Algorytm procedury wspomagającej proces podejmowania decyzji

Powyższe schematy mogą znaleźć zastosowanie przy tworzeniu algorytmów postępowania na przykład w przypadku: rozpoznania stanów zagrożenia życia, monitorowania zdolności żołnierza do walki (lub konieczności udzielenia pomocy medycznej), systemów wspomagania ratowników udzielających pomocy przed-medycznej i przed-medycznej w trudnodostępnych miejscach [148]. Systemy te mogą częściowo wykorzystać skalę wczesnego ostrzegania (ang. Early Warning Score EWS) oraz badanie według schematu ABCDE (Tab. 6). W skład skali EWS wchodzi ocena parametrów fizjologicznych (Tab. 3) oraz ocena stanu świadomości według Skali AVPU (Tab. 4) lub Skali Glasgow (ang. Glasgow Coma Scale, GCS) (Tab. 5). Obecnie te czynności wydają się trudne do zautomatyzowania i wymagają do ich wykonania przeszkolonego personelu. Zwłaszcza stosowanie Skali Glasgow wymaga doświadczonego personelu. W wielu krajach EEG jest stosowane do wykrycia braku aktywności kory mózgowej celem rozpoznania prawie śmierci mózgowej (ang. quasi brain death QBD), „prawie” oznacza, że jest to diagnoza wstępna. W praktyce klinicznej

123

śmierć mózgu jest definiowana jako całkowita, nieodwracalna i stała utrata funkcji całego mózgu i pnia mózgu. Jest to bardzo ważna diagnoza bowiem ma wpływ na uznanie śmierci człowieka (wraz z testami: odruchów pnia mózgu, śpiączki, źrenic i bezdechu).

W pracy L. Ni, J. Cao, and R. Wang: „Dynamic multivariate multiscale entropy based analysis on brain death diagnosis” [149] przedstawili nową metodę oceny śmierci mózgowej. Stosując metodę MMSE stwierdzili, że istnieje możliwość rozróżnienia stanu głębokiej śpiączki (ang. deep coma) od stanu śmierci mózgu (ang. brain-dead). Autorzy proponują swoją metodę analizy EEG jako podstawową metodę oceny, która powinna ułatwić procedurę diagnozy i decyzję o dalszym postępowaniu z pacjentem w śpiączce Podkreślają, że ich metoda jest tańsza i prostsza (w porównaniu do pełnoczepkowego EEG), mniej czasochłonna i bezpieczniejsza. Ostatni aspekt dotyczy zwłaszcza testu bezdechu, który wykonuje się dopiero po negatywnej ocenie aktywności mózgu doko-nanej na podstawie EEG. Metodą tą można wspomóc diagnozę dokonywaną poza ośrodkiem szpitalnym. Wnioskiem podstawowym płynącym z tej pracy jest fakt, że dzięki wyliczeniom MSE i / lub MMSE można rozróżnić stan śpiączki od stanu śmierci mózgu. Oczywiście znajdzie to zastosowanie przede wszystkim w praktyce klinicznej, lecz może być użyte w przypadku monitorowania stanu żołnierza na polu walki, rannych ratowanych w dużej odległości od szpitala lub innych przyczyn możliwości szybkiego transportu.

Tab. 3 Kryteria wczesnego ostrzegania na podstawie parametrów fizjologicznych (według Europejskiej Rady Resuscytacji 2010) [70].

Tab. 4 Ocena stanu neurologicznego skala AVPU [70].

Oznaczenie Poziom świadomości

A (ang. alert) pacjent przytomny, zorientowany

V (ang. voice) pacjent z obniżonym stanem świadomości, ale reagujący na głos

P (ang. pain) pacjent niereagujący na głos, reagujący jedynie na bodźce bólowe U (ang. unresponsive) pacjent nieprzytomny

124

Tab. 5 Skala Glasgow (ang. Glasgow Coma Scale, GCS) [150].

Tab. 6 Schemat badania ABCDE [70].

iv dostęp dożylny (łac. intravenous)

Rys. 106 przedstawia algorytm procedury wspomagającej proces podejmowania decyzji przez dowódcę na polu walki. Na wyświetlaczu dowódcy mogą pojawić się tylko trzy informacje: żołnierz zdolny do wykonania zadania (Z) – kolor zielony, żołnierz niezdolny do wykonania zadania (NZ) – kolor pomarańczowy, żołnierz niezdolny do wykonania zadania (NZ) – kolor czerwony. Oczywiście na wyświetlaczu mogą być wyświetlane dodatkowe informacje kodowane za pomocą liter: A, B, C, D, E i F bardziej precyzyjnie opisujące stan żołnierza:

Liczba i jakość oddechów, osłuchanie i opukanie klatki piersiowej, pomiar saturacji, ocena iv . i pobranie krwi do badania, osłuchanie tonów serca.

Badanie całościowe od głowy do stóp - poszukuj: wysypek, blizn po operacjach,

krwawień, śladów po wkłuciach, obrzęków oraz żylaków.

125

• STAN A – żołnierz zdolny do wykonania zadania (Z, FZ),

• STAN B, żołnierz niezdolny do wykonania zadania (NZ, FZ), czasowo wyłączony z misji (zmęczony, lekko ranny bez możliwości samodziel-nego udzielenia pomocy),

• STAN C, żołnierz niezdolny do wykonania zadania (NZ, FNZ), wymaga natychmiastowej pomocy,

• STAN D, żołnierz niezdolny do wykonania zadania (NZ, FNZ), nie wymaga natychmiastowej pomocy,

• STAN E, żołnierz niezdolny do wykonania zadania (NZ, FNZ) – brak funkcji życiowych,

• STAN F, żołnierz niezdolny do wykonania zadania (NZ, FNZ) – utrata kontroli parametrów psychofizycznych przez system i / lub system prze-kazuje błędne dane.

W procedurze należy uwzględniać monitorowanie parametrów życiowych.

Parametry życiowe to między innymi: aktywność serca (BVP, EKG), częstość oddychania RSP, nasycenie tlenem tkanek obwodowych SpO2 i temperatura ciała.

Spadek saturacji poniżej 91 % jest już poważnym sygnałem informującym o spadku wysycenia tlenem hemoglobiny krwi tętniczej. Niestety krytyczny spadek saturacji (SpO2) jest cechą indywidualną [72]. Z oczywistych powodów nie istnieje możliwość określenia wartości krytycznej podczas wcześniejszych testów zarówno w warunkach stacjonarnych jak i poligonowych. Pozostaje analiza dynamiki zmian saturacji (na algorytmie procedura: Kontrola gradientu SpO2). Poniżej wartości 85 % może wystąpić hipoksja [72]. Hipoksją nazywa się niedobór tlenu w tkankach powstający w następstwie obniżonej dyfuzji tlenu z płuc lub w wyniku zaburzeń transportu tlenu przez krew do tkanek [151]. Konsekwencją nieodpowiedniego przepływu tkankowego może być niedotlenienie komórek, a w następstwie nieodwracalna niewydolność narządów [152]. Na Rys. 104 przedstawiona jest uproszczona wersja algorytmu postępowania podczas monitorowania wydolności psychofizycznej żołnierza na polu walki. Może być podstawą do projektowania wyświetlacza jednostki centralnej dowódcy oddziału. Powinien służyć jako wsparcie dowódcy w procesie podejmowania decyzji o zdolności lub niezdolności do dalszego wykonywania zadań przez podległego żołnierza lub o udzieleniu mu pomocy medycznej. Na Rys. 104 „Tryb autowarunkowania” to procedura samodzielnej poprawy funkcji mózgu wykorzystująca biofeedback EEG (elektrody FP1 i FP2) lub biofeedback HEG. Do tej procedury można wykorzystać również sensory temperatury, przewodzenia skórnego lub czujnik monitorujący częstość oddychania [32, 153-156]. Procedura ta realizowana jest samodzielnie przez żołnierza (wymaga wcześniejszego przeszkolenia i treningu).

126

Rys. 104 Algorytm procedury wspomagającej proces podejmowania decyzji o zdolności pojedynczego żołnierza do dalszych działań przez dowódcę na polu walki.

127