metaphori-schem Charakter. Zu ihnen sind nach Danuta Bieńkowska u.a. Nominalverbin-dungen (2.3.2.1.), VerbalverbinNominalverbin-dungen (2.3.2.2.) und tautologische Konstruktio-nen (2.3.2.3.) zu zählen.
2.3.2.1. Nominalverbindungen
Es geht hier vorwiegend um die Nominalverbindungen des Types: Nomen mit wortwörtlicher Bedeutung + Nomen mit übertragener Bedeutung, wie z. B.: die Konkreta: ‘Sohn’, ‘Kind’, ‘Mann’ in Verbindung mit den Abstrakta ‘Königreich’;
‘Friede’, ‘Licht’ etc.:
46 Obwohl dieser Ausdruck z. B. 23 mal in der Staatenbibel verwendet wurde. Allgemein verbreitet ist dagegen das Bibelphrasem de vogelen des velds [MOOI 376].
47 Nach der Auffassung von E. Siatkowska: “Trudno było tłumaczom Septuaginty oddać w języku greckim treści biblijne, a przecież musieli je, ze względu na sakralny charakter dzieła, ściśle odwzorowywać. Mechanicznie przejmowano więc różne idiomy semickie, które nie zgadzały się z systemem ówczesnej grecczyzny. Te właśnie idiomy stały się zaczątkiem cech stylu biblijnego”.
E. Siatkowska (1996), Z zagadnień kształtowania się górnołużyckiego stylu biblijnego, in: Z historii języków łużyckich. Seria: Język na pograniczach, Warszawa, s. 143. Vgl. D. Bieńkowska (2002), op. cit., S. 121.
Neerlandica-XIX.indb 111
Neerlandica-XIX.indb 111 2011-01-20 14:41:372011-01-20 14:41:37
Neerlandica Wratislaviensia 19, 2010
© for this edition by CNS
a) Dt.: Sohn des Königreiches / Kind des Reiches (1. Chron 28,5; Mt 8,12);
Nl.: zoon van het koningschap / kind van het Koninkrijk;
Pl.: syn królestwa,
d. h. ‘jemand, der für das Königreich bestimmt ist’, z. B.:
NBG51:5 Uit al mijn z o n e n — want de HERE heeft mij vele zonen gegeven — verkoos Hij mijn zoon Salomo om te zitten op de troon v a n h e t k o n i n g s c h a p des HEREN over Israël.
NBG51:12 maar de k i n d e r e n v a n h e t K o n i n k r i j k zullen uitgeworpen worden in de buitenste duisternis; daar zal het geween zijn en het tandengeknars.
5 BTYS: A spośród wszystkich s y n ó w moich — albowiem Pan dał mi wielu s y n ó w — wy-brał Salomona, s y n a mego, aby zasiadł na tronie k r ó l e s t w a Pańskiego — nad Izraelem.
12 BTYS: A s y n o w i e k r ó l e s t w a zostaną wyrzuceni na zewnątrz — w ciemność; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
b) Dt.: ein Mann der Ruhe / Friedefürst (1.Chron 22,9; Jes 9,5);
Nl.: een man van rust / Vredevorst;
Pl.: mąż pokoju, Książę Pokoju,
d. h. ‘jemand, der der Ruhe, des Friedens würdig ist’;
NBG51:9 Zie, u zal een zoon geboren worden; hij zal e e n m a n v a n r u s t zijn, Ik zal hem rust geven van al zijn vijanden rondom. Want hij zal Salomo heten, en Ik zal vrede en rust in Israël geven in zijn dagen.
NBG51:5 Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op zijn schouder en men noemt hem Wonderbare Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vr e d e v o r s t .
9 BTYS: Oto urodzi ci się s y n , będzie on m ę ż e m p o k o j u , bo udzielę mu p o k o j u ze ws-zystkimi wrogami jego wokoło; będzie miał bowiem na imię Salomon i za dni jego dam Iz-raelowi pokój i odpoczynek.
5 BTYS: Albowiem Dziecię nam się narodziło, S y n został nam dany, na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Oj-ciec, K s i ą ż ę P o k o j u .
c) Dt.: das Kind des Lichts, das Kind des Tages (Luk 16,8; 1. Thess 5,5);
Nl.: het kind des lichts, het kind des dags;
Pl.: syn światłości, syn dnia,
d. h. ‘jemand, der nach Gottes Geboten lebt’;
NBG51:8 En de heer prees de onrechtvaardige rentmeester, dat hij met overleg gehandeld had, want de kinderen dezer wereld gaan ten aanzien van hun geslacht met veel meer overleg te werk dan d e k i n d e r e n d e s l i c h t s .
NBG51:5 want gij zijt allen k i n d e r e n d e s l i c h t s e n k i n d e r e n d e s d a g s . Wij beho-ren niet aan nacht of duisternis toe.
8 BTYS: Pan pochwalił nieuczciwego rządcę, że roztropnie postąpił. Bo s y n o w i e tego świata roztropniejsi są w stosunkach z ludźmi podobnymi sobie niż s y n o w i e ś w i a -t ł o ś c i .
5 BTYS: Wszyscy wy bowiem jesteście s y n a m i ś w i a t ł o ś c i i s y n a m i d n i a . Nie jesteśmy s y n a m i nocy ani ciemności.
Neerlandica-XIX.indb 112
Neerlandica-XIX.indb 112 2011-01-20 14:41:372011-01-20 14:41:37
Neerlandica Wratislaviensia 19, 2010
© for this edition by CNS
Die Bibel ist eine reiche Quelle vieler anderer ähnlicher Konstruktionen. In der NGB51- und in der Millennium-Bibel sind u.a. folgende Nominalverbindun-gen belegt: de dag van benauwdheid / dzień utrapienia (2. Kön 19,3); de weg der rechtvaardigen / droga sprawiedliwych (Ps 1,6); de stem van de heerlijkheid / głos chwały (2. Petr 1,17); gedachten van het hart / myśli serca (Dan 2,30); zuur-deeg van slechtheid en boosheid…brood van reinheid en waarheid / kwas złości i przewrotności… chleb czystości i prawdy (1. Kor 5,8).
Dieses für das Hebräische typische phraseologische Muster fasste auch im außerbiblischen Kontext des Nl. und Pl. Fuß. Denn keine Bibelbelege haben bei-spielsweise folgende nl. Ausdrücke: het vluchthuis; de poort van de dood; boom der wijsheid; beker der bitterheid etc. oder ihre pl. Entsprechungen: dom ucieczki, brama śmierci, drzewo mądrości, kielich goryczy, etc. So ist — mit dem pl. For-scher der biblischen Phraseologie, Stanisław Bąba — anzunehmen, dass die oben erwähnten phraseologischen Konstruktionen, die aus dem Hebräischen in die eu-ropäischen Sprachen entlehnt wurden, zu einer der charakteristischen Eigenschaf-ten des biblischen Stils und des biblischen Stilwertes wurden.
48Es ist aber auch eine Tatsache, dass viele abstrakte Nomen im Genitiv in spä-teren nl. Bibelübersetzungen durch sinnverwandte Adjektive ersetzt wurden “in Fällen, wo das Niederländische die Umschreibung mittels eines Adjektivs bevor-zugt”
49, wie z. B.: het pad der oprechtheid → het rechte pad / de weg der duister-nis → de duistere weg (Spr 2,13):
SV SV77 NBG51 WV95 NBV04
48 “W języku polskim wyrażenia typu: konkret + abstrakt od dawna stały się wyznacznikami poetyzowania lirycznych tekstów religijnych i patriotycznych, tak że dziś wiele z tych połączeń wyrazowych możemy zaliczyć do trwałej frazeologii poetyckiej np.: ogień miłości, płomień gniewu, drzewo boleści…”. S. Bąba (1971), Frazeologia biblijna i modlitewna w tytułach utworów literackich, in: “Język Polski” LI, S. 362.
Die Konstruktion des Typs: Konkretum + Abstraktum sind auch in der nl. Lyrik anzutreffen.
Die Verbindungen, die zu der festen poetischen Phraseologie zählen können, sind z. B.: het vuur van de liefde; de vlam van de woede; de lijdensboom, etc. in der Dichtung von G. Achterberg oder H. Oosterhuis sichtbar.
49 N. van der Sijs, op. cit., S. 51: “in situaties waar het Nederlands de voorkeur geeft aan een omschrijving met behulp van een bijvoeglijk naamwoord.”
Neerlandica-XIX.indb 113
Neerlandica-XIX.indb 113 2011-01-20 14:41:372011-01-20 14:41:37
Neerlandica Wratislaviensia 19, 2010
© for this edition by CNS