisław S z a t k o w s k i, agent,
27. Mikołaj S. ij a k, urzędnik państwowy,
28. Moses M T a n t recte G o l d b e r g, pomocnik handlowy, 29. Ludwik W e i.n o l1, urzędnik prj'watny, ,
30. Ignacy W i c z y ń s k i , funkcyonaryusz Stow. współpracowników handlowych,
31. Aleksander/ W r ó b e 1, słuchacz Politechniki,
W edług zawodów dzielili się zapisani na kursy kandydaci jak następuje:
, agentów ., . . . ., . . • , • 3 pomocników handlowych . . . . . • ■ . • • -1 6 słuchaczów Politechniki . . : . . . 3
„ Uniwersytetu . ., . . . . 3 urzędników prywatnych . . . . . . , ■ - 6
Rażem . . . .3 1 słuchaczów.
Na prelegentów pierwszego kursu pozyskano Pp.:
'Paw ła C i o m p ę , zastępcę naczelnika filii Banku austro-węgierskiego, L . D e i m l a , nauczyciela szkoły handlowej T. S. H
Tadeusza K i s t - r y n a , profesora akademii handlowej, 1
,Aleksandra L e w i c k i e g o , kupca, radnego miejskiego, Prezesa Lwowskiej Pomocy przemysłowej,
- 157 —
Józefa O l s z e w s k i e go, dyrektora L ig i Pomocy przemysłowej- i
Kazimierza S z c z e p a ń s k i e g , o , dyr. Krajowego Związku.przemysłowego...
Otwarcie kursu odbyło się w sobotę 16. października ub. r. w obecno
ści delegata Ministerstwa oświaty dyrektora Akademii handlowej, Radcy rządu Antoniego P a w ł o w s k i e g o , .Wiceprezesa Ligi Pomocy przemysłowej dyre
ktora Władysława T e r e n k o c z e g o , Pp. Walentego H a 1 s k i e g o i Mau
rycego R a p p a p o r t a , jako delegatów Lwowskiej Izby handlowej i przemy
sło w ej, Dr. Tadeusza O b m i ń s k i e g o , jako delegata Instytutu technologi
cznego, posła Dr. Adama i Dra. P o r a t y ń s k i e g o , delegatów Towarzystwa Szkoły handlowej, członków W ydziału Ligi Pomocy przemysłowej i Lwow
skiej Pomocy przemysłowej, grona profesorów Akademii handlowej i zapro
szonych gości.
W ykłady, które otworzyli stosownemi przemówieniami Prezes Lwowskiej Pomocy przemysłowej radca Aleksander L e w i c k i i dyrektor Ligi P. p.
O ł s z e w s k i, poprzedził wykład inauguracyjny naczelnika Ciompy „O ra
chunkach kupieckich".
W ykłady odbywały się codziennie od godziny 7-mej. do 9-tej wieczorem,, w niedzielę i święta od godziny 10-tej do 12-tej w południe.
Podział nauki udzielanej na kursie, przedstawiał się następująco:
1. N a u k a o h a n d l u i w e k s l a c h , prelegent profesor T e d u s r K i s t r y n,
2. R a c h u n k i k u p i e c k i e , prelegent naczelnik Paweł C i o m p a , 3. K o r e s p o n d e n c y a h a n d l o w a , prelegent L. D e i m e 1,
4. B u c h a l t e r y a p o j e d y n c z a , prelegent prof. Tadeusz K i s t r y n , . 5. W i a d o m o ś c i o p r o d u k c y i k r a j o w e j , prelegenci dyr. Józef
O l s z e w s k i ,
6. P r a k t y c z n e w s k a z ó w k i d l a a g e n t ó w , prelegenci radca Ale
ksander L e w i c k i i Dyr. Kazimierz S z c z e p a ń s k i .
Oprócz tego referent biura głównego, wykładał na kursie o sposobach, praktycznej reklamy, zastosowanej do zawodu agenta handlowego.
Ogółem odbyło się 10972 godzin wykładów, z czego przypadło na:
naukę o handlu i wekslach . . . , . 22 godzin rachunki kupieckie . . . . . . ,, >.: • 20 „
• 16 „ buchałteryę pojedynczą . . . . • 20 „ wiadomości o produkcyi krajowej ,. .. , .. . 15. „ praktyczne wskazówki dla agenta bąndl- • 9 „ reklama kupiecka . . . . . . . • 77a » Koszta urządzenia kursu wynikły następujące:
-Honoraryum dla prelegentów-1091/2 • godzin po 6 koron . i . . 657 koron
-Honoraryum dla prelegentów-1091/2 • godzin po 6 koron . i . . 657 koron