1. Zagadnienia demograficzne
Przewiduje się, że liczba ludności Polski zmniejszy się do roku 2025 o około 4% (tj.
o około milion sześćset tysięcy), a ówczesne społeczeństwo będzie o wiele starsze od obecnego. Problem starzenia się społeczeństwa jest wielopłaszczyznowy, polega na wzroście liczebnego udziału osób starszych w ogólnej liczbie ludności. Jest zwykle konsekwencją wydłużania się czasu życia i jednoczesnej malejącej liczbie urodzeń. Przyjmuje się, że demograficznie „stare” społeczeństwo to takie, w którym odsetek ludzi po 60 roku życia przekroczył 12%. Wiek starości demograficznej jest określany wiekiem nabywania ogólnych uprawnień emerytalnych, czyli górną granicą wieku produkcyjnego.
W Polsce rzeczywisty wiek przechodzenia na emeryturę mężczyzn wynosi 58,7 lat, a kobiet 55,2 lat. Od 2005 roku w skali całego kraju widać znaczny przyrost liczby osób starszych, albowiem zmiana nawyków trybu życia i dbałości o zdrowie przyczyniły się do wydłużenia się życia ludzkiego. Według prognoz GUS, w roku 2030 osoby w wieku 65 lat i starsze stanowić będą 23,8% społeczeństwa, zaś w roku 2060 już 36,2%. Prognozy te są związane z faktem, iż średnia długość życia ludzkiego systematycznie wzrasta.
5 Kobiety jednak wciąż żyją dłużej od mężczyzn. Średnia długość życia Polaków wynosi 71 lat. Na tle Europy Polacy wypadają niekorzystnie, albowiem mężczyźni żyją o 8 lat krócej niż przeciętny Europejczyk, zaś kobiety o 4-5 lat krócej niż przeciętna Europejka.
Zmniejszanie się liczby ludności jest obserwowane w skali całego kraju i tak liczba Polaków od roku 2000, kiedy to wynosiła 38 253 955 mieszkańców, zmniejszyła się o 86 626 osób i wyniosła w roku 2009 38 167 329 osób.
W Gminie Olsztynek w latach 2012-2014 przedstawiała się następująco:
Ilość osób zamieszkujących miasto i gminę Olsztynek w przedziale 60-84 rok życia, w latach 2012-2014
Rok Obszar Kobiety 60-84 rok życia Mężczyźni 60-84 rok życia 2012
Ilość osób zamieszkujących miasto i gminę Olsztynek w powyżej 85 roku życia, w latach 2012-2014
Rok Obszar Kobiety powyżej 85 roku życia Mężczyźni powyżej 85 roku życia 2012 zamieszkiwało 2486 osób z tego 1461 kobiet i 1025 mężczyzn, w roku 2013 zamieszkiwało 2621 osób z tego 1531 kobiet i 1090 mężczyzn, w roku 2014 ogółem 2727osób z tego 1573 kobiet i 1154 mężczyzn. W Olsztynku obecnie mieszka 7530 osób, a w gminie 6232, łącznie 13762 mieszkańców, z tego 2730 osób powyżej 60 roku życia co stanowi 20% populacji.
6 W świetle powyższego faktu oczywistym staje się, iż rola osób starszych w funkcjonowaniu życia społecznego będzie coraz istotniejsza, a problemy i potrzeby tej grupy są coraz silniej odczuwalne.
2. Sytuacja zdrowotna seniorów
Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia, szczegółowa analiza rozpoznań u osób starszych, w tym osób powyżej 65. roku życia, wskazuje głównie na schorzenia kardiologiczne, okulistyczne, naczyniowe i ortopedyczne. Połowa świadczeń realizowanych dla osób starszych w ramach lecznictwa szpitalnego związana jest z chorobami wewnętrznymi, chirurgią ogólną oraz kardiologią. Przeprowadzone przez NFZ analizy wskazują, iż okres zapotrzebowania na szereg usług medycznych, właściwych dla wieku starości, wydłuża się i przesuwa w kierunku osób coraz starszych. Osoby powyżej 65 roku życia stanowią 13,2% całej populacji Polski, ale wśród osób leczonych w ramach lecznictwa szpitalnego stanowią już średnio 26,3%.
W gminie Olsztynek seniorzy mają pełny dostęp do wielu specjalistów, w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia przyjmują; ortopeda, chirurg, ginekolog, stomatolog, laryngolog, dermatolog. W Gminnym Centrum Zdrowia znajduje się również całodobowa opieka medyczna, pogotowie ratunkowe i pracownia USG oraz RTG. Dużym utrudnieniem dla seniorów jest brak takich specjalistów jak kardiolog czy diabetolog, gdyż omawiana grupa wiekowa często korzysta z wizyt u ww. specjalistów i muszą udawać się na nie do Olsztyna.
3. Seniorzy w kontekście form wsparcia pomocy społecznej na terenie Gminy Olsztynek.
Osoby w wieku emerytalnym, jako jedna z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, mogą korzystać z pomocy społecznej na zasadach ogólnych. O pomoc finansową mogą starać się osoby, które spełniają warunki określone w ustawie o pomocy społecznej: trudna sytuacja życiowa, trudna sytuacja finansowa, przy czym oba warunki muszą być spełnione jednocześnie.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, na podstawie art. 7 ustawy o pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom z powodu przyczyn, do których należą: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, przemoc w rodzinie, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietność bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo – wychowawcze trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizm lub narkomania, zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe, klęska żywiołowa lub ekologiczna.
7 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Olsztynku od wielu lat udostępnia pomoc w postaci usług opiekuńczych, z których korzystają osoby starsze, schorowane potrzebujące pomocy innych.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych tj.:
czynności żywieniowych ( zakupy, przygotowanie lub dostarczanie posiłków);
gospodarczych (utrzymanie w czystości środowiska, w którym przebywa podopieczny);
organizacyjnych ( zamawianie wizyt lekarskich, realizacja recept ,organizacja czas wolnego ).
Wiele osób starszych i niepełnosprawnych korzysta z wypożyczalni balkoników, chodzików i kul wspomagających poruszanie się.
W 2013 r. z usług opiekuńczych korzystało 30 osób (na 1 opiekunkę przypadało 6 podopiecznych), zatrudnionych było 5 opiekunek. 2014 r. korzystały 32 osoby (na 1 opiekunkę przypadało 6,4 podopiecznych), zatrudnionych było 5 opiekunek. I półrocze 2015 r korzysta 27 osób ( na 1 opiekunkę przypada 6,75 podopiecznych), zatrudnione są 4 opiekunki.
Dane od 2013 do 2015 roku przedstawia poniższa tabela Rok Ilość osób korzystających
z usług opiekuńczych
Kobiety Kobiety Mężczyźni Mężczyźni Do 60r. życia 60 + Do 60r. życia 60 +
2013 30 4 18 1 7
2014 32 2 21 2 7
2015
I półrocze 27 1 17 3 6
Źródło: dane własne- dział usługi opiekuńcze
Głównym celem usług opiekuńczych jest jak najdłuższe utrzymanie osób w ich naturalnym środowisku. Unikniemy wówczas umieszczania osób chorych i niedołężnych w domach opieki stacjonarnej i szpitalach.
Opierając się na danych statystycznych zamieszczonych w powyższej tabeli można wnioskować, że liczba osób wymagających opieki przyjmuje tendencję wzrostową. Zatem dostęp do formy pomocy jaką są usługi opiekuńcze jest wskazany.
Ponadto przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Olsztynku działa Dom Dziennego Pobytu, który skupia emerytów i rencistów, na podstawie decyzji kierującej do DDP przez pracownika socjalnego.
W ramach działalności Dom Dziennego Pobytu organizuje aktywne formy spędzania czasu dla osób starszych oraz posiłek, za który pensjonariusze płacą osobiście.
8 Dom Dziennego Pobytu w Olsztynku powołany został Uchwałą Rady Miejskiej Nr XXVIII/198/93 z dnia 09.09.1993r. Funkcjonuje w strukturach Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Olsztynku.
Jest Ośrodkiem wsparcia o zasięgu gminnym. Siedziba Domu mieści się przy ul. Świerczewskiego 19.
Skupia emerytów i rencistów niepracujących. Zadaniem Domu jest:
podejmowanie działań służących utrzymaniu podopieczynych w ich naturalnym środowisku i przeciwdziałanie instytucjonalizacji i marginalizacji,
zaspokojenie potrzeb bytowych poprzez zapewnianie bezpiecznego miejsca do wielogodzinowego przebywania i godnego spędzania czasu,
umożliwienie realizacji potrzeb kulturalnych rekreacyjnych i towarzyskich między innymi poprzez organizację uroczystości okolicznościowych, świąt, wspólny udział w imprezach, dostęp do biblioteki, TV, Internetu,
udzielanie pomocy w podnoszeniu sprawności psycho-fizycznej i aktywizacja,
udzielanie pomocy w załatwianiu spraw osobistych i urzędowych,
rozbudzanie zainteresowań.
W ramach kontynuacji zainteresowań i pasji powstał na terenie Domu Dziennego Pobytu zespół wokalny "Swojska Nutka", który reprezentuje Dom z okazji różnych spotkań świątecznych i okolicznościowych, przedstawiając swój program artystyczny o różnej tematyce. Zespół bierze udział w uroczystościach państwowych i religijnych na terenie Olsztynka oraz powiatowych obchodach Świecie Niepodległości w Olsztynie. Spotyka się raz w tygodniu na 2 godziny gdzie ćwiczy swój repertuar pod okiem – muzyka, instruktora muzykoterapii w Domu Dziennego Pobytu i Domu Pomocy Społecznej w Olsztynku.
Dom Dziennego Pobytu na koniec czerwca 2015 roku liczył 45 osób, które codziennie uczestniczą w zajęciach oraz w spotkaniach Zespołu „Swojska Nutka”.
4. Działalność instytucji, organizacji pozarządowych i stowarzyszeń na rzecz osób starszych.
Miejska Biblioteka Publiczna w Olsztynku w ramach projektu Polska Cyfrowa Równych Szans - oddolnej inicjatywy, której celem jest wprowadzanie w świat komunikacji cyfrowej oraz usług i treści dostępnych w Internecie - dorosłych Polaków z pokolenia 50+, realizowanej przez Stowarzyszenie „Miasta w Internecie” i Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, we wsparciu latarnika od 2013 roku realizuje cykl zajęć dla seniorów.
Bezpłatne zajęcia prowadzone są w grupach ok. 20 osób, w pomieszczeniach biblioteki i na sprzęcie, którym dysponuje latarnik i własnych seniorów. Zajęcia cieszą się dużą popularnością, cykl trwa ok 3 miesięcy, spotkania odbywają się 2 razy w tygodniu. W trakcie ferii zimowych 2015 roku, w ramach zajęć z dziećmi pracownicy biblioteki przygotowali przedstawienie dla seniorów z Domu Dziennego Pobytu. Ponadto Miejska Bibliotek
9 Publiczna w Olsztynku organizuje szereg spotkań autorskich i prelekcji, na które zaprasza seniorów.
Przedszkole Miejskie w Olsztynku organizuje od wielu lat Dzień Babci i Dziadka, na który zaprasza samotnych seniorów z Olsztynka. Ponadto rokrocznie uczestniczy w Dniu Seniora wystawiając przedstawienie lub akademię dla seniorów z Domu Dziennego Pobytu i Klubu Seniora w Olsztynku. Przedszkolaki z wychowawcami odwiedzają seniorów i umilają im czas wierszem i piosenką.
Stowarzyszenie Wspierania Działań na Rzecz Osób Potrzebujących Pomocy DROGA, którego celem jest inicjowanie i prowadzenie wsparcia na rzecz osób potrzebujących w zakresie szeroko pojętej polityki społecznej i zdrowotnej polegającej na realizacji zadań w zakresie ochrony i promocji zdrowia, integracji społecznej, pracy socjalnej, profilaktyki i leczenia uzależnień, ze szczególnym uwzględnieniem grup podwyższonego ryzyka.
Stowarzyszenie podejmuje działania na rzecz osób potrzebujących w obszarze profilaktyki i ograniczania przemocy w rodzinie, upowszechniania równości płci, wspierania osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez podejmowanie działań o charakterze terapeutycznym, profilaktycznym, szkoleniowym i zawodowym.
Działalność stowarzyszenia na rzecz osób starszych to projekty:
Aktywizacja i przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych. Warsztat aktywizujące dla osób starszych “Aktywna starość” – finansowany ze środków Wojewody Warmińsko-Mazurskiego, realizowany w roku 2015.
Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych poprzez:
Warsztaty wokalne „ Kolędy polskie źródłem tradycji narodowych” – finansowane ze środków Urzędu Miejskiego w Olsztynku, realizowany w roku 2012.
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków koło w Olsztynku jest organizacją zrzeszającą chorych na cukrzycę, rodziny chorych, osoby pracujące na rzecz chorych oraz osoby zdrowe uznające cele stowarzyszenia i jego zasady działania. Główne działania stowarzyszenia to edukacja - Tylko człowiek znający swoją chorobę może z nią dobrze żyć – comiesięczne spotkania edukacyjne , prelekcje lekarzy, dietetyczki, pielęgniarek edukacyjnych, zaopatrzenie i obsługa sprzętu dietetycznego, przesiewowe badania cukru, cholesterolu, ciśnienia, stopy cukrowej, słuchu i oczu.
Kolejny priorytet działań to integracja- Ruch to zdrowie oraz Mniejszy cukier- organizacja imprez plenerowych, cotygodniowych wycieczek rowerowych, spotkania okolicznościowe z okazji świąt, Pielgrzymka Diabetyków na Jasną Górę, obchody Oświatowych Dni Walki z Cukrzycą. Wszelkie działania są skierowane do mieszkańców Olsztynka, członków stowarzyszenia i w dużej mierze osób starszych.
Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Starszych i Niepełnosprawnych „Razem” w Olsztynku powstało 25.09.2013r. Celem Stowarzyszenie jest niesienie pomocy osobom oczekującym
10 pomocy, wsparcia w szczególności osobom starszym i niepełnosprawnym poprzez aktywizację społeczną oraz wyrównywanie ich szans i pomocy w trudnej sytuacji życiowej.
Z inicjatywy Stowarzyszenia „Razem” powstała Spółdzielnia Socjalna „Tradycja smaków” zajmująca się działalnością gastronomiczną, w której są zatrudnione osoby starsze i niepełnosprawne. Spółdzielnia również współpracuje z Warsztatami Terapii Zajęciowej w Olsztynku, umożliwiając praktyki zawodowe uczestnikom WTZ i tym samym wspomagając Warsztaty w rehabilitacji zawodowej. Działalność Stowarzyszenia skupia się na propagowaniu i promowaniu różnorodnych form życia kulturalno – oświatowego, towarzyskiego i wypoczynku ludzi starszych i niepełnosprawnych, a także rozbudzenie zainteresowań i potrzeb w tym zakresie.
Od 2014 roku Stowarzyszenie organizuje wyjazdy członków do ośrodków kultury w ramach cyklu „Randez vous z teatrem” współfinansowanych przez Urząd Miejski w Olsztynku. Do celów statutowych Stowarzyszenie należy także włączanie osób starszych, niepełnosprawnych do systemu kształcenia ustawicznego poprzez wspomaganie integralnego rozwoju osobowego, a zwłaszcza sprawności intelektualnej i fizycznej. Nasza organizacja współtworzy i współrealizuje projekty ze Klubem UKS Olimpijczyk, Stowarzyszeniem Wspierania Działań na Rzecz Osób Potrzebujących Pomocy DROGA w Olsztynku.
Pozostajemy w stałym kontakcie z Klubem Seniora przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Olsztynku, współorganizując różnego rodzaju wyjazdy.
Stowarzyszenie „Razem” troszczy się o warunki socjalno-bytowe członków Stowarzyszenia, ludzi starszych i niepełnosprawnych. W tym celu współpracuje z Bankiem Żywności na przekazanie produktów rolnych w ramach „Tymczasowego nadzwyczajnego wsparcia producentów owoców i warzyw”. Stowarzyszenie nawiązało w 2014 roku współpracę z Federacją Organizacji Socjalnych Województwa Warmińsko – Mazurskiego FOS-a.
11