Częstotliwość lub Szybkość

Częstotliwość i Szybkość traktujemy jako jedną składową, chociaż katego-rie te odnoszą się do dwóch różnych zjawisk w czasie: zdarzeń i procesów.

Typy występowania zagrożeń, typowe źródła wiedzy na temat każdego z tych typów i koncepcję horyzontu czasowego omówiono już wyżej.

Napisanie pełnego scenariusza przed analizą składowych czy po niej?

Na kursach prowadzonych w latach 2005–2010 uczyliśmy, że pisanie scenariuszy powinno poprzedzać analizę trzech składowych ryzyka.

Jednakże w praktyce osoby od dawna prowadzące oceny ryzyka sta-rają się po sporządzeniu zdania zawiesta-rającego krótką charakterystykę zagrożenia przeanalizować każdą składową z  osobna, pisząc krótkie objaśnienia dla tej składowej w miarę gromadzenia informacji i w mia-rę pogłębiania zrozumienia. Na końcu tego procesu oceniający będzie jeszcze miał okazję, by połączyć powstałe w ten sposób trzy objaśnie-nia w jeden tekst, który utworzy scenariusz.

Dla potrzeb dydaktycznych nadal może przydać się opracowanie wstępnej wersji scenariusza przed sporządzeniem objaśnień dla trzech składowych. Zresztą nawet doświadczony użytkownik metody wykona notatki do całego scenariusza lub przygotuje diagram go ilustrujący, próbując zrozumieć każdą z trzech składowych i napisać do nich obja-śnienia.

Skale

Wprowadzenie

Na kolejnych trzech stronach przedstawiono skale ryzyka opierające się na „krokach połówkowych”. Ten fragment podręcznika będzie słu-żył Ci jako punkt odniesienia, jeśli podczas oceny używasz papiero-wych formularzy. Będzie również przypominał o znaczeniu skal, jeśli używasz bazy danych czy arkusza kalkulacyjnego. Możesz wyciąć frag-menty poniższych tabel i wkleić je do raportów. Gdy po raz pierwszy dotyczącą przyszłości, choć z  pewnością odnoszącą się do dowodów

z przeszłości i teraźniejszości. Zwykle taki scenariusz składa się z oko-ło stu do pięciuset słów, chociaż może być krótszy lub dłuższy, zależnie od zakresu oceny.

Czytelny i jednoznaczny

„Scenariusze przebiegu wydarzeń wywołanych przez ściśle określone zagrożenia muszą być czytelne i jednoznaczne. Tworzymy więc opis, w którym:

• wskazujemy zagrożenie,

• określamy uszkodzenia, które to zagrożenie może spowodo-wać,

• określamy w  przybliżeniu część zbiorów, która zostanie do-tknięta ryzykiem,

• określamy w przybliżeniu, jak szybko wystąpi dane zagrożenie lub jak często będzie się powtarzać, i

• szacujemy utratę wartości wynikającą z tego zagrożenia”.

Antomarchi et al 2005

Scenariusze dotyczą aktualnej sytuacji

Scenariusz nie jest historią o  tym, jak planujemy polepszać sytuację zasobu dziedzictwa będącego przedmiotem oceny. To należy do eta-pu Postępowania z ryzykiem. Scenariusz jest opowiadaniem o tym, co przydarzy się danemu zasobowi, jeśli w aktualnej sytuacji w ogóle nic się nie zmieni.

zapoznajesz się ze skalami, skoncentruj się na częściach tabeli zazna-czonych na szaro, tj. na ocenach punktowych będących liczbami całko-witymi od 1 do 5 i na ich podstawowym znaczeniu.

Skale rzędów wielkości

Skale ryzyka są „skalami rzędów wielkości”, zwanymi także skalami lo-garytmicznymi. Każda jednostka odpowiada czynnikowi 10. Tego typu skal używa się przy opisie wielu różnorodnych zjawisk, takich jak trzę-sienia ziemi (skala Richtera) czy natężenie dźwięku (skala decybeli).

Obliczanie oceny punktowej ryzyka przez dodawanie ocen skła-dowych

Ryzyko oblicza się przez mnożenie składowych. W tej metodzie doda-jemy oceny punktowe, ale w gruncie rzeczy jest to mnożenie, ponie-waż każda ocena występuje w skali logarytmicznej. Dla potrzeb oceny

ryzyka w  innych obszarach stworzono wiele uproszczonych schema-tów opierających się na dodawaniu ocen w określonej siatce. W takim wypadku mamy jednak prawie zawsze do czynienia ze skalami gradacji wybranych parametrów, nie zaś z  precyzyjnymi skalami opartymi na rzędach wielkości, które wykorzystuje się w prezentowanej tu metodzie.

Arytmetyka, na której opierają się oceny punktowe ABC

Sekcja znajdująca się na końcu rozdziału poświęconego etapowi Ana-lizy i nosząca tytuł Arytmetyka, na której opierają się oceny punktowe ABC może przydać się przy tworzeniu własnego arkusza kalkulacyj-nego czy własnej bazy danych, a także przy bardzo precyzyjnym wyli-czaniu ocen punktowych (z dokładnością do części dziesiętnych, bez zaokrąglenia do najbliższej połowy). Wreszcie będzie ona po prostu pomocna wszystkim bliżej zainteresowanym arytmetyką, na której opierają się skale.

Dla procesów kumulatywnych wybierz stopień uszkodzenia, który jest odpowiedni dla Twojego kontekstu, i oceń czas potrzebny do powstania takich uszkodzeń. Może to być maksymalne możliwe uszkodzenie wywołane przez konkretne ryzyko, ledwo zauważalne uszkodzenie lub jakiś stopień pośredni.

A. Częstotliwość lub Szybkość

Dla początkujących użytkowników: Zacznij od przyjrzenia się szarym obszarom. Najwyższa ocena punktowa na tej skali wynosi „5” dla zdarzeń

A

Dla procesów kumulatywnych: Jak szybko proces spowoduje określoną utratę wartości?

Ocena

punk-towa Średni czas pomiędzy zdarzeniami LUB Czas, w którym narasta niszczenie oceniane w B

Prawdopodobieństwo wystąpienia w pierwszym

roku

Prawdopodobieństwo wy-stąpienia w ciągu 100 lat

3½

�

�

1½

�

�

�

4½

�

2½

�

�

�

½

�

�

�

5 ^�

insty-tucji

Liczba zdarzeń w ciągu 10 lat na 10 000 lub instytucji

Liczba zdarzeń w ciągu 100 lat na 1000 lub instytucji

3 ^�

�

1 ^�

�

�

4 ^�

�

2 ^�

�

�

Uwagi do A

Zdarzenia, które pojawiają się częściej niż raz na rok, potraktuj jako proces kumula-tywny.

Zdarzenia, które pojawiają się często, ale mają niewielkie skutki, potraktuj jako proces kumulatywny.

lub uszkodzeń, które nastąpią za około jeden rok, zaś najniższa ocena wy-nosi „1” dla zdarzeń lub uszkodzeń, które nastąpią za około 10 000 lat.

ryzykiem, zaś najniższa ocena punktowa wynosi „1” i  oznacza „śla-dową” (0,01%) utratę wartości danego obiektu dotkniętego ryzykiem.

Ocena 1 oznacza także, że w danej instytucji wybrano by raczej 10 000 obiektów (lecz nie więcej) z takim śladowym uszkodzeniem niż jeden obiekt zupełnie zniszczony.

B. Utrata wartości każdego obiektu dotkniętego ryzykiem