Cele, przedmiot i metodyka badań

W toku prac poprzedzających badania określono ich dwa główne cele: prze-prowadzenie w wybranym przedsiębiorstwie z sektora MŚP oceny aktualnych i proponowanych działań w związku z implementacją idei CSR oraz wypraco-wanie i zredagowypraco-wanie optymalnej dla przedsiębiorstwa mapy drogowej (zarysu strategii) CSR.

7 A Road Map for CSR Governance, Strandberg Consulting, 2008, http://corostrandberg.com/ publications/corporate-social-responsibility/roadmap-for-csr-governance [25.04.2013].

108 Krzysztof Kołodziejczyk

Wybrane przedsiębiorstwo jest spółką zaliczaną do sektora MŚP, inwestującą w przedsięwzięcia w obszarze odnawialnych źródeł energii (OZE), w szczególno-ści w projekty mające na celu produkcję zielonej energii elektrycznej oraz ciepl-nej. Głównym czynnikiem umożliwiającym rozwój tych działań jest znajomość technologii wykorzystywanych w poszczególnych segmentach OZE. Wśród do-tychczas realizowanych projektów są m.in.: rozwinięcie technologii wykorzysta-nia biomasy drzewnej do produkcji energii oraz brykietu i węgla drzewnego w ra-mach jednej instalacji, rozwinięcie technologii pirolizy odpadów komunalnych umożliwiającej przetwarzanie na masową skalę odpadów komunalnych celem pozyskania z nich gazu, opracowanie własnej technologii pozyskiwania biogazu rolniczego.

Realizacja zdefiniowanych celów badawczych wymagała zastosowania odpo-wiednich metod badawczych. Zdecydowano się na wykorzystanie trzech narzędzi analitycznych: badania ankietowego, SWOT i mapy drogowej (roadmapping). Kwestionariusz ankiety, opracowany według zaleceń Unii Europejskiej i Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości8, miał przede wszystkim na celu określe-nie potencjału wybranego przedsiębiorstwa w zakresie społecznej odpowiedzial-ności. W kwestionariuszu zawarto ponad 30 pytań, zarówno zamkniętych, jak i otwartych, odnoszących się do pięciu obszarów CSR (tab. 1).

Zebrane odpowiedzi na temat aktualnych i planowanych działań społecznie odpowiedzialnych w przedsiębiorstwie posłużyły następnie do przeprowadze-nia analizy SWOT. Podstawową analizę tego typu można przedstawić graficznie w postaci prostej macierzy. Jednak w celu rzeczywistego wykorzystania wyni-ków tej metody, czyli określenia dalszych działań przedsiębiorstwa w analizowa-nym obszarze, konieczne jest rozszerzenie i uzupełnienie uproszczonej analizy. Rozszerzony SWOT uważa się za szczególnie wskazany w fazie definiowania i inicjowania zorganizowanych (sformalizowanych) działań społecznie odpowie-dzialnych lub opracowywania kompleksowej strategii CSR w wybranej organiza-cji. Taka analiza umożliwia przede wszystkim bezpośrednią ocenę pozytywnych i negatywnych aspektów bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa. Uzyskana w ten spo-sób podstawowa charakterystyka firmy zostaje następnie wzbogacona o projekcje przyszłych szans i zagrożeń.

W ramach poszerzania analizy podstawowej SWOT należy rozważyć nastę-pujące kombinacje i pytania:

– mocne strony – szanse (które spośród mocnych stron mogą być łączone z którymi szansami?);

8 Questionnaire to raise SME awareness of CSR, European Commission, Brussels 2005, http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sustainablebusiness/ [14.04.2014]; www.files/csr/campaign/ documentation/download/questionaire_en.pdf [14.04.2013]; Ocena stanu wdrażania standardów społecznej odpowiedzialności biznesu, PARP, Warszawa 2011, www.parp.gov.pl/files/74/75/77/13 079.pdf [14.04.2013].

Formalizacja praktyk społecznie odpowiedzialnych w sektorze MŚP... 109

– mocne strony – zagrożenia (które spośród mocnych stron mogą być użyte do neutralizacji zagrożeń?);

– słabe strony – możliwości (które spośród słabych stron mogą zostać prze-kute w możliwości?);

Tabela 1. Kwestionariusz ankiety określający potencjał przedsiębiorstwa w zakresie społecznej odpowiedzialności – wybrane pytania

Obszar praktyk Pytania

1. Praktyki dotyczące miejsc

pracy (workplace policies) ^{– Czy zachęcają Państwo pracowników do rozwijania umiejętno-}ści i planowania długoterminowych karier (np. poprzez proces oceny osiągnięć, plany szkoleniowe)?

– Czy Państwa firma oferuje pracownikom dodatkowe świadcze-nia w zakresie: zdrowia, emerytur, bezpieczeństwa, które mają zapewnić lepszą ochronę?

– Czy prowadzone są działania na rzecz zapewnienia pracow-nikom dobrej równowagi między pracą a życiem prywatnym (np. poprzez elastyczne godziny pracy lub umożliwienie pracy w domu)?

– Czy w perspektywie najbliższych 12 miesięcy planuje się zwięk-szenie zaangażowania w obszarze praktyk dotyczących miejsc pracy?

2. Praktyki dotyczące środowiska naturalnego (environmental policies)

– Czy w Państwa firmie podejmowano próby zmniejszenia nega-tywnego oddziaływania na środowisko naturalne poprzez ograni-czenie zużycia energii?

– Czy firma jest w stanie zmniejszyć wydatki dzięki ograniczeniu własnego oddziaływania na środowisko naturalne (np. dzięki re-cyklingowi, zmniejszeniu zużycia energii czy ograniczenia szko-dliwej emisji)?

3. Praktyki dotyczące

rynku (marketplace policies) ^{– Czy Państwa firma dostarcza klientom jasnej i właściwej infor-}macji dotyczącej produktów i usług? – Czy w Państwa firmie uruchomiono proces zapewniający sku-teczną informację zwrotną/opinie/dialog z: klientami, dostawca-mi i innydostawca-mi poddostawca-miotadostawca-mi, z którydostawca-mi prowadzone są interesy? – Czy Państwa firma rejestruje i rozpatruje skargi ze strony:

klien-tów, dostawców, partnerów biznesowych? 4. Praktyki dotyczące

społeczności lokalnej (local community policies)

– Czy firma stara się dokonywać zakupów lokalnie?

– Czy firma regularnie wspiera finansowo lokalne aktywności i pro- jekty (np. sponsoring, wsparcie organizacji charytatywnych)? 5. Wartości firmy

(company values) ^{– Czy wartości firmy i zasady postępowania są komunikowane:} klientom, partnerom biznesowym, dostawcom i pozostałym in-teresariuszom?

– Czy firma szkoli pracowników w zakresie znaczenia w przedsię-biorstwie wartości i zasad postępowania?

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Questionnaire to raise SME awareness of CSR, European Com- mission, Brussels 2005, http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sustainablebusiness/ [14.04.2014]; Ocena

sta-nu wdrażania standardów społecznej odpowiedzialności biznesu, PARP, Warszawa 2011,

110 Krzysztof Kołodziejczyk

– słabe strony – zagrożenia (jak uchronić przedsiębiorstwo przed porażką?). Rozszerzoną analizę SWOT wybranego przedsiębiorstwa przeprowadzono na podstawie informacji uzyskanych bezpośrednio w spółce. Dodatkowo wykorzy-stano informacje prasowe, materiały publikowane na stronie internetowej przed-siębiorstwa oraz inne publikacje poruszające tematykę społecznej odpowiedzial-ności. Efektem końcowym badań była wstępna wersja mapy drogowej CSR dla wybranego przedsiębiorstwa.