Czynniki wpływające na zarządzanie procesami logistycznymi

Łącząc podjęte dotychczas wątki – podejścia procesowego, procesu logistycznego i doskonalenia procesu logistycznego, wysnuć można następujący wnioski:

1. U podstaw wszystkich koncepcji zarządzania procesami leży doskonalenie procesów;

2. Celem przedsiębiorstw, które jest osiągnęły najwyższy poziomu dojrzałości procesowej, jest doskonalenia procesów i ich optymalizacja.

40

Powyższe stwierdzenia, wskazuje na konieczność doskonalenia procesem logistycznymi w przedsiębiorstwach. Chcąc doskonalić proces logistyczny konieczna jest w opinii autorka wiedza na temat czynników (zmiennych) wpływających na proces logistyczne. Wg Pfohla za pomocą tych czynników można oddziaływać na proces logistyczny [Pfohl, 1998, s. 18] a przez to go doskonalić.

Chcąc określić czynniki wpływające na logistyczne można wyjść od modelu Leavitta. W 1965 roku H.J. Leavitt sformułował model organizacji, który nazywany jest również "diamentem Leavitta". Zakłada on, że organizacja jest złożonym, uporządkowanym systemem zbudowanym z czterech elementów: zadań, techniki, struktury i ludzi (rysunek 2.4) [Machaczka, 2001, s. 30-31].

Cele i zadania Ludzie

Struktura formalna Wyposażenie

i technika

OTOCZENIE

OTOCZENIE

Elementy społeczne

Elementy techniczne

Rysunek 2.4. Model Leavitta

Źródło: opracowanie własne na podstawie [Krzyżanowski, 1999, 28-39]

Między tymi czynnikami zachodzą wzajemne relacje. Leavitt zauważył, że są one wszystkie ze sobą powiązane i oddziaływają między sobą. Zmiana jednego z elementów systemu prowadzi do zmiany pozostałych trzech. Na tej podstawie można założyć, że na proces logistyczny wpływają 4 czynniki [Pfohl, 1998, s. 18]:

1. Cele i zadania;

2. Pracownicy;

3. Wyposażenie i technika;

4. Organizacja, czyli struktura formalna.

Według H.Ch. Pfohl'a wymienione czynniki to zmienne systemu logistycznego, za pomocą których można oddziaływać na proces logistyczny [Pfohl, 1998, s. 18]. Pfohl nazywa te czynniki zależnymi zmiennymi logistycznymi, czyli zmiennymi

41

kształtowalnymi, na które wpływ ma zarządzanie logistyką w obrębie danego przedsiębiorstwa. Ponadto Pfohl dostrzega istnienie również zmiennych niezależnych.

Przez zmienne niezależne rozumieć należy czynniki zewnętrzne, na które przedsiębiorstwo nie ma wpływu. Czynniki niezależne (ograniczenia, warunki brzegowe) są zmiennymi kontekstowymi, a więc czynnikami, w których kontekście muszą być kształtowane i sterowane procesy logistyczne [Pfohl, 1998, s. 19].

Zewnętrzne zmienne niezależne należy faktycznie rozumieć, jako te czynniki, na które przedsiębiorstwo nie ma wpływu, lub wpływ ten jest niewielki. To wewnętrzne zmienne niezależne i należy je potraktować, jako zmienne pozostające niezmienne nie w skali całego przedsiębiorstwa, ale tylko z perspektywy obszaru logistyki. Dla przykładu, wielkość przedsiębiorstwa została wskazana, jako czynnik wewnętrzny niezależny (rysunek 2.5). Nie oznacza to jednak, że wielkości przedsiębiorstwa nie można zmienić.

Wręcz przeciwnie, jeśli zwiększa się wielkość przedsiębiorstwa, mierzona na przykład wielkością zatrudnienia, to jest to przejawem sukcesu. Jednak, logistyka danego przedsiębiorstwa nie ma bezpośredniego wpływ na zmianę wielkości przedsiębiorstwa.

Może natomiast przyczynić się do tej zmiany. Tak samo należy interpretować pozostałe wewnętrzne czynniki niezależne wpływające na proces logistyczny, takie jak: struktura organizacyjna, lokalizacja przedsiębiorstwa, strategia przedsiębiorstwa.

Zmienne zależne i niezależne, jako czynniki wpływające na zarządzanie procesami logistycznymi zostały zaprezentowane na rysunku 2.5. Dla skutecznego procesu logistycznego konieczna jest wiedza zarówno o dymnice zmiennych zależnych jak i niezależnych.

Na podstawie koncepcji Pfohl’a dotyczącej czynników wpływających na zarządzanie procesami logistycznymi, zwanych przez badacza – zmiennymi, autorka opracowała własny model czynników wpływających na procesach logistyczny w postaci diagramu Ischikawy - rysunek 2.6.

42

Rysunek 2.5. Czynniki wpływające na zarządzanie procesami logistycznymi Źródło: opracowanie własne na podstawie [Pfohl, 1998, s. 20 ]

43

Proces logistyczny Czynniki zewnętrzne Czynniki wewnętrzne przedsiębiorstwa

Organizacja

Transformacja wiedzy Warunki produkcyjne

Warunki ekonomiczne Warunki prawno - polityczne

Geografia

Infrastruktura Potrzeby klinetów Wymagania klinetów

Konkurencja

Rynek dostawców

Struktura organizacyjna

Lokalizacja przedsiębiorstwa

Wielkość przedsiębiorstwa

Strategia przedsiębiorstwa Czynniki niezależne

Technika Struktura procesu

Operacje Czynności

Zadania

Struktura organizacyjna działu logistyki Organizacja i przebieg pracy

Kooperacja Sprzęt

Oprogramowanie

Wiedza pracowników

?

?

Czynniki zależne

Rysunek 2.6. Czynniki wpływające na proces logistyczny Źródło: opracowanie własne

Na osi głównej umieszczony został proces logistyczny. Na osiach bocznych grupy czynników wpływające na proces logistyczny. Bazując na koncepcji Pfohl’a autorka dokonała podziału tych czynników na zależne i niezależne. Na osiach podrzędnych autorka wskazała poszczególne czynniki, które w jej opinii wpływają na proces logistyczny. Zdaniem autorki doskonaląc czy usprawniając poszczególne czynniki, doskonalić można cały proces logistyczny.

Interpretując rysunek 2.6 zauważyć można, że do czynników niezależnych z perspektywy przedsiębiorstwa, w którym realizowany jest proces logistyczny, autorka zaliczyła:

1. Czynniki zewnętrzne, takie jak:

– warunki prawno-polityczne, – warunki produkcyjne, – warunki geograficzne, – warunki ekonomiczne, – infrastrukturę zewnętrzną,

44 – wymagania klientów,

– potrzeby klientów, – konkurencja, – rynek dostawców.

Zdaniem autorki, powyższe czynniki, to czynniki, na które przedsiębiorstwo nie ma bezpośredniego oddziaływania.

2. Czynniki wewnętrzne przedsiębiorstwa, takie jak:

– struktura organizacyjna, – lokalizacja przedsiębiorstwa, – wielkość przedsiębiorstwa, – strategia przedsiębiorstwa.

Zdaniem autorki, powyższe czynniki, to czynniki, na które przedsiębiorstwo może oddziaływać, jednak wywołania zmiany tych czynników wymaga dłuższego horyzontu czasowego, stąd ich klasyfikacja do czynników niezależnych.

Interpretując dalej rysunek 2.6 zauważyć można, że do czynników zależnych od przedsiębiorstwa, w którym realizowany jest proces logistyczny, autorka zaliczyła, podobnie jak Pfohl, takie grupy czynników, jak:

1. Struktura procesu, a w grupie takie czynniki jak:

– zadania, czynności, operacje składające się na proces logistyczny;

2. Organizacja, a w grupie takie czynniki jak:

– struktura organizacyjna działu logistyki, – organizacja i przebieg pracy,

– kooperacja;

3. Technika, a w grupie takie czynniki jak:

– wyposażenie, – oprogramowanie, – sprzęt;

4. Transformacja wiedzy, a w tej grupie, czynnik taki jak wiedza pracowników.

Zdaniem autorki, powyższe czynniki, to czynniki, na które przedsiębiorstwo może oddziaływać, w sposób bezpośredni.

Transformacja wiedzy, jako grupa czynników wpływających na proces logistyczny stanowi też pochodną modelu Leavitt’a i Pfohl’a. Wg Leavitt organizacja jest złożonym, uporządkowanym systemem zbudowanym z czterech elementów: zadań, techniki, struktury i ludzi. Pfohl uściślił, że element „Ludzie” to pracownicy,

45

a dokładnie ich wiedza. Łącząc te dwa elementy, autorka przyjmuje stanowisko, że czynnikiem wpływu na proces logistyczny może być transformacja wiedzy ukrytej pracownika w jawną, do której dochodzi w trakcie realizacji procesu logistycznego.

Punktem wyjścia dla autorki jest założenie, że w procesach logistycznych ma miejsce transformacja wiedzy ukrytej w jawną. Kwestią do rozstrzygnięcia pozostaje, czy zmiana kategorii wiedzy przekłada się na realizację przyjętych celów procesu logistycznego.

Ponadto, na rysunku 2.6 wskazano tylko jeden czynnik mający wpływ na proces transformacji wiedzy - czyli "Wiedza pracowników". Na pozostałych osiach bocznych symbolicznie wprowadzono znak "?" wskazując, że celem pracy autorki jest również zidentyfikowanie innych czynników mających wpływ na proces logistyczny, w aspekcie transformacji wiedzy. W dalszej części pracy, autorka skupiła się na zagadnieniu wiedzy.