1. Spiekane stale
12.6. Badania fraktograficzne kół zębatych
Zdjęcia przełomów, powstałych po zginaniu zębów kół zębatych, wykonano na skaningowym mikroskopie elektronowym Phenom World XL przy użyciu detektora elektronów wtórnych. Na Rysunku 85 przedstawiono przełomy zęba koła wykonanego w zakładzie Sinter-M. Można zauważyć, że noszą one cechy przełomów mieszanych, z kruchymi obszarami. Duże fragmenty cząstek nie połączyły się ze sobą; na Rysunku 85 widoczne są wolne, niespieczone powierzchnie. Jest to głównie następstwo niskiej temperatury spiekania, wynoszącej 1150°C, oraz niskiej gęstości wyprasek (ok. 6,8 g/cm3
) wykonanych w zakładzie Sinter-M. Można również zaobserwować zanieczyszczenia obecne w jamkach oraz na powierzchniach cząstek. Analiza EDS wykazała obecność aluminium oraz tlenków manganu i żelaza (Rysunki 86-88). Przełomy koła zębatego nr 2 są podobne do przełomów koła nr 1. To oraz przeprowadzone próby trójpunktowego zginania (Tabela 21) świadczą o tym, że odpuszczanie nie wpłynęło na strukturę oraz własności koła spiekanego w temperaturze 1150°C i chłodzonego z szybkością 10°C/min.
Koło nr 3 (Rysunek 90) również cechuje się przełomami mieszanymi. Oprócz obszarów, w których można zauważyć cechy przełomu ciągliwego z krótkimi szyjkami, na przełomie zęba koła nr 3 można zaobserwować fragmenty noszące cechy kruchego pękania międzykrystalicznego. Są to tzw. fasety w kształcie wielościanów. Powstanie takiego przełomu można wiązać z obecnością wydzieleń na granicach ziarn lub ze zbyt małą liczbą systemów poślizgu w stali. Część przełomów kół zębatych np. kół nr 1 i 3, nosi cechy przejściowego
141
rodzaju przełomu z cechami obu przełomów, kruchego i ciągliwego. Jest to przełom quasi-łupliwy powstający, gdy lokalnie rozpoczyna się pękanie kruche, następnie uruchamiają się mechanizmy odkształcenia plastycznego. Powstają wtedy wyciągnięte grzbiety wokół łupliwych pęknięć.
Na przełomach zębów 3 i 4 (Rysunki 90-91), podobnie jak w przypadku kół nr 1 i 2, pojawiają się wydzielenia w postaci tlenków oraz zanieczyszczeń. Pomimo wysokiej temperatury spiekania tlenki nie uległy redukcji, co mogło być wynikiem zastosowanej atmosfery o niższej zawartości wodoru (5% H2 - 95% N2). Stale 2AQ i 2AQoc opisane w rozdziale 11, były spiekane w tej samej mieszaninie gazów, jednak na ich przełomach zaobserwowano znacznie mniejszą liczbę tlenków. Ma to m.in. związek z tym, że próbki 2AQ i 2AQoc wypełniały całą objętość łódki, w której były spiekane, dzięki czemu większa ilość manganu mogła zareagować z atmosferą, obniżając tym samym punkt rosy (więcej tlenków mogło ulec redukcji).
Najmniej tlenków zaobserwowano na przełomach kół 5 i 6, spiekanych w temperaturze 1250°C, w atmosferze o wyższej zawartości wodoru (30% H2 - 70% N2). Mniejsza ilość tlenków na przełomach jest związana z wyższą zawartością wodoru w atmosferze spiekania, a także prawdopodobnie z obniżonym punktem rosy. Jak wynika z diagramów Ellinghama-Richardsona (Rysunki 7 i 8) im wyższa zawartość wodoru i im niższa temperatura puntu rosy, tym więcej tlenków manganu ulega redukcji w określonej temperaturze. W przełomach kół zębatych nr 5 i 6 można zauważyć głównie plastyczne fragmenty z krótkimi szyjkami. Widać również nieliczne, niewielkie pozostałości po łupliwym pękaniu transkrystalicznym.
Pozostałe zanieczyszczenia obecne na przełomach (Rysunki 86-88, 92, 93, 36, 97) są prawdopodobnie pozostałościami po przemysłowym procesie prasowania w zakładach Sinter-M.
142
143 Pierwiastek % at.. % mas.. Pierwiastek % stech. Fe 5.12 93.21 Fe 96.65 O 11.34 3.56 Mn 2.48 2.67 Mn 2.7 Al 1.06 0.56 Al 0.58
144 Pierwiastek % at.. % mas.. Pierwiastek % stech. Mn 68.23 5.09 Mn 65.09 Fe 29.48 28.59 Fe 28.59 Tb 2.29 6.32 Tb 6.32
145 Pierwiastek % at.. % mas.. Pierwiastek % stech. Fe 17.67 37.54 Fe 59.19 O 60.05 36.56 Al 8.50 8.73 Al 13.76 Ca 4.21 6.42 Ca 10.12 Si 5.17 5.52 Si 8.70 Mg 3.43 3.17 Mg 5.00 Mn 0.98 2.05 Mn 3.23
146
Rysunek 89 Przełomy koła zębatego nr 2 wykonanego w zakładach Sinter-M po odpuszczaniu – ząb
Rysunek 90 Przełomy koła zębatego nr 3 spiekanego w temperaturze 1250°C w atmosferze 5% H2 - 95% N2 – ząb
147
Rysunek 91 Przełomy koła zębatego nr 4 spiekanego w temperaturze 1250°C w atmosferze 5% H2 - 95% N2 po odpuszczaniu – ząb
148 Pierwiastek % at.. % mas.. Pierwiastek % stech. O 62.51 44.46 Mg 10.69 11.54 Mg 20.79 Al 9.27 11.12 Al 20.02 Fe 3.96 9.83 Fe 17.69 Ca 4.67 8.32 Ca 14.98 Si 5.34 6.67 Si 12.00 Ti 2.05 4.37 Ti 7.87 Mn 1.51 3.69 Mn 6.65
149 Pierwiastek % at.. % mas.. Pierwiastek % stech. O 68.64 49.07 Fe 6.36 15.86 Fe 31.14 Al 10.99 13.25 Al 26.02 Mg 6.87 7.47 Mg 14.66 Ti 3.49 7.46 Ti 14.64 Ca 3.11 5.56 Ca 10.92 Mn 0.54 1.33 Mn 2.6
150
Rysunek 94 Przełomy koła zębatego nr 5 spiekanego w temperaturze 1250°C w atmosferze 30% H2 - 70% N2 – ząb
Rysunek 95 Przełomy koła zębatego nr 6 spiekanego w temperaturze 1250°C w atmosferze 30% H2 - 70% N2 po odpuszczaniu– ząb
151 Pierwiastek % at.. % mas.. Pierwiastek % stech. O 59.50 37.64 Fe 11.11 24.53 Fe 39.34 C 11.65 18.45 Ca 29.59 Si 9.81 10.89 Si 17.47 Mg 6.55 6.30 Mg 10.09 Mn 0.52 1.13 Mn 1.81 Al 0.70 0.75 Al 1.20
152 Pierwiastek % at.. % mas.. Pierwiastek % stech. Ti 47.60 55.78 Ti 55.78 Al 20.01 13.21 Al 13.21 V 9.64 12.02 V 12.02 Mg 15.27 9.09 Mg 9.09 Fe 5.58 7.62 Fe 7.62 Mn 1.13 1.52 Mn 1.52 Ca 0.78 0.77 Ca 0.77 -
153 Wnioski
13.
Na podstawie wykonanych badań wstępnych oraz zasadniczych można wyciągnąć następujące wnioski:
a) Udowodniono pierwszą część tezy pracy, że możliwe jest wytworzenie z sukcesem spiekanych bainitycznych i bainityczno-martenzytycznych stali wykonanych z dyfuzyjnie stopowanego proszku żelaza z dodatkiem manganu w postaci żelazomanganu, przy wykorzystaniu obróbki „sinterhardening”.
b) „Sinterhardening” to odpowiednia obróbka cieplna pozwalająca na podwyższenie własności wytrzymałościowych stali wytwarzanych z dyfuzyjnie stopowanego proszku żelaza Distaloy AQ.
c) Wysoka wytrzymałość na rozciąganie i zginanie badanych spieków wynika m.in. z zastosowanej wysokiej temperatury spiekania. W temperaturze 1250°C pory pozostałe po obecnym w mieszance żelazomanganie mogły ulec wyobleniu, zmniejszając tym samym miejsca inicjacji pęknięć.
d) Analiza EDS wykazała, że badane stale charakteryzowały się stosunkowo równomiernym rozmieszczeniem pierwiastków w osnowie.
e) Wzrost wytrzymałości na rozciąganie i zginanie oraz mikrotwardości przy niewielkim spadku plastyczności stali 1AQ, 15AQ i 2AQ wynika z obecności wpływającego na podwyższenie hartowności dodatku manganu.
f) Odpuszczanie stali wykonanych z proszku Distaloy AQ zawierających dodatek manganu w ilości 1,5 i 2% wpływa na wzrost ich wytrzymałości na rozciąganie i zginanie, a także wzrost wydłużenia.
g) 2-parametrowa analiza Weibulla wykazała, że największą powtarzalnością wyników prób wytrzymałościowych charakteryzowała się stal 15AQ oc.
154
h) Na podstawie przeanalizowanych wyników badań można przypuszczać, że opisane w rozdziale 11 spiekane stale 1AQ, 15AQ oraz 2AQ, poddane dodatkowo niskiemu odpuszczaniu, mogą być stosowane jako materiał odpowiedni do produkcji części maszyn, m. in. kół zębatych używanych do wykonania przekładni.
i) Mieszany przełom stali 15AQ i 2AQ jest następstwem zbyt wysokiej hartowności tych materiałów. Jednak pomimo obecnych kruchych fragmentów na przełomach tych stali można również zaobserwować ciągliwe obszary z krótkimi szyjkami.
Biorąc pod uwagę pilotażową partię kół zębatych wykonanych w zakładzie Sinter-M w Bułgarii można zauważyć, że:
a) Udowodniono dalszą część tezy pracy, że przy zachowaniu odpowiednich warunków wytwarzania możliwe jest zastosowanie spiekanych stali zawierających mangan do produkcji kół zębatych stosowanych w przekładniach.
b) Mieszany charakter przełomu kół zębatych nr 3 i 4, z obecnymi kruchymi fragmentami, jest związany z wysoką hartownością badanej stali i obecnym w mikrostrukturze martenzytem.
c) Zanieczyszczenia obecne na przełomach kół zębatych są związane z procesem prasowania przeprowadzonym w zakładzie Sinter-M, z obniżoną gęstością wyprasek oraz procesem spiekania. Podczas spiekania stali zawierających mangan ważną rolę odgrywa tzw. efekt „self-cleaning”, dodatkowo, mangan oddziałuje z atmosferą obniżając punkt rosy i intensyfikując proces spiekania. W przypadku spiekania małej ilości wyrobów w dużym pojemniku parowanie manganu jest ograniczone. Efekt ten można poprawić poprzez dodatek do łódki, w której spiekane są wyroby, bryłek żelazomanganu.
155
d) Tlenki obecne na przełomach badanych kół zębatych mogą być również pozostałością po procesie usuwania środka poślizgowego obecnego w materiale.
e) Wysoka niejednorodność mikrostruktury kół zębatych nr 1 i 2 wynika z niższej temperatury spiekania oraz niższej szybkości chłodzenia w porównaniu do tych zastosowanych podczas wytwarzania kół zębatych 3-6.
f) Najwyższą wytrzymałością charakteryzowało się koło nr 4, więc można przypuszczać, że najlepszym z zaproponowanych w niniejszej rozprawie sposobów wytwarzania części wykonanych ze spiekanej stali o składzie Fe-2% Mn-0,5% Mo-0,5% Ni-0,6-0,8% C jest spiekanie wysokotemperaturowe w 1250°C w atmosferze będącej mieszaniną 5%H2-95%N2 z zastosowaniem obróbki sinterhardening oraz niskiego odpuszczania.
157 Literatura
14.
1. Höganäs, Hoganas PM School Handbook 3 Design and Mechanical Properties. 2013.
2. Torralba J. M., Oro R., Campos M., „From sintered iron to high performance PM steels”, [w:] 4th International Conference on Powder Metallurgy, RoPM 2009, 2011, t. 672, s. 3–11.
3. Lindskog P., The future of ferrous PM in Europe, t. 47, nr 1, s. 6–9, 2004.
4. Engström U., Allroth S., „A newly developed sintered high strength material”, [w:] Horizons of Powder Metallurgy, Part II, Proceedings of the 1986 International Powder Metallurgy Conference, 1986, s. 1053–1056.
5. Zapata W. C., Torralba J. M., Ruiz J. M., „Comparative study of Cu-Ni-Mo sintered steel obtained from elemental mix and prealloyed powders”, [w:] Horizons of Powder Metallurgy, Part II, Proceedings of the 1986 International Powder Metallurgy Conference, 1986, s. 1053– 1056.
6. Ruiz J. M., Torralba J. M., Sanchez J. L., Ranninger C., Zapata W. C., Influence of
Molybdenum on properties and microstructure of sintered alloyed steels, Sintering‟87, t. 1, nr
677–682, 1988.
7. Danninger H., Sintering of Mo alloyed P/M structural steels, Powder Metallurgy International, t. 20, nr 4, s. 7–11, 1988.
8. Danninger H., Kara T., Influence of manufacturing parameters on the sintering of molybdenum
alloyed structural steels, Powder Metallurgy International, t. 20, s. 9–13, 1988.
9. Danninger H., Sintering of Mo alloyed P/M steels prepared from elemental powders. II. Mo
Homogenization and Dimensional Behavior., Powder Metallurgy International, t. 24, s. 163–
168, 1992.
10. Torralba J. M., Ruiz J. M., Luna J. M., Zapata W. C., „Heat treatments of Cu-Ni-Mo sintered steels obtained from elemental mix and prealloyed powders”, [w:] Proceedings of the PM‟90
158
World Conference on Powder Metallurgy, 1990, s. 69–74.
11. Selecká M., Ńalak A., Danninger H., The effect of boron liquid phase sintering on properties
of Ni, Mo, and Cr alloyed structural steels, Journal of Materials Processing Technology,
t. 141, nr 3, s. 379–384, 2003.
12. Hryha E., Dudrová E., Nyborg L., Critical aspects of alloying of sintered steels with
manganese, Metallurgical and Materials Transactions A: Physical Metallurgy and Materials
Science, t. 41, nr 11, s. 2880–2897, 2010.
13. Ńalak A., Sintered Manganese Steels. Manganese evaporation during sintering., Powder Metall Int., t. 12, nr 2, s. 72–5, 1980.
14. Lindsley B., James W. B., „PM steels that contain manganese”, [w:] Euro PM2010, 2010, t. 5, s. 1–8.
15. Nowacki J., Spieki metali w budowie maszyn, wyd. II. Łódź, 1997.
16. Bockstiegel G., „Technical and economical possbilities of powder - forging”, [w:] Steel-Forming Assembly (UKH - 9), 1977, s. 27–42.
17. Lindskog P., Influence of powders on the properties of PM steels, Metal Powder Report, t. 47, nr 1, s. 32–37, 1992.
18. Ciaś A., Development and Properties of Fe-Mn-(Mo)-(Cr)-C Sintered Structural Steels. Uczelniane Wydawn. Naukowo-Dydaktyczne AGH,2004.
19. Rochowiecki A., „Kinetyka mieszania materiałów ziarnistych”, Politechnika Szczecińska, 1977.
20. Thümmler F., Oberacker R., Introduction to Powder Metallurgy. 1995.
21. Höganäs AB, Projektowanie kształtu i własności mechanicznych, [w:] Poradnik metalurgii
proszków, Warszawa, 2001, s. 1–157.
żelazo-mangan-159 węgiel”, AGH, 2003.
23. Höganäs, Production of sintered components, Höganäs AB, t. 2, s. 170, 2013.
24. Danninger H., Pöttschacher R., Bradac S., Ńalak A., i Seyrkammer J., Comparison of Mn, Cr
and Mo alloyed sintered steels prepared from elemental powders, Powder Metallurgy, t. 48,
nr 1, s. 23–32, 2005.
25. Bowe D. J., Berger K. R., Mardsen J. G., Garg D., Optimization of nitrogen/hydrogen
sintering atmosphere composition for carbon steel, International Journal of Powder
Metallurgy, t. 31, nr 1, s. 29–35, 1995.
26. Ńalak A., Selecká M., Manganese in powder metallurgy steels. 2012.
27. Ciaś A., Mitchell S. C., Pilch K., Ciaś H., Sułowski M., Wroński A. S., Tensile properties of
Fe-3Mn-0.6/0.7C steels sintered in semiclosed containers in dry hydrogen, nitrogen and mixtures thereof, Powder Metallurgy, t. 46, nr 2, s. 165–170, 2003.
28. Faryj K., Wpływ paramtetrów procesu wytwarzania na mikrostrukturę i własności stali
spiekanych samohartujących. 2010.
29. Missol W., Spiekane części maszyn. 1972.
30. Bukat A., Rutkowski W., Teoretyczne podstawy procesów spiekania. Katowice, 1974.
31. Navara E., „Sintering of iron powder with an addition of ferromanganese”, [w:] SINTERING’85, 1989, s. 343–356.
32. Smith C. S., Introduction to grains, phases, and interfaces—an interpretation of
microstructure, Trans. AIME, t. 175, s. 15–51, 1948.
33. James W. B., „What is sinter-hardening?”, [w:] PM2 TEC ’98, 1998, s. 1–25. 34. Ciaś A., Zarys metalurgii proszków. 1992.
35. Howard R. G., Graham A. H., Davala A. B., „Sinter hardening P/M steels”, [w:] International Conference on Powder Mettallurgy and Particulate Materials, 1997, s. 23.
160
36. Engström U., Frykholm R., Milligan D., Warzel R., „Cost effective materials for sinter hardening applications”, [w:] Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials - 2008, Proceedings of the 2008 World Congress on Powder Metallurgy and Particulate Materials, PowderMet 2008, 2008, s. 1–10.
37. MPIF Standard 35 Materials Standards for PM Structural Parts, 2016, s. 1–102.
38. Girardini L., Molinari A., Locatelli G., Tonini G., Vacuum heat treatment of components for
automotive application, Metallurgia Italiana, t. 2, s. 23–28, 2006.
39. Fiał C., Dudrová E., Kabátová M., Kupkova M., Selecká M., Sułowski M., Ciaś A.,
Sinteraustempering of two Mo-(Cu)-(Cr)-(Ni)-(Mn)-C steels in a semi-closed container in flowing nitrogen, Archives of Metallurgy and Materials, 2015.
40. Fiał C., Dudrová E., Kabátová M., Kupková M., Selecká M., Sułowski M., Ciaś A., The
effects of heat treatment on the microstructure and mechanical properties of sintered Fe-2Cu-1,5Mo-0,5C and Fe-0,2Mo-1,5Cr-1,5Ni-0,8Mn-0,4C steels, Powder Metallurgy
Progress, 2014.
41. Fiał C., „Wpływ parametrów procesu wytwarzania na strukturę i własności stali spiekanych poddanych przemianie bainitycznej w warunkach izotermicznych”, AGH, 2018.
42. Höganäs, Material and Powder Properties, Höganäs Handbook for Sintered Components, 2013.
43. Bridgwater J., Fundamental powder mixing mechanisms, Powder Technology, t. 15, nr 2, s. 215–236, 1976.
44. Ciszewski B., Stan i perspektywy rozwoju metalurgii proszków, Electronic Materials, t. 70, nr 4, s. 7–21, 1990.
45. James W. B., O’Brien R. C., High performance ferrous P/M materials: The effect of alloying
161
46. Ńalak A., Sintered Manganese Steels, Part II: Manganese Evaporation During Sintering, Powder Metallurgy International1, t. 12, nr 2, s. 72–75, 1980.
47. Ńalak A., Selecká M., Bures R., Manganese in ferrous powder metallurgy, Powder Metallurgy Progress, t. 1, nr 1, s. 41–58, 2001.
48. Ńalak A., „Sintered Manganese Steels, Part I: Effect of structure of initial iron powders upon mechanical properties.”, [w:] Powder Metallurgy International, 1980, t. 12, nr 1, s. 28–31. 49. Hryha E., Dudrová E., The sintering behaviour of Fe-Mn-C powder system, correlation
between thermodynamics and sintering process, manganese distribution and microstructure composition, effect of alloying mode, Application of Thermodynamics to Biological and
Materials Science, s. 574–602, 2011.
50. Höganäs, Iron and Steel Powders for Sintered Components. 2017.
51. Howe I., Lean sinter materials point way towards greater profitability, Metal Powder Report, t. 63, nr 4, s. 32–34, 2008.
52. Sheikhi Moghaddam K., Ghambari M., Farhangi H., Solimanjad N., Bergmark A., Khorsand H., Microstructural aspects and wear behavior of sinter hardened Distaloy HP, Steel Research International, t. 82, nr 11, s. 1297–1303, 2011.
53. Whittaker D., PM structural parts move to higher density and performance, Powder Metallurgy, t. 50, nr 2, s. 99–105, 2007.
54. Paduch J., Kuziak R., Krztoń H., Pośpiech J., Otrzymywanie i właściwości nanomateriałów
na osnowie żelaza, Komisja budowy maszyn - oddział w Poznaniu, t. 27, nr 1, s. 143–152,
2007.
55. Liu T., Liu H. Y., Zhao Z. T., Ma R. Z., Hu T. D., Xie Y. N., Mechanical alloying of Fe-Mn
and Fe-Mn-Si, Materials Science and Engineering A, t. 271, nr 1–2, s. 8–13, 1999.
162
plastic deformation of a Cu-Fe composite, Acta Materialia, t. 53, nr 7, s. 2127–2135, 2005.
57. Pacyna J., Metaloznawstwo. Wybrane zagadnienia. Kraków, 2005.
58. Dobrzański L. A., Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo. 2002.
59. Lindsley B., Rutz H., „Effect of molybdenum content in PM steels”, [w:] Advances in Powder Metallurgy and Particulate Materials, 2008, s. 9.
60. Wong-Ángel W. D., Téllez-Jurado L., Chávez-Alcalá J. F., Chavira-Martínez E., Verduzco-Cedeño V. F., Effect of copper on the mechanical properties of alloys formed by powder
metallurgy, Materials and Design, t. 58, s. 12–18, 2014.
61. Narasimhan K. S., Sintering of powder mixtures and the growth of ferrous powder
metallurgy, Materials Chemistry and Physics, t. 67, nr 1–3, s. 56–65, 2001.
62. Malkiewicz T., Metaloznawstwo stopów żelaza. Warszawa: Panstwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
63. Guy A. G., Elements of Physical Metallurgy, wyd. drugie. Addison-Wesley Publishing Co. Inc., 1959.
64. Kieffer F., Hotop W., Sintered iron and sintered steel, Springer Verlag, 1948.
65. Benesovsky F., Kieffer R., Sintered manganese steels, Berg- und Hüttenmännische Monatshefte, t. 95, nr 8, s. 145, 1950.
66. Ciaś A., Sułowski M., Frydrych H., Frydrych J., „The effect of processing variables on the porosity of P/M Mn steels”, [w:] Advanced in Powder Metallurgy & Particulate Materials, 2005, s. 31.
67. Lichańska E., Sułowski M., Ciaś A., Mechanical properties and microstructure of PM
Mn-Cr-Mo steels with low carbon concentration, Archives of Metallurgy and Materials, t. 61, nr
1, s. 109–114, 2016.
163
microstructure , properties and fracture of Cr-Mn sintered steels”, [w:] Fraktografia - Fractography 2012 international conference, 2013, nr March, s. 47.
69. Sułowski M., Kábatová M., Dudrová E., Microstructure and properties of Cr-Mn alloyed
sintered steels, t. 12, nr 2, s. 71–83, 2012.
70. Campos M., Sicre-Artalejo J. A., Torralba J. M., Zbiral H., Danninger H., i Pena P.,
Degradation of alumina refractory bricks by sintering Mn low-alloy steels, Ceramics
International, t. 40, nr 2, s. 3063–3070, 2014.
71. Staub F., „Metaloznawstwo”. Śląskie Wydawnictwo Techniczne, 1994.
72. Dorzak M., „Zastosowanie programu ThermoCalc do projektowania spiekanych stali”, praca magisterska, AGH, 2015.
73. Ńalak A., Manganese sublimation and carbon ferromanganese liquid phase formation during
sintering of premixed manganese steels, The International Journal of Powder Metallurgy and
Powder Technology, t. 16, nr 4, s. 369–379, 1980.
74. Sarasola M., Sainz S., Castro F., „Liquid phase sintering of PM steels through boron - Containing master alloy additions”, [w:] Euro PM2005 PM Low alloy steeels IV, 2005, s. 349–355.
75. Perek-Nowak M., Karwan-Baczewska J., Elastic properties and structural observations of
Distaloy SA powder sintered with boron and carbon, Metallurgy and Foundry Engineering,
t. 43, nr 2, s. 107, 2017.
76. Karwan-Baczewska J., Własności nowych materiałów spiekanych z proszku distaloy SA
z dodatkiem węgla i boru, t. 57, nr 6, s. 404–409, 2012.
77. Klein A. N., Oberacker R., Thümmler F., Development of new high strength sintered steels
containing silicon and manganese, Metal Powder Report, s. 335–338, 1984.
164
Microstructure and Mechanical Properties, Powder Metallurgy International, t. 17, nr 2,
s. 13–16, 1985.
79. Klein A. N., Oberacker R., Thümmler F., High strength Si-Mn-alloyed sintered steels –
Sinterability and homogenization, Powder Metall Int., t. 17, nr 2, s. 71, 1985.
80. Sekuła M., Nykiel M., Kazior J., Właściwości mechaniczne spiekanej ferrytycznej stali
nierdzewnej AISI 434L modyfikowanej Mn, Ni i Si, Archiwum Odlewnictwa, t. 6, nr 21,
2006.
81. Zhang Z., Sandström R., Fe-Mn-Si master alloy steel by powder metallurgy processing, Journal of Alloys and Compounds, t. 363, nr 1–2, s. 194–202, 2004.
82. Ciaś A., Chemical reactions during sintering of Fe-Cr-Mn-Si-Ni-Mo-C steels with special
reference to processing in semi-closed containers, Science of Sintering, t. 47, nr 1, s. 61–69,
2015.
83. Ciaś A., Mechanical properties of hybrid Cr, Mn, and Si-containing PM steel when sintered
in a local micro-atmosphere, Metallic Materials, t. 54, nr 4, s. 269–278, 2016.
84. Baek W. H., German R. M., Processing of iron-titanium powder mixtures by transient liquid
phase sintering, The International Journal of Powder Metallurgy, t. 22, nr 4, s. 235–234,
1986.
85. Wang Y., Zhang X., Zeng G., Li F., Cast sinter technique for producing iron base surface
composites, Materials & Design, t. 21, nr 5, s. 447–452, 2000.
86. Wang Y., Zhang X., Zeng G., Li F., In situ production of Fe-VC and Fe-TiC surface
composites by cast-sintering, Composites Part A: Applied Science and Manufacturing, t. 32,
nr 2, s. 281–286, 2001.
87. Madaah Hosseini H. R., Kianvash A., Seyyed Reihani M., Yoozbashi Zadeh H., Production
165
technique, Journal of Alloys and Compounds, t. 298, nr 1–2, s. 319–323, 2000.
88. Tahir A. M., Amberg G., Hedström P., Bergman O., Chasoglou D., Frisk K., Behaviour of
master alloy during sintering of PM steels: redistribution and dimensional variations,
Powder Metallurgy, t. 58, nr 2, s. 133–141, 2015.
89. Schlieper G., Thümmler F., High strength heat-treatable sintered steels containing
manganese, chromium, vanadium and molybdenum, Powder Metallurgy International, t. 172,
s. 174–176, 1979.
90. Oro R., Campos M., Hryha E., Nyborg L., Torralba J. M., „Surface analysis at different sintering stages of steel compacts with Mn and Si”, [w:] European International Powder Metallurgy Congress and Exhibition, Euro PM 2011, 2011, t. 1, s. 113.
91. Bernardo E., Oro R., Gierl-Mayer C., Danninger H., Campos M., Torralba J. M., Master
alloys for liquid phase sintering: Some key points for the design, Metal Powder Report, t. 71,
nr 3, s. 184–192, 2016.
92. Oro R., Hryha E., Campos M., Effect of processing conditions on microstructural features in
Mn-Si sintered steels, Materials Characterization, t. 95, s. 105–117, 2014.
93. Oro R., Campos M., Gierl-Mayer C., Danninger H., Torralba J. M., New Alloying Systems for
Sintered Steels: Critical Aspects of Sintering Behavior, Metallurgical and Materials
Transactions A: Physical Metallurgy and Materials Science, t. 46, nr 3, s. 1349–1359, 2015. 94. Oro R., Gierl-Mayer C., Danninger H., Master alloys in powder metallurgy: the challenge of
exploring new alloying compositions, Powder Metallurgy, t. 60, nr 2, s. 86–96, 2017.
95. Sundaram M. V., Surreddi K. B., Hryha E., Veiga A., Berg S., Castro F., Nyborg L., „Full Densification in PM Steels Through Liquid Phase Sintering and HIP Approach”, [w:] Euro PM2018 - New Concepts in Hot Isostatic Pressing, 2018, s. 6.
powder-166
metallurgy steels during tensile and fatigue loading, Materials and Design, t. 61, 2014.
97. Lichańska E., Kulecki P., Pańcikiewicz K., The structure and mechanical properties of
Ni-Mo PM steels with addition of Mn and Cu, Powder Metallurgy Progress, t. 17, nr 1, s. 37–
46, 2017.
98. Lichańska E., Kulecki P., Tenerowicz M., Mo-Ni and Mo-Cu PM steels based on diffusion
powders, Naučni Izvestiâ na Naučno-tehničeskiâ S’ûz po Mańinostroene, t. 216, nr 1,
s. 184–187, 2017.
99. Bocchini G. F., Pinasco M. R., Ienco M. G., Pellati G., Pastore E., Bainite morphologies in
sintered steels: influence of materials and process conditions, Powder Metallurgy, t. 61, nr
5, s. 374–388, 2018.
100. Schade C., Murphy T., Lawley A., Doherty R., Microstructure and mechanical properties of
a bainitic PM Steel, 2015.
101. Zhang Z., Frisk K., Salwén A., Sandström R., Mechanical properties of Fe–Mo–Mn–Si–C
sintered steels, Powder Metallurgy, t. 47, nr 3, s. 239–246, 2004.
102. Krauss G., Steels: heat treatment and processing principles, ASM International, 1990, s. 497, 1990.
103. Dudrová E., Kabátová M., „Fractography of Sintered Steels”, [w:] Workshop - Fractography of Sintered Materials Principles and Application, 2015.
104. Ciaś A., Czarski A., The use of Weibull statistics to quantify property variability in
Fe-3Mn-0.8C sinter-hardened structurally inhomogeneous steels, Archives of Metallurgy and
Materials, t. 58, nr 4, s. 1045–1052, 2013.
105. Zanakis S. H., A simulation study of some simple estimators for the three-parameter Weibull
distribution, Journal of Statistical Computation and Simulation, t. 9, nr 2, s. 101–116,
167
106. Regad U., Rećko W. M., Analiza statystyczna wytrzymałości płytek ceramicznych – rozkład
Weibulla, Szkło i Ceramika, t. 59, s. 26–28, 2008.
107. Ciaś A., Mitchell S. C., Watts A., Wroński A. S., Microstructure and mechanical properties
of sintered (2-4) Mn –(0.6-0.8) C steels, Powder Metallurgy, t. 42, s. 227, 1999.
108. Faryj K., Ciaś A., Mechanical propertis of Fe-3Mn-0.8C sintered steels based on sponge
and atomised iron powders: Comparison and probalistic failure prediction, Archives of
Metallurgy and Materials, t. 53, nr 3, s. 817, 2008.
109. ISO 63336-3:2010, Calculation of load capacity od spur and helical gears – Part 3