awIAŁAkIE - Szanse i problemy nauczania języków obcych na wyższych uczelniach technicznych ze s

obcibhpgA

abCYwgb

tkIOpKI

Cókliczåość procesuI jasåo określoåe celeI odpowiedåie techåiki i ćwiczeåia sprzójają refleksjom i zwiększaåiu efektówåości åaukiK

qechåikami pomagającómi w opisie drogi jęzókowejI w dostrzeżeåiu postępówI w regularåej aåalizie dotóchczasowóch rezultatów opartóch åa założoåóch celachI w chęci zastosowaåia åowóch formI w rozwiåięciu åaturalåej ciekawości iI co bardzo zåamieååeI w dostrzeżeåiu własåego sukcesu są åa przókład kwestioåariusze i testó samooceåóI portfolioI dzieååikiK

azięki zastosowaåiu różåego rodzaju testów i kwestioåariuszó łatwiejsza staje się oceåa umiejętåości daåego uczåiaI poåadto uczeń jest w staåie koåtrolować samego siebie i w widoczåó sposób dostrzec rzeczówiste postępóI co z kolei służó pomocą przó wózåaczeåiu kolejåóch celówK

mortfolio jest åieoceåioåą pomocą przó całościowej oceåie dorobku jęzókowego daåej osobó Ehaczmarek OMMOI TNFK mortfolio jest stosuåkowo åowóm åarzędziem pomagającóm rozwijać samoświadomość uczącóch sięI jak rówåież w miarę dokładåie i

NTV wszechstroååie dokumeåtuje doświadczeåia jęzókoweK hompletowaåie certófikatówI świadectwI zaświadczeńI wszelkiego rodzaju dokumeåtów w formie pisemåejI w formie kaset i åośåików komputerowóch EdóskietkiI CaF pomaga uczącemu śledzić swoje dokoåaåia jęzókoweI koåtrolować postępóI pozåawać swoje możliwościI a przede wszóstkim wzmacåia motówacjęI chęć do dalszego podejmowaåia wósiłkuI rodzi poczucie dumó z osiągåięcia zamierzoåóch celówK

Celem åastępåego åarzędziaI które pomaga moåitorować pracę åad i z jęzókiemI czóli dzieååikaI jest koåtrola własåej aktówåości jęzókowej Ehaczmarek OMMOI TPFK gest to jedåak metoda dość pracochłoååa i według badań przeprowadzoåóch przez zespół w kauczócielskim holegium gęzóka craåcuskiego w wieloåej dórze tólko OOR studeåtów podjęło się prowadzeåia dzieååikaK katomiast większóm zaiåteresowaåiem cieszóło się portfolioK holejåą techåiką stosowaåą z powodzeåiem w åauczaåiu jęzóków obcóch jest techåika role plaóK fstotåe jest toI iż rola åauczóciela w tej sótuacji ograåicza się praktóczåie do zaprezeåtowaåia celu i przebiegu zadaåiaI åatomiast całó ciężar spoczówa åa uczeståikachI czóli uczåiachK fstotą tej techåiki jest osiągåięcie celu i użówaåie jęzóka w sposób komuåikatówåóI måiej ważåa jest jego poprawåośćK purdók EOMMOI NPQJNPRF wskazuje åa dwa rodzaje pracó w role plaóW

· użówaåie struktur i fuåkcji jęzókowóch zåaåóch już uczącóm sięX opaåowaåie tóch struktur i fuåkcji jest ważåe dla osiągåięcia założoåego celuX

· wókorzóstaåie wiadomości åabótóch we wcześåiejszóm etapie zajęćX faza aktówåa uczeåia sięX uczącó mają okazję wókorzóstać swoją wiedzę w sposób ziådówidualizowaåóK

Główåóm zdaåiem wspomåiaåej techåiki jest podåiesieåie poziomu zaawaåsowaåia swojej wiedzó jęzókowejK

oozpozåaåie i umiejętåość kształtowaåia własåego stólu uczeåia się są kluczowe w procesie autoåomizacjiK kie ma jedåejI idealåej metodó efektówåej dla wszóstkichK mozåaåie własåego stólu pozwala uczącemu osiągać lepsze efektóI sprzója rozwojowi iådówidualåej kompeteåcji jęzókowejK w kolei åauczóciel powiåieå stawiać åa otwartó stól åauczaåia Etilczóńska NVVVI rozdział PFI poprzez uwzględåieåie różåic iådówidualåóch uczåiówI jak rówåież poprzez stworzeåie im waruåkówI w któróch mogą praktókować odmieååe strategieK t praktóce ozåacza toI że każdó uczeń powiåieå staraååie przemóśleć ofertę dódaktóczåą przed podjęciem decózji o wóborze

NUM koåkretåego kursuI poåieważ możåa śmiało postawić tezęI że sama pracowitość i wósoka motówacja åie są jedóåómi gwaraåtami sukcesu w opaåowaåiu jęzóka obcegoK

4KR fndówidualizacja procesu nauczania i uczenia się

mozwoleåie studeåtom åa decózję dotóczącą wóboru koåkretåego modułu i tópu zajęć bółobó dużóm krokiem w autoåomii i jedåocześåie pomogłobó studeåtom wziąć większą odpowiedzialåość za proces åauczaåiaK rczeåie się w grupieI åa lektoracie ma swoje zaletó i wadóK mraca w grupie rozumiaåej jako cała klasa wzmacåia poczucie przóåależåościI wiąże i jedåoczó grupęI ułatwia studeåtom dzieleåie podobåóch odczućK ala åauczóciela z kolei ozåacza to prostsze tłumaczeåieI jak i moåitorowaåie postępów uczåiówK w drugiej stroåó ozåacza to większó åacisk åa grupę jako całośćI preferowaåie grupó a åie iådówidualåościK hażdó studeåt musi robić to samo w tóm samóm czasie i w tóm samóm tempieK mraca w dużej grupie ozåacza przepłów wiedzó od åauczóciela do uczåiaK fådówidualåi studeåci åie mają zbót dużo okazji do wókazaåia się swoją wiedząI a też åie wszóscó potrafią prezeåtować się przed większą publiczåościąK katomiast praca w małej grupieI kilkuosobowejI QJR studeåtówI sprzója wómiaåie móśliI koåtakt wzrokowó jest łatwiejszó i łatwiej prowadzić dóskurs^OMK oozwiązaåiem w takiej sótuacji jest praca w grupach kilkuosobowóch polegająca åa rozwiązówaåiu podaåóch zadańI przógotowaåiu opiåii åa wóbraåó tematK moåieważ w grupie są różåi studeåciI iståieje możliwość wómiaåó wielu opiåii åa teå sam temat z różåóch puåktów widzeåiaK hażdó studeåt może też wóbrać swój własåó wkład w rozwiązaåie problemu zadaåego przez åauczócielaK lzåacza to ciągłó moåitoriåg grupI sprawdzaåie czó rzeczówiście studeåci mówią w jęzóku obcóm i åa tematK ptudeåci uczą się współpracóI åegocjacjiI przekoåówaåia do swoich racji siłą argumeåtówI dochodzeåia do wspólåego rozwiązaåiaK jiåusem tej formó pracó jest toI że słabi studeåci lub pasówåi åie biorą udziału czóååego w pracach grupóK

mroblemem jest też poziom reprezeåtowaåó przez poszczególåóch studeåtówK kiestetó åie zawsze jest możliwe stworzeåie grup jedåorakichI zwłaszczaI jeśli grup jest åiewiele åa daåóm wódzialeK t rezultacie w grupie możemó mieć studeåtów przóåajmåiej åa dwóchI a czasami trzech różåóch poziomachK t takiej sótuacji åauczóciel powiåieå starać się podåieść poziom kompeteåcji jęzókowóch uczåiów

OM ka przókładI åa molitechåice mozåańskiej przez pewieå czas prowadzoåo zajęcia z jęzóków obcóch w grupach PM osobowóchK

NUN słabszóch i pozwolić im dojść do poziomu uczåiów dobróchK kawet drobåe sukcesó przóczóåiają się do åiwelowaåia poczucia odrzuceåia i frustracjiI åiemożåości poradzeåia sobie z materiałem jęzókowómI co może z kolei prowadzić w dłuższej perspektówie do zaåiechaåia wszelkich wósiłków związaåóch z uczeåiem się jęzóka obcegoK^ON

ptąd celowóm wódaje się ziådówidualizowaåie åauki i podejścia do studeåtaK kawet w grupie możemó tak zorgaåizować pracęI że studeåci będą pracować w swoim tempie i z materiałem odpowiadającóm ich potrzebomI poziomowi i zaiåteresowaåiomK ptudeåci mogą otrzómać różåe materiałó do pracóI mogą czótać artókułó iådówidualåie i w taki sam sposób przógotować odpowiedzi åa koåkretåe pótaåiaK rmożliwia to åauczócielowi śledzeåie postępów poszczególåóch osób iådówidualåieI jak rówåież pozwala mu åa wójaśåieåie koåkretåóch kwestii daåej osobie w sposób adekwatåó do poziomu studeåtaK mraca iådówidualåa pod kieruåkiem åauczóciela jest też måiej stresująca dla studeåtówI którzó åie lubią wóstępować przed całą grupąK oozwija to rówåież odpowiedzialåość za własåe uczeåie sięI za swoje postępóI pozwala åa pracę w spokoju i w harmoåii z własåóm ciałem i umósłemK w drugiej stroåó åie rozbudza uczucia przóåależåości do grupóI a dla åauczóciela ozåacza przógotowówaåie większej partii materiału i ćwiczeń dopasowaåóch do każdego iådówidualåieK

auże możliwości stwarza praca w parachK mrzede wszóstkim studeåci mogą razem czótać i opracowówać tekstóI pracować åad wópełåiaåiem lukI pisać dialogi lub porówåówać åotatki z ćwiczeń sprawdzającóchI åpK słuchaåie tekstu z kasetó lub videoK azięki pracó w parach radókalåie zwiększa się czas przezåaczoåó åa mówieåieI åauczóciel sprawdza przebieg pracó w kolejåóch parachI åatomiast pozostałe pracują swoim tempemI pozwala to rówåież współuczeståiczóć w przógotowówaåiu odpowiedzi i jedåocześåie brać współodpowiedzialåość za jej rezultatóK qa forma pracó åie jest jedåak pozbawioåa wad – åie zawsze studeåt ma możliwość pracó w parze z osobąI którą lubiK Cześć studeåtów woli mieć w åauczócielu oparcie i puåkt odåiesieåiaI szczególåieI jeśli partåer prezeåtuje słabą zåajomość jęzóka obcegoK gest to też forma DgłośåaDI gdóż w tóm samóm czasie mówi wiele osóbK Często zdarza sięI że åiektórzó studeåci odchodzą od problemu główåego i zaczóåają dóskutować åa iååó tematI lub wręcz w jęzóku ojczóstómK

ON tiem z własåego doświadczeåiaI iż krótki sprawdziaå åa trochę åiższóm poziomieI lub z zakresu

łatwiejszego materiału potrafi skuteczåie zmobilizować studeåtów i pozwolić im uwierzóćI że mogą åauczóć się jęzóka obcegoK

NUO lczówiście możåa mieszać formó pracóI takI abó uzóskać jak åajlepsze rezultatóK tóbór zależó åie tólko od tematu zajęćI ale w rówåóm stopåiu od grupó jako całościK geśli grupa jest bardzo pasówåaI w takim przópadku praca w parach lub małóch grupach zmusi ich do większego zaaågażowaåia w zajęciaI åatomiastI jeśli studeåci są zbót hałaśliwi i åie pracują efektówåieI bóć może zmiaåa formó zadaåia i sposobu jego przógotowaåia wpłóåie w pozótówåó sposób åa studeåtówK tażåóm jest faktI że åie åależó studeåtom åarzucać åa siłę swoich własåóch åawókówI a raczej przekoåać ich do własåóch poszukiwań i stómulować rozwój jęzókowóK

4KS tóbór właściwej strategii uczenia się

Władósław hopaliński w ?płowåiku wórazów obcóch i zwrotów obcojęzóczåóch?

EtmI NVUPF defiåiuje strategię jako teorię i praktókę przógotowaåia i prowadzeåia wielkich kampaåii i operacji wojskowóchK płowo to pochodzi od greckiego słowa strategia ozåaczające ?dowództwo?I ?komeådę główåą?I ?sztukę wojeååą?I od strategos ?dowódca wojskowó?I ?wódz?I stratos ?obózI armia?K

t przópadku åauczaåia jęzóków obcóch strategie są określaåe jako iåteåcjoåalåe działaåia podejmowaåeI świadomie lub åieI przez uczącego się w celu rozwiåięcia biegłości w jęzóku obcómK gest to defiåicja bardzo ogólåaI i poåieważ są to procesó åie zawsze możliwe do wåikliwej obserwacjiI z regułó skupiamó się åa wszelkich zewåętrzåóch przejawach aktówåościK alatego åależó podchodzić ostrożåie do ogólåóch wåiosków i åorm dódaktóczåóchI gdóż strategia to åie to samoI co rzeczówistó proces uczeåia sięK Aczkolwiek możåa śmiało powiedziećI że strategie ?są przejawem wósiłków uczącego sięI abó uczenie się zachodziło?Etilczóńska NVVVI OPRFK Czóli uogólåiającI chodzi o stómulowaåie i pobudzaåie strategii sprzójającóm uczeåiu się poprzez dobraåie takich form aktówåościI które pobudzą uczącóch do użócia właściwóch strategiiK Ale przecież ozåacza to tólko toI że strategia ma pomóc uczącemu samemu rozwiązać daåó problemI i o to chodzi w åauczaåiu jęzóków obcóchK

ptrategie uczeåia się badaåe bółó już w latach TMJtóchI ale ich dokładåiejszó opis i podział pojawiłó się w latach VMJtóchK kajczęściej strategie dzieli się åa P grupóW

· strategie metakognitówne – związaåe są z ogólåóm plaåowaåiem i orgaåizacją uczeåia sięX åależą do åich wszelkie działaåia przógotowawczeI koåtrolåe i ewaluacójåeX

NUP

· strategie kognitówne J związaåe z lepszóm rozumieåiem i i skuteczåóm tworzeåiem tekstuX

· strategie społecznoJafektówne – związaåe z poziomem i rodzajem åaszóch emocjiI jak i współdziałaåiem z iååómi Etilczóńska NVVVI OPSFK

t literaturze fachowej iståieje wiele podziałów strategiiI co spowodowaåe jest różåómi założeåiami klasófikacójåómiK wåajomość strategii i umiejętåość ich wókorzóstaåia są przódatåe zarówåo dla uczącegoI gdóż skuteczåiej może plaåować zadaåia stawiaåe przed uczącómi sięI jak rówåież dla samóch uczącóchI poåieważ umożliwia to uczeåie się przó zastosowaåiu strategii åajlepiej pasującóch do założoåóch celów i umiejętåościK aroździał J pzelest EOMMQI PPF omawia podział strategii dokoåaåó przez lxford ENVVVX OMMOFK t tóm rozumieåiu badaåa jest korelacja międzó strategią a rozwojem kompeteåcji jęzókowejI czóli strategia jest defiåiowaåa jako sóstem działańI techåikI czóååości dzięki któróm åastępuje rozwój sprawåości jęzókowóchK tedług lxford strategie możåa podzielić åa dwa rodzajeW strategie wpłówające åa uczeåie się w sposób bezpośredåi lub pośredåiK ao strategii bezpośredåich åależą strategie pamięcioweI kognitówne i kompensacójneI åatomiast strategie pośredåie obejmują strategie metakognitówne i afektówne Earoździał J pzelest opK citKFK lxford dosóć szczegółowo klasófikuje strategie uczeåia się odåosząc je do wszóstkich sprawåości jęzókowóchK aużą wagę przówiązuje do strategii kompeåsacójåóchI któróch główåóm celem jest ułatwieåie uczącemu się udział w komuåikacji w jęzóku obcóm mimo åiedoskoåałości w posługiwaåiu się jęzókiemK ptrategie kompeåsacójåe są traktowaåe z kolei jako strategie komuåikacójåe przez qaroåe ENVUNFI która te pierwsze defiåiuje raczej jako strategie pokoåówaåia trudåości i problemów w komuåikacjiI jedåakże zauważa płóååą graåicę międzó åimiI poåieważ iåteåcje uczącóch się w sótuacji trudåej åie zawsze są czótelåeW czó uczeń chce bóć komuåikatówåó czó chce się uczóć Earoździał J pzelest OMMQI PQFK mrzó omawiaåiu tópologii strategii åależó wspomåieć o podziale CoheåDa ENVUQ za aroździał J pzelest OMMQI PQFI któró wóodrębåia strategie uczeåia się i strategie użócia jęzókaK

Aåaliza postrzegaåia strategii pozwala åa postawieåie koåkluzjiI iż åie ma jedåej defiåicji strategiiI uczeåi postrzegają strategie w odmieååó sposóbI ale uczåiowieI którzó stosują je w sposób świadomó mogą bóć pewåi osiągåięcia lepszóch wóåikówK wapozåaåie uczącóch się z całą gamą strategii jest ważåe z wielu powodówK tómieåię dwa åajważåiejszeK rmiejętåość i biegłość stosowaåia różåorakich strategii pomaga

NUQ uczącóm się zdobóć wóższó stopień åiezależåości uczeåiowejI co z kolei w procesie uczeåia się prowadzi do świadomego wósiłku åa rzecz osiągåięcia celuK katomiast drugi powód jest szczególåie ważåó w przópadku osób poåowåie przóstępującóch do åauki jęzóka obcegoK CeleI które uczącó zakładają przó podjęciu po raz kolejåó wósiłku åauki jęzóka obcego są iååeI åa przókład w przópadku lektoratu åa wóższej uczelåiI åiż åauka w szkole średåiej czó gimåazjumK kależó jedåak ustrzegać się klasófikacji strategii według skuteczåościI gdóż może okazać się to zawodåeK kajważåiejszą sprawą wódaje się dostosowaåie strategii do założoåóch celówI poåieważ poprzez wókorzóstaåie szerokiego wachlarza ćwiczeń i zadań dódaktóczåóch pomożemó w teå sposób uczącemu się stworzóć własåą strategię uczeåia się jęzóka obcegoK Ale takI jak w iååóch przópadkachI samo zastosowaåie różåorakich zadań i strategii to zaledwie początekI to åic iååego jak tólko iåformacja o możliwóch sposobach uczeåia sięK Abó uczącó stosował daåe strategie musi bóć przekoåaåó o ich skuteczåościI ozåacza toI że plaåując zajęciaI åależó przemóśleć takie formó ćwiczeńI które z jedåej stroåó okażą się pomocåe i efektówåe w opaåowaåiu daåego materiałuI a zatem są ważåe w procesie uczeåia sięK kajbardziej skuteczåe będzie powiązaåie strategii i efektów Etilczóńska NVVVI OPUFK lczówiście strategie będą iååe w przópadku uczeåia się jęzóka obcego åiż w przópadku uczeåia się åa przókład podstaw elektrotechåiki czó rachuåkowościK ptudeåci studiów techåiczåóch w większości uczą się przedmiotów ścisłóchI opartóch åa matematóce i fizóce szeroko pojętóchK ptąd duża i trudåa rola åauczóciela jęzóka obcegoI któró musi pokazaćI w jaki sposób uczóć się jęzóka obcegoK ptudeåci åie zdają sobie często sprawó z bardzo istotåego faktuI któró w dużej mierze decóduje o osiągåięciu sukcesu w åauce jęzóka obcegoK rczeåie się jęzóka obcego wómaga sóstematóczåościI czóli lepiej måiejI a częściej i regularåieK^OO lczówiścieI każdó w tóm wieku ma już swoje åawóki i sposobó uczeåia się i często åiemożliwóm wódaje się przezwóciężeåie staróch åawókówI o czóm już wspomiåałam w poprzedåich rozdziałachK

moåieważ zakładamóI że absolweåt uczelåi będzie wókorzóstówał i pogłębiał swoją wiedzę jęzókowąI celowóm wódaje się åauczeåie go dużej dozó samodzielåościI abó potrafił samI lub częściowo z pomocą åauczóciela w półautoåomiczåóch formach

OO pwoich studeåtów przekoåujęI że zajrzeåie do podręczåika i zeszótu po zajęciach w tóm samóm dåiuI a potem praca z jęzókiem krótkoI ale codzieååie da lepsze efektó åiż jedåorazowó zrów tuż przed testemI lubI co gorszaI tuż przed egzamiåemK gest to trudåe do uświadomieåia studeåtomI którzó uważająI że jęzóka możåa „åauczóć się” dosłowåie åa R miåut przed egzamiåemI tak jak ma to miejsce w przópadku iååóch przedmiotówK póstematóczåość i jeszcze raz sóstematóczåość powtarzam moim studeåtom regularåieI co parę lekcjiK

NUR åauczaåiaI przejść åa wóższó poziom wiedzó jęzókowejI lub po prostu rozwiązać åapotkaåó problem jęzókowóK

4KSKN aobór właściwóch strategii uczenia i zastosowanie ich w pracó dódaktócznej

_ardzo ważåó jest problem odpowiedåich strategii i ich zastosowaåia w pracó dódaktóczåejK mroblematóką tą zajmuje się wielu badaczóI co spowodowaåe jest rozczarowaåiem wóåikami badań åad metodami åauczaåia jęzóków obcóch w latach SMJtóchK lkazało sięI że żadåa z propoåowaåóch metod åie bóła idealåa i żadåa åie spełåiała pokładaåóch w åiej åadzieiK wwrócoåo poåadto uwagę åa faktI iż uczeń odgrówa istotåą rolę w procesie uczeåia sięI zwłaszcza w uczeåiu się jęzókaK ptąd współczesåa edukacja swoje zadaåia widzi mKiåK w wóchowaåiu uczåia świadomego i odpowiedzialåego za swój proces uczeåia sięK gest to zatem edukacja dla autoåomiiK t tej sótuacji uczącó się powiåieå bóć świadomó swoich potrzebI i powiåieå posiadać umiejętåości i odpowiedåie åarzędzia umożliwiające mu pracę samodzielåą Earoździał – pzelest OMMQI PN i åKFK rmiejętåości te powiååó bóć pomocåe rówåież po formalåóm zakończeåiu åaukiK ptrategie uczeåia się są często åazówaåe kluczem do autoåomii i dlatego są przedmiotem wielu badań åaukowóchK _adaåia prowadzoåe åad strategiami możåa podzielić åa trzó grupóK t pierwszóm etapie badaåo przede wszóstkim

?dobrego uczåia? oraz podjęto próbó åad zdefiåiowaåiem czóååików decódującóch o powodzeåiu w åauce jęzóka obcegoK mozwoliło to åa klasófikację strategii i ich przódatåości w pozåawaåiu kolejåóch jęzóków EoubiåI pteråI _ialóstokFK t åastępåóm etapie kolejåi badacze EåpK l’jalleóI ChamotI lxford i iååiFI zastąpili dotóchczasowe klasófikacje klasófikacjami opartómi åa teorii kogåitówåejK Aczkolwiek badaåia prowadzoåe przez wómieåioåóch åaukowców różåiłó się międzó sobąI to jedåak wszóstkie zwracałó uwagę åa istotåe zåaczeåie strategii w procesie uczeåia się EaroździałJpzelest OMMQIPOJPPFK moåieważ åauki kogåitówåe staåowią podstawę teorii

W dokumencie Szanse i problemy nauczania języków obcych na wyższych uczelniach technicznych ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki nauczania języka angielskiego (Stron 178-200)