• Nie Znaleziono Wyników

V on OTTO GOEBEL, B e r lin - S c h le u s in g e n .

(S c h lu ß v o n S e ite 241) I n d u s t r i e l l e B e t r i e b s k r ä f t e .

M e n s c h u n d T ie r lie fe rn in S ib irie n b is h e u te d ie w e s e n tlic h s te n B e trie b s ­ k rä fte . D ie Z e it w ir d n o c h n ic h t g e w e r te t, u n d d a h e r w e r d e n v ie le A rb e ite n , v o r allem s o lc h e , d ie in d e n la n g e n W in te rm o n a te n n e b e n h e r g e m a c h t w e r d e n k ö n n e n , m it d e r H a n d v e rric h te t, z. B. d a s Z u r ic h te n v o n B alk e n , d a s S ä g e n v o n B re tte rn u n d ä h n lic h e s , s e lb s t a n O r te n , a n d e n e n s ic h S ä g e m ü h le n b e fin d e n . S o b a ld freilich e in U n te r n e h m e r L e u te d e n g a n z e n T a g ü b e r b e s c h ä f tig t u n d f e s te L ö h n e z u z a h le n h a t, ü b e r z e u g t e r sic h v o n d e r Ü b e r le g e n h e it d e r m o to ris c h e n K ra ft, u n d s o d r in g e n a lle ro r ts M o to r e n la n g s a m v o r.

W e it v e r b r e ite t i s t d ie V e r w e n d u n g d e r b illig e n K ra ft v o n P f e r d e n . E in P f e r d k o s te t in v ie le n G e g e n d e n S ib irie n s n u r 50 R b l. u n d e r f o r d e r t n u r w e n ig F u t t e r u n d P f le g e , d a m a n e s sic h m e is t a u f d e r W e id e s e in F u t t e r s e lb s t s u c h e n l ä ß t ; z u d e m s in d in g a n z S ib irie n d ie P f e r d e in e in e r w e it ü b e r d e n B e d a rf h in a u s g e h e n d e n Z a h l v o r h a n d e n . K e in W u n d e r d a h e r , d a ß m a n z. B. s ie h t, w ie m a n F ä h r e n ü b e r d ie s ib iris c h e n F lü s s e d a d u r c h a n tre ib t, d a ß a u f d e m D e c k 4 b is 6 P f e r d e in e in e m R o ß w e r k g e h e n u n d d a d u r c h h ö lz e rn e S c h a u f e lr ä d e r in B e w e g u n g s e tz e n . A u c h k le in e M a h lm ü h le n , W a s s e r ­ p u m p e n , F ö r d e r h a s p e l in B e r g w e r k e n s i e h t m a n h ä u f ig v o n P f e r d e n a n ­ g e tr ie b e n .

ln d e n S te p p e n g e b ie te n s in d a u c h W in d m ü h le n v e r b re ite t, d e r e n z. B.

S tä d te w ie O m s k u n d P a w lo d a r v ie le D u tz e n d e a lle r B a u a rte n a u f w e is e n ; im g e b ir g ig e n S ib irie n s in d s ie d a g e g e n s e lte n . W a s s e r k r ä f te w e r d e n b is h e r n u r in m ä ß ig e m U m fa n g e v e r w e n d e t; d ie d ic h tb e s ie d e lte n G e g e n d e n , n ä m lic h d ie S te p p e z w is c h e n T o b o ls k u n d O m s k u n d d a s A lta i-V o rla n d z w is c h e n B a m a u l u n d U s t-K a m e n o g o rs k , h a b e n k e in e n e n n e n s w e r te n W a s s e r k r ä f t e ; b e d e u te n d s in d d ie le tz te re n a b e r in d e n G e b ir g s g e g e n d e n . D ie c h in e s is c h e n G re n z ­ g e b ir g e v o m A lta i a n b is ö s tlic h zu m B a ik a ls e e s e n d e n ih re W a s s e r v o n g e w a ltig e n H ö h e n z u T a l, u n d ä h n lic h h a b e n T r a n s b a ik a lie n , A m u r- u n d K ü s te n p ro v in z z ie m lich b e d e u te n d e W a s s e r k r ä f te . S tro m s c h n e lle n s in d a u c h in d e n g r ö ß t e n S trö m e n n ic h t s e lte n , o f t m it b e m e r k e n s w e r te n W a s s e r m a s s e n u n d H ö h e n u n te r s c h ie d e n . Z u r Z e it w e rd e n e in ig e M a h lm ü h le n , d a r u n te r a u c h e in ig e g r ö ß e r e , m it W a s s e r r ä d e r n a n g e tr ie b e n , f e r n e r d ie M e h rz a h l d e r W a s c h - tro m m e ln a u f d e n G o ld g r u b e n , s o w ie e in ig e a n d e r e in d u s tr ie lle B e trie b e . M o d e r n e n W a s s e r k r a f ta n la g e n b e g e g n e t m a n n o c h z ie m lic h s e lte n , im m e rh in sin d sie z. B. a u f e in ig e n G o ld g r u b e n v o r h a n d e n (z. B. P e lto n r ä d e r ) . D e r h a r te W in te r is t n a tü rlic h d e r V e r w e n d u n g v o n W a s s e r k r ä f te n n ic h t g ü n s t i g ; a n d e r s e its s c h lie ß t e r s ie a b e r d u r c h a u s n i c h t a u s.

D ie m e is te n in d u s trie lle n B e trie b e a r b e ite n m it D a m p f. A ls B r e n n s to f f d ie n t d u r c h w e g H o lz , d a s im g r o ß e n D u r c h s c h n itt in S ib irie n f ü r d e n g e ­ s c h ic h te te n K u b ik m e te r 2 M k o s te t, w o b e i a b e r im e in z e ln e n d ie H o lz p r e is e s e h r v e rs c h ie d e n s in d . S e h r v e r b r e ite t s in d L o k o m o b ile n , w e il s ie s ic h z u r H o lz f e u e r u n g g u t e ig n e n u n d v e r h ä ltn is m ä ß ig le ic h te r t r a n s p o r ti e r t u n d v o r

a lle m m o n tie r t w e rd e n k ö n n e n als f e s ts te h e n d e K essel u n d M a sc h in e n . D ie im L a n d e v o r h a n d e n e n K o h len d ie n e n b is la n g f a s t n u r d e r B a h n ; d a n e b e n g e b e n e in ig e K o h le n ze c h e n g e le g e n tlic h in d e r N a c h b a rs c h a ft K ra ft u n d L ich t a b ; a u c h in d e n m e is te n g r ö ß e r e n S tä d te n s in d z u rz e it e le k tris c h e Z e n tra le n im W e r d e n b e g r if f e n ; sie h a b e n m e is t n o c h e in en k le in e n U m fa n g u n d d ie n e n g e w ö h n lic h n u r d e r L icht-, s e lte n d e r K ra ftv e rs o rg u n g .

F ö r d e r u n g e n u n d H e m m u n g e n d e r E n t w i c k l u n g v o n H a n d e l u n d I n d u s t r i e .

S o w e it d ie w irts c h a ftlic h e E n tw ic k lu n g e in e s L a n d e s d u rc h d ie S te llu n g d e r B e h ö rd e n b e s tim m t w ird , lie g e n d ie V e rh ä ltn is s e in S ib irie n n ic h t im m e r g ü n s tig . Z w a r s u c h t d ie ru s s is c h e R e g ie ru n g in ih rem e ig e n e n w o h lv e r­

s ta n d e n e n In te re s s e d ie B u tte ra u s fu h r, d e n G o ld - u n d d e n K o h le n b e rg b a u z u fö rd e rn , die e rs te n b e id e n zu m A u s g le ic h ih re r Z a h lu n g s b ila n z , d e n le tz te re n f ü r die Z w e c k e ih r e r B a h n e n u n d d e s H a fe n s W la d iw o s to k , s te h t a b e r im ü b rig e n d e r w irts c h a ftlic h e n E n tw ic k lu n g S ib irie n s im g a n z e n g le ic h g ü ltig g e g e n ­ ü b e r. W ie d ie Z e n tr a lb e h ö r d e n , s o v e rh a lte n sic h im g a n z e n a u c h d ie O r ts ­ b e h ö r d e n ; d a s sib iris c h e B e a m te n tu m fü h lt n ic h t s ib iris c h , s o n d e rn ru ss is c h , d . h. m it a n d e re n W o r te n es fo lg t d e n in P e te r s b u r g u n d M o s k a u h e rrs c h e n ­ d e n S trö m u n g e n . D ie se sin d a b e r d e r s e lb s tä n d ig e n w irts c h a ftlic h e n E n t­

w ic k lu n g e n tle g e n e r G e b ie te d e s ru ss is c h e n R e ic h es n ic h t g ü n s tig . D a h e r d ie N ic h ta c h tu n g s ib iris c h e r In te re s s e n b eim Z o lla b s c h lu ß im O s te n , b ei d e r Z o llfra g e an d e r O b - u n d J e n is s e im ü n d u n g ! M o s k a u ü b t s e in e n E in flu ß z u r N ie d e r h a ltu n g d e r E n tw ic k lu n g d e r G re n z g e b ie te a u s, u n d S ta a ts b e s te l­

lu n g e n f ü r S ib irie n e rh ä lt m an u n te r U m s tä n d e n le ic h te r in P e te r s b u r g als an O r t u n d S telle.

D ie se S tö ru n g e n s in d u m s o b e m e rk b a re r, als d ie R e g ie ru n g e in e n ü b e r d a s g e w ö h n lic h e M a ß h in a u s g e h e n d e n E in flu ß a u f d a s w irts c h a ftlic h e L e b e n S ib irie n s h a t. Ö stlich d e s B a ik a lse e s f a s t d e r e in z ig e g r o ß e K ä u fer, is t sie m it d e m B e d a rfe d e r B ah n a u ch in W e s ts ib irie n v o n g r o ß e r W ic h tig k e it.

D a zu k o m m t, d a ß in d e n u n g e h e u r e n B e s itz u n g e n d e s K a ise rlich e n K a b in e tts u n d in d e n G re n z g e b ie te n d e s S ü d e n s u n d O s te n s o h n e b e s o n d e re E rla u b n is a u s P e te r s b u r g n ic h t e in m al d ie G e n e r a lg o u v e r n e u r e A u s lä n d e r zu m B e rg b a u o d e r Ä h n lich e m z u la s s s e n k ö n n e n . S e lb s t w e n n im E in z e lfa lle d ie Z e n tr a lb e ­

h ö rd e n in P e te r s b u r g e in e r G rü n d u n g w o h lw o lle n d g e g e n ü b e r s te h e n , e rs te h e n a u s d ie s e n V e rh ä ltn is s e n b e i d e r S c h w e rfä llig k e it u n d L a n g s a m k e it d e s In ­ s ta n z e n w e g e s g r o ß e Z e itv e rlu s te u n d S c h w ie rig k e ite n . K o m m t d ie K o n z es sio n en d lic h , s o is t sie o f t u n k la r o d e r m it B e d in g u n g e n d u rc h s e tz t, d ie u n te r d e n ö rtlic h e n V e rh ä ltn is s e n k a u m d u r c h f ü h r b a r e rsc h e in e n , s o d a ß d a n n die w ill­

k ü rlic h e A u s le g u n g d e r ö rtlic h e n B e h ö rd e n w e ite n S p ie lra u m h a t.

G ü n s tig e r s te h t d a rin d e r f ü r P riv a tk u n d s c h a ft a rb e ite n d e u n d n u r ö r t­

lic h e r K o n z e s s io n b e d ü r fe n d e K le in b e trie b o d e r die sic h la n g s a m au s k lein e n A n fä n g e n e n tw ic k e ln d e U n te rn e h m u n g . Sie ist n u r d e n ü b lic h e n A n z a p fu n g e n a u s g e s e tz t, an d e n e n e s n a tü rlic h a u c h h e u te n o c h n ic h t fe h lt, o b s c h o n sich g a n z a u g e n s c h e in lic h a llm äh lich e in e tie fg re ife n d e B e s s e ru n g d e r ru s s i­

s c h e n B e a m te n tu m s s o w o h l n a c h d e r S e ite d e r E h rlic h k e it, als a u c h n a ch d e r d e r E in s ic h t a n b a h n t.

S e h r w e s e n tlic h m u ß f ü r a u s lä n d is c h e U n te r n e h m u n g e n a lle r A rt b e i d ie s e r S a c h la g e d ie E r r ic h tu n g v o n K o n s u la te n w e r d e n . L e id e r s c h e in t d a s D e u ts c h e R e ic h a u s F in a n z g r ü n d e n n u r W a h lk o n s u ln e in z u s e tz e n , w o b e i d e r w ic h tig e G e s ic h ts p u n k t d e r U n a b h ä n g ig k e it u n d e in e r g e w is s e n A u to r itä t g e g e n ü b e r d e n ru s s is c h e n B e h ö rd e n zu k u rz k o m m t

A n d e re H e m m u n g e n d e r w irts c h a ftlic h e n E n tw ic k lu n g lie g e n in d e n B e­

w o h n e r n d e s L a n d e s . W o e s sic h z. B. u m d e n A n k a u f v o n B e rg - u n d a n d e re n G e re c h ts a m e n h a n d e lt, b e g e g n e t m a n d e r S c h w ie rig k e it, d a ß d ie B e sitz e r sic h n ic h t a u f f e s te B e d in g u n g e n e in la sse n w o lle n . In d e r B e fü rc h tu n g , es k ö n n e ih m ein s p ä te r e r r e ic h e r G e w in n e n tg e h e n , s u c h t d e r V e r k ä u f e r sich alle m ö g lic h e n H in te r tü r e n o ffe n z u h a lte n , u m v o m V e r tr a g e z u rü c k ­ tr e te n o d e r sic h s p ä te r ir g e n d w ie w ie d e r e in s c h ie b e n z u k ö n n e n , o h n e d a ß e r a b e r a n d e r s e its g e n e ig t w ä re , f ü r d e n A n te il am e tw a ig e n G e w in n e in e a n n e h m b a r e V e rk a u fs u m m e zu n e n n e n . V o lle B a rz a h lu n g f ü r e in e n m ö g lic h e n Z u k u n f ts w e rt u n d tr o tz d e m e in e n L ö w e n a n te il a m s p ä te r e n G e w in n , d a s s u c h t d e r P riv a tm a n n , d a s s u c h t a u c h d e r S ta a t g e w ö h n lic h z u e r re ic h e n . D a ß d a b e i f a s t n ie ein G e s c h ä f t z u s ta n d e k o m m t u n d v o n d e n w e n ig e n z u s ta n d e k o m m e n d e n u n te r d ie s e n V e rh ä ltn is s e n s e lte n e in e s g e d e ih e n k a n n , w o b e i g r o ß e G e w in n m ö g lic h k e ite n f ü r a lle T e ile lie g e n b le ib e n , d a f ü r f e h lt z u r Z e it v ielfac h n o c h d a s V e rs tä n d n is .

E s f e h lt ü b e r h a u p t in S ib irie n n o c h a n d e m w e ita u s s c h a u e n d e n U n te r ­ n e h m u n g s g e is t, w ie e r z. B. d ie V e re in ig te n S ta a te n v o n A m e rik a s o sc h n e ll g r o ß g e m a c h t h a t, w o h l ein N a c h te il d e s M o n o p o ls d e r R u s s e n in d e r B e­

s ie d e lu n g S ib irie n s g e g e n ü b e r d e m W e ttb e w e r b a lle r N a tio n e n in d e n V e r­

e in ig te n S ta a te n .

A r b e i t s k r ä f t e u n d L ö h n e .

A u c h d ie A r b e ite r f r a g e g e h ö r t n o c h z u d e n H e m m u n g e n . In ih r is t s c h a rf z w is c h e n d e m ä u ß e r s te n O s te n u n d W e s ts ib ir ie n z u u n te r s c h e id e n . Im O s te n is t ein Ü b e r a n g e b o t v o n A rb e ite rn , s o b a ld m a n w ill; K o r e a n e r u n d C h in e s e n s te h e n z u u n g e z ä h lte n T a u s e n d e n z u r V e r f ü g u n g ; sie s in d , w e n n a u c h n ic h t ü b e r m ä ß ig g e s c h ic k t, s o d o c h im g a n z e n b illig , w illig u n d fle iß ig . D a s g r o ß e „ A b e r “ is t je d o c h h ie r d ie A b n e ig u n g d e r r u s s is c h e n B e h ö rd e n g e g e n d ie A s ia te n , d e re n F e s ts e tz u n g in n e rh a lb d e r r u s s is c h e n G r e n z e n b e ­ f ü r c h te t w ird . B ei K o n z e s s io n e n a n B e rg w e rk s -, H o lz - u n d F is c h e r e iu n te r ­ n e h m e n , u n d w o sie s o n s t k a n n , s u c h t d a h e r d ie R e g ie r u n g d ie V e r w e n d u n g v o n K o re a n e rn , C h in e s e n u n d J a p a n e r n zu u n te r b in d e n , z u m m in d e s te n zu b e s c h rä n k e n . G a n z w ird sie d a s n ic h t k ö n n e n , e s h ie ß e d a s d e m B e rg b a u u n d d e r I n d u s trie v ie le ro rts d e n L e b e n s fa d e n a b s c h n e id e n . W ic h tig a b e r is t f ü r je d e in d u s trie lle G r ü n d u n g ö s tlic h d e s B a ik a ls e e s , z u w is s e n , o b m a n a u f d ie D a u e r m it w e iß e n o d e r g e lb e n A r b e its k r ä f te n z u r e c h n e n h a t.

W e s tlic h d e s B a ik a lse e s h e r rs c h t d e r ru s s is c h e A rb e ite r . A u f d e n B e rg ­ w e rk e n is t es d e r s ib iris c h e R u s s e , in in d u s trie lle n B e trie b e n , in s b e s o n d e r e d a , w o g e le r n te A rb e it v e r la n g t w ird , m e is t d e r a u s d e m E u r o p ä is c h e n R u ß la n d z u g e w a n d e r te . In d e r K irg is e n s te p p e t r it t d a z u in g r ö ß e r e r A n z a h l d e r v e r a r m te K irg ise als B e rg w e rk s - u n d I n d u s tr ie a r b e ite r ; e r is t z w a r n ic h t fle iß ig , a b e r g u tm ü tig u n d b e d ü rfn is lo s . D ie E ig e n s c h a fte n d e s s ib iris c h e n

R u ss en u n d d e s n e u e in g e w a n d e r te n sin d z ie m lich g le ic h ; sie sin d b e k a n n t:

D e r R u ss e is t d u rc h a u s n ic h t u n g e s c h ic k t, le is te t v o r ü b e rg e h e n d u n d u n te r s tra ffe r A u fs ic h t o f t g a n z L eid lic h es, ist a b e r u n b e a u fs ic h tig t fau l, n a c h lä s sig , in g r ö ß e r e n B e trie b e n z u r A u fs ä s s ig k e it g e n e ig t, v e rs ä u m t o ft die A rb e it u n d is t h ä u fig u n e h rlic h . J e k le in e r d e r B e trie b u n d je m e h r d e r In h a b e r s e lb s t m ita rb e ite t, um s o b e s s e r ist d e r R u ss e zu b e h a n d e ln . E s so ll a u c h h ie r n ic h t v e rk a n n t w e rd e n , d a ß d e r R u sse als A rb e ite r sic h la n g s a m a b e r s te tig b e s s e rt.

D ie L ö h n e h a b e n in S ib irie n v o n W e s te n n a c h O s te n s te ig e n d e R ic h tu n g . D ie h ö c h s te n w e rd e n e tw a in d e r G e g e n d d e s B a ik a lse es g e z a h lt, v o n d o r t a u s n a c h O s te n w e rd e n sie u n te r d e m W e ttb e w e r b e d e r C h in e s e n e h e r n ie d r ig e r a ls h ö h e r g e g e n ü b e r d e n e n in M itte lsib irie n , w e n ig s te n s w a s u n ­ g e le r n te A rb e ite r b e trifft. D a s g ilt fü r d ie O rte , d ie a n d e r B ahn lie g e n o d e r s o n s tw ie leic h t z u g ä n g lic h s in d ; in a b g e le g e n e n G e g e n d e n h ä n g e n die L ö h n e v o n d e n V e rk e h rs v e rh ä ltn is s e n ab , d ie d ie L e b e n s m itte lp re is e u n d d a m it d a s E x is te n z m in im u m b e d in g e n .

F a s t n o c h s c h w ie rig e r als d ie A rb e ite rfra g e is t d ie d e r k a u fm ä n n is c h e n u n d te c h n isc h e n A n g e s te llte n . D ie g u t e in g e ric h te te T e c h n is c h e H o c h s c h u le in T o m s k u n d d ie te c h n is c h e n E is e n b a h n s c h u le n S ib irie n s g e b e n ih re S c h ü le r fa s t n u r an d e n S ta a t a b ; f ü r d ie P r iv a tin d u s tr ie b le ib e n d ie S te ig e rs c h u le in Irk u ts k , d ie jä h rlic h e tw a 20 S te ig e rd ip lo m e erte ilt, u n d e in ig e H a n d ­ w e rk e rs c h u le n . E s is t u n te r d ie s e n U m s tä n d e n fa s t a u s g e s c h lo s s e n , tec h n isc h g e b ild e te K rä fte f ü r d ie B e trie b e z u e rh a lte n . D ie m e is te n A n g e ste llte n h a b e n sic h an O r t u n d S te lle n o td ü r f tig h e r a n g e b ild e t; e in ig e b e s s e r v o r ­ g e b ild e te fin d e t m an g e le g e n tlic h u n te r d e n V e rb a n n te n . A u ch f ü r d ie h ö h e re L e itu n g is t es o f t a u ß e ro rd e n tlic h sc h w e r, L e u te zu fin d en , d ie K ö n n e n u n d E h rlic h k e it v e re in ig e n . F ü r w irk lich b ra u c h b a re K räfte sin d d ie G e h ä lte r d a h e r re c h t h o c h , u n d d a s o w ie s o d ie Z ah l d e r A n g e s te llte n w e g e n d e r Ü b e rw a c h u n g d e r A rb e ite r u n d d e r A u fs ic h t in d e n B u re a u s g r o ß sein m u ß , ist d a s G e h a ltk o n to b e i g r ö ß e re n U n te rn e h m u n g e n u n g e w ö h n lic h h o c h b e ­ la s te t. E tw a s b e s s e r s te h t es m it d e n k lein e n k a u fm ä n n is c h e n A n g e s te llte n in d e n g r ö ß te n sib iris c h e n S tä d te n . D o r t fin d e n v ie lfac h a u c h d e u ts c h e E le ­ m e n te (B alten , D e u ts c h -R u s s e n a u s M o s k a u o d e r S ö h n e n a ch S ib irie n g e ­ w a n d e r te r d e u ts c h e r K o lo n iste n v o n d e r W o lg a u n d a u s d e r K rim ) V e rw e n d u n g , h ie rh in lasse n sich a u ch u n m itte lb a r a u slä n d is c h e H ü lfs k rä fte m itn e h m e n . E s e rs c h e in t m ir w e se n tlic h , d a ß d e r d e u ts c h e H a n d e l u n d d ie d e u ts c h e In d u s trie m e h r als b is h e r d a ra u f se h e n , sic h s e lb s t ju n g e K rä fte fü r d ie s e n D ie n st h e ra n z u b ild e n . F rü h h in a u s , um d ie S c h w ie rig k e ite n d e r ru ss is c h e n S p ra c h e u n d d e s E in le b e n s in d ie s o g a n z a n d e re n V e rh ä ltn is s e z u ü b e rw in d e n , d a n n g e n ü g e n d e B e za h lu n g , u n d m a n w ird m a n c h e tü c h tig e K ra ft in d e m ra u h e n , a b e r d u rc h se in e U n g e b u n d e n h e it f ü r m a n c h e n a n z ie h e n d e n L an d e h a lte n . L ö h n e u n d G e h ä lte r sin d n a tü rlic h in S ib irie n fü r A u s lä n d e r h ö h e r als f ü r In lä n d e r. Ü b rig e n s fin d e n a u c h H a n d w e rk e r, z. B. In s ta lla te u re , g u te n V e r­

d ie n s t in S ib irie n u n d k ö n n e n o f t als d ie b e s te n P io n ie re d e u ts c h e n H a n d e ls u n d d e u ts c h e r In d u s trie g e lte n . W ic h tig e r als b e s o n d e rs g r o ß e L e is tu n g e n in e in e m S o n d e rfa c h is t fü r H a n d w e r k e r a llg e m e in e A n s te llig k e it u n d S e lb s t­

s tä n d ig k e it.

E in ig e L o h n - u n d G e h a lts b e is p ie le :

T a g e lo h n u n g e le rn te r r u s s is c h e r A rb e ite r in W e s ts ib irie n 0,60 b is 0,75 Rbl.

T a g e lo h n v o n K ir g is e n...

T a g e lo h n u n g e le rn te r ru s s is c h e r A rb e ite r in M ittel- u n d

rd. 0,50 »

O s t s i b i r i e n ... » 1 - » T a g e lo h n a u f B e rg w e rk e n n ic h t a llz u w e it d e r B a h n . . * 1 - » T a g e lo h n a u f B e rg w e rk e n w e ita b v o n d e r B a h n . . . » 2 - » T a g e lo h n v o n C h in e s e n in O s t s i b i r i e n ... 0,75 b is 1 - » L o h n g e le rn te r A rb e ite r (z. B. S c h lo sse r) in W e s ts ib irie n rd. 1,50 » L o h n g e le rn te r A rb e ite r in M ittel- u n d O s ts ib ir ie n . . . » 3 ,— » M o n a ts lo h n fü r M a tro s e n u n d H e iz e r a u f F lu ß sc h iffe n . » 20,— » M o n a ts lo h n fü r F is c h e r a m U n te rla u f d e s O b . . . . » 30,» M o n a ts lo h n fü r A u f s e h e r ...

M o n a ts g e h a lt fü r S te ig e r u n d B u re a u b e a m te in B e rg ­

40,— b is 100,— »

w e rk e n W e s t s i b i r i e n s ... 75,— » 150,— » M o n a ts g e h a lt fü r S te ig e r ’u n d B u re a u b e a m te in O s ts ib irie n 150,— » 250,— » S a is o n e in k o m m e n fü r K a p itä n e v o n F lu ß sc h iffe n . . . 1000,— » 2000,— » F r a u e n a r b e it is t n o c h s e lte n ; w o sie v e r w e n d e t w ird , b e tr a g e n d ie L ö h n e b is z w e i D ritte l d e s L o h n e s d e r m ä n n lic h e n A rb e ite r.

E r w e r b z w e i g e , K a u f k r a f t u n d B e d ü r f n i s s e d e r B e w o h n e r . D ie E rw e rb z w e ig e , d ie d ie K a u fk ra ft S ib irie n s b e d in g e n , s in d B e rg b a u (G o ld ), V ie h z u c h t (B u tte r, F le is c h , H ä u te , W o lle ), J a g d (Z o b e l, E ic h h o rn ), F is c h fa n g (A m u rla c h s) u n d W a ld g e w e r b e (H o lz ).

D ie m e is te n d e r ü b r ig e n P r o d u k te b le ib e n im L a n d e ; s o g e h t G e tre id e n u r b e i M iß e rn te n im E u r o p ä is c h e n R u ß la n d in g r ö ß e r e n M e n g e n ü b e r S ib irie n s G re n z e u n d n u r ein e v e r s c h w in d e n d e M e n g e r e g e lm ä ß ig in s A u s­

la n d . F is c h e u n d H o lz w e r d e n e r s t in n e u e r e r Z e it a u s g e fü h r t. D ie A u s­

f u h r is t je d o c h k a u m ü b e r V e rs u c h e h in a u s g e d ie h e n .

D ie K a u fk ra ft g a n z S ib irie n s a u s d e r A u s f u h r e ig e n e r E r z e u g n is s e in d a s E u r o p ä is c h e R u ß la n d u n d d a s A u s la n d k a n n m a n a u f rd . 30 0 M illio n e n M im J a h r e sc h ä tz e n , w o v o n f a s t z w e i D ritte l a u s d e r A u s f u h r v o n G o ld u n d B u tte r s ta m m e n . V e r s tä r k t w ir d die K a u fk ra ft S ib irie n s d u rc h d ie G e ld e r, die s e ite n s d e r R e g ie ru n g f ü r m ilitä risc h e u n d B a h n b a u te n , s o w ie f ü r d e n la u fe n ­ d e n U n te r h a lt v o n G a r n is o n e n u n d B e a m te n a u f g e w e n d e t w e r d e n . D ie se A u s g a b e n s in d n a tu r g e m ä ß s e h r s c h w a n k e n d , a b e r n ic h t u n b e d e u t e n d ; u n te r ­ h ä lt d o c h z. B. R u ß la n d g e g e n 3 0 0 0 0 0 M a n n a k tiv e r T r u p p e n in S ib irie n .

W e ita u s am m e is te n w e r d e n B e k le id u n g s g e g e n s tä n d e g e k a u f t ( fa s t 50 v H ).

A b g e s e h e n v o n d e n S tä d te n , d ie n u r rd . 10 v H d e r E in w o h n e r u m fa s s e n , is t n u r B e d a rf an e in fa c h s te n F a b r ik a te n , w ie sie d ie I n d u s tr ie n v o n M o s k a u , W a r s c h a u u n d L o d z lie fe rn . N e u e r d in g s s t e ig t d e r B e d a rf an E is e n w a re n , d e r f r ü h e r v e rs c h w in d e n d g e r in g w a r, s ta rk . H ie r k o m m e n n e b e n e m a illie rte m G e s c h irr u n d N ä h m a s c h in e n v o r a llem la n d w irts c h a ftlic h e M a s c h in e n u n d W e r k ­ z e u g e in B e tra c h t. A u ch d e r B e d a rf an B a h n - u n d S c h if f a u s rü s tu n g e n , B e rg w e rk s m a s c h in e n u n d F a b r ik e in r ic h tu n g e n a lle r A r t s te ig t d a u e r n d . In d e n E is e n w a r e n u n d M a sc h in e n lie g t n e b e n w e n ig e n L u x u s a rtik e ln in d e r G e g e n w a r t d ie E in f u h r a u s d e m A u s la n d , in s b e s o n d e r e s e it d e r Z o lla b s c h lu ß d ie V e rh ä ltn is s e in d e n K ü s te n g e b ie te n v e r s c h o b e n h a t.

A l l g e m e i n e L a g e d e r I n d u s t r i e .

D e r B e d arf an K le id u n g s w a re n ist zum T eil in S ib irie n h a u s in d u s trie lt h e rg e s te llt w o rd e n (B a u e rn le in w a n d , Filz, g r o b e S c h u h e ), im ü b rig e n z u m e is t ru s s is c h e rs e its g e lie fe r t w o rd e n . K o lo n ia lw a re n k a m e n m it A u s n a h m e vo n T e e e b e n d a h e r. D e r D e c k u n g d e s E is e n b e d a rfe s d ie n te n im W e s te n d ie H ü tte n d e s U ral, in M ittel- u n d O s ts ib irie n b e s ta n d d a g e g e n v o n a lte rs h e r ein e k lein e E is e n in d u s trie . S e lb s tv e rs tä n d lic h g a b es im L a n d e z e rs tre u t e in e R e ih e k le in e r M ü h le n , d ie m it W in d , W a s s e r o d e r P fe r d e k r a f t a n g e trie b e n w u rd e n . A n d e r K ü ste d e s fe rn e n O s te n s lie fe rte z e itw e is e d a s A u s la n d f a s t d e n g a n z e n B ed arf.

D ie B ahn h a t V e rs c h ie b u n g e n n a ch d e n v e rs c h ie d e n s te n R ic h tu n g e n g e ­ b ra c h t. Sie h a t d a s E u ro p ä is c h e R u ß la n d im O s te n w e ttb e w e r b f ä h ig e r g e g e n d a s A u s la n d g e m a c h t, sie h a t e in ig e d e r a lte n In d u s trie n d e s L a n d e s, z. B.

d ie E is e n in d u s trie , z u rü c k g e d rä n g t, a n d e re d a g e g e n g e h o b e n , w ie z. B.

d ie M ah l- u n d S c h n e id e m ü h le n in d u s trie . E s ist d a s n a tü rlic h : D ie k le in e n E is e n h ü tte n w a re n n ic h t im s ta n d e , d e n sic h im m e r m e h r d iffe re n z ie re n d e n B e d a rf im W e ttb e w e r b e m it d e m B a h n tra n s p o rt aus d e m U ral u n d a u s d e m A u s la n d e zu lie fern , sc h o n d e s h a lb , w eil sie alle u n g ü n s tig zu d e n R ic h tu n g e n d e s V e rk e h re s , m e is t w e ita b v o n d e r B ah n , la g e n . D a g e g e n b e g ü n s tig e n die b e s s e re n B ezu g s- u n d A b s a tz v e rh ä ltn is s e d e n A n k a u f u n d d a s V e rm a h le n v o n G e tre id e f ü r g r ö ß e r e B ezirke. A n d e re In d u s trie n sin d e rs t n e u e rd in g s e n t­

s ta n d e n o d e r g r o ß g e w o r d e n , w eil e rs t d ie B ahn B e d ü rfn is se s te ig e rte , d ie v o r h e r k a u m v o rh a n d e n g e w e s e n w a re n , e n tw e d e r in d em sie ih re r s e lb s t b e ­ d u r f te (K o h le n g ru b e n , Z e m e n tfa b rik e n , S te in b rü c h e , R e p a ra tu rw e rk s tä tte n , S a g e ­ m ü h le n ), o d e r m itte lb a r, in d em sich d ie L e b e n s h a ltu n g in d e n am V e rk e h re lie g e n d e n O rte n s te ig e r te (z. B. B e trie b e d e r G e n u ß m itte lh e rs te llu n g ).

D e r A n sch lu ß S ib irie n s an d e n W e ltv e rk e h r ließ a u ch n e b e n d e r e in z ig e n a lte n ü b e r die G re n z e n S ib irie n s h in a u s lie fe rn d e n In d u s trie , d em G o ld b e r g b a u , a n d e re A u s fu h rin d u s trie n e n ts te h e n . Z u r w ic h tig s te n w u rd e d ie M e ie re iin ­ d u s trie , d ie es v o n d e r M itte d e r 9 0 e r J a h r e b is z u r G e g e n w a r t a u f rd.

3000 B e trie b e u n d ein e J a h r e s a u s f u h r v on 80 M illio n en M W e r t b ra c h te . D a n e b e n b e s ta n d e n z w e i K u p fe rh ü tte n , e in e Z in n g ru b e , ein e N a p h th a g e s e lls c h a ft, e in ig e F is c h k o n s e rv e n a n s ta lte n u n d e in ig e S ä g e w e rk e u n d H o lz d e s tilla tio n e n , d ie d ie a u s g e s p ro c h e n e A b s ic h t h a b e n , ü b e r d ie G re n z e S ib irie n s h in a u s ins E u ro p ä is c h e R u ß la n d u n d ins A u s la n d zu lie fern . O ft d ie n e n d ie I n d u s trie n m e h r d e r v e rk a u ffe rtig e n Z u ric h tu n g d e r a u s fu h rfä h ig e n R o h s to ffe a ls d e r H e r ­ s te llu n g v o n F a b rik a te n . D a h in g e h ö r e n z. B. d ie W o llw ä s c h e n , S c h la c h te re ie n , T a lg s ie d e re ie n , D a r m re in ig u n g s a n s ta lte n , G e rb e re ie n , S c h n e id e m ü h le n u sw .

F i n a n z i e r u n g , E r f o l g e u n d M i ß e r f o l g e .

D ie B e rg w e rk e b e fin d e n sich, s o w e it es E in z e lb e trie b e sin d , in sib iri­

s c h e n H ä n d e n ; b e i d e n G e se lls c h a fte n ist h ä u fig K a p ital a u s d e m E u ro p ä is c h e n R u ß la n d b e te ilig t, b e i A k tien g e s e lls c h a fte n , in s b e s o n d e re im G o ld b e rg b a u , a u c h a u slä n d is c h e s . G a n z a u slä n d is c h e G e s e lls c h a fte n (e n g lisc h e u n d a m e rik a n is c h e ) s in d m e h rfa c h g e g r ü n d e t w o rd e n , d o c h sin d d ie w e n ig s te n b e s te h e n g e ­ b lie b e n , d ie m e iste n ü b e r h a u p t n ie in B e trie b g e k o m m e n . In d e r G e g e n ­ w a r t d ü r f te in S ib irie n e tw a ein h a lb e s D u tz e n d a u s lä n d is c h e r B e rg w e rk s - u n te m e h m e n a rb e ite n , z. B. die S p a s s k y -K u p fe rh ü tte in d e r K irg is e n s te p p e ,

die N ertsch in sk -G o ld -G esellsch aft in T ran sb aik alien , d ie d eu tsch -ch in esisch e N a p h th a g e se llsc h a ft a u f S achalin u sw . G ro ß e B ed e u tu n g h a t b is h e r k ein e d e r ausländischen G esellsch aften . In einigen F ällen a rb e ite t z w a r tatsäch lich au s­

schließlich au slän d isch es K apital, a b e r es h a t einen sib irisch en S tro h m a n n v o r­

g e sch o b en , um sc h n e lle r in B etrieb zu kom m en.

Im g a n zen b e fin d e t sich d e r sib irisch e B e rg b a u u n d a u ch d ie ü b rig e In d u strie in sibirischen H än d en . D am it h ä n g t a b e r zusam m en, d a ß n och vielfach n ach v e ra lte te n V erfah ren g e a rb e ite t w ird , u n d d aß es n ic h t dazu k o m m en w ill, m anche E rfo lg e v ersp re c h e n d e U n te rn e h m u n g e n m it g ee ig n e te n M itteln zu b eg in n en , w ie z. B. den G o ld e rz a b b a u . Z u w eita u ssc h a u e n d e n P län en v e rs te h t sich d a s sib irisch e K apital s e lte n ; es g e h t b ald ig em sicherem G ew inn nach . D e r K apitalreichtum d es L andes d a rf n ic h t ü b e rs c h ä tz t w er­

d e n ; M illionäre g ib t es in S ibirien n ic h t m e h r als 50, w o b e i d as D u rch sch n itts­

v erm ö g en d ie se r M ü lio n äre 1 M illion Rbl. k au m ü b e rs te ig t; h ä u fig e r sind kleinere V erm ö g en von 100000 RbL

U n te r allen d iesen V erh ältn issen s in d d ie E rfo lg e k a p ita listisc h e r U n te r­

n e h m u n g en b is h e r in Sibirien n ic h t b ed e u te n d . A u slän d isch e G rü n d u n g e n , z. B. im G o ld b e rg b a u , m ach en m a n ch m al d e n E in d ru ck , g a r n ic h t d a u ­ e rn d g ew in n b rin g e n d e K ap italan lag en zu su ch en , so n d e rn n u r v o rü b e rg e h e n d e S p ek u latio n sg ew in n e einheim sen zu w o llen , so z. B. d ie sib irisch en M inen­

g rü n d u n g e n in L o n d o n 1906. A uch d ie g ro ß e n , o f t m it g e w a ltig e n K apitalien a u sg e s ta tte te n G esellsch aften (die L en a-G o ld -G esellsch aft a rb e ite t z. B. m it rd.

50 M illionen M B etrieb sk ap ital), d ie au f den K ap italm ark t d es E u ro p äisch en R u ß lan d s zurückzugreifen p flegen, h a b e n m e h r m a g e re als fe tte J a h re g e­

seh en . Bei ihnen is t d e r G ru n d g e w ö h n lic h d e r e in e r z u g ro ß a rtig e n und m anchm al au ch v on K enntnis S ib irien s zu w e n ig g e trü b te n L eitung an d er P e te rs b u rg e r Z en tra le u n d u n g e n ü g e n d e r Ü b e rw a c h u n g d e r A rbeitstellen in S ibirien s e lb s t

S o a rb e ite t h e u te n o c h ü b erall in S ibirien am b e ste n d e r kleine u nd m ittlere U n tern eh m er, d e r se lb st m itten in sein en e ig e n e n B etrieb en ste h t.

S e h r e rsc h w e rt w ird auch die G rü n d u n g g rö ß e r e r B etriebe, v o r allem solcher, die lä n g e re r e rtra g lo se r V o rb e re itu n g sja h re b e d ü rfe n , d u rc h die te u re n G eld ­ sätze. W o h l g ib t es in Sibirien ein g e n ü g e n d e s N etz vo n B ankfilialen (S taats­

bank, R ussisch-C hinesische Bank, Sibirische H an d elsb an k ), so d a ß je d e P ro v in z­

h a u p ts ta d t m eh rere, die K leinstädte ü b e r 10 000 E in w o h n e r m in d esten s eine B ankfiliale au fw eisen u n d se lb st g eleg e n tlich w ich tig e D ö rfe r m it solchen verseh en s in d ; a b e r d e r N utzen fü r H an d el u n d In d u s trie is t in fo lg e d er h o h e n G eldsätze u n d d e r u n g e n ü g e n d e n E rte ilu n g v o n In d u strie k re d ite n be­

s c h r ä n k t D ie sib irisch en B anken h ab e n ü b rig e n s ih re H a u p tg e sc h ä fte im E u ro p äisch en R u ß la n d ; es g ib t zw ar au ch stä d tisc h e O rtsb a n k e n , a b e r sie sind noch o h n e jed e B edeutung.

B e r g b a u a u f G o l d , K o h l e n , K u p f e r , E i s e n usw .

D ie V erteilu n g d e r w ich tig sten G o ld rev iere ü b e r S ibirien z e ig t d ie K arten ­ skizze (H e ft 4 S. 236). D ie G e sa m ta u sb e u te S ibiriens n ach d e r S ta tistik d e r B e rg b e h ö rd e n b e w e g t sich u m 25000 bis 30 0 0 0 k g jäh rlich . G a n z z u v erlässig sin d die A n g ab en ru s sis c h e r S tatistik en nicht, d a z u g e sta n d e n e rm a ß e n d ie d e r B e rg b e h ö rd e m itg eteilten A u sb eu ten n ic h t v o llstä n d ig sind.

D ie w ic h tig s te n G o ld re v ie re s in d : d a s B eck en d e s J e n is s e i m it rd. 2000 kg , d a s d e r L en a m it rd . 1 0 0 0 0 , d a s d e r o b e re n A m u rz u flü s s e (S e ja, S e le n d s h a , B u re ja ) m it rd . 1 0 0 0 0 u n d d a s d e s u n te re n A m u r (A m g u n , S e e O re l, T sc h e lja ) m it rd . 2000 k g G o ld jäh rlich .

V o n B e d e u tu n g ist d e r U m s ta n d , d a ß a lle n th a lb e n d ie re ic h e n A llu v ia l­

g o ld f e ld e r , d ie m it d e n e in fa c h s te n V e rfa h re n w irts c h a ftlic h e rfo lg re ic h a u s ­ g e b e u t e t w e rd e n k o n n te n , zu E n d e g e h e n u n d es sic h n u n d a ru m h a n d e lt, m it A n w e n d u n g n e u z e itig e r M itte l, M a sc h in e n u n d c h e m is c h e r V e rfa h re n d ie ä rm e re n S a n d e u n d v o r alle m d ie G o ld e rz e e rfo lg re ic h a u s z u b e u te n . H ie rin ist d u rc h Ü b e rn a h m e s y s te m a tis c h e r B o h ru n g e n , L ie fe ru n g v o n B a g ­ g e r n , F e ld b a h n e n , S ta m p fw e rk e n , B e rg w e rk s m a s c h in e n , L o k o m o b ile n , c h e ­ m is c h e n A u fb e re itu n g e n ein B e tä tig u n g s fe ld f ü r d e n H a n d e l m it M a sc h in e n g e g e b e n . F re ilic h h e m m t d e r U m s ta n d sta rk , d a ß d ie sib iris c h e n G o ld g r u b e n ­ b e s itz e r in d e n flo tte n Z e ite n e b e n s o f lo tt a u s g e g e b e n w ie e in g e n o m m e n h a b e n u n d ih n e n n u n v ie lfa c h d ie M itte l z u r M o d e rn is ie ru n g d e r B e trie b e

g o ld f e ld e r , d ie m it d e n e in fa c h s te n V e rfa h re n w irts c h a ftlic h e rfo lg re ic h a u s ­ g e b e u t e t w e rd e n k o n n te n , zu E n d e g e h e n u n d es sic h n u n d a ru m h a n d e lt, m it A n w e n d u n g n e u z e itig e r M itte l, M a sc h in e n u n d c h e m is c h e r V e rfa h re n d ie ä rm e re n S a n d e u n d v o r alle m d ie G o ld e rz e e rfo lg re ic h a u s z u b e u te n . H ie rin ist d u rc h Ü b e rn a h m e s y s te m a tis c h e r B o h ru n g e n , L ie fe ru n g v o n B a g ­ g e r n , F e ld b a h n e n , S ta m p fw e rk e n , B e rg w e rk s m a s c h in e n , L o k o m o b ile n , c h e ­ m is c h e n A u fb e re itu n g e n ein B e tä tig u n g s fe ld f ü r d e n H a n d e l m it M a sc h in e n g e g e b e n . F re ilic h h e m m t d e r U m s ta n d sta rk , d a ß d ie sib iris c h e n G o ld g r u b e n ­ b e s itz e r in d e n flo tte n Z e ite n e b e n s o f lo tt a u s g e g e b e n w ie e in g e n o m m e n h a b e n u n d ih n e n n u n v ie lfa c h d ie M itte l z u r M o d e rn is ie ru n g d e r B e trie b e

Powiązane dokumenty