5. OPERACJONALIZACJA METODYKI BUDOWY MODELU POMIARU
5.5. Czynniki różnicujące poziom zaufania do e-Deklaracji
Celem wskazania, które zmienne kontrolne powodują zróżnicowanie poziomu zaufania do e-Deklaracji, statystycznej ocenie poddano zależność zaufania do e-Deklaracji od niżej wymienionych zmiennych:
W nawiasach podano wartość średnią rang konstruktu (Mean Rank) Rysunek 5.19. Graficzna prezentacja wyników testu post-hoc Dunna
Źródło: opracowanie własne.
Możliwość interakcji (1,65)
Użyteczność (3,32) Poczucie
bezpieczeństwa (2,90)
Łatwość użycia (4,39) Warunki wsparcia
(2,74)
p < 0,001. p < 0,001.
p < 0,001.
p < 0,001. p < 0,001.
p < 0,001. p < 0,001.
p = 0,168.
• wiek respondentów,
• płeć,
• wykształcenie,
• doświadczenie w korzystaniu z Internetu i zaufanie do tej technologii,
• doświadczenie w korzystaniu z e-Deklaracji.
Na potrzeby statystycznej analizy wykorzystano nieparametryczne testy statystyczne Kruskala-Wallisa i U Manna-Whitneya. Wyniki testów oraz graficzną prezentację wyników przedstawiono w załączniku 2 do monografii.
W celu sprawdzenia różnic w poziomie zaufania dla respondentów różnych płci przeprowadzono analizę testem U Manna-Whitneya. Na podstawie wyników analizy stwierdzono, że były istotne różnice w poziomie zaufania do e-Deklaracji między respondentami różnych płci Z=–2,92; p<0,05. Wyższym poziomem zaufania do e-Deklaracji cechowały się kobiety niż mężczyźni.
W celu sprawdzenia różnic w poziomie zaufania dla respondentów zróżnicowanych pod względem wieku i wykształcenia przeprowadzono analizę testem nieparame-trycznym Kruskala-Wallisa. Wyniki testu potwierdziły, że istnieją istotne statystycz-nie różnice w poziomie zaufania do e-Deklaracji w obrębie grup respondentów z róż-nym poziomem wykształcenia. Test Kruskala-Wallisa nie pozwala jednak na jednoznaczne stwierdzenie, którą grupę pod względem poziomu wykształcenia cechuje relatywnie najwyższy i najniższy poziom zaufania. W tym celu niezbędne jest przeprowadzenie testu porównującego parami – testu U Manna-Whitneya. Biorąc pod uwagę liczebność respondentów w obrębie 4 grup zróżnicowanych pod wzglę-dem poziomu wykształcenia (wykształcenie wyższe – 847 osób, średnie – 196 osób, zawodowe – 10 osób, podstawowe – 1 osoba), zdecydowano się na zastosowanie testu w obrębie dwóch grup wykształcenia: osób z wykształceniem wyższym i średnim.
Wyniki testu U Manna-Whitneya potwierdziły statystycznie istotne różnice w pozio-mie zaufania do e-Deklaracji w obrębie dwóch grup respondentów zróżnicowanych ze względu na wykształcenie. Osoby z wykształceniem średnim charakteryzuje wyższy poziom zaufania niż osoby z wykształceniem wyższym.
Dość zaskakujące wyniki uzyskano, analizując zależność poziomu zaufania do e-Deklaracji od wieku respondentów. Ogólnie osoby starsze charakteryzuje wyż-szy poziom zaufania do analizowanego rozwiązania niż osoby młodsze. Różnice w poziomie zaufania w obrębie poszczególnych grup wiekowych zbadano z wykorzy-staniem testu post-hoc Dunna. Uzyskane wyniki porównań parami (pomiędzy grupami wiekowymi) nie potwierdziły statystycznie istotnych różnic w poziomie zaufania do technologii pomiędzy poszczególnymi grupami wiekowymi. Wartość p dla porównań parami przedstawiono w tabeli 5.15.
Kolejno analizie poddano wpływ doświadczenia w korzystaniu z systemu e-Deklaracje oraz doświadczenie w korzystaniu z Internetu w ogóle na zaufanie do e-Deklaracji.
W kwestionariuszu badawczym zawarte zostały trzy poniższe stwierdzenia, które respondenci, oceniali stosując skale porządkowe.
W odniesieniu do trzech stwierdzeń:
• posiadam duże doświadczenie w składaniu deklaracji podatkowych za pomocą Internetu (e-Deklaracje);
• posiadam duże doświadczenie w korzystaniu z Internetu;
• ogólnie ufam rozwiązaniom oferowanym przez Internet;
respondenci dokonywali oceny, stosując 7-stopniową skalę Likerta, natomiast udzielając odpowiedzi na pytanie: Od jak dawna korzysta Pan/Pni z e-Deklaracje?, mieli do dyspozycji skalę:
• powyżej 5 lat;
• od 3 do 4 lat;
• od roku do 2 lat;
• mniej niż rok.
W celu sprawdzenia różnic w poziomie zaufania dla respondentów zróżnicowanych pod względem posiadanego przez nich doświadczenia przeprowadzono analizę testem nieparametrycznym Kruskala-Wallisa. Wyniki testu potwierdziły statystycz-nie istotne zróżnicowastatystycz-nie poziomu zaufania do e-Deklaracji w obrębie czterech analizowanych zmiennych grupujących. Różnice w poziomie zaufania w obrębie poszczególnych grup zróżnicowanych ze względu na doświadczenie zbadano, wyko-rzystując test post-hoc Dunna.
W odniesieniu do stwierdzenia „posiadam duże doświadczenie w składaniu deklaracji podatkowych za pomocą Internetu (e-Deklaracje)” respondenci mogli wskazać 7 poziomów deklarowanego doświadczenia, gdzie 7 oznaczało najwyższy poziom
Tabela 5.15. Wartość p dla testu post-hoc Dunna – porównania parami grup wiekowych
Grupa wiekowa Grupa wiekowa Wartość p
18-25 lat 26-40 lat 1,000
18-25 lat 41-60 lat 0,932
18-25 lat > 61 lat 0,265
26-40 lat 41-60 lat 0,226
26-40 lat > 61 lat 0,081
41-60 lat > 61 lat 1,000
Źródło: opracowanie własne.
doświadczenia, a 1 najniższy poziom. Uwzględniając 7-stopniową skalę Likerta, porów-nania parami dokonano w odniesieniu do kombinacji dla 7 możliwych do zadeklarowa-nia poziomów doświadczezadeklarowa-nia. Wyniki testu post-hoc Dunna pozwoliły na wskazanie statystycznie istotnych różnic w poziomie zaufania do badanej technologii a następują-cymi poziomami doświadczenia w składaniu deklaracji: 1-5, 1-6, 1-7, 2-6, 2-7, 4-6, 4-7, 3-6, 3-7 (p<0,001). Na tej podstawie można wnioskować, że istotne statystycznie różni-ce występują w sytuacji widocznego zróżnicowania poziomów doświadczenia (różnica między poziomami doświadczenia wynosi minimum 3 poziomy oceny).
W odniesieniu do stwierdzenia „posiadam duże doświadczenie w korzystaniu z Internetu” wyniki testu post-hoc Dunna potwierdziły statystycznie istotne różnice w poziomie zaufania tylko dla skrajnych poziomów doświadczenia w korzystaniu z Internetu, czyli pomiędzy parami 1-6 i 1-7 (p<0,001).
Statystycznie istotna zależność zaufania do badanej technologii od poziomu ogólne-go zaufania do rozwiązań oferowanych przez Internet została potwierdzona na pod-stawie testu post-hoc Dunna w odniesieniu do wszystkich par poziomów, gdzie róż-nica w poziomach deklarowanego zaufania do rozwiązań oferowanych przez Internet wyniosła przynajmniej 2 (przykładowo pomiędzy poziomami: 1-3, 3-5, 4-7).
Statystycznie istotnej różnicy nie potwierdziły wyniki testu dla par 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, czyli tam gdzie różnice w deklarowanym poziomie zaufania do rozwiązań oferowanych przez Internet były niewielkie.
Poziom zaufania do e-Deklaracji jest statystycznie istotnie zróżnicowany w grupie respondentów charakteryzujących się zróżnicowanym czasem korzystania z e-Deklaracji. Uwzględniając 4 poziomy odnoszące się do czasu korzystania przez użytkowników z e-Deklaracji istotnie statystyczne różnice w poziomie zaufania występują pomiędzy użytkownikami korzystającymi z e-Deklaracji od 1 do 2 lat oraz od 3 do 4 lat, jak również pomiędzy użytkownikami korzystającymi z e-Deklaracji od 1 do 2 lat oraz powyżej 5 lat (p<0,001). Wynik testu nie potwierdził statystycznie istotnej różnicy w poziomie zaufania do e-Deklaracji pomiędzy użytkownikami deklarującymi mniej niż 1 rok a użytkownikami deklarującymi od 1 do 2 lat korzy-stania z systemu. Wyniki testu post-hoc Dunna potwierdziły, że każdy kolejny rok korzystania z systemu e-Deklaracji powyżej 2 roku przyczynia się do wzrostu pozio-mu zaufania do analizowanego rozwiązania.
Z przeprowadzonej analizy wynika, że osoby, które posiadają większe doświadczenie zarówno w składaniu deklaracji, jak i korzystaniu z Internetu, charakteryzuje wyższy poziom zaufania do e-Deklaracji. Wyższy poziom zaufania do e-Deklaracji charak-teryzuje również osoby, które deklarują relatywnie wyższy poziom zaufania do roz-wiązań oferowanych przez Internet.