Załącznik Nr. 1. Gminny Program na rzecz osób starszych na lata Miasta i Gminy Olsztynek

(1)

1 Załącznik Nr. 1

Gminny Program na rzecz osób starszych

na lata 2015-2024

Miasta i Gminy Olsztynek

(2)

2

Spis treści

I. Wstęp ... 3

II. Diagnoza środowiska osób starszych na terenie gminy Olsztynek ... 4

III. Analiza SWOT ... 11

IV. Misja programu ... 12

V. Cel strategiczny, cele szczegółowe i zadania ... 12

1) Cel strategiczny: Zapewnienie bezpieczeostwa socjalnego, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych. ... 12

2) Cel strategiczny: Rozwój aktywności społecznej, kulturalnej i zawodowej osób starszych .. 13

3) Cel strategiczny: Tworzenie optymalnych warunków ukierunkowanych na utrzymanie i poprawę zdrowia seniorów. ... 15

4) Cel strategiczny: Wzmocnienie integracji międzypokoleniowej ... 15

V. Spodziewane efekty ... 16

VI. Zasady finansowania ... 16

VII. Termin realizacji... 16

VIII. Monitoring i ewaluacja ... 17

(3)

3

I. Wstęp

Starość jest nieunikniona, ale nie musi ona oznaczać bierności, choroby czy też samotności, wręcz przeciwnie, dzięki wydłużaniu się ludzkiego życia i stałej poprawie jego jakości, w tym także stanu zdrowia, może być to czas aktywnej realizacji własnych pasji i marzeń. Czy to w ramach aktywności zawodowej czy też społecznej.

Aktywna starość jest wciąż jeszcze czymś nowym w polskich warunkach. Nadal jako społeczeństwo ulegamy stereotypom osoby starszej: schorowanej, samotnej, nieaktywnej. To się powoli zmienia, przede wszystkim dzięki przykładom osób starszych, które aktywnie uczestniczą w życiu społecznym, gospodarczym czy politycznym. Dużą rolę w tym zakresie mogą odegrać organizacje społeczne, które stanowią dobrą formę dla realizacji aktywności osób starszych. Przykładem są choćby Uniwersytety Trzeciego Wieku czy Kluby Seniora skupiające osoby starsze.

Granice starości są umowne, można powiedzieć, że to kwestia indywidualna.

Powszechnie jednak przyjmuje się, że osoba starsza to osoba powyżej 60 roku życia.

W Polsce to osoba najczęściej nieaktywna zawodowo, pobierająca emeryturę. Średni wiek przejścia na emeryturę w Polsce to 59 lat, a to oznacza, że przeciętny Polak ma przed sobą jeszcze 15 lat życia, które warto spędzić aktywnie.

Dostępne dane pokazują, że z aktywnością osób starszych nie jest w Polsce najlepiej.

Tylko 30% Polaków powyżej 50 roku życia ma zatrudnienie, wśród osób 65+ osoby zatrudnione stanowią niecałe 5%. Wolontariusze wśród osób powyżej 60 roku życia stanowią niecałe 2% całej populacji, mniej niż 2% osób 50+ korzysta z jakichkolwiek form edukacji.

W grupie wiekowej od sześćdziesięciu pięciu do siedemdziesięciu czterech lat aż 88,9%

osób nie korzystało nigdy z komputera. Wraz z wiekiem spada sprawność organizmu a co za tym idzie zwiększa się ryzyko choroby czy niepełnosprawności. To z pewnością jedna z przyczyn mniejszej aktywności zawodowej czy społecznej. Ale w tym przypadku zachodzi wyraźna korelacja. Bierność w życiu zawodowym i społecznym, ograniczenie kontaktów międzyludzkich ewidentnie przyczynia się do pogorszenia kondycji psychicznej i fizycznej osób starszych. Praca zawodowa czy społeczna jest dla osób starszych nie tylko sposobem zachowania dobrej kondycji zdrowotnej, ale także buduje ich prestiż, miejsce i rolę osoby starszej w społeczności i rodzinie.

Praca zawodowa czy społeczna jest często podstawowym, a niejednokrotnie jedynym bodźcem do aktywności życiowej: nadaje sens życia, motywuje do wychodzenia z domu, do dbania o wygląd, kondycję fizyczną i psychiczną zależność ta najbardziej widoczna jest w odniesieniu do osób samotnych, które nie mogą realizować się w rodzinie, pełniąc rolę dziadka czy babci. Obowiązki zawodowe pozwalają wielu osobom starszym odnaleźć własną wartość i użyteczność. Dla wielu osób praca to także jedna z niewielu możliwości przebywania z innymi, nawiązywania kontaktu ze światem zewnętrznym.

(4)

4 Osoby starsze to ogromny potencjał, który może i powinien być wykorzystany przez organizacje pozarządowe i społeczności lokalne. To przede wszystkim nieocenione źródło tak zwanej wiedzy pragmatycznej czyli wiedzy budowanej na podstawie długoletnich zawodowych doświadczeń. To także umiejętności praktyczne, przydatne innym czy też czas, który osoby starsze mogą poświęcić na pracę w organizacji pozarządowej czy społeczności lokalnej.

Ten potencjał będzie stawał się coraz ważniejszy również w związku ze starzeniem się polskiego społeczeństwa. Od kilku lat zaczyna zwiększać się udział osób starszych w całej populacji Polaków i ta tendencja w najbliższych kilkunastu latach będzie się nasilać. Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego, w 2035 roku liczba osób w wieku poprodukcyjnym (kobiety 60+ i mężczyźni 65+) osiągnie w Polsce prawie 9,6 miliona, podczas gdy w 2008 roku wynosiła 6,2 miliona. Starzenie się współczesnych społeczeństw to tendencja nieunikniona. Jej źródłem jest wydłużające się trwanie życia, niski przyrost naturalny, a także w przypadku Polski, ujemny bilans migracji zagranicznych (więcej osób zostaje na stałe poza granicami Polski niż do niej wraca).

Starzenie się oznacza także, że pracownicy czy wolontariusze będą coraz starsi, instytucje pomocy społecznej, firmy czy organizacje pozarządowe powinny się więc na to przygotować.

Osoby starsze boja się nie tylko choroby i niepełnosprawności, ale także osamotnienia i nietolerancji, gdyż w dzisiejszych czasach panuje „kult młodości”.

II.

Diagnoza środowiska osób starszych na terenie gminy Olsztynek

1. Zagadnienia demograficzne

Przewiduje się, że liczba ludności Polski zmniejszy się do roku 2025 o około 4% (tj.

o około milion sześćset tysięcy), a ówczesne społeczeństwo będzie o wiele starsze od obecnego. Problem starzenia się społeczeństwa jest wielopłaszczyznowy, polega na wzroście liczebnego udziału osób starszych w ogólnej liczbie ludności. Jest zwykle konsekwencją wydłużania się czasu życia i jednoczesnej malejącej liczbie urodzeń. Przyjmuje się, że demograficznie „stare” społeczeństwo to takie, w którym odsetek ludzi po 60 roku życia przekroczył 12%. Wiek starości demograficznej jest określany wiekiem nabywania ogólnych uprawnień emerytalnych, czyli górną granicą wieku produkcyjnego.

W Polsce rzeczywisty wiek przechodzenia na emeryturę mężczyzn wynosi 58,7 lat, a kobiet 55,2 lat. Od 2005 roku w skali całego kraju widać znaczny przyrost liczby osób starszych, albowiem zmiana nawyków trybu życia i dbałości o zdrowie przyczyniły się do wydłużenia się życia ludzkiego. Według prognoz GUS, w roku 2030 osoby w wieku 65 lat i starsze stanowić będą 23,8% społeczeństwa, zaś w roku 2060 już 36,2%. Prognozy te są związane z faktem, iż średnia długość życia ludzkiego systematycznie wzrasta.

(5)

5 Kobiety jednak wciąż żyją dłużej od mężczyzn. Średnia długość życia Polaków wynosi 71 lat. Na tle Europy Polacy wypadają niekorzystnie, albowiem mężczyźni żyją o 8 lat krócej niż przeciętny Europejczyk, zaś kobiety o 4-5 lat krócej niż przeciętna Europejka.

Zmniejszanie się liczby ludności jest obserwowane w skali całego kraju i tak liczba Polaków od roku 2000, kiedy to wynosiła 38 253 955 mieszkańców, zmniejszyła się o 86 626 osób i wyniosła w roku 2009 38 167 329 osób.

W Gminie Olsztynek w latach 2012-2014 przedstawiała się następująco:

Ilość osób zamieszkujących miasto i gminę Olsztynek w przedziale 60-84 rok życia, w latach 2012-2014

Rok Obszar Kobiety 60-84 rok życia Mężczyźni 60-84 rok życia 2012

Miasto 770 560

Gmina 509 400

RAZEM 1279 960

2013

Miasto 805 591

Gmina 521 430

RAZEM 1326 1021

2014

Miasto 821 629

Gmina 527 453

RAZEM 1348 1082

Dane Urząd Miejski Olsztynek

Ilość osób zamieszkujących miasto i gminę Olsztynek w powyżej 85 roku życia, w latach 2012-2014

Rok Obszar Kobiety powyżej 85 roku życia Mężczyźni powyżej 85 roku życia 2012

Miasto 114 43

Gmina 68 22

RAZEM 182 65

2013

Miasto 121 44

Gmina 84 25

RAZEM 205 69

2014

Miasto 133 44

Gmina 92 28

RAZEM 225 72

Dane Urząd Miejski Olsztynek

Ogółem w roku 2012 w mieście i gminie Olsztynek powyżej 60 roku życia zamieszkiwało 2486 osób z tego 1461 kobiet i 1025 mężczyzn, w roku 2013 zamieszkiwało 2621 osób z tego 1531 kobiet i 1090 mężczyzn, w roku 2014 ogółem 2727osób z tego 1573 kobiet i 1154 mężczyzn. W Olsztynku obecnie mieszka 7530 osób, a w gminie 6232, łącznie 13762 mieszkańców, z tego 2730 osób powyżej 60 roku życia co stanowi 20% populacji.

(6)

6 W świetle powyższego faktu oczywistym staje się, iż rola osób starszych w funkcjonowaniu życia społecznego będzie coraz istotniejsza, a problemy i potrzeby tej grupy są coraz silniej odczuwalne.

2. Sytuacja zdrowotna seniorów

Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia, szczegółowa analiza rozpoznań u osób starszych, w tym osób powyżej 65. roku życia, wskazuje głównie na schorzenia kardiologiczne, okulistyczne, naczyniowe i ortopedyczne. Połowa świadczeń realizowanych dla osób starszych w ramach lecznictwa szpitalnego związana jest z chorobami wewnętrznymi, chirurgią ogólną oraz kardiologią. Przeprowadzone przez NFZ analizy wskazują, iż okres zapotrzebowania na szereg usług medycznych, właściwych dla wieku starości, wydłuża się i przesuwa w kierunku osób coraz starszych. Osoby powyżej 65 roku życia stanowią 13,2% całej populacji Polski, ale wśród osób leczonych w ramach lecznictwa szpitalnego stanowią już średnio 26,3%.

W gminie Olsztynek seniorzy mają pełny dostęp do wielu specjalistów, w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia przyjmują; ortopeda, chirurg, ginekolog, stomatolog, laryngolog, dermatolog. W Gminnym Centrum Zdrowia znajduje się również całodobowa opieka medyczna, pogotowie ratunkowe i pracownia USG oraz RTG. Dużym utrudnieniem dla seniorów jest brak takich specjalistów jak kardiolog czy diabetolog, gdyż omawiana grupa wiekowa często korzysta z wizyt u ww. specjalistów i muszą udawać się na nie do Olsztyna.

3. Seniorzy w kontekście form wsparcia pomocy społecznej na terenie Gminy Olsztynek.

Osoby w wieku emerytalnym, jako jedna z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, mogą korzystać z pomocy społecznej na zasadach ogólnych. O pomoc finansową mogą starać się osoby, które spełniają warunki określone w ustawie o pomocy społecznej: trudna sytuacja życiowa, trudna sytuacja finansowa, przy czym oba warunki muszą być spełnione jednocześnie.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, na podstawie art. 7 ustawy o pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom z powodu przyczyn, do których należą: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, przemoc w rodzinie, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietność bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo – wychowawcze trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizm lub narkomania, zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe, klęska żywiołowa lub ekologiczna.

(7)

7 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Olsztynku od wielu lat udostępnia pomoc w postaci usług opiekuńczych, z których korzystają osoby starsze, schorowane potrzebujące pomocy innych.

Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych tj.:

 czynności żywieniowych ( zakupy, przygotowanie lub dostarczanie posiłków);

 gospodarczych (utrzymanie w czystości środowiska, w którym przebywa podopieczny);

 organizacyjnych ( zamawianie wizyt lekarskich, realizacja recept ,organizacja czas wolnego ).

Wiele osób starszych i niepełnosprawnych korzysta z wypożyczalni balkoników, chodzików i kul wspomagających poruszanie się.

W 2013 r. z usług opiekuńczych korzystało 30 osób (na 1 opiekunkę przypadało 6 podopiecznych), zatrudnionych było 5 opiekunek. 2014 r. korzystały 32 osoby (na 1 opiekunkę przypadało 6,4 podopiecznych), zatrudnionych było 5 opiekunek. I półrocze 2015 r korzysta 27 osób ( na 1 opiekunkę przypada 6,75 podopiecznych), zatrudnione są 4 opiekunki.

Dane od 2013 do 2015 roku przedstawia poniższa tabela Rok Ilość osób korzystających

z usług opiekuńczych

Kobiety Kobiety Mężczyźni Mężczyźni Do 60r. życia 60 + Do 60r. życia 60 +

2013 30 4 18 1 7

2014 32 2 21 2 7

2015

I półrocze 27 1 17 3 6

Źródło: dane własne- dział usługi opiekuńcze

Głównym celem usług opiekuńczych jest jak najdłuższe utrzymanie osób w ich naturalnym środowisku. Unikniemy wówczas umieszczania osób chorych i niedołężnych w domach opieki stacjonarnej i szpitalach.

Opierając się na danych statystycznych zamieszczonych w powyższej tabeli można wnioskować, że liczba osób wymagających opieki przyjmuje tendencję wzrostową. Zatem dostęp do formy pomocy jaką są usługi opiekuńcze jest wskazany.

Ponadto przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Olsztynku działa Dom Dziennego Pobytu, który skupia emerytów i rencistów, na podstawie decyzji kierującej do DDP przez pracownika socjalnego.

W ramach działalności Dom Dziennego Pobytu organizuje aktywne formy spędzania czasu dla osób starszych oraz posiłek, za który pensjonariusze płacą osobiście.

(8)

8 Dom Dziennego Pobytu w Olsztynku powołany został Uchwałą Rady Miejskiej Nr XXVIII/198/93 z dnia 09.09.1993r. Funkcjonuje w strukturach Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Olsztynku.

Jest Ośrodkiem wsparcia o zasięgu gminnym. Siedziba Domu mieści się przy ul. Świerczewskiego 19.

Skupia emerytów i rencistów niepracujących. Zadaniem Domu jest:

 podejmowanie działań służących utrzymaniu podopieczynych w ich naturalnym środowisku i przeciwdziałanie instytucjonalizacji i marginalizacji,

 zaspokojenie potrzeb bytowych poprzez zapewnianie bezpiecznego miejsca do wielogodzinowego przebywania i godnego spędzania czasu,

 umożliwienie realizacji potrzeb kulturalnych rekreacyjnych i towarzyskich między innymi poprzez organizację uroczystości okolicznościowych, świąt, wspólny udział w imprezach, dostęp do biblioteki, TV, Internetu,

 udzielanie pomocy w podnoszeniu sprawności psycho-fizycznej i aktywizacja,

 udzielanie pomocy w załatwianiu spraw osobistych i urzędowych,

 rozbudzanie zainteresowań.

W ramach kontynuacji zainteresowań i pasji powstał na terenie Domu Dziennego Pobytu zespół wokalny "Swojska Nutka", który reprezentuje Dom z okazji różnych spotkań świątecznych i okolicznościowych, przedstawiając swój program artystyczny o różnej tematyce. Zespół bierze udział w uroczystościach państwowych i religijnych na terenie Olsztynka oraz powiatowych obchodach Świecie Niepodległości w Olsztynie. Spotyka się raz w tygodniu na 2 godziny gdzie ćwiczy swój repertuar pod okiem – muzyka, instruktora muzykoterapii w Domu Dziennego Pobytu i Domu Pomocy Społecznej w Olsztynku.

Dom Dziennego Pobytu na koniec czerwca 2015 roku liczył 45 osób, które codziennie uczestniczą w zajęciach oraz w spotkaniach Zespołu „Swojska Nutka”.

4. Działalność instytucji, organizacji pozarządowych i stowarzyszeń na rzecz osób starszych.

Miejska Biblioteka Publiczna w Olsztynku w ramach projektu Polska Cyfrowa Równych Szans - oddolnej inicjatywy, której celem jest wprowadzanie w świat komunikacji cyfrowej oraz usług i treści dostępnych w Internecie - dorosłych Polaków z pokolenia 50+, realizowanej przez Stowarzyszenie „Miasta w Internecie” i Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, we wsparciu latarnika od 2013 roku realizuje cykl zajęć dla seniorów.

Bezpłatne zajęcia prowadzone są w grupach ok. 20 osób, w pomieszczeniach biblioteki i na sprzęcie, którym dysponuje latarnik i własnych seniorów. Zajęcia cieszą się dużą popularnością, cykl trwa ok 3 miesięcy, spotkania odbywają się 2 razy w tygodniu. W trakcie ferii zimowych 2015 roku, w ramach zajęć z dziećmi pracownicy biblioteki przygotowali przedstawienie dla seniorów z Domu Dziennego Pobytu. Ponadto Miejska Bibliotek

(9)

9 Publiczna w Olsztynku organizuje szereg spotkań autorskich i prelekcji, na które zaprasza seniorów.

Przedszkole Miejskie w Olsztynku organizuje od wielu lat Dzień Babci i Dziadka, na który zaprasza samotnych seniorów z Olsztynka. Ponadto rokrocznie uczestniczy w Dniu Seniora wystawiając przedstawienie lub akademię dla seniorów z Domu Dziennego Pobytu i Klubu Seniora w Olsztynku. Przedszkolaki z wychowawcami odwiedzają seniorów i umilają im czas wierszem i piosenką.

Stowarzyszenie Wspierania Działań na Rzecz Osób Potrzebujących Pomocy DROGA, którego celem jest inicjowanie i prowadzenie wsparcia na rzecz osób potrzebujących w zakresie szeroko pojętej polityki społecznej i zdrowotnej polegającej na realizacji zadań w zakresie ochrony i promocji zdrowia, integracji społecznej, pracy socjalnej, profilaktyki i leczenia uzależnień, ze szczególnym uwzględnieniem grup podwyższonego ryzyka.

Stowarzyszenie podejmuje działania na rzecz osób potrzebujących w obszarze profilaktyki i ograniczania przemocy w rodzinie, upowszechniania równości płci, wspierania osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez podejmowanie działań o charakterze terapeutycznym, profilaktycznym, szkoleniowym i zawodowym.

Działalność stowarzyszenia na rzecz osób starszych to projekty:

 Aktywizacja i przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych. Warsztat aktywizujące dla osób starszych “Aktywna starość” – finansowany ze środków Wojewody Warmińsko-Mazurskiego, realizowany w roku 2015.

 Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych poprzez:

Warsztaty wokalne „ Kolędy polskie źródłem tradycji narodowych” – finansowane ze środków Urzędu Miejskiego w Olsztynku, realizowany w roku 2012.

Polskie Stowarzyszenie Diabetyków koło w Olsztynku jest organizacją zrzeszającą chorych na cukrzycę, rodziny chorych, osoby pracujące na rzecz chorych oraz osoby zdrowe uznające cele stowarzyszenia i jego zasady działania. Główne działania stowarzyszenia to edukacja - Tylko człowiek znający swoją chorobę może z nią dobrze żyć – comiesięczne spotkania edukacyjne , prelekcje lekarzy, dietetyczki, pielęgniarek edukacyjnych, zaopatrzenie i obsługa sprzętu dietetycznego, przesiewowe badania cukru, cholesterolu, ciśnienia, stopy cukrowej, słuchu i oczu.

Kolejny priorytet działań to integracja- Ruch to zdrowie oraz Mniejszy cukier- organizacja imprez plenerowych, cotygodniowych wycieczek rowerowych, spotkania okolicznościowe z okazji świąt, Pielgrzymka Diabetyków na Jasną Górę, obchody Oświatowych Dni Walki z Cukrzycą. Wszelkie działania są skierowane do mieszkańców Olsztynka, członków stowarzyszenia i w dużej mierze osób starszych.

Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Starszych i Niepełnosprawnych „Razem” w Olsztynku powstało 25.09.2013r. Celem Stowarzyszenie jest niesienie pomocy osobom oczekującym

(10)

10 pomocy, wsparcia w szczególności osobom starszym i niepełnosprawnym poprzez aktywizację społeczną oraz wyrównywanie ich szans i pomocy w trudnej sytuacji życiowej.

Z inicjatywy Stowarzyszenia „Razem” powstała Spółdzielnia Socjalna „Tradycja smaków” zajmująca się działalnością gastronomiczną, w której są zatrudnione osoby starsze i niepełnosprawne. Spółdzielnia również współpracuje z Warsztatami Terapii Zajęciowej w Olsztynku, umożliwiając praktyki zawodowe uczestnikom WTZ i tym samym wspomagając Warsztaty w rehabilitacji zawodowej. Działalność Stowarzyszenia skupia się na propagowaniu i promowaniu różnorodnych form życia kulturalno – oświatowego, towarzyskiego i wypoczynku ludzi starszych i niepełnosprawnych, a także rozbudzenie zainteresowań i potrzeb w tym zakresie.

Od 2014 roku Stowarzyszenie organizuje wyjazdy członków do ośrodków kultury w ramach cyklu „Randez vous z teatrem” współfinansowanych przez Urząd Miejski w Olsztynku. Do celów statutowych Stowarzyszenie należy także włączanie osób starszych, niepełnosprawnych do systemu kształcenia ustawicznego poprzez wspomaganie integralnego rozwoju osobowego, a zwłaszcza sprawności intelektualnej i fizycznej. Nasza organizacja współtworzy i współrealizuje projekty ze Klubem UKS Olimpijczyk, Stowarzyszeniem Wspierania Działań na Rzecz Osób Potrzebujących Pomocy DROGA w Olsztynku.

Pozostajemy w stałym kontakcie z Klubem Seniora przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Olsztynku, współorganizując różnego rodzaju wyjazdy.

Stowarzyszenie „Razem” troszczy się o warunki socjalno-bytowe członków Stowarzyszenia, ludzi starszych i niepełnosprawnych. W tym celu współpracuje z Bankiem Żywności na przekazanie produktów rolnych w ramach „Tymczasowego nadzwyczajnego wsparcia producentów owoców i warzyw”. Stowarzyszenie nawiązało w 2014 roku współpracę z Federacją Organizacji Socjalnych Województwa Warmińsko – Mazurskiego FOS-a.

(11)

11

III. Analiza SWOT

Na podstawie przeprowadzonej diagnozy zespół tworzący Gminny Program Wsparcia dla Osób Starszych dokonał analizy SWOT czyli mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń. Analiza dotyczyła sytuacji, w jakiej obecnie znajduje się gmina, pozwoliła jednocześnie na sformułowanie koncepcji stworzenia programu na rzecz osób starszych, biorąc pod uwagę infrastrukturę lokalową, potencjał zasobów ludzkich oraz partnerstwa lokalnego.

Mocne strony Słabe strony

 istnienie instytucji i organizacji świadczących usługi na rzecz osób starszych, Domu Dziennego Pobytu;

 samopomoc osób starszych w ramach klubu seniora;

 świadczenie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania;

możliwość uzyskania przez osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności i dofinansowania ze środków PEFRON do zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, środków pomocniczych, do likwidacji barier architektonicznych i do udziału w turnusach rehabilitacyjnych;

 rozwijanie własnych zainteresowań wśród części osób starszych;

 istnienie rządowych programów wsparcia dla osób starszych;

 istnienie osób starszych jako autorytet dla wszystkich pokoleń.

 brak systemu całodobowego wsparcia osób starszych w miejscu zamieszkania;

 niedostateczna wiedza osób starszych na temat organizacji i instytucji świadczących wsparcie;

 brak systemu wykorzystania potencjału osób starszych na rzecz własnego środowiska;

 brak opieki geriatrycznej z miejscami stacjonarnymi, pobytem dziennym i poradnia ambulatoryjna;

 niska świadomość osób starszych w zakresie profilaktyki zdrowotnej;

 nieprzygotowanie do starości osób odchodzących na emeryturę;

 niskie dofinansowanie instytucji dla osób starszych ze strony samorządów i państwa;

Szanse Zagrożenia

 wyższa świadomość społeczna dotycząca problemów zdrowotnych związanych ze starością;

 realizacja programów i projektów socjalnych na rzecz osób starszych;

 dostrzeganie problematyki osób starszych przez samorząd lokalny;

 możliwość pozyskiwania środków finansowych z programów grantowych na rozwój aktywności osób starszych;

 niski dochód osób starszych w stosunku do niezbędnych potrzeb i realiów rynku;

 ograniczona opieka nad seniorami przez członków rodziny;

 funkcjonowanie negatywnego wizerunku osoby starszej w świadomości społecznej i mediach jako roszczeniowej i oczekującej pomocy;

 niedostrzeganie osób starszych jako aktywnych uczestników życia publicznego, kulturalnego itp.;

 kult osoby młodej i sprawnej funkcjonujący w społeczeństwie i mediach.

Dokonana diagnoza oraz analiza SWOT pozwoliła na opracowanie i wdrożenie programu na rzecz aktywności osób starszych w gminie Olsztynek.

Jednocześnie daje wskazówki do obrania odpowiednich celów strategicznych i ich wykonawców.

(12)

12

IV. Misja programu

Poprawa jakości życia osób w wieku 60+ poprzez zaspokojenie ich potrzeb i oczekiwań, zwiększenie aktywności, wzmocnienie integracji międzypokoleniowej dostosowanych do uwarunkowań ekonomicznych i społecznych Miasta i Gminy Olsztynek.

V. Cel strategiczny, cele szczegółowe i zadania

1) Cel strategiczny: Zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych.

Cel szczegółowy 1: Wsparcie osób starszych w swoim środowisku.

Działanie 1.1. Podnoszenie jakości i dostępności do usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, NGO.

 Wskaźniki – liczba podmiotów świadczących usługi opiekuńcze.

Działanie 1.2. Wspieranie placówek wspomagających osoby starsze (dzienne domy pobytu, kluby seniora i inne).

 Wskaźniki – liczba osób korzystających ze wsparcia placówek.

Działanie 1.3. Udzielanie pomocy finansowej i rzeczowej osobom starszym będącym w trudnej sytuacji materialnej.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek.

 Wskaźniki – wysokość środków przeznaczonych na pomoc finansową i rzeczową osobom starszym.

Działanie 1.4. Inicjowanie działań samopomocowych – pomoc sąsiedzka.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, NGO, społeczność lokalna.

 Wskaźniki – ilość podjętych inicjatyw samopomocowych.

Cel szczegółowy 2: Rozwój systemu opieki nad osobami starszymi niemogącymi samodzielnie funkcjonować w swoim środowisku.

Działanie 2.1. Zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek.

(13)

13

 Wskaźniki – liczba osób z terenu miasta i gminy umieszczonych w domach pomocy społecznej.

Działanie 2.2. Podnoszenie kwalifikacji pracowników pomocy społecznej w zakresie potrzeb seniorów.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, NGO, Szkoły ponadgimnazjalne.

 Wskaźniki – liczba pracowników pomocy społecznej przeszkolonych w zakresie potrzeb seniorów.

Działanie 2.3. Wsparcie rodzin opiekujących się osobami niesamodzielnymi.

 Wskaźniki – liczba rodzinnych domów pomocy, wysokość środków przeznaczonych na wsparcie rodzin opiekujących się osobami starszymi.

Cel szczegółowy 3: Rozwój systemu informacji i poradnictwa

Działanie 3.1. Rozpowszechnianie informacji o dostępności do usług świadczonych na rzecz osób starszych przez instytucje i organizacje.

 Wskaźniki – ilość punktów informujących o usługach świadczonych na rzecz osób starszych przez organizacje i instytucje.

Działanie 3.2. Rozwój pracy socjalnej wobec seniorów przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Olsztynku i organizacje pozarządowe.

 Wskaźniki – ilość podmiotów współpracujących na rzecz osób starszych.

2) Cel strategiczny: Rozwój aktywności społecznej, kulturalnej i zawodowej osób starszych

Cel szczegółowy 1: Wzrost aktywności osób starszych w życiu społecznym.

Działanie 1.1. Wspieranie podmiotów działających na rzecz aktywizacji osób starszych.

 Wskaźniki – wysokość środków z budżetu miasta i gminy przeznaczonych na dofinansowanie realizacji przez podmioty zadań w obszarze wsparcia seniorów.

Działanie 1.2. Realizacja programów i projektów w zakresie aktywizacji osób starszych.

 Wskaźniki – ilość zrealizowanych projektów.

Działanie 1.3. Rozwój wolontariatu wśród osób starszych – pomoc sąsiedzka.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, NGO, społeczność lokalna.

(14)

14

 Wskaźniki – ilość inicjatyw wolontariackich, pomocy sąsiedzkiej.

Działanie 1.4. Wspieranie istniejących i nowo powstających form aktywizacji osób starszych (uniwersytet trzeciego wieku, kluby seniora).

 Wskaźniki – ilość działań i podmiotów na rzecz osób starszych

Działanie 1.5. Promowanie w środowisku seniorów form aktywnego spędzania czasu wolnego.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, NGO, MDK Olsztynek.

 Wskaźniki – ilość inicjatyw podejmowanych wobec osób starszych.

Działanie 1.6. Zwiększenie oferty usług rekreacyjnych, mających na celu rozwój zainteresowań seniorów.

 Odpowiedzialni: MDK Olsztynek, Gmina Olsztynek, NGO.

 Wskaźniki – ilość ofert rekreacyjnych dla osób starszych.

Cel szczegółowy 2: Wzrost aktywności osób starszych w życiu kulturalnym.

Działanie 2.1. Zwiększenie dostępności do oferty kulturalnej.

 Wskaźniki – ilość projektów zwiększających dostępność do ofert kulturalnych.

Działanie 2.2. Promowanie twórczości artystycznej seniorów (festiwale, przeglądy, strony internetowe).

 Wskaźniki –ilość projektów promujących twórczość artystyczną seniorów.

Działanie 2.3. Wspieranie zespołu muzycznego „Swojska Nutka”

 Wskaźniki – ilość osób uczestniczących w spotkaniach zespołu, ilość występów zespołu.

Cel szczegółowy 3: Promocja aktywności osób starszych

Działanie 3.1: Organizacja konkursów promujących aktywność osób starszych.

 Wskaźniki – ilość przeprowadzonych konkursów aktywności osób starszych.

Działanie 3.2: Organizacja konferencji, spotkań i innych wydarzeń prezentujących i promujących aktywność osób starszych.

 Wskaźniki – ilość zorganizowanych konferencji, spotkań i innych wydarzeń prezentujących i promujących aktywność osób starszych .

(15)

15 Działanie 3.3. Prezentacja dobrych praktyk w dziedzinie aktywności osób starszych.

 Wskaźniki – ilość projektów prezentujących aktywność osób starszych.

3) Cel strategiczny: Tworzenie optymalnych warunków ukierunkowanych na utrzymanie i poprawę zdrowia seniorów.

Cel szczegółowy 1: Podnoszenie jakości i dostępności do usług medycznych i rehabilitacyjnych

Działanie1.1. Rozwój opieki geriatrycznej ukierunkowany na poprawę diagnostyki, leczenia i rehabilitacji.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, Gminne Centrum Zdrowia.

 Wskaźniki – ilość lekarzy geriatrii, poradni geriatrycznych dostępnych dla osób z terenu miasta i gminy.

Działanie1.2. Rozwój usług na rzecz seniorów w formie wsparcia całodobowego i dziennego.

 Wskaźniki – ilość placówek wsparcia.

Działanie 1.3. Rozwój umiejętności i poprawa sprawności ruchowej seniorów.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, Gminne Centrum Zdrowia, NGO.

 Wskaźniki – ilość zajęć rehabilitacyjnych, poradni rehabilitacyjnych, gabinetów rehabilitacyjnych.

Działanie 1.4. Wykorzystanie dobrych praktyk w zakresie organizacji działalności podmiotów leczniczych z uwzględnieniem potrzeb osób starszych.

 Wskaźniki – ilość projektów promujących dobre praktyki.

Cel szczegółowy 2: Utrzymanie sprawności fizycznej, psychicznej i zdrowotnej seniorów

Działanie 2.1. Prowadzenie badań profilaktycznych i programów zdrowotnych.

 Wskaźniki – ilość projektów profilaktycznych, ilość programów zdrowotnych.

Działanie 2.2. Podejmowanie działań nakierowanych na zwiększenie aktywności seniorów.

 Wskaźniki – ilość projektów nakierowanych na zwiększenie aktywności seniorów.

4) Cel strategiczny: Wzmocnienie integracji międzypokoleniowej

(16)

16 Cel szczegółowy 1: Promowanie i wzmocnienie solidarności między pokoleniami

Działanie 1.1. Organizacja międzypokoleniowych spotkań integracyjnych, kulturalnych, edukacyjnych, okolicznościowych itd.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, Szkoły, Przedszkola, MDK Olsztynek, NGO.

 Wskaźniki – ilość zorganizowanych międzypokoleniowych spotkań integracyjnych, kulturalnych, edukacyjnych, okolicznościowych.

Działanie 1.2. Realizacja projektów i inicjatyw międzypokoleniowych.

 Odpowiedzialni: MOPS Olsztynek, Gmina Olsztynek, Szkoły, Przedszkola, MDK Olsztynek, NGO.

 Wskaźniki – ilość projektów promujących inicjatywy międzypokoleniowe.

V. Spodziewane efekty

Efektami programu będzie zwiększenie aktywności osób starszych na terenie miasta i gminy Olsztynek, oraz powiększenie oferty zdrowotnej, kulturalnej, sportowej i opiekuńczej dla osób 60+.

VI. Zasady finansowania

Zakres realizowanych zadań określonych w programie w znacznej mierze uzależniony jest od wielkości środków finansowych budżetu gminy oraz pozyskanych przez jednostki i organizacje realizujące konkretne zadnia, programy, projekty celowe służące realizacji tego programu , min.

z takich źródeł jak:

 budżet gminy;

 budżet państwa;

 samorząd województwa;

 fundusze europejskie;

 Narodowy Fundusz Zdrowia;

 organizacje i programy grantowe.

VII. Termin realizacji

Termin realizacji programu: 2015 - 2025 (10 lat)

(17)

17

VIII. Monitoring i ewaluacja

Monitoring będzie polegał na gromadzeniu informacji i sprawozdań od podmiotów uczestniczących w Programie i kontrolowaniu efektów jego realizacji. W celu oceny realizacji Programu i efektywności zamierzonych rezultatów, zostaną poddane okresowej ocenie działania, podjęte dla uzyskania poszczególnych celów.

Trafność, efektywność i celowość przyjętych działań zostanie oceniona na podstawie analizy rocznych sprawozdań.

Podmiotami realizacyjnymi program są m. in. na dzień przyjęcia ww. dokumentu:

 Urząd Miasta Olsztynek,

 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Olsztynku,

 Powiatowy Urząd Pracy w Olsztynie,

 Jednostki edukacyjne i instytucje kulturalne,

 Zakłady opieki zdrowotnej,

 Zakłady opiekuńczo-lecznicze,

 Organizacje pozarządowe, Kościoły i związki wyznaniowe.