charakterystyka próby badawczej

Wywiady kwestionariuszowe przeprowadzone zostały wśród 150 przed-siębiorstw z sektora produkcji maszyn w Polsce, zarejestrowanych w dziale 28 Polskiej Klasyfikacji Działalności w działach: 28.1, 28.2, 28.3, 28.4 i 28.9 sekcji C – przetwórstwo przemysłowe. Najwięcej badanych przedsiębiorstw (35%) deklarowało działalność w ramach działu 28.9. Produkcja pozosta-łych maszyn specjalnego przeznaczenia. Przedsiębiorstwa zarejestrowane w dziale 28.2. Produkcja pozostałych maszyn ogólnego przeznaczenia stanowiły drugą pod względem liczności (25%) grupę w badanej próbie. Działalność za-klasyfikowaną w obszarze działu 28.1. Produkcja maszyn ogólnego przezna-czenia oraz 28.3. Produkcja maszyn dla rolnictwa i leśnictwa reprezentowało po 13% respondentów. Natomiast dział 28.4. Produkcja maszyn i narzędzi me-chanicznych reprezentowało 11% badanej próby. Pomimo przyjętych w bada-niach założeń dotyczących głównego obszaru działania przedsiębiorstw w ob-szarze pięciu wybranych działów, około 3% ankietowanych przedsiębiorstw wybrało odpowiedź „Inne”, deklarując przykładowo działalność z zakresu pro-dukcji maszyn energetycznych, czy też przeznaczonych do użytku w kopalniach (tabela 4.2).

tabela 4.2. struktura badanej próby pod względem PKd pkd obejmujący

główną działalność przedsiębiorstwa Liczba przebadanych

przedsiębiorstw udział w badanej próbie

28.1. Produkcja maszyn ogólnego przeznaczenia 20 13%

28.2. Produkcja pozostałych maszyn

ogólnego przeznaczenia 37 25%

28.3. Produkcja maszyn dla rolnictwa i leśnictwa 20 13%

28.4. Produkcja maszyn i narzędzi mechanicznych 16 11%

28.9. Produkcja pozostałych maszyn

specjalnego przeznaczenia 52 35%

inne (produkcja pomp i sprężarek, maszyny

dla kopalni, maszyny energetyczne, produkcja filtrów) 5 3%

razem 150 100%

Źródło: opracowanie własne.

Ankietowane przedsiębiorstwa zlokalizowane są na terenie całej Polski.

Strukturę próby pod względem województw przedstawiono na rysunku 4.2.

Na mapie ujęto procentowy udział liczby badanych przedsiębiorstw w całej próbie badawczej. Województwa na mapie zostały pokolorowane z uwzględ-nieniem struktury procentowej przedsiębiorstw, które wzięły udział w ankie-cie i zostały przyporządkowane do jednego z czterech przedziałów wskaza-nych w legendzie mapy. Trzy największe grupy reprezentowały producentów maszyn i urządzeń prowadzących działalność na terenie województwa mazo-wieckiego (13%), wielkopolskiego (12%) oraz kujawsko-pomorskiego (10%).

Najmniej zaś badanych przedsiębiorstw (2%) zlokalizowanych było w woje-wództwie warmińsko-mazurskim oraz w województwach: lubelskim, lubu-skim i zachodniopomorlubu-skim (3% badanych w każdym województwie). Każde z województw było reprezentowane w próbie badawczej przez co najmniej kil-ka przedsiębiorstw, a udział procentowy tej liczby w całkowitej liczbie ankie-towanych przedsiębiorstw dla większości województw odpowiadał udziałowi przedsiębiorstw zarejestrowanych według GUS w danym województwie w sto-sunku do całego kraju lub był bardzo zbliżony (tabela 4.3).

tabela 4.3. liczba przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w ramach działu 28 sekcji c z podziałem na województwa

województwo

polska (suma) 9595 100% 150 100%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Gus.

rysunek 4.2. udział procentowy badanych przedsiębiorstw w próbie według województw Źródło: opracowanie własne.

Wśród badanych producentów maszyn i urządzeń ponad połowę pod wzglę-dem wielkości, mierzonej liczbą zatrudnionych, stanowiły przedsiębiorstwa średnie (52%). Kolejną najliczniejszą grupą (27%) były przedsiębiorstwa małe, zatrudniające od 10 do 50 pracowników. Producenci zatrudniający ponad 250 pracowników stanowili 19% badanych, zaś kwalifikujący się jako mikroprzed-siębiorstwa, czyli zatrudniający poniżej 10 osób, to jedynie 2% badanej próby (rysunek 4.3).

rysunek 4.3. struktura procentowa próby badawczej pod względem wielkości przedsiębiorstw (w nawiasach podano liczbę przedsiębiorstw)

Źródło: opracowanie własne.

Badana próba była również zróżnicowana pod względem osiąganych przy-chodów (rysunek 4.4). Najmniej przedsiębiorstw uzyskuje przychody poniżej 1 miliona złotych (3%) oraz powyżej 100 milionów złotych (13%). Największą zaś grupę w badanej próbie stanowiły przedsiębiorstwa o przychodach między 1 a 10 milionów złotych (33%). Znaczna grupa respondentów (14%) odmówiła odpowiedzi na pytanie o zakres przychodów, tłumacząc to tajemnicą firmy.

rysunek 4.4. struktura badanych przedsiębiorstw pod względem osiąganych przychodów Źródło: opracowanie własne.

rysunek 4.5. struktura próby badawczej pod względem udziału kapitału zagranicznego Źródło: opracowanie własne.

Zdecydowana większość badanych przedsiębiorstw (nieco ponad 75%) to producenci z kapitałem wyłącznie polskim. Wśród pozostałych 25% naj-większą grupę (9%) stanowili respondenci, którzy nie potrafili określić udziału kapitału zagranicznego, natomiast kolejna pod względem liczności

grupa (7%) to przedsiębiorstwa z kapitałem wyłącznie zagranicznym (rysu-nek 4.5). Produkowane maszyny i urządzenia oraz usługi ponad 95% ankieto- wanych przedsiębiorstw sprzedaje na rynku B2B. Około 33% badanych ofertę kieruje również do klientów indywidualnych, natomiast 21% producentów wśród klientów wskazuje jednostki pożytku publicznego. Jednostki budżeto-we są klientami 19 spośród ankietowanych przedsiębiorców, co stanowi 13%

badanej próby (rysunek 4.6).

rysunek 4.6. Klienci badanych przedsiębiorstw Źródło: opracowanie własne.

Analiza próby badawczej pod względem zasięgu geograficznego działalno-ści gospodarczej wykazała, że dominującym rynkiem dla 86% badanych jest rynek krajowy. Jednocześnie ponad 50% przedsiębiorstw wykazuje się aktyw-nością na rynku europejskim, a jedynie 3% działa w zasięgu gminy lub miasta.

Szczegółowe dane przedstawiono w tabeli 4.4.

tabela 4.4. zasięg geograficzny działalności gospodarczej ankietowanych przedsiębiorstw

dominujący zasięg działalności gospodarczej

Liczba przedsiębiorstw działających

w obszarze danego rynku

procentowy udział liczby przedsiębiorstw

w stosunku do całej próby badawczej

Rynek lokalny (obszar miasta, gminy) 3 2%

Rynek regionalny (obszar województwa) 14 9%

Rynek krajowy 129 86%

Rynek zagraniczny – europa 76 51%

Rynek zagraniczny

– azja i/lub ameryka i/lub afryka 47 31%

Źródło: opracowanie własne.

Część badanych przedsiębiorstw funkcjonuje na rynku polskim od wielu lat, niektóre z nich nawet powyżej stu. Około 17% ankietowanych reprezentuje przedsiębiorstwa, które rozpoczęły działalność wytwórczą ponad 50 lat temu, jedna trzecia zaś (33%) ponad ćwierć wieku temu. Najliczniejszą grupę (36%) stanowią przedsiębiorstwa, które działają od mniej niż 25, lecz równocześnie więcej niż 10 lat (rysunek 4.7).

rysunek 4.7. struktura próby badawczej pod względem długości prowadzenia działalności go-spodarczej

Źródło: opracowanie własne.

Z uwagi na wielkość oraz sposób doboru badanej próby uzyskane rezultaty badawcze można uogólniać na całą branżę maszynową, z wyłączeniem produ-centów drobnego sprzętu i urządzeń. Można zatem stwierdzić, że w polskiej branży maszynowej dominują średniej wielkości przedsiębiorstwa z polskim kapitałem, kierujące swoje oferty do klientów biznesowych w Polsce i Europie oraz funkcjonujące na rynku przynajmniej od kilkunastu lat. Większość przed-siębiorstw zlokalizowana jest geograficznie w centralnej części Polski.