3.1. Ocena zgodności dotychczasowego użytkowania i zagospodarowania obszaru objętego analizami i terenów przyległych z walorami i zasobami środowiska Obszar objęty opracowaniem nie jest aktualnie intensywnie zagospodarowany.
Jednak przekształcenia jakim podlegał on w przeszłości oraz rodzaj zainwestowania terenów rozciągających się w sąsiedztwie nadają mu jednoznacznie antropogeniczny charakter. Przekształcenia jakie miały miejsce w ciągu ostatniego czasu doprowadziły do likwidacji dawnej zabudowy i zagospodarowania ze znacznej jego części i umożliwiły częściową renaturalizację tych terenów. Obecnie analizowany teren funkcjonuje w zasadzie jako pas nieurządzonej zieleni o szerokości kilkudziesięciu metrów rozciągający się pomiędzy elementami układu drogowego (aleja M. Płażyńskiego, ulice Gdańska i Uczniowska). W jego obrębie zachodzą obecnie procesy polegające głównie na rozwoju zbiorowisk roślinnych i zasiedlaniu terenu przez drobne zwierzęta. Należy przy tym zaznaczyć, że otoczenie terenu, w tym przede wszystkim sąsiadujące jezdnie, stanowią dość istotna barierę w odniesieniu do możliwości przemieszczania się zwierząt
21
pomiędzy analizowanym obszarem a jego sąsiedztwem. Tereny sąsiadujące z obszarem objętym opracowaniem są aktualnie zagospodarowane w znacznie bardziej intensywnym stopniu.
3.2. Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku analizowanego obszaru oraz terenów bezpośrednio przyległych
Obszar objęty analizami charakteryzuje się niskimi walorami krajobrazowymi i niskim poziomem naturalności. Wpływają na to przede wszystkim nieurozmaicona, silnie przekształcona rzeźba terenu, niski udział zieleni wysokiej, istniejące zagospodarowanie oraz częściowo nieuporządkowany charakter terenu rzutujący na jego stronę estetyczną. Ponadto w granicach przedmiotowego obszaru prowadzone są obecnie prace skutkujące dodatkowo okresowym obniżeniem jego walorów wizualnych. Należy podkreślić, że analizowany obszar jest obecnie miejscowo zarzucony odpadami. Część z nich pochodzi z zajmujących ten teren w przeszłości ogródków działkowych pozostałe natomiast zostały w obrębie przedmiotowego obszaru nielegalnie zdeponowane w późniejszym okresie. Fakt ten wpływa istotnie na walory krajobrazowe wnętrza obszaru.
3.3. Ocena odporności środowiska na degradację oraz zdolności do jego regeneracji Pojęcie odporności środowiska przyrodniczego na degradację, czyli na pogarszanie jakości jego poszczególnych elementów lub cech oraz zachwianie równowagi, rozumiane jest jako zdolność do zachowania wewnętrznej równowagi mimo naruszenia jej przez czynniki zarówno pochodzenia naturalnego jak i antropogenicznego.
Obszar objęty niniejszym opracowaniem jest otoczony przez uczęszczane ciągi transportowe i jakkolwiek jest on w większości pozbawiony zainwestowania to jego charakter należy określić jako typowo antropogeniczny. Wziąwszy pod uwagę jego położenie i sąsiedztwo oraz odległość dzielącą go od innych terenów pełniących istotne funkcje środowiskowe należy stwierdzić, że nie stanowi on istotnego elementu w systemie przestrzennych powiązań przyrodniczych.
Pod względem środowiskowym najcenniejszym elementem jest roślinność formująca się samorzutnie przy udziale gatunków synantropijnych oraz roślin uprawnych będących pozostałością po ogrodach działkowych. Roślinność ta występująca miejscami w dużym zwarciu stwarza dogodne warunki bytowe dla drobnych zwierząt, w tym szczególnie dla awifauny oraz niedużych ssaków. Należy podkreślić, że w obrębie analizowanego terenu nie występują rzadkie gatunki rośliny czy zwierząt a zasiedlające go gatunki mają charakter pospolity i powszechnie występują na terenie całego miasta. W analizowanym przypadku utrzymanie roślinności i umożliwienie jej dalszego rozwoju warunkuje podtrzymanie bioróżnorodności. Jest to również czynnik
22
warunkujący odporność na procesy prowadzące do degradacji środowiska. Wziąwszy pod uwagę niski sumaryczny poziom naturalności przedmiotowego terenu jego odporność należy określić jako niską.
Przy założeniu podtrzymania obecnego sposobu zagospodarowania analizowanego terenu czynnikiem mogącym prowadzić do degradacji jest postępujący proces jego zaśmiecania.
3.4. Ocena zachowania walorów krajobrazowych
Obszar objęty projektem planu charakteryzuje się niskimi walorami krajobrazowymi i niskim poziomem naturalności. Wpływają na to przede wszystkim nieurozmaicona rzeźba terenu, niski udział zieleni wysokiej, istniejące zainwestowanie oraz częściowo nieuporządkowany charakter terenu rzutujący na jego stronę estetyczną. Ponadto w granicach przedmiotowego obszaru prowadzone są obecnie prace inwestycyjne skutkujące dodatkowo okresowym obniżeniem się walorów wizualnych.
3.5. Wstępna prognoza dalszych zmian zachodzących w środowisku
Obszar objęty analizą jest obecnie pozbawiony zainwestowania i w dużej części pokrywa go zwarta roślinność. Jest to w przewadze roślinność zielna i krzewiasta. Skrajne fragmenty obszaru objętego opracowaniem są zajęte przez pojedyncze drzewa oraz, od strony al. M. Płażyńskiego, szpaler klonów pochodzący z nasadzeń. Wnętrze rowu odwadniającego zajmują zbiorowiska roślinności hydrofilnej rozbudowane szczególnie w obrębie południowego fragmentu obszaru objętego opracowaniem, w okolicy przepustu, którym wody odpływają w kierunku zbiornika pompowni znajdującego się przy ul. Kochanowskiego.
Można prognozować, że w przypadku pozostawienia zainwestowania w obecnej formie dalsze zmiany jakie zachodzić będą w środowisku przebiegać będą dwukierunkowo. Pierwszy z zaznaczających się kierunków będzie związany z postępującą renaturalizacją fragmentów obszaru. Znajdzie to swój wyraz w dalszym rozbudowywaniu się zbiorowisk roślinnych oraz zasiedlaniu terenu przez nowe, niewystępujące tu obecnie, gatunki roślin. Proces ten będzie z kolei umożliwiał stopniowe zajmowanie obszaru przez zwierzęta. Należy wiec uznać, że przemiany te skutkować będą podniesieniem poziomu bioróżnorodności i ze środowiskowego punktu widzenia należy je ocenić jako korzystne. Drugi z wspomnianych kierunków należy ocenić natomiast jako środowiskowo niekorzystny i jest on związany z możliwym dalszym procesem degradacji części terenu. Procesy te, w analizowanym przypadku, dotyczą przede wszystkim postępujących procesów zaśmiecania terenu i nielegalnego usuwania drzew i krzewów. Należy podkreślić jednocześnie, że nielegalne deponowanie odpadów jest, w przypadku terenu objętego opracowaniem, już obecnie dość
23
istotnym problemem. W trakcie prac terenowych napotkano kilka miejsc w obrębie których zdeponowane odpady zajmują powierzchnie przekraczającą 10 m2 .
4.