Blog uczniowski jest wypowiedzią wolną od cenzury osób do‑
rosłych. Dla wielu nastolatków kryterium szczerości jest istotną przesłanką wypowiedzi dziennikowej w infosferze. Oznacza to, że autorzy/autorki uczniowskich blogów odzwierciedlają w zapiskach internetowych to, co myślą, czują i jak postępują w rzeczywistym świecie. Nastoletni blogerzy często podkreślają, że w prywatnych wpisach starają się unikać kłamstwa i dwulicowości: to świat doro‑
słych jest pełen hipokryzji i fałszu. Dojrzali użytkownicy sieci mają rzadko wpływ na e ‑zapiski nastolatków. Blog jest przestrzenią, do której dorośli: rodzice, nauczyciele, inni opiekunowie, nie mają naj‑
częściej dostępu, a zatem młodzi ludzie mogą sobie pozwolić na zdecydowanie większą emanację własnej osobowości. Szczerość, autentyczność wyznania i spontaniczne wyrażanie opinii – to ce‑
chy deklarowane przez młodych autorów. Zdarza się, że blog sta‑
nowi instrument autokreacji nastolatka: wtedy zostaje zakwestio‑
nowana prawdomówność autora. Zwrot ku świadomej autokreacji wynika w dużym stopniu z chęci pozycjonowania się w sieciowej grupie rówieśniczej i pragnienia bycia osobą lubianą. Wówczas dla młodych blogerów niezwykle ważny staje się like – popularny w portalach społecznościowych sposób wyrażenia sympatii, a na‑
wet uznania.
Młodzi blogerzy najczęściej piszą dailyblogi. Tematem zapisków stają się: dom, relacje z dorosłymi, rówieśnikami i rodzeństwem, szkoła, ukochane zwierzęta, osoby, które wyraziście zaznaczają
swą obecność w życiu prywatnym nastolatków. Młodzież zazwy‑
czaj koncentruje swoją uwagę na problemach znaczących dla okresu dojrzewania, opisując szczegółowo sytuacje kryzysowe w relacjach interpersonalnych i analizując konflikty, które ją niepokoją, drażnią czy irytują.
Ogromnym obszarem eksploracji e ‑zapisków nastolatków jest szkoła. Z reguły uczniowie relacjonują czas spędzony w szkole, dla‑
tego sporą część prywatnej zawartości blogów stanowią opisy dnia w klasie, na poszczególnych lekcjach, pokazanego przez pryzmat re‑
lacji z rówieśnikami i nauczycielami. Nastolatki i starsze dzieci sku‑
piają uwagę na szkole, ponieważ jest ona jednym z podstawowych wymiarów ich egzystencji. Zdaniem uczniów szkoła jako instytucja
„zagospodarowuje” sporą część ich życiowej aktywności, dlatego uznają ją za „wielkiego pożeracza czasu” (określenie zaczerpnięte z bloga). Obserwowaną od niedawna tendencją jest obecność w za‑
piskach nastolatków treści o charakterze designerskim. Młodzież, naśladując blogi modowe dla dorosłych, coraz więcej uwagi poświę‑
ca problematyce zakupów związanych z funkcjonowaniem w rze‑
czywistości szkolnej, publikując wpisy o modnej odzieży, topowych akcesoriach, przyborach szkolnych i gadżetach, którymi można po‑
chwalić się innym uczniom.
Analiza osobistych blogów nastolatków pozwala zestawić pozo‑
stałe typowe cechy tych wypowiedzi online. Są to:
• krótki czas istnienia w sieci – większość młodych ludzi publikuje krótkoterminowo: poważny procent blogów zostanie dezaktywo‑
wany lub zawieszony przed upływem trzech miesięcy od doko‑
nania pierwszego wpisu;
• unikanie kontaktu z rzeczywistością dorosłych – dorośli stanowią istotny punkt odniesienia w wypowiedziach uczniów, ale nie są adresatami zapisków dziennikowych młodzieży; docelową grupę czytelników e ‑zapisków stanowią rówieśnicy, z którymi bloger pozostaje w relacjach interpersonalnych;
• wielość poruszanych tematów – zapiski skupiają uwagę audyto‑
rium sieciowego na problemach i zagadnieniach w jakikolwiek sposób istotnych dla młodego człowieka, dlatego blogi cechuje kalejdoskopowa zmienność treści;
• kreatywność przedstawiania interesujących wątków; nieszablo‑
nowość, oryginalność, niechęć do powielania utartych schema‑
tów, rezygnacja ze sprawdzonych rozwiązań formalnych i ujęć tematu;
• prostota przekazu, ponieważ aktualny wpis ma być łatwy do od‑
tworzenia i przeczytania na przenośnym urządzeniu mobilnym.
Oprócz blogów typowo osobistych młodzież tworzy zapiski wy‑
soce stematyzowane. Wśród sprofilowanych tematycznie e ‑zapisków przeważają:
• blogi poświęcone zainteresowaniom, hobby, pasjom: nierzadko są to e ‑dzienniki specjalistyczne, dla pasjonatów jakiejś proble‑
matyki, najczęściej dotyczą preferowanych przez młodzież form spędzania wolnego czasu;
• blogi o ulubionych dziedzinach kultury popularnej: muzyce, fil‑
mie, serialach, animacjach (zwłaszcza anime), komiksach (manga), grach komputerowych i planszowych;
• blogi, których bohaterami są popularne postaci życia publicznego i show biznesu (blogi poświęcone idolom i celebrytom);
• blogi o sporcie (dotyczące określonej dyscyplinie sportowej, dru‑
żynie, której kibicuje autor/autorka, czasem sekcji – tu zazwyczaj dominują videoblogi);
• blogi motoryzacyjne (najczęściej prowadzone przez chłopców);
• blogi szafiarskie i modowe (naśladują blogi osób dorosłych, wzo‑
rowane są na popularnych e ‑zapiskach stylistek i trendsetterek, jednym z najczęstszych tematów są stylizacje do szkoły: ubiór, obuwie, akcesoria i topowe przybory szkolne);
• blogi będące relacjami z podróży, wyjazdów i pobytów poza do‑
mem;
• blogi kulinarne (zyskujące w ostatnich miesiącach na popularności z powodu uczestnictwa młodzieży w telewizyjnych programach o gotowaniu, np. MasterChef Junior, odwzorowanie formatów funkcjonujących z powodzeniem w blogosferze dorosłych, wzor‑
cem bloga kulinarnego prowadzonego przez nastolatka jest blog Leona Myszkowskiego, dziś celebryty w sieci);
• blogi adresowane do określonej grupy rówieśniczej lub wspólnoty typu fanklub, groupies zespołu muzycznego;
• blogi kontrkulturowe albo blogi dla członków subkultury (zazwy‑
czaj są to e ‑dzienniki dla wąskiej grupy odbiorczej, informacje o tym rodzaju blogów udostępnia się zaufanym nastolatkom).
Dziennik elektroniczny jest bardzo często uaktywniany przez na‑
stolatków podczas tworzenia fan fictions. Nazwą tą określa się nie‑
oficjalne i nieautoryzowane teksty literackie, najczęściej pisane prozą i publikowane głównie w sieci. Ich twórcy są amatorami – najczęś‑
ciej wywodzą się spośród fanów filmu, książki, serialu, gry kompu‑
terowej. Z tego powodu fan fictions (inaczej: fanfikcje, fikcje fanow‑
skie, fanfiki, fiki) nazywa się formami piśmiennictwa fanów. Fanfi‑
ki powstają w wyniku transferu postaci i świata przedstawionego z oryginalnego utworu w nową narrację. Fan fictions ukazują się naj‑
częściej w grupach tematycznych na forach literackich i fanowskich, a także na specjalnych portalach fanowskich (Czajka, 2011). Termin fan fictions przywołuje się też w szerszym znaczeniu, jako ‘określe‑
nie bardzo różnych form gatunkowych publikowanych w internecie, np. wierszy, opowiadań, piosenek, w których autorzy wykorzystują bohaterów, zdarzenia lub motywy znane z innych tekstów kultury, nadając im nową jakość’ (Chuchro, 2008).
Bardzo wiele fan fictions dotyczy cyklu powieściowego Joanne Rowling. W sieci funkcjonują strony, gdzie autorzy mogą zamiesz‑
czać fanfiki inspirowane przygodami Harry’ego Pottera. Są one często skategoryzowane (drabble, dramat, humor, kryminał, historie obyczajowe, poezja, opowieści przygodowe lub romans), aby ułatwić nowym czytelnikom zorientowanie się w ogromnej liczbie powsta‑
jących utworów. Wśród innych fan fictions stworzonych na kanwie utworu literackiego zwracają uwagę teksty, które intertekstualnie nawiązują do sagi Zmierzch Stephenie Meyer. Ponadto od lat bardzo dużą popularnością wśród nastolatków cieszą się historie na kanwie powieści Christophera Paoliniego o Eragonie, Johna Ronalda Reuela Tolkiena Władca Pierścieni czy serii filmów Gwiezdne wojny stworzo‑
nej przez George’a Lucasa (Jagodzińska, 2009: 189).
Młode pokolenie jest zafascynowane możliwościami kreacji arty‑
stycznej, jakie stwarzają fan fictions. W cyberprzestrzeni systematycz‑
nie uaktywniane są nowe opcje tych wypowiedzi wirtualnych. Na‑
leży podkreślić, że, podobnie jak w przypadku blogów osobistych,
ten typ spontanicznego pisania w sieci znamionuje duży stopień innowacyjności i nowatorstwa. Młodzież najczęściej odwołuje się do bestsellerów kultury popularnej, ale powstające „tekstowe światy”
charakteryzuje spora inwencja twórcza i indywidualizm artystycz‑
ny. Opierając się na tekstach istniejących w obiegu oficjalnym, na‑
stolatki bardzo intensywnie eksplorują wybrany zakres tematyczny.
Jako aktywni uczestnicy cyberprzestrzeni dążą przede wszystkim do stworzenia nowej jakości, której poświęcają wiele czasu i uwagi.
Wraz z postępem prac nad tworzoną wypowiedzią sieciową nastę‑
puje odsuwanie na plan dalszy pierwotnego tekstu kultury – pod‑
stawy relacji intertekstualnych i intersemiotycznych. W blogowych fanfikcjach elementy narracji, pozyskane z pierwowzoru literackiego (bohaterowie, elementy świata przedstawionego, wątki i motywy), współistnieją z fragmentami fikcjonalnymi wykreowanymi przez młodych autorów. Podlegają one często marginalizacji tudzież ich obecność zostaje wydatnie zwiększona (takie działanie dotyczy wąt‑
ków pobocznych, pozbawionych w tekście oryginalnym rozwinięcia narracyjnego). Fanfiki mają audytoria wiernych czytelników siecio‑
wych, a kolejne aktualizacje są zazwyczaj chętnie komentowane przez młodych internautów. W sferze szczególnego zainteresowania cyfrowych odbiorców znajdują się najczęściej nowatorskie i pomy‑
słowe rozwiązania fabularne, natomiast najwięcej uwag krytycznych dotyczy propozycji chybionych pod względem narracyjnym oraz problemów z językowym ukształtowaniem tekstu. Nastolatki nega‑
tywnie komentują usterki stylistyczne, odstępstwa od historycznego czy kulturowego wymiaru języka bohaterów fan fictions, a przede wszystkim błędy ortograficzne (zdecydowanie rzadziej piętnują ra‑
żące potknięcia w zakresie interpunkcyjnej poprawności tekstu).
Takie tekstotwórcze działania nastolatków w zakresie spontanicz‑
nego pisania w sieci powinny być wspierane przez nauczycieli, gdyż podstawa programowa jako najważniejszy dokument oświatowy sil‑
nie akcentuje znaczenie działań szkolnych polonistów w zakresie przetwarzania tekstów kultury i rozwijania sztuki tworzenia tek‑
stów własnych przez uczniów.