W nowojorskim metrze zanotowano przynajmniej 55 wypadków – licząc od 3 października 1918 roku, kiedy to pociąg podążający w kierunku nieistniejącej już dziś stacji South Ferry (zamknięta w 1950 roku) roztrzaskał się o dwa składy stojące w pobliżu stacji Jackson Avenue na Bronksie. Dwie osoby zginęły, a 28 zostało rannych12. Jednak do najtragiczniejszej katastrofy doszło niespełna miesiąc później, to jest 1 listopada 1918 roku, w pobliżu stacji Prospect Park na Brooklynie. Zdarzenie w podręcznikach historii odnotowano jako Malbone Street Wreck, od nazwy ulicy, pod którą doszło do wypadku. Straciły wów-czas życie przynajmniej 93 osoby, a 200 zostało ran-nych13. Ten ostatni przypadek pobudza wyobraźnię, jednak uwzględniwszy stopień natężenia ruchu, na-leży nowojorskie metro uznać za bardzo bezpiecz-ne. Liczba 55 oznacza mniej więcej jeden wypadek na dwa lata, a do najbardziej brzemiennych w skutki zdarzeń doszło u zarania całego systemu.
Gdy chodzi o przestępczość, jej rozmiar fluktuował z biegiem czasu, aż do tendencji zniżkowej, która zaczęła się w latach dziewięćdziesiątych. Trend ten utrzymuje się do dzisiaj14. Najpewniej przyczyniły się do tego stanowcze działania władz transportowych wynikające z teorii rozbitej szyby (broken windows theory), kryminologicznej koncepcji zakładającej między innymi, że utrzymywanie otoczenia miejskie-go we właściwym porządku może zapobiec eskalacji przestępczości w sensie ilościowym i jakościowym.
W tym duchu władze transportu miejskiego zaini-cjowały w 1984 roku pięcioletni program usuwania graffiti z wagonów metra15. Jednak do największe-go przełomu doszło po objęciu władzy w mieście przez Rudy’ego Giulianiego w 1993 roku, który wraz z komisarzem policji Howardem Safirem wprowa-dził strategię „zera tolerancji” dla przestępczości16. Działania były kontynuowane przez następcę Giu-lianiego, Michaela Bloomberga, który w listopadzie 2004 roku podsumował: „Dzisiaj system metra jest bezpieczniejszy niż kiedykolwiek od czasu, kiedy przed czterdziestu laty zaczęliśmy zestawiać dane statystycz-ne odnoszące się do przestępczości w metrze”17. Pewna część wypadków śmiertelnych z metrem w tle dotyczy prób samobójczych polegających na rzuceniu się pod nadjeżdżający pociąg. Dokładna co w ogólnej liczbie 7394 zarejestrowanych w tym czasie aktów samobójczych w Nowym Jorku daje 4,6 procent samobójstw z metrem w tle18.
Wyzwania
Jakie wyzwania stoją przed nowojorskim metrem?
Przede wszystkim przeszło miliardowy deficyt bu-dżetowy, którego doświadczył transport publiczny w 2009 roku, a także – co się z tym wiąże – wzrost opłat za usługi transportowe, do którego dochodziło trzykrotnie w latach 2008-2010, oraz redukcja
ofe-p rezentacje
Pewna część wypadków śmiertelnych z metrem w tle dotyczy prób samobójczych polegających na rzuceniu się pod nadjeżdżający pociąg.
Dokładna liczba takich zdarzeń nie jest możliwa do ustalenia, ponieważ przyczynę śmierci określa się jako nieznaną w sytuacji, gdy nie sposób znaleźć żadnego świadka zdarzenia, a ofiara nie pozostawiła listu. szynowego w obu Amerykach, a czwar-tym w świecie, gdy uwzględnić roczne obciążenie – wyprze-dza je tylko metro tokijskie, moskiew-skie i seulmoskiew-skie Fot. P
iotr T. Nowakowski
61 rowanych usług, włączając w to eliminację dwóch
linii kolei podziemnej: V i W.
Inny problem to przeciążenie kursów. Jak wynika z danych udostępnionych przez Zarząd Transportu Miejskiego, parę podziemnych tras osiągnęło już swój górny pułap, jeśli chodzi o częstotliwość wy-konywanych połączeń i liczbę przewożonych pasa-żerów19. Pewnym odciążeniem będzie zbudowanie na Manhattanie kolejnej, dwutorowej trasy o na-zwie Second Avenue Subway. Choć planowana była już od wielu dekad (taki pomysł pojawił się po raz pierwszy w 1929 roku), pierwsze prace konstrukcyj-ne rozpoczęto dopiero w roku 2007. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to trasa zostanie odda-na do użytku w roku 2016. Choć lepiej „nie mó-wić hop, póki się nie przeskoczy”, bo lista falstartów i opóźnień związanych z tym projektem była tak dłu-ga, że trasa zyskała alternatywną nazwę: „Linia, o któ-rej Czas Zapomniał” (The Line That Time Forgot)20. Wyzwanie innej natury stanowią podtopienia wy-wołane wodą deszczową, która może zakłócić działanie sygnalizacji i wymaga odcięcia dopływu napięcia do tak zwanej trzeciej szyny, umieszczonej wzdłuż toru kolejowego. Od roku 1992 wydano w sumie prawie pół miliarda dolarów na
zmoderni-zowanie blisko trzystu stacji pomp21, jednak mimo tych wysiłków system podziemnej kolei miejskiej wciąż jest narażony na zalanie wodą.
Do głośnego zdarzenia doszło 8 sierpnia 2007 roku, kiedy to w Nowym Jorku i okolicach w ciągu 1-2 godzin spadło od 36 do 88 mm deszczu, co dopro-wadziło do zalania metra, a w następstwie zatrzy-mania całego porannego ruchu pociągów. Niestety, przepustowość pomp wraz z systemem kanalizacyj-nym to jedynie 44 mm na godzinę. Nie zadziałały też procedury ostrzegania przed sztormem22. Z tego incydentu wyciągnięto wnioski, sugerując między innymi rozwinięcie systemu wczesnego ostrzegania i zrewidowanie dotychczasowych procedur po-stępowania w podobnych przypadkach. Zapropo-nowano ponadto konkretne rozwiązania inżynie-ryjno-architektoniczne23. Jeszcze jedno wyzwanie natury hydraulicznej miało związek z nadchodzą-cym cyklonem Irene, zagrażająnadchodzą-cym wschodnim wybrzeżom Stanów Zjednoczonych. Z tej przyczyny władze transportu miejskiego 27 sierpnia 2011 roku wstrzymały ruch metra od godziny 12.00, spodzie-wając się w tunelach poważnych podtopień24. Tak oto doszło do pierwszego w historii zamknięcia nowojorskiego metra spowodowanego czynnikami atmosferycznymi. Ruch pociągów przywrócono po dwóch dniach25. Dodajmy, że w trakcie przechodze-nia przez miasto huragan złagodprzechodze-niał, uzyskując sta-tus burzy tropikalnej.
Odwiecznym problemem metra jest gromadzenie się śmieci. W latach siedemdziesiątych i osiemdzie-siątych kłopot stanowiły również brudne pociągi i perony oraz graffiti. Od tego momentu sytuacja wyraźnie się poprawiła, jednak w roku 2010 kryzys budżetowy stworzył zagrożenie ograniczenia możli-wości usuwania odpadów26. Z powyższym wiąże się plaga szczurów. Z badań przeprowadzonych w po-łowie 2010 roku przez biuro senatora Billa Perkinsa wynika, że 57,55 procent badanych pasażerów widzi szczury codziennie, 29,04 procent – raz w tygodniu, a 12,39 procent – raz w miesiącu27. Zadano także pytanie o to, gdzie spotykane są szczury. Aż 86 proc.
respondentów odpowiedziało, że na trasie pociągu
p rezentacje
Odwiecznym problemem metra jest gromadzenie się śmieci.W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych kłopot stanowiły również brudne pociągi i perony oraz graffiti. Od tego momentu sytuacja wyraźnie się poprawiła
Fot. Piotr T. Nowakowski
Fot. Piotr T. Nowakowski
62
Rok Średnia
w dzień roboczy Średnia
w sobotę Średnia
w niedzielę Średnia
w weekend Suma
w ciągu roku
2007 5 042 263 2 917 270 2 211 502 5 128 772 1 562 515 065
2008 5 225 675 2 979 391 2 310 944 5 290 334 1 623 881 369
2009 5 086 833 2 928 247 2 283 601 5 211 848 1 579 866 600
2010 5 156 913 3 031 289 2 335 077 5 366 366 1 604 198 017
Tabela 1. Obciążenie nowojorskiego metra (w liczbie pasażerów)
Źródło: Metropolitan Transportation Authority, Subway and Bus Ridership, http://mta.info/nyct/facts/ridership/index.htm (2 marca 2012 roku).
L.p. Miasto (kraj) W miliardach pasażerów Rok pochodzenia danych
1. Tokio (Japonia) 3,160 2009
2. Moskwa (Rosja) 2,392 2009
3. Seul (Korea Południowa) 2,048 2009
4. Nowy Jork (USA) 1,604 2010
5. Pekin (Chiny) 1,595 2010
6. Paryż (Francja) 1,479 2009
7. Meksyk (Meksyk) 1,414 2009
8
.
Hongkong (Chiny) 1,410 20109
.
Szanghaj (Chiny) 1,300 200910. Kanton (Chiny) 1,180 2010
Tabela 2. Dziesięć najbardziej obciążonych linii na świecie
Źródło: Metropolitan Transportation Authority, Subways, http://www.mta.info/nyct/facts/ffsubway.htm (2 marca 2012 roku).
LINIE NOWOJORSKIEGO METRA Seventh Avenue Line
alternatywna nazwa: Broadway – Seventh Av-enue Line
obsługiwane połączenia: 1 2 3
liczba stacji: 44
uruchamiana w latach: 1904-1919 charakter: podziemna i nadziemna ilość torów: 1-4
Lexington Avenue Line alternatywna nazwa: East Side Line obsługiwane połączenia: 4 5 6 liczba stacji: 27 (w użyciu 23)
uruchomiona: 27 października 1904 roku ilość torów: 2-4
Flushing Line
obsługiwane połączenie: 7 liczba stacji: 21
uruchamiana w latach: 1915-1928 charakter: podziemna i nadziemna ilość torów: 2-5
Eighth Avenue Line
oficjalna nazwa: Washington Heights, Eighth Avenue and Church Street Line
popularna nazwa: A-C-E
obsługiwane połączenia: A C E, dodatkowo w przypadku dziesięciu stacji: B, w przypadku dwóch stacji: D
liczba stacji: 30
uruchamiana w latach: 1932-1933 charakter: podziemna
ilość torów: 2-4 Sixth Avenue Line
obsługiwane połączenia: B D F M
liczba stacji: 14
uruchamiana w latach: 1936-1968 charakter: podziemna
ilość torów: 2-4 Crosstown Line
alternatywna nazwa: Brooklyn-Queens Crosstown Line
obsługiwane połączenie: G liczba stacji: 13
uruchamiana w latach: 1933-1937 charakter: podziemna
ilość torów: 2-4
Fot.pl.wikipedia.org
63 Nassau Street Line
obsługiwane połączenia: J Z, w przypadku jednej stacji również: M
liczba stacji: 6
uruchamiana w latach: 1908-1931 charakter: podziemna
ilość torów: 2-3 Canarsie Line
alternatywna nazwa: 14th Street–Canarsie Line obsługiwane połączenie: L
liczba stacji: 27
uruchamiana w latach: 1865-1931
charakter: podziemna, naziemna i nadziemna ilość torów: 2
Broadway Line
popularna nazwa: N and R obsługiwane połączenia: N Q R liczba stacji: 16
uruchomiona: 4 września 1917 roku charakter: podziemna
ilość torów: 2-4
Linie wahadłowe (shuttle lines) Franklin Avenue Shuttle oznaczenie połączenia: S liczba stacji: 4
uruchomiona: lata 60. ubiegłego wieku charakter: naziemna i nadziemna ilość torów: 1-3
42nd Street Shuttle
alternatywna nazwa: Grand Central / Times Square Shuttle
oznaczenie połączenia: S
liczba stacji: 2
uruchomiona: 27 października 1904 roku charakter: podziemna
ilość torów: 3
Rockaway Park Shuttle oznaczenie połączenia: S
liczba stacji: 5
uruchomiona: 28 czerwca 1956 roku charakter: naziemna i nadziemna ilość torów: 2
Nowojorskie metro jest odpowiedzialne za wysoki poziom hałasu, który może przekraczać dopuszczalne normy.
W roku 2006
naukowcy z miejscowego Uniwersytetu Columbia odkryli, że poziom ten wynosił średnio 95 decybeli wewnątrz wagonów i 94 decybele na peronach.
(51,37 procent) bądź na peronie (34,36 procent).
Niektórzy wspominali o ławkach (7,44 procent) i wagonach kolejowych (3,05 procent)28. Zdarzały się przypadki pogryzienia pasażerów przez gry-zonie29, istnieje poza tym dość powszechne prze-konanie, że szczury stanowią zagrożenie dla życia (rozprzestrzenianie chorób). Przez lata próbowano usunąć lub przynajmniej zmniejszyć populację tych szkodników, jednak bez rezultatu. W marcu 2009 roku władze transportu miejskiego ogłosiły zmia-nę strategii działań, zapowiadając włączenie nowej formuły trucizny oraz eksperymentalnych wzorów pułapek na gryzonie30; w październiku 2011 roku zaś wdrożono projekt oczyszczenia z plagi szczurów 25 stacji metra31 oraz zainicjowano – na razie na dwóch stacjach – pilotażowy program ograniczenia ilości (przyciągających szczury) odpadów w metrze poprzez usunięcie koszów na śmieci z peronów32. Nowojorskie metro jest ponadto odpowiedzialne za wysoki poziom hałasu, który może przekraczać do-puszczalne normy. W roku 2006 naukowcy z
miej-scowego Uniwersytetu Columbia odkryli, że poziom ten wynosił średnio 95 decybeli wewnątrz wagonów i 94 decybele na peronach. Codzienny kontakt z takim hałasem przez co najmniej 30 minut naraża człowieka na utratę słuchu. Na co dziesiątym peronie hałas prze-kraczał 100 decybeli, a w takich warunkach – wedle wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i federalnej Agencji Ochrony Środowiska (Environ-mental Protection Agency, w skrócie: EPA) – można bez uszczerbku dla zdrowia przebywać przez jedyne 1,5 minuty33. Kolejne badania realizowane przez naukowców z Uniwersytetu Columbia oraz Univer-sity of Washington wykazały, że przeciętny poziom hałasu w metrze (80,4 decybeli) jest wyższy niż w pociągach podmiejskich34.
Jak widać, nowojorskie metro to ogromy konglomerat sieci i połączeń, generujący równie ogromne proble-my natury organizacyjnej. Zdumiewa jednak spraw-ność rozwiązywania poszczególnych problemów, jak i elastyczność działania całego systemu, który mimo że wiekowy, wciąż na nowo ujawnia swą żywotność.
Fot. pl.wikipedia.org
64
p rezentacje
1 Zob. New York City,
http://www.urbanrail.net/am/nyrk/new-york.htm (2 marca 2012 roku).
2 Zob. New York City Subway Car Fleet June 2010 through January 2012, http://www.thejoekorner.com/cars/cars-current.htm (21 stycznia 2012 roku).
3 Zob. Metropolitan Transportation Authority, Subway and Bus Rider-ship, http://mta.info/nyct/facts/ridership/index.htm (2 marca 2012 roku).
4 Zob. Raport roczny 2010, PKP Polskie Linie Kolejowe SA, str. 36.
5 Zob. Transport i łączność, „Mały Rocznik Statystyczny Polski”
2011, r. 54, str. 373.
6 Zob. Metropolitan Transportation Authority, Subways, http://www.mta.info/nyct/facts/ffsubway.htm (2 marca 2012).
7 Metropolitan Transportation Authority, MTA New York City Subway with Bus and Railroad Connections (mapa), czerwiec 2010 roku.
8 Metropolitan Transportation Authority, Late Night Subway Ser-vice. Midnight to 6.00 am (mapa), styczeń 2012 roku.
9 D. Hogarty, Michael Hertz, Designer of the NYC Subway Map, http://gothamist.com/2007/08/03/michael_hertz_d.php (3 sierpnia 2007 roku).
10 Metropolitan Transportation Authority, „The Weekender”, http://www.mta.info/weekender.html (16 września 2011 roku).
11 Introducing „The Weekender”, http://mta.info/news/stories/?story=384 (16 września 2011 roku).
12 NYC Subway Accidents, http://www.nycsubway.org/faq/acci-dents.html (1 marca 2012 roku).
13 Tamże.
14 T. Redwine, Transit Police: Subway Crime More Likely During Daytime, Manhattan Has Most Incidents, http://www.ny1.com/
content/news_beats/transit/150780/transit-police--subway- crime-more-likely-during-daytime--manhattan-has-most-inci-dents (14 listopada 2011 roku).
15 Zob. National Crime Prevention Council, Positive Change through Policy, http://www.ncpc.org/topics/home-and-neighbor-hood-safety/positive-change-through-policy (2 marca 2012 roku).
16 Zob. C. Wolff, Subway Crime Declining, New Transit Figures Show, http://www.nytimes.com/1993/11/12/nyregion/subway-crime-declining-new-transit-figures-show.html (12 listopada 1993 roku).
17 Zob. Mayor Michael R. Bloomberg Testifies before the Metro-politan Transportation Authority Board, For Immediate Release, PR- 298-04 (9 listopada 2004 roku).
18 Zob. S. Galea, M. Tracy, T. Markham Piper, A. M. Bucciarelli, K. Tardiff, R. Gershon, D. Vlahov, Epidemiology of Suicide in the New York City Subway System, referat wygłoszony podczas konferencji The 134th Annual Meeting & Expositionof APHA, Boston, (4-8 listopada 2006 roku).
19 Zob. W. Neuman, Some Subways Found Packed Past Capac-ity, http://www.nytimes.com/2007/06/26/nyregion/26mta.html (26 czerwca 2007 roku).
20 Zob. G. Sargent, The Line That Time Forgot, http://nymag.com/
nymetro/news/features/n_10109 (29 marca 2004 roku).
21 Zob. P. Donohue, It’s Transit Hell from Heavens, http://www.
nydailynews.com/news/transit-hell-heavens-article-1.237884 (9 sierpnia 2007 roku).
22 Zob. E. G. Sander, August 8, 2007 Storm Report, Metropolitan
Transportation Authority, [New York], (20 września 2007 roku), str. 9-13.
23 Zob. tamże, s. 41-42 i 57.
24 Zob. Mayor Bloomberg Updates New Yorkers on Preparations for Hurricane Irene, For Immediate Release, PR- 308-11, (26 sierp-nia 2011 roku), str. [1].
25 Zob. tamże.
26 Zob. R. Spitz, MTA Staff Cuts May Boost Transit Trash, http://www.ny1.com/content/top_stories/118296/mta-staff-cuts-may-boost-transit-trash (7 maja 2010 roku).
27 Zob. B. Perkins, Report on Rats in the Subway, (3 listopada 2010 roku), str. 3.
28 Zob. tamże, str. 3-4.
29 Zob. tamże, str. 2; M. Beja, Rat Bites Woman in Subway Sta-tion as She Waits for Train, http://www.amny.com/urban- ite-1.812039/rat-bites-woman-in-subway-station-as-she-waits-for-train-1.3152338 (8 września 2011 roku).
30 Zob. T. Namako, You Dirty Rats! New Traps Target Subway Ver-min, http://www.nypost.com/p/news/regional/item_yK42FMO pIEOxeNtVSjUSmK;jsessionid=18E7648E5A29F7849164A3D9 61EEDDF8 (24 marca 2009 roku).
31 Zob. T. Redwine, MTA to Launch New Cleaning Initiative to Combat Rat Infestations, http://www.ny1.com/content/news_
beats/transit/148410/mta-to-launch-new-cleaning-initiative-to-combat-rat-infestations (5 października 2011 roku).
32 Zob. E. A. Epstein, MTA Removes Bins Hoping to Reduce Trash, http://www.metro.us/newyork/local/article/1005728--mta-removes-bins-hoping-to-reduce-trash (24 października 2011 roku).
33 Zob. R. R. M. Gershon, R. Neitzel, M. A. Barrera, M. Akram, Pilot Survey of Subway and Bus Stop Noise Levels, „Journal of Ur-ban Health” 2006, t. 83, nr 5, str. 802-812.
34 Zob. R. Neitzel, R. R. M. Gershon, M. Zeltser, A. Canton, M. Akram, Noise Levels Associated With New York City’s Mass Transit Systems, „American Journal of Public Health”, sierpień 2009 roku, t. 99, nr 8, str. 1395.
Fot.pl.wikipedia.org
65 W epoce wprowadzania nowych form
komuniko-wania się zdanie jednego człowieka zyskuje coraz większe znaczenie. Dotychczas pasażer, który chciał zwrócić uwagę na jakąś nieprawidłowość bądź po-dzielić się jakąś propozycją dotyczącą ulepszenia komunikacji miejskiej w aglomeracji śląskiej, był zdany jedynie na oficjalne pisma czy telefony. Au-tomatycznie zniechęcało to wielu mających ochotę brać udział w debacie o transporcie zbiorowym.
Brakowało miejsca, gdzie mogliby się swobodnie wypowiedzieć, poznać opinie innych oraz mieć pewność, że ich zdanie dotrze do odpowiednich pracowników KZK GOP. W 2008 roku powstała polska wersja językowa Facebooka, który stał się takim właśnie miejscem. KZK GOP podążył więc za takimi miastami jak Warszawa, Kraków czy Łódź i stworzył na portalu własny profil.