au-dycje radiowe”.
Przetarł radiowy szlak Tak – bo to właśnie radio okazało się jednym z bardziej skutecznych narzędzi apostolskich ks. Michała Rękasa. Już 15 października 1930 roku rozgłośnia Polskiego Radia we Lwowie, na wnio-sek Sekretariatu Apostolstwa Chorych poparty przez arcybiskupa Bolesława Twardowskiego, wprowadziła stałe,
Z kart historii
Apostolstwa Chorych
/część trzecia/
APOSTOLSTWO CHORYCH
36
S K A R B H I S T O R I I
godzinne audycje dla chorych, które początkowo nadawano w każdą so-botę o godz. 16.15. Prowadzący je ks.
Michał Rękas stał się tym samym pre-kursorem tego rodzaju „medialnych”
kontaktów z chorymi w Polsce. Dwa lata później, 22 października 1932 roku, podczas audycji radiowej nadawanej ze Lwowa, a transmitowanej już przez wszystkie rozgłośnie w Polsce, wygłosił on przemówienie na temat: „Nasi współ-towarzysze cierpienia z zaświata”. Odtąd transmisje radiowe nadawane z rozgłośni
lwowskiej co drugą sobotę o godz. 16.00 lub 17.00, odbierali już (choć w nieco skróconej wersji) słuchacze w całej Pol-sce. Ksiądz Rękas poprzez radiowe fale często apelował o pomoc materialną dla najuboższych chorych i niepełnospraw-nych, wyjaśniał także ideę Apostolstwa Chorych opierającą się na zjednoczeniu swoich cierpień z cierpieniami Chry-stusa Ukrzyżowanego i ofiarowaniu ich w wielu ważnych intencjach. Teraz na falach eteru do cierpiących mogły do-cierać słowa pociechy i zachęty oraz
ARCHIWUM APOSTOLSTWA CHORYCH
37
APOSTOLSTWO CHORYCH
S K A R B H I S T O R I I
umocnienia w ich apostolskim trudzie – słowa kapłana, który sam zdążył po-znać, co to ból, choroba i cierpienie.
Te same słowa wcześniej odnajdywali tylko na kartach „Listu miesięcznego”:
„Drodzy Chorzy, (…) widzicie jak drzwi i okna waszych mieszkań otwierają się na oścież, jak ściany się niemal rozsuwają, a przed wami rozprzestrzenia się widok na szerokie i dalekie pola. Jednostajny, bezbarwny, nużący widok pokoju chore-go, zmienia się w zaludniony, obszerny, żywy krajobraz, w scenę, której jesteście nie tylko widzami, ale i uczestnikami.
Jaka piękna wasza rola, jak wiele mo-żecie pomóc waszemu proboszczowi, waszej diecezji, Ojcu świętemu! Czyż teraz możecie jeszcze myśleć: jestem do niczego, bez pożytku, tylko utra-pieniem, ciężarem dla innych? O nie, błogosławieństwem jesteście, apostoła-mi jesteście, ratunkiem dusz jesteście!
Właśnie wy chorzy, wy pracujecie w tym więcej, niż wielu zdrowych. Jesteście błogosławionymi dziećmi Boga, szcze-gólniejszymi ulubieńcami i przyjaciółmi Nieba i ludzi. I tymi, którzy biednemu światu szczęście i pokój przynieść mają”.
Radio dla każdego
Sekretarz Apostolstwa Chorych wypowiadał się nie tylko na rodzimej lwowskiej antenie. Chętnie przyjmował zaproszenia również innych rozgłośni.
I tak na przykład, kiedy w dniach od 6 do 8 września 1933 roku odbywało się trans-mitowane przez radio, pierwsze w Polsce trzydniowe nabożeństwo eucharystyczne dla chorych zorganizowane przez die-cezję wileńską – jedno z przemówień
wygłosił właśnie ks. Michał Rękas. Zaś w roku 1935, 2 czerwca, na specjalne życzenie ówczesnego papieża Piusa XI przemówił przez Radio Watykańskie.
Ksiądz Michał Rękas będąc realistą, zdawał sobie jednak sprawę, że chorzy, zwłaszcza w Polsce, stanowią najuboż-szą część społeczeństwa. Dlatego nie wystarczyło głosić Słowo Boże; trze-ba było sprawić, aby to Słowo mogło dotrzeć do uszu jego adresatów. Stąd Apostolstwo Chorych zainicjowało niecodzienną akcję. Z dobrowolnych ofiar nieco majętniejszych członków kupowano skromne odbiorniki radio-we, które następnie bezpłatnie rozpro-wadzano wśród najuboższych chorych i niepełnosprawnych, umożliwiając im tym samym słuchanie audycji radiowych.
Akcja ta trwała przez długie lata ist-nienia Apostolstwa Chorych; jeszcze długo po tym, jak z powodu wybuchu wojny, a później także nieprzychylnych sprawom Bożym przeobrażeń ustrojo-wych, zaprzestano nadawania audycji radiowych dla chorych.
Liczne publikacje
W międzyczasie Apostolstwo Cho-rych i jego założyciel w Polce, gromadząc kolejne doświadczenia, starali się krze-wić to wielkie dzieło także innymi środ-kami. Podczas gdy w kwietniu 1932 roku liczba członków Apostolstwa wynosiła ok. 7 tysięcy, już cztery miesiące później było ich 9 tysięcy, zaś w grudniu 1932 roku trzeba było wydrukować 12 tysięcy egzemplarzy „Listu do Chorych”, który początkowo wysyłany był tylko do tych spośród cierpiących, którzy zdecydowali
APOSTOLSTWO CHORYCH
38
S K A R B H I S T O R I I
się zostać członkami Apo-stolstwa Chorych. Dzieło to aktywnie wspierały – także poprzez ofiary mate-rialne – kurie ze Lwowa, Poznania, Ka-towic, Łomży, Przemyśla oraz z Siedlec i Podlasia. Dzięki wsparciu zaprzyjaź-nionych diecezji oraz lepiej sytuowanych członków Apostolstwa Chorych, „List do Chorych” najuboższym spośród nich można było wysyłać nieodpłatnie. Od kwietnia 1933 roku udało się też powięk-szyć objętość miesięcznika do ośmiu stron, a wkrótce także wzbogacić jego szatę graficzną o drukowane od czasu do czasu fotografie. W miarę potrzeb zaczęto też rozsyłać chorym niewi-domym lub niedowidzącym zarówno miesięcznik, jak i modlitwę napisaną alfabetem Braille’a.
Apostolstwu Chorych udało się wy-dać drukiem także kilka interesujących i bardzo przydatnych publikacji. Już w 1931 roku ukazała się niewielka ksią-żeczka ks. Michała Rękasa zatytułowana
„Rozmowy z Chorymi”, zawierająca jego cztery przemówienia radiowe: „Radio i Chorzy”, „Triduum w Bloemendaal”,
„Społeczna opieka szpitalna” i „Apo-stolstwo Chorych”. W lipcu tego samego roku staraniem Apostolstwa Chorych wydany został spolszczony
podręcz-nik pt. „Eucharystyczne nabożeństwa trzydniowe dla chorych”. Poprzez tę publikację ks. Michał starał się zachęcić polskich duszpasterzy do
organizowa-nia nabożeństw na wzór tych, które ks.
Jakub Willenborg organizował w Ho-landii. Apostolstwo wydało również cieszące się dużym powodzeniem
„Rekolekcje Chorych”, zaś w lutym 1934 roku książeczkę „Chory ma głos”
z tekstem referatu ks. Michała Ręka-sa, wygłoszonego podczas posiedzenia Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa.
12 czerwca 1932 roku ks. Rękas wraz z grupą chorych wziął udział w za-inicjowanej w Warszawie I Polskiej Pielgrzymce Chorych na Jasną Górę.
Podczas tej pielgrzymki połączonej z nabożeństwem eucharystycznym i indywidualnym błogosławieństwem chorych wygłosił wspaniałą homilię.
Po zakończeniu pielgrzymki chorzy coraz częściej prosili o umożliwienie im uczestnictwa w kolejnych takich piel-grzymkach. Można się tylko domyślać, że prawdopodobnie to tamta, pierw-sza warpierw-szawska pielgrzymka chorych, położyła podwaliny pod późniejsze,
ARCHIWUM APOSTOLSTWA CHORYCH
39
APOSTOLSTWO CHORYCH
S K A R B H I S T O R I I
organizowane do dziś przez Apostol-stwo Chorych.
Hymn cierpiących
We wrześniu 1932 roku w „Liście do Chorych” ks. Michał Rękas opubliko-wał tekst pieśni stanowiącej propozycję hymnu Apostolstwa Chorych. Tekst ten, nieco poprawiony i uzupełniony przez pewnego księdza-poetę ułożyła jedna z chorych członkiń Apostolstwa Cho-rych. Śpiewano go, zapożyczając melodię pieśni „Serdeczna Matko, Opiekunko ludzi”. Oto pełny tekst hymnu Apostol-stwa Chorych:
Ojcze Przedwieczny, który jesteś w Niebie, oto ku Tobie wyciągamy ręce, by wziąć cierpienie jako dar od Ciebie i słowa hołdu złożyć Ci w podzięce. Bo jakakolwiek znaczona nam dola, mó-wimy kornie, dziej się Twoja wola!
O Jezu Zbawco, miłosierny Boże, niech dobroć Twoja naszych próśb wy-słucha: chcemy cierpienia z Tobą nieść w pokorze, użycz nam wiary i umacniaj ducha, abyśmy byli w doli i niedoli apo-stołami Twojej świętej woli.
O Duchu Święty, w górę wznosząc dłonie, serca Ci nasze składamy w ofie-rze, w których żar wiary i miłości płonie, bo Apostolstwa Chorych my rycerze, gotowi zawsze w doli i niedoli kochać i cierpieć według Twojej woli.
Źródła inspiracji
W całej posłudze duszpasterskiej wobec chorych ks. Michał Rękas starał się korzystać nie tylko ze swoich dotych-czasowych, bogatych doświadczeń, ale też nieustannie je wzbogacał, czerpiąc z duchowego skarbca Kościoła w tym zakresie oraz z doświadczeń innych,
ARCHIWUM APOSTOLSTWA CHORYCH
APOSTOLSTWO CHORYCH
40
S K A R B H I S T O R I I
takich jak on, ludzi posługujących cho-rym i niepełnosprawnym. Członków Apostolstwa Chorych stale zachęcał do korespondencji z Sekretariatem i po-między sobą, zaś zdrowym proponował uczestnictwo w tym dziele poprzez po-sługę zelatorów, oczywiście po uprzed-niej zgodzie miejscowych proboszczów.
Zelatorzy pomagali w rozprowadzaniu miesięcznika oraz włączali się w orga-nizację Dni Chorego. Wiele inspiracji dostarczył ks. Michałowi Rękasowi III Międzynarodowy Kongres Szpitalnic-twa, w którym uczestniczył 26 czerwca 1933 roku w Belgii. Na kongresie tym powołano do życia
Między-narodową Komisję do spraw Duszpasterstwa Szpitalnego.
Po jego zakończeniu udał się do Bloemendaal w Holan-dii, gdzie wziął udział w na-bożeństwie eucharystycznym i w obradach Sekretarzy Apo-stolstwa Chorych. Dalszy ciąg
tego spotkania miał miejsce w Paryżu, gdzie w Kaplicy Cudownego Medalika ks. Rękas odprawił Mszę Świętą w in-tencji członków Apostolstwa Chorych, zaś w Lisieux za wstawiennictwem św. Teresy modlił się o rozwój dzieła w Polsce. Z Lisieux ks. Rękas udał się do Lourdes, gdzie wziął udział w I Mię-dzynarodowym Kongresie Pielęgniarek Katolickich. Tam też – 20 lipca 1933 roku – odprawił Mszę Świętą w Grocie.
Na tę niecodzienną celebrację uzyskał zgodę, gdy wytłumaczył, że nie jest sam, lecz przybywa z niewidzialną grupą 13 tysięcy członków Apostolstwa Chorych z Polski.
Papieska aprobata
Idea Apostolstwa Chorych zawsze cieszyła się dużą przychylnością Ojca świętego. Niejeden raz w swoich wy-stąpieniach podkreślał misję, jaką mają w Kościele do spełnienia ludzie cierpią-cy, podkreślając w swoich wystąpieniach, że cierpienie przyjęte w zgodzie z Bożą wolą może być najlepszą formą modli-twy. Chorzy nigdy nie zawiedli tego pa-pieskiego zaufania. Warto w tym miej-scu wspomnieć, że w maju 1934 roku, z okazji uroczystości Zesłania Ducha Świętego, cierpiący, niepełnosprawni i ludzie starsi, na wyraźne życzenie papieża, zdecydowali się ofia-rować swoje cierpienia Bogu w intencji misji i misjonarzy na całym świecie. Od tej pory stało się to codzienną prak-tyką Apostolstwa Chorych.
Zapewne między innymi to zaufanie, jakim Ojciec święty darzył chorych przyczyniło się do tego, czego od kilku lat z utęsknie-niem oczekiwali członkowie Apostolstwa Chorych w kilkunastu już państwach świata. Mianowicie 12 sierpnia 1934 roku papież Pius XI erygował „po wsze czasy” powstałe w Holandii pobożne stowarzyszenie Apostolstwo Chorych jako „Prima Primaria” i nadał mu pra-wo agregowania wszystkich pobożnych stowarzyszeń, które pod tą samą nazwą i w tym samym celu gdziekolwiek na ziemi istnieją lub będą w przyszłości założone.