3.3 Analiza regionalnych planów działań na rzecz zatrudnienia i strategii regionalnych
Wprowadzenie
Celem niniejszego rozdziału jest prezentacja i ocena merytoryczna programów rynku pra-cy opracowanych na poziomie krajowym i regionalnym. Jako główny kierunek analiz przyjęto identyfikację podstawowych działań na rzecz wspierania szans na rynku pracy osób w wieku 50+/45+, zaprogramowanych w wytypowanych dokumentach rządowych i samorządowych.
Realizacja badań umożliwiła opracowanie szczegółowych zestawień wybranych29 działań zaprogramowanych w krajowych planach działań na rzecz zatrudnienia, wojewódzkich planach działań i programach rządowych. Niniejszy rozdział zawiera jedynie syntetyczne wnioski wy-nikające z przeprowadzonych analiz, szczegółowe wyniki badań zostały zaprezentowane w for-mie załączników (Załączniki nr 1, 2 i 3), dołączonych do publikacji w wersji elektronicznej
(płyta CD)30.
Analizie poddane zostały trzy kategorie dokumentów opracowanych przez rząd i samorząd na poziomie województwa. Podstawowym kryterium wyboru dokumentów był ich planistycz-ny (programowy) charakter — dokumenty przedstawiają programy reform, sektorowe progra-my działań w obszarze rynku pracy oraz kompleksowe prograprogra-my rozwoju województw. Analizie poddano programy i plany działań opracowane na poziomie kraju i wszystkich 16 województw Polski. W efekcie utworzony katalog dokumentów zawierał:
• krajowe programy reform,
• krajowe plany działań na rzecz zatrudnienia, • regionalne plany działań na rzecz zatrudnienia,
• regionalne strategie rozwoju, regionalne strategie zatrudnienia oraz regionalne strategie po-lityki i integracji społecznej,
• rządowe programy adresowane do osób w wieku 50+/45+.
Za kolejne kryterium podziału analizowanych dokumentów można uznać formalne przesłan-ki ich opracowania. Według tego kryterium należy wyróżnić dokumenty obligatoryjne: krajo-we programy reform, krajokrajo-we plany działań na rzecz zatrudnienia, regionalne plany działań na rzecz zatrudnienia, strategie rozwoju województw, sektorowe strategie polityki społecznej, i fa-kultatywne — programy rządowe oraz sektorowe strategie zatrudnienia.
3.1. Charakterystyka analizowanych dokumentów
Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia, zadania państwa w zakresie promocji zatrudnie-nia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej są realizowane na podstawie uchwalanego przez Radę Ministrów Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia, zawierają-cego zasady realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia, oraz w oparciu o inicjatywy samorzą-du gminy, powiatu, województwa i partnerów społecznych.
Krajowy Plan Działań na rzecz Zatrudnienia (KPDZ) stanowi istotny instrument realizacji Krajowego Programu Reform na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej. Również w nowej per-spektywie, wynikającej ze strategii Europa 2020, jego waga pozostaje istotna. Plan odzwier-ciedla zasady Europejskiej Strategii Zatrudnienia i stanowi podstawę realizacji zadań państwa w obszarze polityki zatrudnienia: promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Opracowanie Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia jest
wy-29 Mowa o działaniach na rzecz aktywizacji zawodowej osób w wieku 50+/45+.
30 Stanowiące uzupełnienie analiz wnioski dotyczące działań zaprogramowanych w regionalnych dokumentach strategicznych wynikają z badań przeprowadzonych w ramach innego komponentu badawczego projektu (raport wewnętrzny pt. Analiza stra‑
tegii krajowych i regionalnych z punktu widzenia aktywizacji zawodowej osób w wieku 50+/45+, opracowany przez autorki
64 | Część II
konaniem postanowień art. 3 ustawy o promocji zatrudnienia oraz zapisów art. 145 i art. 148 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. nr 90, poz. 864/2 ze zm.)31.
Projekt Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia przygotowuje minister właściwy do spraw pracy przy współudziale w szczególności: ministra właściwego do spraw gospodarki, mi-nistra właściwego do spraw oświaty i wychowania, mimi-nistra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, ministra właściwego do spraw rozwoju wsi oraz ministra właściwego do spraw roz-woju regionalnego. KPDZ określa:
• cele i kierunki działań zgodne z priorytetami polityki państwa w dziedzinie rynku pracy, • przewidywaną wysokość środków finansowych, w tym Funduszu Pracy oraz budżetu
pań-stwa, na dofinansowanie działań wynikających z Krajowego Planu Działań, • wskaźniki efektywności Krajowego Planu Działań.
Rada Ministrów w ramach Krajowego Planu Działań może przyjąć rządowe programy promo-cji zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, mające na celu aktywizację zawodową bezrobot-nych (art. 3 ust. 5 ustawy o promocji zatrudnienia).
W związku z realizacją zapisów Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia minister właściwy do spraw pracy jest zobowiązany do przygotowania sprawozdania rocznego z jego wy-konania, zgodnie z postanowieniami art. 4 ust. 1 pkt. 5 ustawy o promocji zatrudnienia.
Postanowienie art. 3 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia zobowiązuje samorządy woje-wództw do corocznego przygotowywania na podstawie Krajowego Planu Działań na rzecz Za-trudnienia (z uwzględnieniem strategii rozwoju województwa oraz strategii wojewódzkiej
w zakresie polityki społecznej32) Regionalnych Planów Działań na rzecz Zatrudnienia (RPDZ).
Samorządy województw — po zasięgnięciu opinii powiatowych jednostek samorządu teryto-rialnego oraz partnerów społecznych — przygotowują RPDZ określające preferowane progra-my regionalne, prograprogra-my lokalne, priorytetowe grupy bezrobotnych i innych osób wymagają-cych wsparcia.
Wśród programów rządowych wyróżnić należy pakiety działań zaproponowane przez rząd, a także rządowe programy rynku pracy finansowane z rezerwy Funduszu Pracy. Fundusz Pra-cy to państwowy fundusz celowy, którego głównymi przychodami są składki płacone przez pra-codawców, dotacje budżetu państwa oraz pochodzące z budżetu Unii Europejskiej środki na współfinansowanie projektów finansowanych z Funduszu Pracy. Minister właściwy ds. pracy decyduje o przeznaczeniu rezerwy środków Funduszu Pracy w wysokości 10% kwoty środków określonych w planie Funduszu Pracy na finansowanie zadań określonych w ustawie o promocji zatrudnienia, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2008 r. w sprawie algorytmu ustalania kwot środków Funduszu Pracy na finansowanie zadań w województwie (Dz.U. z 2008 r. nr 18, poz. 114 z późn. zm.)33. Minister właściwy do spraw pracy w ramach peł-nionej funkcji dysponenta środków pochodzących z rezerwy Funduszu Pracy realizuje wnioski samorządów powiatowych w zakresie zapotrzebowania na środki finansowe umożliwiające po-dejmowanie działań w ramach aktywnej polityki rynku pracy, skierowanej zwłaszcza do osób pozostających w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, z uwzględnieniem osób w wieku powyżej 50. roku życia. Ich realizacja odbywa się na poziomie samorządów terytorialnych po-przez projekty zgłaszane po-przez powiatowe urzędy pracy. Weryfikacji i oceny projektów dokonu-ją wojewódzkie urzędy pracy. W ten sposób WUP-y realizudokonu-ją zawarte w ustawie zadanie koordy-nowania na terenie województwa realizacji programów aktywizacji zawodowej, finansowanych z rezerwy Funduszu Pracy, pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy.
31 Należy przy tym dodać, że w ramach UE nie wymaga się obecnie opracowywania KPDZ, a jedynie Krajowego Planu Reform.
32 Z uwagi na charakter badania, własności tych strategii nie będą szczegółowo omawiane.
33 Obecnie kwestie te reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2009 r. w sprawie algorytmu ustalania kwot środ-ków Funduszu Pracy na finansowanie zadań w województwie, Dz.U. z 2009 r. nr 123, poz. 1019.
Rozdział 3 | 65