Katecheza, polegaj¹ca na systematycznym nauczaniu i wychowaniu w wierze dzieci, m³odzie¿y i doros³ych zmierza do przekazywania integralne-go orêdzia, w którym centralne miejsce zajmuje osoba Jezusa Chrystusa. Jedn¹ z jej fundamentalnych norm postêpowania dydaktyczno-wychowawczego, sprzyjaj¹c¹ realizacji za³o¿onych celów katechetycznych, jest zasada chrysto-centryzmu. Podstawowe za³o¿enia tej zasady s¹ wyprowadzane z celu kateche-zy definiowanego jako: doprowadzenie [katechizowanych] nie tylko do spo-tkania z Jezusem, ale do zjednoczenia, a nawet do g³êbokiej z Nim za¿y³oci3 oraz udzielanie konkretnej pomocy w ¿ywym, bezporednim i czynnym wy-znawaniu wiary4. W³anie chrystocentryczne okrelenie celu katechezy zak³a-da, ¿e wszystkie inicjatywy katechetyczne podejmowane w szkole i w parafii maj¹ d¹¿yæ do tego, by uczeñ pozna³ Chrystusa, nawi¹za³ z Nim osobow¹ relacjê i d¹¿y³ do g³êbokiej przyjani. W ten sposób uwydatniona zostaje cen-tralna rola zasady chrystocentryzmu, w myl której osoba Jezusa Chrystusa
1 Przemówienie Ojca wiêtego Benedykta XVI skierowane do m³odzie¿y podczas spotkania na B³oniach Krakowskich, 27 V 2006 r., w: Benedykt XVI, Trwajcie mocni w wierze. Pielgrzymka do Polski 2528 maja 2006, Warszawa 2006, s. 71.
2 Ibidem, s. 72.
3 CT 5; por. tak¿e DOK 80.
4 DOK 66.
Zasada chrystocentryzmu w katechezie w świetle książki Benedykta XVI... 139
Studia Warmińskie 48 (2011)
stanowi centrum dziejów stworzenia i zbawienia oraz przepowiadania kateche-tycznego5. Z misji i pos³annictwa Chrystusa wynika i do Niego prowadzi ca³a dydaktyczno-wychowawcza dzia³alnoæ Kocio³a6. Oznacza to, ¿e treci¹ kate-chezy jest osoba Jezusa Chrystusa7, którego uczniowie maj¹ poznawaæ, kochaæ i naladowaæ, aby ¿yæ z Nim ¿yciem trynitarnym i z Nim przemieniaæ histo-riê. Z tak merytorycznie ukierunkowanej katechezy wynika podstawowy cel katechezy: prowadzenie uczestników (dzieci, m³odzie¿y, doros³ych) do spotka-nia z Chrystusem i zjednoczespotka-nia z Nim, a nawet do g³êbokiej za¿y³oci i komunii z Jezusem Chrystusem8. W zwi¹zku z tym do zadañ katechety
nale-¿y ukazywanie Chrystusa historycznego, uwielbionego i aktualizuj¹cego Bo¿e Królestwo na ziemi, czyli przekazywanie ca³ej prawdy o cz³owieczeñstwie i bóstwie Chrystusa oraz o Jego zbawczych czynach i s³owach9. Nie wystarczy bowiem sama wiadomoæ ogólnego nastawienia chrystocentrycznego kateche-zy, lecz wa¿ny jest przekaz wiedzy o tajemnicy Chrystusa we wszystkich jej aspektach10. Z zasady chrystocentryzmu wynika tak¿e obowi¹zek g³oszenia orêdzia ewangelicznego, które przepowiada³ Jezus Chrystus11. Oznacza to, ¿e w katechezie nale¿y przepowiadaæ w sposób bardzo jasny radoæ i wymaga-nia drogi Chrystusa12, ukazuj¹c Go jako przynosz¹cego orêdzie prawdy i wolnoci. Równie¿ koncentrowanie tematów wokó³ Chrystusa i odnoszenie treci do Niego jako centrum historii zbawienia jest wyznacznikiem zasady chrystocentryzmu w katechezie. Wszystko to okrela tematykê chrystologicz-n¹, ukonkretnion¹ w procesie przekazywania wiedzy religijnej.
Pe³ne rozumienie zasady chrystocentryzmu w katechezie obejmuje tak¿e elementy wychowawcze i formacyjne. Wskazuje bowiem na potrzebê wzoro-wania siê na Chrystusie jako Pierwszym Katechecie. St¹d te¿ ka¿dy kto zosta³ powo³any do »nauczania Chrystusa«, powinien [...] staraæ siê przede wszyst-kim o tê »najwy¿sz¹ wartoæ poznania Chrystusa«13. Odkrywaj¹c osobê Jezusa Chrystusa i nawi¹zuj¹c z Nim g³êbok¹ przyjañ, katecheta odnajduje w sobie ¿arliwoæ apostolsk¹. W³anie z [ ] przenikniêtego mi³oci¹
pozna-5 P. Tomasik. Katecheza z Chrystusem. Wymóg chrystocentryzmu we wspó³czesnej katechezie, Roczniki Teologiczne Wydzia³u Papieskiego 3 (2003), s. 242.
6 DWCH 4. Zob. te¿ wiêcej o tym np. w: J. Bagrowicz, Chrystocentryzm eklezjalny w kateche-zie, w: S. Kulpaczyñski (red.), Jezus Chrystus centrum katechizacji, Lublin 2000, s. 38n; S. Dziekoñ-ski, Wychowanie w nauczaniu Kocio³a od XIX w. do Soboru Watykañskiego II, Warszawa 2000, s. 81n.
7 Por. DCG 39; CT 5-6; DOK 80, 98.
8 Por. CT 5.
9 CT 5-6, 9.
10 Ibidem, 5.
11 Ibidem, 6.
12 KKK, 1697.
13 Ibidem, 428.
140 Ks. Jerzy Kostorz
Teologia
nia Chrystusa rodzi siê pragnienie g³oszenia Go, »ewangelizowania« i prowa-dzenia innych do »tak« wiary w Jezusa Chrystusa14. Katecheta, dog³êbnie poznaj¹c osobê Zbawiciela i pog³êbiaj¹c z Nim osobist¹ wiê w sposób prze-konuj¹cy potrafi anga¿owaæ siê w formacjê katechizowanych. Znajduje to wy-raz w procesie ukazywania uczniom egzystencjalnego znaczenia wiary w obec-noæ i dzia³anie Chrystusa Porednika i Zbawiciela. Chodzi tu nie tylko o ukazywanie katechizowanym dzie³ zbawczych, ale równie¿ o ich wype³nia-nie siê w ¿yciu ka¿dego ucznia. Katecheta w swojej pracy wychowawczej ma za zadanie pomagaæ uczniom w rozpoznawaniu wezwania Chrystusa do osobi-stej odpowiedzi i kszta³towania w³asnej egzystencji w wietle Ewangelii15. Odkrywaj¹c osobê Jezusa Chrystusa, katechizowani mog¹ te¿ lepiej poznawaæ w³asn¹ to¿samoæ i powo³anie16. Tak wiêc zarówno wiernoæ orêdziu Chrystu-sa, jak te¿ ukazywanie Jego osoby, s³ów i czynów oraz doprowadzenie uczniów do spotkania i zjednoczenia z Nim wiadczy o chrystocentrycznym ukierunkowaniu katechezy. Du¿e znaczenie ma tu tak¿e wiara, ¿e Jezus Chry-stus jest obecny w S³owie, liturgii, sakramentach, we wspólnocie Kocio³a oraz przemawia i wzywa do pójcia za Nim poprzez ¿ycie zgodne z Jego nauk¹. Chrystocentrycznie ukierunkowana katecheza wype³nia wiêc nie tyl-ko zadania dydaktyczne, ale tak¿e wychowawcze i wtajemniczenia we wspólnotê Kocio³a. Ta ostatnia funkcja uwidacznia siê w sposób szczególny w omawianiu dzie³ Chrystusa w liturgii i w sakramentach oraz w kszta³towaniu postaw liturgicznych poprzez udzia³ w celebracjach liturgicznych i korzystaniu z sakramentów17.
Uogólniaj¹c, mo¿na stwierdziæ, ¿e zasada chrystocentryzmu wskazuje na osobê Jezusa Chrystusa jako cel i treæ katechezy. W istocie bowiem kate-cheza ma prowadziæ uczniów do poznania i umi³owania Chrystusa. Ca³e te¿
przepowiadanie katechetyczne, niezale¿nie od zastosowanych metod, powinno zmierzaæ do ukazywania z nowym dynamizmem osoby Jezusa Chrystusa jako cz³owieka, Syna Bo¿ego i Zbawiciela oraz pomagaæ katechizowanym w inter-pretacji osobistych dowiadczeñ w wietle orêdzia ewangelicznego. Aby by³o to mo¿liwe potrzebne s¹ odpowiednie opracowania teologiczne, które pomog¹ katechetom w interpretacji nauczania Kocio³a na temat cz³owieczeñstwa i bóstwa Jezusa Chrystusa oraz Jego cudów i dzie³ zbawczych.
14 Ibidem, 429.
15 PDK 31, 73.
16 Ibidem.
17 Zob. wiêcej o tym np. w: S. £abendowicz, Chrystocentryzm w katechezie, Zeszyty Formacji Katechetów 1 (2008), s. 1016; J. Szpet, Dydaktyka katechezy, Poznañ 1999, s. 3841.
Zasada chrystocentryzmu w katechezie w świetle książki Benedykta XVI... 141
Studia Warmińskie 48 (2011)
2. Podstawowe wątki chrystologiczne w książce