Wydział Farmaceutyczny z Odziałem Analityki Medycznej, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul. Borowska 211A, 50-556 Wrocław
Adres do korespondencji: Barbara Figura, e-mail: barbara.figuraa@gmail.com
współpracować z członkami zespołów terapeu-tycznych. Farmaceuta pracujący w szpitalu powi-nien informować pacjentów o działaniu leku, ob-serwować występowanie działań niepożądanych, przewidywać skutki interakcji pomiędzy stosowa-nymi lekami, lekami a żywnością, lekami a wyroba-mi medycznywyroba-mi służącywyroba-mi do podawania leku. Inna funkcja zawodowa farmaceuty w szpitalu związana jest z gwarantowaniem bezpieczeństwa obrotu le-kiem, zwłaszcza z pełnieniem nadzoru nad gospo-darką lekami na oddziale. Autorka dokonała także analizy prawnej obecności farmaceuty w szpitalu i zwróciła uwagę, że aktualnie polskie prawo nie za-wiera szczegółowych rozwiązań odnoszących się do pełnienia nowoczesnych ról zawodowych, tak waż-nych z punktu widzenia bezpieczeństwa pacjenta.
Sesja III Kongresu Farmacja 21 poświęcona była tematowi „Nowości w farmacji”. Szczególnie cie-kawy był wykład Grzegorza Grzeczkowicza na te-mat programów edukacyjnych „Akademia dobrego farmaceuty”. Autor wystąpienia pracuje jako mul-tichannel communication expert w firmie Pfizer Polska i specjalizuje się w innowacyjnych kanałach komunikacji i programach edukacyjnych dla farma-ceutów. „Akademia dobrego farmaceuty” zapewnia szkolenia dopasowane do indywidualnych oczeki-wań farmaceutów i umożliwia poszerzanie wiedzy i zbieranie punktów w ramach szkoleń organizowa-nych przez Akademię.
Ostatnia tego dnia sesja dotyczyła „Współpracy lekarz–farmaceuta”, a przewodniczyła jej prof. dr hab. n. med. Anna Wiela-Hojeńska – przewodni-cząca Towarzystwa Farmakologii Klinicznej i Tera-pii, kierownik Katedry i Zakładu Farmakologii Kli-nicznej UM we Wrocławiu.
Sesję rozpoczęło wystąpienie prof. dr hab. n.
farm. Edmunda Grześkowiaka – konsultanta kra-jowego w dziedzinie farmacji szpitalnej, prorektora Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkow-skiego w Poznaniu, kierownika Katedry i Zakładu Farmacji Klinicznej i Biofarmacji na temat: „Obsza-ry współpracy personelu medycznego (lekarz/pie-lęgniarka) z farmaceutą szpitalnym”.
„Powszechnie akceptowaną w krajach UE zasa-dą jest tworzenie interdyscyplinarnych zespołów terapeutycznych bazujących na eksperckiej, często innowacyjnej wiedzy lekarzy, farmaceutów, pielę-gniarek, ale także diagnostów laboratoryjnych, psy-chologów klinicznych, fizjoterapeutów, rehabili-tantów, czy też dietetyków” – stwierdził w swoim wystąpieniu prof. Grześkowiak. Celem współpracy jest wdrażanie kompatybilnych, uzupełniających się działań niosących poprawę dobrostanu pacjenta oraz wzrost jakości świadczonych usług zdrowot-nych. Opisywane w piśmiennictwie europejskie doświadczenia w konstruowaniu i funkcjonowaniu interdyscyplinarnych zespołów terapeutycznych
wskazują na konieczność zmiany podejścia do szko-lenia przeddyplomowego, aby umożliwić zintegro-wane kształcenie dla różnych kierunków studiów medycznych.
Współpraca między lekarzem a farmaceutą kli-nicznym w polskich szpitalach wciąż nie jest po-wszechna, a już na pewno mocno ograniczona. Na tym tle optymistycznym przykładem jest Oddział Onkologii Klinicznej/Chemioterapii w Dolnoślą-skim Centrum Onkologii. Kierownik tego Oddzia-łu – dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż – zapre-zentowała wykład na temat „Obszary współpracy farmaceuta kliniczny–lekarz specjalista, na przy-kładzie schorzeń onkologicznych”. W jej placów-ce jako wolontariuszka pracowała mgr farm. Kami-la Urbańczyk, która przekonywała lekarzy, że jako fachowiec od leków może być pomocna w podej-mowaniu decyzji terapeutycznych w zakresie oce-ny ryzyka działań niepożądaoce-nych, interakcji z in-nymi lekami, doboru leku uwzględniając aktualny stan zdrowia pacjenta i współistniejące schorze-nia. Dr Emilia Filipczyk-Cisarż omawiała w swo-im wystąpieniu poszczególne możliwości ingeren-cji farmaceuty w proces terapeutyczny pacjentów onkologicznych prezentując konkretne przykłady z praktyki klinicznej. Obecnie mgr Urbańczyk pra-cuje nad optymalizacją farmakoterapii pacjentów Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego z Ośrod-kiem Badawczo-Rozwojowym we Wrocławiu.
Drugi dzień kongresu zainaugurowała sesja pla-katowa „Farmacja – nowe wyzwania”. Studenci, doktoranci i naukowcy interesujący się naukami farmaceutycznymi, w formie plakatu i wystąpie-nia ustnego, zaprezentowali wyniki swoich badań i obserwacji. Jury sesji, w składzie: dr hab. n. farm.
Bożena Karolewicz (kierownik Katedry i Zakładu Technologii Postaci Leku UM we Wrocławiu) – prze-wodnicząca, prof. dr hab. n. med. Anna Jabłec-ka (Zakład Farmakologii Klinicznej, UM w Pozna-niu) i dr hab. Tomasz Pawiński (kierownik Zakładu
Goście i uczestnicy kongresu podczas obrad (fot. Anita Poryszewska)
Chemii Leków Warszawskiego Uniwersytetu Me-dycznego) za najbardziej interesujące uznało na-stępujące prace:
- I nagroda: „Kompatybilność linezolidu z miesza-ninami do żywienia pozajelitowego”; autorzy:
Szymon Tomczak, Daria Słomińska, Anna Jeliń-ska, Katarzyna Dettlaff (Katedra i Zakład Chemii Farmaceutycznej, UM w Poznaniu);
- II nagroda: „Oznaczanie mikrogramowych ilo-ści w doustnej postaci leku techniką elektrofo-rezy kapilarnej na przykładzie preparatu Eltroxin 100 μg”; autorzy: Piotr Kowalski, Ilona Olędzka,
Alina Plenis, Natalia Miękus, Tomasz Bączek (Ka-tedra i Zakład Chemii Farmaceutycznej, Gdański Uniwersytet Medyczny, Katedra Fizjologii Zwie-rząt i Człowieka, Uniwersytet Gdański);
- III nagroda: „Wykrywanie czynników ryzyka najczęstszych chorób cywilizacyjnych w aptece ogólnodostępnej”; autorzy: Magdalena Waszyk--Nowaczyk, Oliwier Skura, Michał Michalak, Anna Ratka (Pracownia Farmacji Praktycznej, Katedry i Zakładu Technologii Postaci Leku, UM w Poznaniu, Katedra i Zakład Informatyki i Sta-tystyki, UM w Poznaniu, Office of Pharmacy Academic Affairs, College of Pharmacy, Chica-go State University).
Jury przyznało także wyróżnienie za pracę „Syn-teza i badania krystalograficzne skondensowanych pochodnych imidazolu”, autorstwa Doroty Olen-der, Katarzyny Sowa-Kasprzak, Marcina Kowiela, Andrzeja Gzella i Lucjusza Zaprutko z UM w Pozna-niu oraz Leonida Schemchuka z Narodowego Uni-wersytetu Farmaceutycznego w Charkowie.
W południe drugiego dnia kongresu odbyła się wspólna sesja Polskiego Towarzystwa Farmaceu-tycznego i Polskiego Towarzystwa Dermatologicz-nego, a jej moderatorem była prof. dr hab. n. farm.
Małgorzata Sznitowska – kierownik Katedry i Za-kładu Farmacji Stosowanej Gdańskiego Uniwersy-tetu Medycznego. W trakcie pierwszego wykładu tej sesji dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Biru-la, z Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UM we Wrocławiu, omówił preparaty recepturowe do stosowania na skórę i błony śluzo-we, niezbędne jego zdaniem w codziennej praktyce dermatologicznej. Mimo ogromnej różnorodności preparatów stosowanych miejscowo oferowanych przez firmy farmaceutyczne, lek recepturowy ma szczególne znaczenie w leczeniu schorzeń skór-nych. Dermatologia to jedna z niewielu dziedzin medycyny, w której tak ważny jest indywidualny dobór leku zarówno pod względem stężenia sub-stancji leczniczej, jak również pod względem do-boru podłoża maściowego. Dr Rafał Białynicki-Bi-rula w swoim wystąpieniu zwrócił również uwagę na aspekt ekonomiczny stosowania leków derma-tologicznych. Lek recepturowy wykonany przez farmaceutę w aptece z surowców zdefiniowanych w rozporządzeniach ministra zdrowia kosztuje pa-cjenta 10 zł, podczas gdy lek gotowy wielokrot-nie więcej.
W ramach wspólnej sesji PTFarm i PTD prof.
Małgorzata Sznitowska zaprezentowała informacje na temat mającego się ukazać w grudniu 2017 su-plementu do Farmakopei Polskiej XI. W części na-rodowej będzie znajdowała się monografia pt.: „Leki sporządzane w aptece”. Jej celem jest dostarczenie wskazówek dotyczących stosowania dobrej prakty-ki przy sporządzaniu preparatów farmaceutycznych Sesja I: „Rola apteki w zmieniającym się systemie ochrony zdrowia”,
przy mównicy dr n. farm. Artur Owczarek – moderator sesji (fot. Anita Poryszewska)
Prof. Anna Wiela-Hojeńska i prof. Edmund Grześkowiak przed sesją IV:
„Współpraca lekarz-farmaceuta” (fot. Barbara Figura)
w aptekach ogólnodostępnych i szpitalnych. Zgod-nie z wymaganiami tej monografii w aptece powi-nien istnieć system zapewpowi-nienia jakości leku re-cepturowego, zarówno jałowego, jak i niejałowego.
W monografii podane są także wskazówki doty-czące m.in. dokumentacji – instrukcje, procedu-ry, raporty, certyfikaty analityczne surowców far-maceutycznych oraz wskazówki dotyczące sposobu ustalania terminów ważności i oznakowania. Prof.
Małgorzata Sznitowska po raz kolejny przypomnia-ła dlaczego w każdej aptece powinno znajdować się aktualne wydanie Farmakopei Polskiej – jest ona źródłem najnowszej wiedzy z dziedziny farmacji i nauk pokrewnych, które posługuje się ustalonym, jednolitym nazewnictwem specjalistycznym, a jed-nocześnie odzwierciedla tendencje w kontroli ja-kości produktów leczniczych i surowców farma-ceutycznych.
Ostatnia, IX sesja kongresu dotyczyła szkoleń podyplomowych farmaceutów, a przewodził jej prof. dr hab. Janusz Pluta. Uczestnicy debaty zgo-dzili się, że ukończenie studiów farmaceutycznych na dzień dzisiejszy nie przygotowuje wystarczająco do nowych wyzwań farmacji. Pojawiła się propozy-cja, aby większą część zajęć na uczelni poświęcić na część praktyczną, np. kontakt z pacjentem na od-dziale, zbieranie wywiadu, itp. Podniesiono rów-nież temat specjalizacji i konieczności ich finanso-wania przez państwo. Jak zawsze debata nad rolą apteki i farmaceuty w zmieniającym się systemie ochrony zdrowia oraz przyszłością szkolenia pody-plomowego farmaceutów wzbudziła wiele emocji wśród uczestników.
W kongresie udział wzięli farmaceuci pracują-cy w aptekach ogólnodostępnych, ośrodkach ba-dawczych, hurtowniach i przemyśle farmaceu-tycznym oraz studenci i doktoranci wydziałów
farmaceutycznych uniwersytetów medycznych z całego kraju, jak i również przedstawiciele Mini-sterstwa Zdrowia, MiniMini-sterstwa Nauki i Szkolnic-twa Wyższego, Głównego Inspektoratu Farmaceu-tycznego, Narodowego Funduszu Zdrowia, Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNet, samorządu aptekarskiego i lekarskiego.
Kongres „Farmacja 21. Nowe wyzwania” to naj-większe we Wrocławiu wydarzenie edukacyjne kie-rowane do farmaceutów w 2017 r. Spotkanie w tak szerokim gronie było niewątpliwie ważną okazją do dyskusji na temat możliwości oferowania usług re-alizowanych przez farmaceutów w aptekach, jak-że istotnych problemów jakości leków i receptu-ry aptecznej.
Otrzymano: 2017.10.20 · Zaakceptowano: 2017.11.13 Jury podczas sesji plakatowej. Od lewej: prof. Anna Jabłecka,
dr hab. Bożena Karolewicz, dr hab. Tomasz Pawiński (fot. Anita Poryszewska)
Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, a szcze-gólnie pani dr hab. Iwony Arabas doprowadziły do podjęcia decyzji będącej wyrazem uznania dla pol-skiego środowiska historyków farmacji na arenie międzynarodowej.
43. Międzynarodowy Kongres Historii Farmacji odbył się w dniach 12–15 września 2017 r. w War-szawie. Oficjalne otwarcie kongresu miało miejsce 12 września w Starej Bibliotece Uniwersytetu War-szawskiego. W uroczystości wzięły udział władze Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, War-szawskiego Uniwersytetu Medycznego, Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Warszawy.
Gościem specjalnym była dr Suzanne Kitel, dyrek-tor Europejskiej Dyrekcji ds. Leków i Opieki Zdro-wotnej (European Directorate for the Quality of Me-dicines & HealthCare). Wykład inauguracyjny „The year of two important pharmaceutical anniversaries in Poland” wygłosiła prof. Iwona Arabas. Na zakoń-czenie części oficjalnej uczestnicy kongresu wysłu-chali koncertu chopinowskiego w wykonaniu prof.
dr hab. Jerzego Sterczyńskiego. Mieli również oka-zję do zapoznania się z wystawą planszową „Far-macja na Uniwersytecie” towarzyszącą kongresowi,