6.3. Dochodowość krytyczna podatku liniowego i progresywnego względem
ryczałtu ewidencjonowanego
Dochodowość krytyczna podatku liniowego względem podatku zryczał-towanego (dkrytL)
Dochodowość krytyczna (dkrytL) określana jest jako udział dochodu w przy-chodzie, dla którego następuje zrównanie kwoty podatku liniowego z kwotą podatku na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego (przy założonej stawce r) dla największego dopuszczalnego przychodu Pmax dla ryczałtu ewidencjo-nowanego.
W celu wyznaczenia dochodowości krytycznej (dkrytL), należy doko-nać zrównania podatku liniowego z podatkiem zryczałtowanym (PoL= Pr). Przyrównując podatek liniowy z podatkiem zryczałtowanym korzysta się z wzoru (5) dla podatku liniowego, zestawiając go z odpowiednim wzorem dla podatku zryczałtowanego w zależności od wartości ulg zależnych, przy przyjęciu przychodu maksymalnego (wartość limitu) dla ryczałtu ewiden-cjonowanego.
Jeżeli Pmax ≥PrGr, to (P*d – UZUS ) * 19% – Uz = (P – U) * r – Uz i stąd otrzymujemy wzór 8.
Wzór 8. Dochodowość krytyczna liniowego podatku względem ryczałtu
(P – U)× r + 19% × UZUS
dkrytL = –——––––––––––––––––
19%×P
Jeżeli Pmax<PrGr, to (P*d – UZUS ) * 19% – Uz = (0,94 * P – Usnz) * r – Uz i stąd otrzymujemy wzór 9.
Wzór 9. Dochodowość krytyczna podatku liniowego względem ryczałtu,
gdy ulgi zależne przekraczają 6% przychodu
(0,94 × P – Usnz) × r + 19% × UZUS
dkrytL = –——–––––––––––––––––––––––
19% × P
Dochodowość krytyczna podatku progresywnego względem podatku zryczałtowanego (dkryt)
Dochodowość krytyczna (dkryt) określana jest jako udział dochodu w przy-chodzie, dla którego następuje zrównanie kwoty podatku progresywnego z kwotą podatku na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego (przy założonej stawce r) dla największego dopuszczalnego przychodu Pmax dla ryczałtu ewi-dencjonowanego.
Dla dochodowości niższej od dochodowości krytycznej podatek progre-sywny zawsze jest niższy od podatku zryczałtowanego.
Należy mieć na uwadze fakt, że dla każdej stawki podatku zryczałtowa-nego (r) otrzymuje się inną dochodowość krytyczną (dkryt(r)).
Wzór na obliczenie dochodowości krytycznej zależy od relacji między Pmax, a PrGr i PoGr.
Gdy Pmax ≤ PrGr<PoGr (obszar I), to gdy Po = Pr i przyrównując wzory (4) i (7)
(0,94 * Pmax – Usnz) * rj – Uz = Gi + (0,94 * Pmax * dkryt(rj) – Usnz – Zi) * si –Uz – lDz * ODz otrzymuje się wzór 10.
Wzór 10. Dochodowość krytyczna, gdy przychód znajduje się w obszarze I
0,94
Gdy PrGr ≤ Pmax ≤ PoGr (obszar II), to gdy Po = Pr i podstawiając wzory (3) i (7)
(Pmax – U) * rj – Uz = Gi + (0,94 * Pmax * dkryt(rj) – Usnz – Zi) * si –Uz – lDz * ODz otrzymuje się wzór 11.
Wzór 11. Dochodowość krytyczna, gdy przychód znajduje się w obszarze II
(Pmax – U) × r + si × (Zi + Usnz) – Gi + lDz × ODz
dkryt(r) = –––––––––––––––––––––––––––––––––––— 0,94 × Pmax × si
Gdy Pmax ≥ PoGr>PrGr(obszar III), to gdy Po = Pr i podstawiając wzory (3) i (6)
(Pmax – U) * rj – Uz = Gi + (Pmax * dkryt(rj) – U – Zi) * si –Uz – lDz * ODz otrzymuje się wzór 12.
Wzór 12. Dochodowość krytyczna, gdy przychód znajduje się w obszarze III
(Pmax – U) × r + si × (Zi + U) – Gi + lDz × ODz
dkryt(r) = –––––––––––––––––––––––––––––––––––—
Pmax × si
Przy obliczaniu progresywnego podatku należy uwzględnić odpowiedni przedział podatkowy. Wyznaczając zryczałtowany podatek dla Pmax można określić przedział podatkowy progresywnego podatku na zasadach ogól-nych.
Grafi czne przedstawienie dochodowości krytycznej dla różnych parametrów
Rysunki 1 i 2 przedstawiają przebieg linii podatku liniowego, progresywne-go, ryczałtu ewidencjonowanego dla dochodowości krytycznych; rysunek 1 bez ulg i przy braku dzieci będących na utrzymaniu podatnika; natomiast rysunek 2 z uwzględnieniem:
– ulgi niezależnej założonej na poziomie 36 000 zł i – ulgi zależnej założonej na poziomie 9000 zł oraz – posiadania czworga dzieci na utrzymaniu.
Rysunek 1. Linie podatku progresywnego, ryczałtu ewidencjonowanego i podatku liniowego dla dochodowości krytycznych; bez ulg zależnych i nie-zależnych oraz ulgi prorodzinnej
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 0 20 40 60 80 100 120 przychód [tys. zł] podatek [tys. z ł] podatek progresywny ryczałt liniowy ←d=0,171 ←r=3,0% ←d=0,168 ←d=0,248 ←r=5,5% ←d=0,298 ←d=0,341 ←r=8,5% ←d=0,454 ←d=0,603 ←r=17,0% ←d=0,896 ←d=0,696 ←r=20,0% Pmax
Źródło: opracowanie własne.
Na wykresie (rys. 1), gdy nie występują żadne ulgi, wówczas linie po-datku liniowego dla dochodowości krytycznej (dkrytL) oraz podatku zry-czałtowanego w całym zakresie dozwolonych przychodów, praktycznie pokrywają się. Liczba dzieci nie ma znaczenia, gdyż zarówno w podatku zryczałtowanym, jak i podatku liniowym nie przysługuje ulga prorodzinna. Przy czym wartości podatku zryczałtowanego są wyższe zarówno od podat-ku progresywnego, jak i podatpodat-ku liniowego. Dla stawki ryczałtu r = 20% nie można wyznaczyć dochodowości krytycznej ryczałtu względem podat-ku liniowego. Linie podatpodat-ku przecinają się poniżej najwyższego przychodu Pmaxdla ryczałtu. Oczywiście dla każdej stawki ryczałtu uzyskuje się inną dochodowość krytyczną podatku zryczałtowanego względem podatku li-niowego i progresywnego. Oznacza to, że dla dochodowości wyższych od
(dkrytL) zawsze (w całym zakresie dozwolonych przychodów) wyższy jest
podatek liniowy. Jeżeli dochodowość d jest niższa od dochodowości kry-tycznej ryczałt – podatek liniowy dkryt, to podatek liniowy w całym przedzia-le dopuszczalnych dochodowości jest niższy od podatku zryczałtowanego.
Rysunek 2. Linie podatku progresywnego, ryczałtu ewidencjonowanego, liniowego dla dochodowości krytycznych; ulgi niezależne 36 000 zł i ulgi zależnej 9000 zł oraz czwórki dzieci na utrzymaniu
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 0 20 40 60 80 100 120 przychód [tys. zł] podatek [tys. z ł] podatek progresywny ryczałt liniowy ←d=0,263 ←d=0,334 ←d=0,420 ←d=0662 ←r=17,0% ←d=0,828 ←d=0,748 ←r=20,0% ←d=0,972 d=0,420 d=0,276 d=0,156 r=5,5% r=3,0% r=8,5% Pmax
Źródło: opracowanie własne.
Jeżeli podatnik wykorzystuje ulgi (na założonym poziomie) (rys. 2), to linie ryczałtu znajdują się poniżej linii liniowego podatku i dla dochodowo-ści wyższych od dochodowodochodowo-ści krytycznej (dkrytL) zawsze podatek zryczał-towany jest niższy od podatku liniowego w całym zakresie dopuszczalnych przychodów. Natomiast linia podatku progresywnego leży poniżej linii po-datku zryczałtowanego. Jeżeli dochodowość (d) jest niższa od dochodowo-ści krytycznej ryczałt – podatek progresywny dkryt, to podatek progresywny w całym przedziale dopuszczalnych dochodowości jest niższy od podatku zryczałtowanego.
Dochodowość krytyczna ze wzrostem ulg rośnie, co oznacza, że dla więk-szych dochodowości progresywny podatek na zasadach ogólnych jest niższy od podatku zryczałtowanego. Również większa liczba dzieci powoduje pod-wyższenie dochodowości krytycznej (ryczałt – podatek progresywny).
Dochodowość krytyczna podatku zryczałtowanego względem progre-sywnego podatku (dkryt) rośnie dla zwiększających się wartości stawki po-datku zryczałtowanego. Jeżeli podatnik korzysta z ulg zależnych i niezależ-nych wartość dkryt maleje. Również liczba dzieci wpływa na podwyższenie dochodowości krytycznej (dkryt) porównanie wykresów 1 z 2).
Ponieważ zależność dochodowości krytycznej od podstawowych para-metrów [ulg (U) i odliczeń (O)] jest złożona, dlatego przedstawiono gra-fi cznie linie stałej wartości dochodowości krytycznej jako funkcje ryczałtu i liczby dzieci przy założonej wartości ulg niezależnych (Unz) i ulg zależ-nych (Uzal). Dla niektórych zestawów danych przedstawiono na wykresach przebieg linii dochodowości krytycznych, które dla przykładu załączono (rys. 3 i 4).
Na podstawie rysunków można dla dowolnej stawki ryczałtu, w szcze-gólności gdy prowadzi się działalność podlegającą różnym stawkom ryczał-towym i wartość średnia jest różna od standardowych, wyznaczyć docho-dowość krytyczną i na tej podstawie ocenić, która forma podatku będzie korzystniejsza.
Rysunek 3. Linie dochodowości krytycznych przy braku ulg niezależnych i zależnych 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 0 1 2 3 4 r ryczałt [%] liczba dzieci ←d=0,20 ←d=0,25 ←d=0,30 ←d=0,35 ←d=0,40 ←d=0,45 ←d=0,50 ←d=0,55 ←d=0,60 ←d=0,65 ←d=0,70
Źródło: opracowanie własne.
Przy braku ulg (rys. 3) najniższe wartości dochodowości krytycznej są niższe od 0,20, a najwyższe przewyższają 0,70. Z rysunku wynika, że przy niskich stawkach ryczałtu, dochodowość krytyczna nie przewyższa wartości 0,2 czyli dla niższych wartości dochodowości zawsze w całym dopuszczal-nym przedziale przychodów korzystniejszy będzie podatek progresywny. Natomiast przy działalności, w której stawka ryczałtu jest wysoka (np. 17%) nawet bardzo wysoka dochodowość rzędu d=0,60 implikuje korzystanie z progresywnego podatku.
Ze wzrostem liczby dzieci będących na utrzymaniu podatnika, dochodo-wość krytyczna podatku progresywnego względem ryczałtu rośnie. Oznacza
to, że przy wyższych dochodowościach korzystniejszy jest podatek progre-sywny niż zryczałtowany.
Rysunek 4. Linie dochodowości krytycznych, ulgi niezależne Unz 36 000 zł i ulgi zależne Uzal 9000 zł
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 0 1 2 3 4 r ryczałt [%] liczba dzieci ←d=0,25 ←d=0,30 ←d=0,35 ←d=0,40 ←d=0,45 ←d=0,50 ←d=0,55 ←d=0,60 ←d=0,65 ←d=0,70
Źródło: opracowanie własne.
Ze wzrostem liczby dzieci będących na utrzymaniu podatnika, dochodo-wość krytyczna rośnie.
Przy ulgach niezależnych na poziomie 36 000 zł i ulgach zależnych w wysokości 9000 zł (rys. 4) wartości dochodowości krytycznej prawie w całym zakresie stawek ryczałtu przekraczają 0,25 i dla ryczałtu 20% wy-raźnie przekraczają wartości 0,7. Oznacza to, że dla większości dochodowo-ści podatek progresywny będzie niższy od podatku zryczałtowanego.