Jan Kucharski, Jadwiga Wyszkowska, Agata Borowik
Katedra Mikrobiologii, Uniwersytet Warmi sko-Mazurski, Olsztyn
Wst p
Ureaza nale y do enzymów klasy hydrolaz. Jest enzymem silnie immobili-zowanym w glebie przez koloidy mineralne i organiczne, dzi ki czemu jest bardziej odporna na biodegradacj ni enzymy w mniejszym stopniu immobilizowane [PASCUAL i in. 2002]. Działanie ochronne koloidów glebowych w stosunku do ureazy jest niezmiernie wa ne w ekologii drobnoustrojów glebowych oraz dla cyklu przemian biogeochemicznych azotu. Aktywno tego enzymu zale y, podobnie jak innych enzymów, od gatunku gleby [DAR 1996; RENELLA i in. 2007], jej wła ciwo ci fizykochemicznych [NORTCLIFF 2002] sposobu u ytkowania, rodzaju u ytku, gatunku uprawianej ro liny [TRASAR-CEPEDA i in. 2008], fazy rozwojowej ro liny [YANG i in. 2008] i nawo enia [KUCHARS KI,WAŁDOWSKA 2001; WYSZKOWSKA, KUCHARS KI 2005; TRASAR-CEP EDA
i in. 2008; YANG i in. 2008; ZHAO i in. 2009]. Według TRASAR-CEP EDA i in. [2008] zmiany w rodowisku glebowym bardziej oddaje tzw. specyficzna aktywno , czyli aktywno poszczególnych enzymów przeliczona na jednostk w gla organicznego ni aktywno wyra ana w jednostkach substratu, b d produktu na jednostk masy gleby. Wa n rol w tym wzgl dzie odgrywa nawo enie organiczne i naturalne [DAR 1996; KIZILKAYA, BAYRAKLI 2005; SAHA i in. 2007; ZHAO i in. 2009], gdy decyduje o zawarto ci w gla w glebie, a ta na ogół jest dodatnio skorelowana z aktywno ci enzymów [VENKATESAN, SENTURP ANDIAN 2006]. Nie zawsze jednak ka dy rodzaj zwi zku organicznego oddziałuje jednoznacznie pozytywnie na wszystkie enzymy, dotyczy to głównie zwi zków organicznych o małej masie cz steczkowej, których działanie zale y od gatunku gleby oraz rodzaju enzymu [SHACKLE i in. 2000; RENELLA i in. 2007]. Na przykład glukoza, cytry-niany, szczawiany i glutaminiany w glebie gliniastej stymuluj aktywno ureazy, a w glebie piaszczystej nie oddziałuj na ten enzym [RENELLA i in. 2007]. Mi dzy innymi te wzgl dy zadecydowały o przeprowadzeniu do wiadczenia modelowego, którego celem było okre lenie oddziaływania obornika i kompostu na aktywno ureazy w glebach ró ni cych si składem granulometrycznym.
1 Badania wykonano w ramach projektu badawczego własnego Nr N N305 2258 33.
Materiał i metody bada
Badania wykonano w do wiadczeniu modelowym o stałej temperaturze i wilgotno ci.
Czynnikami zmiennymi w do wiadczeniu były:
I. rodzaj gleby: piasek gliniasty (pg), glina piaszczysta (gp), pył gliniasty (pyg);
II. rodzaj nawozu: obornik (zawierał 25,31% C i 0,59% N), kompost (12,60% C i 0,50% N);
III. dawka obornika i kompostu, w g C kg-1 gleby: 0; 2,5; 5,0; 10,0; 15,0;
IV. czas inkubacji gleby w tygodniach: 2, 4, 8, 12, 16, 32.
Wła ciwo ci fizykochemiczne gleb podano w tabeli 1, a skład granulometryczny w tabeli 2.
* pg piasek gliniasty; loamy sand gp glina piaszczysta; sandy loam pyg pył gliniasty; loamy silt
Hh kwasowo hydrolityczna; hydrolitic acidity
S suma wymiennych kationów zasadowych; base exchange capacity T pojemno kompleksu sorpcyjnego; sorptive complex exchange capacity V wysycenie kompleksu sorpcyjnego kationami zasado wymi; base cation saturation
Tabela 2; Table 2
* obja nienia podano pod tab. 1; explanations see Table 1
Badania wykonano według nast puj cej procedury. Do zlewek o pojemno ci 150 cm3 odwa ono po 100 g powietrznie suchej gleby, przesianej przez sito o oczkach o rednicy 2 mm. Nast pnie odwa ono okre lon dawk obornika, poci tego na drobne fragmenty, lub kompostu (czynnik III). Zawarto zlewek dokładnie wymieszano.
Wilgotno gleby doprowadzono do 60% kapilarnej pojemno ci wodnej i tak przygotowane zlewki z gleb utrzymywano przez odpowiedni okres (czynnik IV) w cieplarce o temperaturze 25 C. W ka dym terminie likwidowano parti do wiadczenia, w którym oznaczano aktywno ci ureazy. W trakcie inkubacji gleby uzupełniano ubytki wody za pomoc sterylnej wody destylowanej. Do wiadczenie wykonano w 4 powtórzeniach. Aktywno ureazy okre lono według ALEF iNANNIPIERI [1998].
AKTYWNO UR EAZY W GLEBIE NAWO ONEJ OBORNIKIEM ... 219 Wyra ono j w mmol wytworzonego N-NH4+ kg-1 s.m. gleby. Ponadto obliczono indeks zmiany aktywno ci ureazy (Iza) według nast puj cego wzoru:
Ab Iza = ---
Ao Iza - indeks zmiany aktywno ci enzymu, Ab - aktywno enzymu w glebie badanej, Ao - aktywno enzymu w glebie kontrolnej, Iza = 0, gdy Ab = Ao (brak stymulacji i hamowania),
Iza > 0 oznacza stymulacj aktywno ci (1 - 100% stymulacja), Iza < 0 oznacza hamowanie aktywno ci (-1 - 100% hamowanie).
Wyniki bada opracowano statystycznie, posługuj c si wielokrotnym testem rozst pu Duncana, stosuj c czteroczynnikow analiz wariancji. Analiz wykonano pakietem STATIS TICA (STATSOFT, Inc .2009).
Wyniki i dyskusja
Aktywno ureazy była dodatnio skorelowana z nawo eniem obornikiem i kompostem (tab. 3). Zale ała tak e od gatunku testowanej gleby. W pyle gliniastym była kilkakrotnie wy sza ni w piasku gliniastym i glinie piaszczystej. We wszystkich glebach, obydwa badane nawozy, zwi kszały tym wydatniej aktywno ureazy im wi ksz zastosowano ich dawk . Przeci tny indeks zmiany aktywno ci był wy szy w piasku gliniastym i pyle gliniastym nawo onym obornikiem ni kompostem, a w glinie piaszczystej odwrotnie, wi ksze pozytywne zmiany powodował kompost ni obornik (tab. 4). Przy czym najmniejsze ró nice mi dzy działaniem obydwu nawozów zanotowano w glinie piaszczystej, a najwi ksze w pyle gliniastym. Chocia najwi ksz stymulacj ureazy, zarówno obornik oraz kompost, wywołały wła nie w piasku gliniastym, a najmniejsz - w pyle gliniastym. Miejsce po rednie, pod tym wzgl dem, zajmowała glina piaszczysta. W piasku gliniastym indeks zmiany aktywno ci pod wpływem najwy szej dawki obornika (15,0 g C kg-1 s.m. gleby) wynosił 0,59 i kompostu - 0,55. W glinie piaszczystej ta sama dawka obornika wywoływała zmiany mierzone indeksem aktywno ci ureazy na poziomie 0,45, a kompostu - tylko 0,28. W pyle gliniastym wska nik ten wynosił dla obornika 0,29, a dla kompostu zaledwie 0,16.
Aktywno ureazy była zmienna w czasie inkubacji gleby (tab. 5). Wahania mi dzy poszczególnymi terminami bada były istotne. Najni sz aktywno notowano w 12 tygodniu. W glebie nawo onej obornikiem wynosiła ona rednio 2,08 mmol N-NH4+kg-1, a w u y nianej kompostem - 1,95 mmol N-NH4+kg-1, natomiast najwy sz aktywno stwierdzono w 16 tygodniu w glebie z dodatkiem obornika (2,76 mmol N-NH4+kg-1) i w 32 tygodniu - w glebie z kompostem (2,70 mmol N-NH4+kg-1).
Tabela 3; Table 3 Wpływ nawo enia organicznego i gatunku gleby na aktywno ureazy
(mmol N-NH4
+kg-1 s.m. gleby godz.-1) The effect of organic fertilization on soil urease activity
(mmol N-NH4+
rodzaj nawozu; type of fertilizer
Ob Ko Ob Ko Ob Ko
0 1,10 1,10 0,88 0,88 4,26 4,26
2,5 1,19 1,16 0,89 0,94 4,54 4,38
5,0 1,39 1,28 0,91 1,03 4,96 4,77
10,0 1,55 1,48 1,01 1,08 5,16 4,64
15,0 1,75 1,70 1,28 1,13 5,48 4,95
_ 1,40 1,34 0,99 1,01 4,88 4,60
r 0,99 1,00 0,93 0,97 0,97 0,88
NIR; LSD a - 0,01 b - 0,01 c - 0,01 a b - 0,01 a c - 0,02 a b c - 0,03
* obja nienia podano pod tab. 1; explanations see Table 1 Ob obornik; manure Ko kompost; compost
** dawka obornika lub kompostu na podstawie zawarto ci C org.; manure or compost dose calculated on the basis of C org. content
_ redni a; average
r współczynnik korelacji mi dzy dawk nawozu a aktywno ci ureazy; coefficient correlation between ferilizer dose and urease acti vity
NIR0,01 dla; LSD0,01 for:
a gatunku gleby; type of soil b rodzaju nawo enia; type of fertilization c dawki nawozu; dose of fertilizer
Tabela 4; Table 4 Indeksy zmiany aktywno ci ureazy w zale no ci od nawo enia obornikiem i kompostem 1
Change index of urease activity depending on manure and compost fertilization 1
Dawka nawozu*
(g C kg-1 s.m. gleby) Fertilizer dose*
(g C kg-1 DM soil)
Gatunek gleby *; Type of soil * _
pg gp pyg
rodzaj nawozu *; type of fertilizer *
Ob Ko Ob Ko Ob Ko
2,5 0,08 a 0,05 a 0,01 a 0,07 a 0,07 a 0,03 a 0,05 a
5,0 0,26 b 0,16 b 0,03 b 0,17 b 0,16 b 0,12 c 0,15 b
10,0 0,41 c 0,35 c 0,15 c 0,23 c 0,21 c 0,09 b 0,24 c
15,0 0,59 d 0,55 d 0,45 d 0,28 d 0,29 d 0,16 d 0,39 d
_ 0,34 0,28 0,16 0,19 0,19 0,10 0,21
1 grupy jednorodne oznaczono w kolumnach tymi samym i literami; in columns homogeneous groups marked the same letters
* obja nienia podano pod tab. 1 i 3; explanati ons see Table 1 i 3
Indeks zmiany aktywno ci ureazy w czasie inkubacji gleby wahał si , niezale nie od rodzaju nawo enia, od warto ci ujemnych (-0,08) do dodatnich (0,21) i dotyczył w równym stopniu gleb nawo onych obornikiem oraz kompostem (tab. 6). Mi dzy poszczególnymi gatunkami gleb wyst piły du e ró nice w warto ciach indeksu aktywno ci (tab. 7). Wska nik ten przeci tnie dla piasku gliniastego wynosił 0,26, dla gliny piaszczystej - -0,13, a dla pyłu gliniastego - 0,11. Najni sze warto ci przyjmował w 12 tygodniu we wszystkich glebach, a najwy sze: w piasku gliniastym w ósmym, a w glinie piaszczystej i pyle gliniastym - w trzydziestym drugim.
AKTYWNO UR EAZY W GLEBIE NAWO ONEJ OBORNIKIEM ... 221 Tabela 5; Table 5 Wpływ nawo enia organicznego i czasu inkubacji na aktywno ureazy
(mmol N-NH4
+kg-1 s.m. gleby h-1)
The effect of organic fertilization and time of soil incubation on soil urease activity (mmol N-NH4+
kg-1 of soil DM h-1)
Dawka nawozu * (g C kg-1 s.m. gleby)
Fert ilizer dose * (g C kg-1 of soil DM)
Czas inkubacji gleby (tygodnie) Time of soil incubation (weeks)
_
2 4 8 12 16 32
Ob *
0 1,99 2,13 2,17 1,76 2,25 2,20 2,08
2,5 2,05 2,25 2,29 1,92 2,26 2,47 2,21
5,0 2,26 2,34 2,44 2,01 2,83 2,63 2,42
10,0 2,30 2,46 2,75 2,21 3,01 2,70 2,57
15,0 2,56 2,89 2,69 2,48 3,45 2,96 2,84
_ 2,23 2,41 2,47 2,08 2,76 2,59 2,42
r* 0,97 0,97 0,92 1,00 0,97 0,96 0,99
Ko *
0 1,99 2,13 2,17 1,76 2,25 2,2 2,08
2,5 2,16 2,22 2,18 1,80 2,05 2,55 2,16
5,0 2,33 2,61 2,43 1,78 2,30 2,71 2,36
10,0 2,14 2,03 2,42 2,02 2,80 2,96 2,40
15,0 2,13 2,85 2,58 2,37 2,57 3,07 2,60
_ 2,15 2,37 2,36 1,95 2,39 2,70 2,32
r* 0,2 0,56 0,93 0,95 0,76 0,95 0,97
NIR; LSD b - 0,01 c - 0,01 d - 0,01
a b - 0,01 b c - 0,02 c d - 0,03 b c d - 0,05
* obja nienia podano pod tab. 3; explanations see Table 3 NIR0,00 1 dla; LSD0 .0 01:
b rodzaju nawo enia; type of ferilization c dawki nawozu; dose of fertilizer d czasu inkubacji gleby; time of soil incubation
Wahania indeksu aktywno ci ureazy mi dzy poszczególnymi terminami bada wskazuj na konieczno kilkakrotnego oznaczania aktywno ci tego enzymu w czasie trwania do wiadczenia, gdy jednorazowe oznaczenie mo e prowadzi do bł dnego wnioskowania. Dowodz to równie badania KIZKLAYA iBAYRAKLI [2005], PAS CUALA i in.
[2002] oraz YANGA i in. [2008]. By mo e tym nale y tłumaczy niezrozumiały brak pozytywnego wpływu nawo enia obornikiem na aktywno ureazy w niektórych do wiadczeniach [SAHA i in. 2008], w przeciwie stwie do bada własnych oraz bada ZHAO i in. [2009].
Ró nice w aktywno ci ureazy mi dzy poszczególnymi testowanymi glebami, tj.
3,5-krotnie wi ksza aktywno w pyle gliniastym ni w piasku gliniastym i 4,7-krotnie wi ksza ni w glinie piaszczystej (tab. 3), prawdopodobnie wynikaj z ochronnego działania mineralnych i organicznych koloidów w stosunku do ureazy, tworz cej z nimi zwi zki kompleksowe [PASCUALA i in. 2002]. wiadczy o tym intensywniejsza aktywno
ureazy w glebach o wi kszej pojemno ci sorpcyjnej (tab. 1) i pozytywna jej reakcja na nawo enie obornikiem i kompostem (tab. 3). Badania PASCUALA i in. [2002] dowodz , e materia organiczna silnie immobilizuje ureaz , ale wi ksz stabilno temu enzymowi zapewnia masa organiczna przekompostowana ni wie a masa, nie poddana kompostowaniu. By mo e w stopniu rozkładu materii organicznej obornika i kompostu nale y upatrywa ró nice w stymulacji ureazy przez te nawozy. W 32 tygodniu trwania do wiadczenia rednia aktywno ureazy gleb nawo onych obornikiem wynosiła 2,59 mmol N-NH4+
kg-1, a w u y nianych kompostem - 2,70 (tab. 5).
Tabela 6; Table 6 Indeksy zmiany aktywno ci ureazy w zale no ci od czasu inkubacji gleby
oraz nawo enia obornikiem (Ob) i kompostem (Ko)*
Change index of urease activity depending on time of soil incubation and manure and compost fertilization *
Czas inkubacji gleby (tygodnie) Time of soil incubation (weeks)
Ob Ko _
4 0,08b 0,10b 0,09b
8 0,10c 0,10b 0,10b
12 -0,07a -0,09a -0,08a
16 0,24e 0,11b 0,17c
32 0,16d 0,25c 0,21d
_ 0,11 0,10 0,10
* grupy jednorodne oznaczono w kolumnach tymi samymi li terami; in columns homogeneous groups marked the same letters
Tabela 7; Table 7 Indeksy zmiany aktywno ci ureazy w zale no ci od czasu inkubacji gleby *
Change index of urease activity depending on time of soil incubation *
Czas inkubacji gleby (tygodnie) Time of soi l incubation (weeks)
Gatunek gleby**; Type of soil ** _
pg gp pyg
1 2 3 4 5
4 0,33 c -0,10 b 0,08 c 0,10 b
8 0,53 d -0,09 b 0,04 b 0,16 d
12 -0,08 a -0,35 a -0,02 a -0,15 a
1 2 3 4 5
16 0,30 c -0,09 b 0,21 d 0,14 c
32 0,25 b -0,02 c 0,25 e 0,16 d
_ 0,26 -0,13 0,11 0,08
* grupy jednorodne oznaczono w kolumnach tymi samymi li terami; in columns homogeneous groups marked the same letters
** obja nienia podano pod tab. 3; explanations see Table 3
Wnioski
1. Aktywno ureazy jest determinowana pojemno ci sorpcyjn gleby. W pyle
AKTYWNO UR EAZY W GLEBIE NAWO ONEJ OBORNIKIEM ... 223 gliniastym (T - 203,5 mmol(+)kg-1) była 3,5-krotnie wi ksza ni w piasku gliniastym (T - 105,9 mmol(+)kg-1) i 4,7-krotnie - ni w glinie piaszczystej (T - 85,2 mmol(+)kg-1).
2. Nawo enie obornikiem i kompostem stymuluje aktywno ureazy w glebie. Ich działanie zale y od gatunku gleby. W mniejszym stopniu nawozy te oddziałuj na aktywno w pyle gliniastym ni piasku gliniastym i glinie piaszczystej. Indeksy zmiany aktywno ci pod wpływem działania obornika wynosiły: w piasku gliniastym - 0,34, glinie piaszczystej - 0,16 i pyle gliniastym - 0,19, natomiast pod wpływem kompostu, odpowiednio: 0,28 (pg), 0,19 (gp) i 0,10 (pyg).
3. Aktywno ureazy wykazuje du zmienno czasow . Z tego wzgl du powinna by okre lana kilkakrotnie podczas trwania do wiadczenia.
4. Dobrym narz dziem do porównania aktywno ci ureazy w glebach jest indeks zmiany aktywno ci.
Literatura
ALEF K., NANNIPIERI P. (Eds) 1998. Methods in applied soil microbiology and bio-chemistry. Academic Press. Harcourt Brace & Company, Publishers, London: 576 ss.
DAR G.H. 1996. Effects of cadmium and sewage-sludge on soil microbial biomass and enzyme activities. Biores. Technol. 56: 141-145.
KIZILKAYA R.,BAYRAKLI B. 2005. Effect of N-enriched sewage sludge on soil enzyme activities. Appl. Soil Ecol. 30: 192-202.
KUCHARSKI J., WAŁDOWSKA E. 2001. Biochemiczne skutki wieloletniego nawo enia gnojowic . Zesz. Prol. Post. Nauk Roln. 476: 196-203.
NORTCLIFF S. 2002. Standarisation of soil quality attributes. Agric. Ekosys. Environ. 88:
161-168.
PASCUAL J.A.,MORENO J.L.,HARANDEZ T.,GARCIA C. 2002. Persistence of immobiliser and total urease and phosphatase activities in a soil amended with organic wastes.
Biores. Technol. 82: 73-78.
RENELLA G.,LANDI L.,VALORI F.,NANNIPIERI P. 2007. Microbial and hydrolase activity after release of low molecular weght organic compounds by a model root surface in a clayey and a sandy soil. Appl. Soil Ecol. 36: 124-129.
SAHA S.,PRAKASH V.,KUNDU S., KUMAR N.,MINA B.L. 2008. Soil enzymatic activity as affected by long term application of farm yard manure and mineral fertilizer under a rainfed soybean-wheat system in N-W Himalaya. Europ. J. Soil Biol. 44: 309-315.
SHACKLE V.J.,FREEMAN C., REYNOLDS B. 2000. Carbon supply and the regulation of enzyme activity in constrcted wetlands. Soil Biol. Biochem. 32: 1935-1940.
STATSOFT.INC.2009.STATISTICA (data analysis software), version 8.0. www. statsoft.com TRASAR-CEPEDA C., LEIROS M.C.,GIL-SOTRES F. 2008. Hydrolytic enzyme activities in agricultural and forest soils. Some implications for their use as indicators of soil quality. Soil Biol. Biochem. 40: 2146-2155.
VENKATESAN S.,SENTHURPANDIAN V.K. 2006. Comparision of enzyme activity with depth under tea plantations and forested sites in south India. Geodrema 137: 212-216.
WYSZKOWSKA J.,KUCHARSKI J. 2005. Nawo enie słom i trocinami jako czynnik niwe-luj cy oddziaływanie zanieczyszczenia gleby kadmem na drobnoustroje. Zesz. Probl.
Post. Nauk Roln. 506: 557-568.
YANG L,LI T.,LI F.,LEMCOFF J.H.,COHEN S. 2008. Fertilization regulates soil enzymatic activity and fertility dynamics in cucumber field. Scientia Horticul. 116: 21-26.
ZHAO Y.,WANG P.,LI J.,CHEN Y.,YING X.,LIU S. 2009. The effect of two organic manures on soil properties and crop yields on a temperate calcareous soil under a wheat-maize cropping system. Europ. J. Agron. 31: 36-42.
Słowa kluczowe: ureaza, indeks aktywno ci, obornik, kompost, nawo enie
Streszczenie
W do wiadczaniu laboratoryjnym badano wpływ obornika i kompostu na aktywno ureazy w 3 glebach. Dawki nawozów ustalano w oparciu o zawarto w gla organicznego w oborniku i kompo cie.
Czynnikami zmiennymi w do wiadczeniu były:
I. rodzaj gleby: piasek gliniasty, glina piaszczysta, pył gliniasty;
II. rodzaj nawozu: obornik, kompost;
III. dawka obornika i kompostu, w g C kg-1 gleby: 0; 2,5; 5,0; 10,0; 15,0;
IV. czas inkubacji gleby w tygodniach: 2, 4, 8, 12, 16, 32.
W okre lonych terminach (czynnik IV) w glebie oznaczono aktywno ureazy. W wyniku bada stwierdzono, e aktywno ureazy, pomimo stałej temperatury i wilgotno ci, była zmienna w czasie, zarówno w glebach nienawo onych oraz nawo onych obornikiem i kompostem, przy czym w pyle gliniastym była pi ciokrotnie wi ksza ni w glinie piaszczystej i prawie czterokrotnie wi ksza ni w piasku gliniastym. Nawo enie obornikiem i kompostem istotnie stymulowało aktywno ureazy we wszystkich testowanych glebach. Nawozy te w wi kszym stopniu zwi kszały aktywno ureazy w glebach z naturalnie mniejsz aktywno ci , tj. w piasku gliniastym i glinie piaszczystej ni w glebie charakteryzuj cej si wy sz aktywno ci , tj. w pyle gliniastym. Zarówno w glebach nawo onych obornikiem jak i kompostem wyst piła wysoce istotna dodatnia korelacja mi dzy aktywno ci ureazy a zawarto ci w gla organicznego. Do porównania aktywno ci ureazy dobrym narz dziem okazał si indeks zmiany aktywno ci.
ACTIVITY OF UREASE IN SOIL FERTILIZED WITH MANURE AND COMPOST
Jan Kucharski, Jadwiga Wyszkowska, Agata Borowik
Department of Microbiology, University of Warmia and Mazury, Olsztyn
Key words: urease, index of activity, manure, compost, fertilization
Summary
A laboratory experiment was set up to evaluate the effect of manure and compost on the activity of urease in three soils. Fertilizer rates were established according to the content of organic carbon in manure and compost.
The variable factors in the experiment comprised:
I. type of soil: loamy sand, sandy loam, loamy silt;
II. type of fertilizer: manure, compost, in g C kg-1 of soil: 0, 2.5, 5.0, 10.0 and 15.0;
AKTYWNO UR EAZY W GLEBIE NAWO ONEJ OBORNIKIEM ... 225 III. soil incubation period in weeks: 2, 4, 8, 12, 16 and 32.
The activity of urease was determined in soil as appropriate. The results proved that despite constant temperature and moisture, the activity of urease varied with time, both in unfertilized soils and those enriched with manure and compost, being five-fold higher in loamy silt than in sandy loam and nearly four-fold higher than in loamy sand.
Manure and compost fertilization significantly simulated the activity of urease in all test soils. These fertilizers increased the activity of urease more profoundly in soil in which it is naturally less active, i.e. in loamy sand and sandy loam than in soil characterized by its higher activity, i.e. loamy silt. Highly significant positive correlation occurred in both manure and compost fertilized soils between the activity of urease and content of organic carbon. Index change of urease activity turned out to be a good tool for the evaluation of soil urease activity.
Prof. dr hab. Jan Kucharski Katedra Mikrobiologii
Uniwersytet Warmi sko-Mazurski Plac Łódzki 3
10-727 OLSZTYN
e-mail: jan.kucharski@uwm.edu.pl