I. MADY PO CZĄ TKO W EGO STADIUM RO ZW OJOW EG O O NIEW YK SZTA ŁCO NY M PR O FIL U — UPRA W N E
(podlegające stale okresow ym zalewom d silnem u namulaniu)
A llu vial soils of the first stage of evolution w ith not formed profile. Sols alluviaux de stade initial d'évolution au profil non formé. A ueböden des anfängli
chen Entwicklungsstadium m it unausgebildetem Profil. Пойменно-луговые почвы
начальной стадии развития с необразовавшимся профильом (Мады).
Тур gleb о n iew yk ształco n y m p ro filu o bejm uje m ad y z n ajd u jące się w pierw otn y m , początkow ym okresie procesu glebotw órczego, w k tó ry m osady rzeczne są p rzeobrażone w glebę pod w pływ em osiedlających się organizm ów roślinnych.
Zaznaczanie się pew nego określonego k ie ru n k u procesu glebotw órcze go m oże nastąpić dopiero w tedy, kied y zm niejszy się n asilenie geologicz nego procesu a k u m u lacji m ate ria łó w rzecznych. Z jaw isko to zachodzi wów czas, gdy dana część ta ra s u rzecznego p rzestan ie podlegać sta ły m zalew om i silnem u n am u lan iu .
Z chw ilą k iedy pod w pływ em b io sfery zą^naczy się już pew ien w y ra ź n y k ie ru n e k procesu glebotw órczego — z n ajd u jący swój w yraz w w y k ształcen iu p rofilów glebow ych o określonej budow ie i w łaściw ościach — zalicza się poszczególne u tw o ry w spółczesnych tara só w rzecznych do
odpow iednich ty p ó w genetycznych.
P ro d u k cy jn o ść rolnicza m ad o n iew ykształconym p ro filu m oże być bardzo różna i zależy od jakości n am u łów oraz u k ład u poszczególnych w a rstw , stosunków w odnych i innych.
32 Charakterystyka rodzajów i gatunków gleb
IV. M ADY PR Ó CH N ICZE (CZARNE ZIEM IE) — UPRAW N E Hum us alluvial soils. Sols alluviaux humiques. Hum ose Aueböden. Перегнойные
пойменные луговые почвы (Мады).
M ady próchniczne są odpow iednikiem ty p u czarnych ziem. G leby te p o w stały z osadów rzecznych pod w pływ em roślinności łąkow ej, przy u d ziale p ły tk o zalegających w ód gleb o w o -gru nt owych. Często sp o tykan y p ro fil m ad y próchnicznej posiada:
A i — poziom próchniczny czarno zabarwiony o m iąższości przekraczającej
przew ażnie 30 cm. Poziom ten charakteryzuje się stosunkowo dużą zaw artością próchnicy,
A /C — poziom przejściow y szarobrunatny, zaw ierający często w ęglan wapnia,
CG — oglejona skała m acierzysta w zasięgu w ody glebow o-gruntow ej lub
DG — oglejone podłoże w zasięgu w ody glebow o-gruntow ej.
W zagospodarow anych rolniczo m ad ach próchnicznych działalność człow ieka zm ienia w y raźn ie c h a ra k te r procesu glebotw órczego, wobec czego gleby te zalicza się do m ad próchnicznych (czarnych ziem) u p ra w n y ch .
P ro d uk cyjn ość rolnicza m ad próchnicznych je s t n a ogół w ysoka. Z a leży ona p rze d e w szy stk im od c h a ra k te ru osadów rzecznych oraz sto su n k ó w w odnych.
V. M ADY BRUNATNE (GLEBY BRUNATNE) — UPRAW N E B row n alluvial soils. Sols allu viau x bruns, Braune Aueböden. Бурозёмные поймен ны е луговые почвы (Мады).
M ady b ru n a tn e po w stają z w arstw o w an y ch osadów rzecznych p rze w ażn ie pod w pływ em lasów liściastych. G leby te tw orzą się w m iejscach nieco wyżej położonych nie p od legających stały m zalew om . W sk u tek te go n a ich kształtow anie się n ie w y w iera już bezpośredniego w p ły w u
zw ierciadło w ody g ru n to w ej. D ynam icznie zrów now ażony biologiczny obieg su b stan cji odżyw czych w p ro filu m ad b ru n a tn y c h pow oduje w zględ nie trw ałe u trz y m y w a n ie się odczynu zbliżonego do obojętnego. W ta kich w a ru n k a ch n ie u leg ają przem ieszczaniu zw iązki żelaza oraz nie n a stę p u je zróżnicow anie p ro filu glebow ego na poziom y w ym y w ania i w m y - w ania.
W zagospodarow anych rolniczo m adach b ru n a tn y c h działalność czło w ieka zm ienia w y ra ź n ie c h a ra k te r procesu glebotw órczego, wobec czego 3 Brak w num eracji II (rędziny), III (czarnoziemy), ponieważ gleby te w m a dach nie w ystępują.
Mady próchniczne, brunatne, zbielicowane 33
gleby te zalicza się do ty p u m ad b ru n a tn y c h (gleb b ru n atn y ch ) u p ra w nych.
Często sp oty kany p ro fil m ad y b ru n a tn e j — u p raw n ej p rzed staw ia po niższy opis:
A t — poziom próchniczny o szarobrunatnym zabarwieniu i m iąższości docho
dzącej niejednokrotnie do 30 cm,
(B) — poziom brunatnienia o brunatnej barw ie pochodzącej od wytrąconych
zw iązków żelaza,
С — skała m acierzysta i niekiedy
D — podłoże.
P ro d u k cyjno ść rolnicza m ad b ru n a tn y c h — u p raw n y ch je st zazw y czaj dość w ysoka i zależy w dużym stop n iu od jakości osadów rzecznych.
VI. MADY ZBIELICOW AN E (GLEBY BIELICOW E) — UPRAW NE Podsolic allu vial soils. Sols alluviaux podzoliques. Podsolierte Aueböden. Под золистые пойменные луговые почвы (Мады).
M ady zibielicowarne p o w stają z w arstw o w an y ch osadów rzecznych pod w pły w em roślinności leśnej. Z akw aszenie m ad spow odow ane je st p rze m ieszczaniem zasad z górn ych poziom ów do niższych. W sk u tek rozłoże n ia pierw o tn y ch m in erałó w glebow ych i ługow ania p ro d u k tó w tego roz k ła d u w głąb pro filu , m ad y te u zy sk u ją c h a ra k te ry sty c z n e cechy m o rfo logiczne gleb bielicow ych.
W zagospodarow anych rolniczo m ad ach zbielićow anych działalność człow ieka zm ienia w y ra ź n ie c h a ra k te r n a tu ra ln e g o procesu glebotw ór czego, wobec czego gleby te zalicza się do ty p u m ad zbielicow anych (gleb
bielicow ych) — upraw n ych .
P ro fil m ad zbielicow anych p rzed staw ia poniższy opis:
A i — poziom próchniczny o m iąższości odpowiadającej głębokości orki, posia
dający zw ykle szare zabarwienie,
A2 — poziom w m yw ania (eluwialny) o jasnoszarej barwie,
В — poziom w m yw ania (iluwialny) o zabarw ieniu brunatnordzawym, często z konkrecjam i żelazistym i,
С — skała m acierzysta i niekiedy ,
D — podłoże.
W artość rolnicza m ad zbielicow anych u p raw n y ch je s t zbliżona do w arto ści gleb bielicow ych u p raw n y c h tere n ó w nizin ny ch i w y żynnych o zbliżonym składzie m echanicznym , stop n iu k u ltu ry itp.
R o z d z i a ł III