Podstawowym źródłem informacji o wolnych miejscach pracy w Polsce są dane pochodzące z urzę-dów pracy. Jednakże jak już wcześniej wspomniano, nie są to dane kompletne, gdyż pracodawcy nie przekazują urzędom pracy informacji o wszystkich wolnych miejscach pracy w ich przedsiębiorstwach.
Informacje dostarczane urzędom pracy dotyczą w większości mniej atrakcyjnych i trudniejszych do obsadzenia miejsc pracy (por. Meller, Dolny, red., 1997). Ze względu na to, iż nie wiadomo, jaki odse-tek wszystkich wolnych miejsc pracy w gospodarce zgłaszany jest do urzędów pracy, badania popytu
0
bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo średnia w woj. małopolskim
bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki
przemysł i budownictwo średnia w woj. małopolskim
0 0,1 0,2 0,3
bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki
h d l j dó i d k
0 0,1
bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki
działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości średnia w woj. małopolskim
0
bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki
pozostałe usługi średnia w woj. małopolskim
handel; naprawa pojazdów; transport i gospodarka magazynowa;
zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja średnia w woj. małopolskim
na pracę na podstawie tych danych nie są w pełni wiarygodne. W celu poszerzenia zakresu informacji o wolnych miejscach pracy prowadzone są badania nie tylko przez Główny Urząd Statystyczny, ale także przez PARP we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim jako Bilans Kapitału Ludzkiego (BKL). Badanie to służy monitoringowi zapotrzebowania na kompetencje na rynku pracy. Pierwszy BKL realizowany był w latach 2009–2015, a w 2016 roku rozpoczęto kolejną edycję.
Udostępniona przez PARP baza danych z badania pracodawców w 2018 roku pozwala na monitoring bieżącej sytuacji na rynku pracy, w szczególności w zakresie zapotrzebowania na pracę.
Tabela 9 zawiera strukturę badanych przedsiębiorstw według branż działalności. Wśród 1035 przed-siębiorstw najwięcej reprezentowało branżę opieka zdrowotna i pomoc społeczna, a także edukacja.
Około 35% stanowili przedstawiciele przemysłu, budownictwa i transportu. Najmniej, po 14% każda, było reprezentantów branży handel, zakwaterowanie i gastronomia oraz usług specjalistycznych.
Tabela 9. Branże reprezentowane przez pracodawców biorących udział w badaniu BKL
Branża działalności Liczba fi rm Odsetek
Budownictwo i transport 172 16,62
Edukacja 194 18,74
Handel, zakwaterowanie, gastronomia 148 14,3
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 203 19,61
Przemysł i górnictwo 172 16,62
Usługi specjalistyczne 146 14,11
Źródło: opracowanie na podstawie danych z PARP.
Tabela 10. Lokalizacja przedsiębiorstw uczestniczących w badaniu pracodawców BKL
Województwo Liczba fi rm Procent
Dolnośląskie 84 8,33
Kujawsko-pomorskie 28 2,78
Lubelskie 40 3,97
Lubuskie 20 1,98
Łódzkie 64 6,35
Małopolskie 59 5,85
Mazowieckie 280 27,78
Opolskie 11 1,09
Podkarpackie 71 7,04
Podlaskie 27 2,68
Pomorskie 94 9,33
Śląskie 65 6,45
Świętokrzyskie 28 2,78
Warmińsko-mazurskie 30 2,98
Wielkopolskie 68 6,75
Zachodniopomorskie 39 3,87
Źródło: opracowanie na podstawie danych z PARP.
Rozkład badanych przedsiębiorstw według województw (por. Tabela 10) odzwierciedla dość dobrze strukturę pracujących według województw w Polsce, co wskazuje na reprezentatywność badania BKL w tym zakresie. Najwyższy udział, bo aż blisko 30%, stanowią przedsiębiorstwa województwa mazo-wieckiego. Niższy był udział fi rm z województw dolnośląskiego i pomorskiego i wynosił odpowied-nio 8 i 9%. Najmniej, bo tylko 11 przedsiębiorstw, było z województwa opolskiego, co stanowi 1,1%
badanej populacji. Województwo małopolskie w rankingu liczby badanych przedsiębiorstw plasuje się w połowie – 59 przedsiębiorstw było z małopolskiego, co stanowi niespełna 6% badanej populacji.
Jeśli chodzi o inne charakterystyki badanych pracodawców (por. Rysunek 68), to w tej grupie 72,56%
stanowiły podmioty zatrudniające od 50–249 pracowników, a pozostałe 27,44% to przedsiębiorstwa z co najmniej 250 pracownikami. Dodatkowo ponad połowa przedsiębiorstw wskazała, że osiągnęła zysk w badanym okresie, a osiągnięty zysk był nie mniejszy niż ten generowany w poprzednich la-tach. Te dane wskazują, że badana grupa przedsiębiorstw jest grupą o obiecujących perspektywach rozwojowych.
Z przewidywanym rozwojem związane są również dość dobre prognozy przedsiębiorstw w zakresie zatrudnienia oraz poszukiwania pracowników (por. Rysunek 69). W 2018 roku aż 37,4% przedsiębiorstw poszukiwało pracowników, a 3/4 przedsiębiorstw szacuje, że zatrudnienie w kolejnym okresie będzie nie niższe niż w 2018 roku. Biorąc pod uwagę naturalne zmiany zachodzące w przedsiębiorstwach związane z przechodzeniem do stanu bierności zawodowej w związku z wiekiem emerytalnym, należy przypuszczać, że liczba nowo zatrudnionych pracowników w przewyższającej liczbie przedsiębiorstw wrośnie. Zaledwie 9% prognozuje, że zatrudnienie zmniejszy się, a prawie 16% nie potrafi określić tego stanu.
Rysunek 68. Wybrane charakterystyki przedsiębiorstw biorących udział w badaniu pracodawców BKL Źródło: opracowanie na podstawie danych z PARP.
0
R ysunek 69. Stan i prognoza zatrudnienia w przedsiębiorstwach uczestniczących w badaniu pracodawców BKL Źródło: opracowanie na podstawie danych z PARP.
Wśród pracodawców poszukujących pracy najbardziej popularny sposób poszukiwania pracowników to skorzystanie z usług pośrednictwa pracy w urzędach pracy – taki wynik może być rezultatem bardzo dobrej sytuacji na rynku pracy w Polsce w 2018 roku z rekordowo niską stopą bezrobocia oraz rosnącą popularnością zatrudniania pracowników zza wschodniej granicy, głównie z Ukrainy. Pracodawcy chcący zatrudniać takich pracowników mogli skorzystać z uproszczonej procedury i zmian przepisów dotyczących zasad zamiesz-czania ogłoszeń przez pracodawców oraz obowiązku publikowania przez niektóre urzędy pracy ofert skie-rowanych do obcokrajowców zatrudnianych w ramach systemu oświadczeń (zob. Roszkowska et al., 2017).
Do dość powszechnie używanych metod poszukiwania pracowników (ponad 40% odpowiedzi) należą również zamieszczanie ogłoszeń na portalach rekrutacyjnych, korzystanie z oferty nadsyłanych bezpośrednio do fi rmy a także z polecenia pracowników zatrudnionych w danym przedsiębiorstwie.
Mniej popularne (ok. 30% wskazań) sposoby radzenia sobie z niedoborem pracowników to posiłkowa-nie się ogłoszeniami wewnątrz fi rmy oraz korzystaposiłkowa-nie z polecenia rodziny i znajomych. Zdecydowaposiłkowa-nie najrzadziej pracodawcy wykorzystują targi pracy, portale społecznościowe, ogłoszenie w szkołach i na uczelniach oraz prywatne biura pośrednictwa pracy, aby pozyskać nowych pracowników.
Badanie pracodawców w BKL w 2018 roku wskazało, że najbardziej poszukiwani pracownicy to specjaliści do spraw zdrowia. Dość dużo przedsiębiorców wskazało, że poszukuje kierowców i opera-torów pojazdów, robotników budowlanych, a także specjalistów nauczania i wychowania oraz specja-listów nauk fi zyczno-matematycznych.
Typowo w okresach dobrej koniunktury poszukiwani byli również pracownicy trudniący się pomocą domową i sprzątaniem oraz pracownicy usług prostych. Najrzadziej poszukiwani pracownicy, poza rolnikami produkcji towarowej, należeli do grupy przedstawicieli władz publicznych, kierowników w branży hotelarskiej, monterów i techników informatyków (por. Źródło: opracowanie własne na pod-stawie danych GUS. Tabela A15).
15,94
zmniejszy się zwiększy się tak nie
Prognoza zatrudnienia Czy szukają pracowników?