3. PROBLEMATYKA BADAWCZA ROZPRAWY
3.4. Cele i zakres rozprawy
Główny cel rozprawy
Głównym celem rozprawy jest przeprowadzenie procesów zarządzania ryzy-kiem zagrożeń generowanych w systemie użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego sił powietrznych.
Rozważania prowadzone są w oparciu o analizę sytuacji eksploatacyjnej sa-molotów w systemie lotnictwa taktycznego na przykładzie lotnictwa taktyczne-go Sił Powietrznych RP. Wskazany system użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego zostaje odwzorowany przy użyciu autorskiego modelu w formacie zagregowanej domeny analiz. Procesy zarządzania ryzykiem zagrożeń zostaną przeprowadzone według schematu przedstawionego na rysunku 3.9 i na przy-kładzie wybranej domeny analiz systemu użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego Su-22M4.
Cząstkowe cele rozprawy
Zamierzone efekty osiągnięcia głównego celu rozprawy pojawią się jako su-ma rezultatów zadań badawczych wynikających z następujących celów cząst-kowych:
1. Charakterystyka systemu użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego ze szczególnym uwzględnieniem innowacyjnego modelu systemu użyt-kowania samolotów lotnictwa taktycznego w postaci zagregowanej do-meny analiz, przygotowanym na przykładzie lotnictwa taktycznego Sił Powietrznych RP.
2. Identyfikacja i opracowanie modelu formalnego zapisu elementów syste-mu bezpieczeństwa funkcjonujących w wybranej domenie analiz systesyste-mu użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego na przykładzie systemu użytkowania samolotów Su-22M4.
3. Opracowanie i wykazanie przydatności nowego modelu metody identyfi-kacji zagrożeń w wybranej domenie analiz systemu użytkowania samolo-tów lotnictwa taktycznego Su-22M4.
4. Opracowanie i zastosowanie nowego modelu ryzyka uwzględniającego m.in. deficyt skuteczności oddziaływania elementów systemu
bezpieczeń-stwa jako jedno z kryteriów analizy ryzyka w wybranej domenie analiz systemu użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego Su-22M4.
5. Realizacja przykładowego procesu reagowania na ryzyko zagrożeń ziden-tyfikowanych w wybranej domenie analiz systemu użytkowania samolo-tów lotnictwa taktycznego Su-22M4.
Głównym założeniem opracowania nowego modelu metody identyfikacji za-grożeń, jest zapewnienie zwiększenia świadomości i skuteczności pilotów w trakcie realizacji procedur rozpoznawania i grupowania źródeł zagrożeń oraz formułowania zagrożeń w systemie użytkowania samolotów lotnictwa taktycz-nego.
Zakres rozprawy
Wstęp do niniejszej rozprawy stanowią rozważania obejmujące zagadnienia dotyczące aplikowania metodologii systemowej w coraz szerszej gamie dziedzin ludzkiej aktywności. Rozważania na temat metodologii systemowej stanowią wprowadzenie do podstawowych zagadnień dotyczących lotnictwa taktycznego, zarządzania ryzykiem zagrożeń w lotnictwie taktycznym, podstawowych pojęć oraz poruszanych problemów, które w niniejszej rozprawie będą rozpatrywane z punktu widzenia systemowego.
W rozdziale drugim zawarto charakterystykę systemu lotnictwa taktycznego opartą na przykładzie lotnictwa taktycznego Sił Powietrznych RP. Charaktery-styka systemu lotnictwa taktycznego zostaje przeprowadzona z wykorzystaniem metamodelu systemu lotnictwa taktycznego o pięciu poziomach dekompozycji.
W niniejszym rozdziale rozprawy przedstawiono genezę problematyki ba-dawczej oraz wyniki analizy stanu wiedzy w zakresie inżynierii bezpieczeństwa, systemów zarządzania bezpieczeństwem oraz zarządzania ryzykiem zagrożeń w lotnictwie. W efekcie wskazano lukę badawczą, sformułowano cel główny i cele cząstkowe rozprawy oraz wizje realizacji jej zasadniczej części. Wizja realizacji zasadniczej części rozprawy jest konsekwencją zadań badawczych, które wynikają ze sformułowanych celów cząstkowych. Sprawozdanie meryto-ryczne z realizacji tych zadań badawczych będą przedstawione w rozdziałach od 4 do 7, natomiast rozdział 8 będzie stanowić podsumowanie rozprawy.
Rozdział czwarty będzie obejmował charakterystykę systemu użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego. Punktem wyjścia do rozważań na temat sys-temu użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego będą ogólne zagadnienia dotyczące eksploatacji samolotów w lotnictwie taktycznym oraz cykli czynności lotniczych pilotów lotnictwa taktycznego. Ważnym elementem tego rozdziału rozprawy będzie wyjaśnienie i rozgraniczenie znaczeń takich pojęć jak misja lotnicza, lot i zadanie lotnicze. System użytkowania samolotów lotnictwa tak-tycznego zostanie zaprezentowany w formacie zagregowanej domeny analiz składającej się z siedmiu rozłącznych domen analiz.
W rozdziale piątym zostanie omówione szerokie zagadnienie dotyczące ele-mentów systemów bezpieczeństwa funkcjonujących w lotnictwie taktycznym.
Przedstawiona zostanie klasyfikacja elementów systemów bezpieczeństwa we-dług ośmiu kategorii tych elementów. Zostaną scharakteryzowane wybrane ele-menty systemu bezpieczeństwa samolotu Su-22M4, które są istotne z punktu widzenia między innymi realizacji zadań lotniczych. Na podstawie rozważań prowadzonych w ramach innych prac w zakresie elementów systemów bezpie-czeństwa jako środków redukcji ryzyka, zostanie zaproponowany model formal-nego zapisu elementów systemów bezpieczeństwa funkcjonujących w lotnictwie taktycznym.
Rozdział szósty poświęcony będzie rozważaniom dotyczącym identyfikacji zagrożeń w systemie użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego. Proces identyfikacji zagrożeń zostanie przeprowadzony wg koncepcji identyfikacji za-grożeń w przód z zastosowaniem arkuszy HIM (Hazard Identification Model).
W ramach procedury rozpoznawania źródeł zagrożeń zostanie zastosowana me-toda „6M”. W ramach tej metody szczególna uwaga zostanie skupiona na tych źródłach zagrożeń, które związane są z elementami systemów bezpieczeństwa.
Zastosowanie arkusza HIM wraz z metodą „6M” zostanie zaprezentowane na przykładzie identyfikacji zagrożeń generowanych w wybranej domenie analiz systemu użytkowania samolotu lotnictwa taktycznego Su-22M4. Końcowym produktem procesu identyfikacji zagrożeń będą karty charakterystyki zagrożeń stanowiące części składowe przyszłego rejestru zagrożeń przewidzianego do opracowania.
W rozdziale siódmym zostanie zaprezentowany model ryzyka przewidziany dla domen analiz systemu użytkowania samolotów lotnictwa taktycznego. Mo-del ten obejmie między innymi takie kryterium analizy ryzyka jak deficyt sku-teczności oddziaływania elementów systemu bezpieczeństwa na źródła zagro-żeń, co wpisuje się w ogólny trend tematyczny niniejszej rozprawy związany z elementami systemów bezpieczeństwa. Opracowany model ryzyka zostanie następnie zastosowany do oceny ryzyka zagrożeń zidentyfikowanych z wyko-rzystaniem arkusza HIM w wybranej domenie analiz. Po zakwalifikowaniu war-tości ryzyka poszczególnych zagrożeń do obszarów kategorii ryzyka, zostaną przeprowadzone przykładowe procedury reagowania na ryzyko zagrożeń.
Rozdział ósmy stanowić będzie podsumowanie rozważanych w rozprawie zagadnień. Zostaną przedstawione efekty realizacji zadań badawczych rozprawy.
Końcowymi elementami tego rozdziału będą zestawienia uwag i wniosków oraz propozycje obszarów dalszych badań.