7.1. Scenariusz wywiadu grupowego z absolwentami
WPROWADZENIE – ROZGRZEWKA
• Spotkanie jest nagrywane, jednak nagranie jest poufne i zostanie wykorzystane wyłącznie do przygotowanie transkrypcji podlegających analizie.
• Opinie uczestników grupy będę prezentowane w zbiorczym raporcie jedynie w takiej formie – anonimowych cytatów i streszczonych opinii, bez możliwości powiązania ich z konkretnymi osobami.
• Celem naszego spotkania jest wymiana poglądów – interesują nas wszystkie Państwa opinie, nie ma tu dobrych ani złych odpowiedzi. Prosimy również o wzajemne nieprzerywanie swoich wypowiedzi – sytuacja w której kilka osób mówi, praktycznie uniemożliwia późniejsze zapisanie transkrypcji spotkania.
• Liczymy przede wszystkim na interesująca wymianę zdań między uczestnikami grupy, rolą moderatora jest jedynie koordynacja spotkania i wprowadzanie tematów wedle ustalonego wcześniej scenariusza.
1. 1 Proszę, żeby wszyscy się przedstawili, podając swoje imię a następnie powiedzieli jakie skończyli studia, w którym roku oraz krótko powiedzieli czy pracują zawodowo, a jeśli tak – to czym się zajmują.
I WYBÓR STUDIÓW – MOTYWACJE (zadanie)
1. 2 Wyobraźmy sobie czwórkę licealistów jednego z warszawskich liceów:
• Ania – typ „prymuski”, bardzo dobrze radzi sobie ze wszystkimi przedmiotami w liceum. Nie zbyt sprecyzowanych zainteresowań, wie tylko, że chciałby w przyszłości dobrze zarabiać, najlepiej pracując w dużej międzynarodowej firmie. • Dominik – fascynuje go historia, w tym jest naprawdę dobry, ale nie jest pewien czy studiowanie historii to dobry pomysł. Jego
ojciec, z zawodu adwokat, zdecydowanie mu to odradza, z kolei Dominik nie jest zbyt przekonany do studiowania prawa. • Michał – to ścisły umysł, bardzo dobrze radzi sobie z matematyką i fizyką, choć ta druga jest jego prawdziwą pasją. Chciałby w
przyszłości mieć dobrą pracę – starsi znajomi jego brata twierdzą, że powinien zostać informatykiem – oni po swoich studiach szybko znaleźli dobrą pracę.
• Kasia – w szkole radzi sobie nieźle, szczególnie, jeśli chodzi o języki. W życiu chciałaby robić coś ciekawego, ale nie ma jeszcze pomysłu na konkretny zawód. Myślała już o kierunku studiów i najbardziej spodobały się jej studia filozoficzne. Wszyscy jednak jej to odradzają – mówią, że po filozofii nie znajdzie pracy.
1. 3 Chciałbym aby spróbowali Państwo doradzić naszym licealistom....
a. Jakie kierunki studiów powinny wybrać te osoby?
b. Na co powinny zwrócić uwagę podejmując decyzję? Co jest najważniejsze przy wyborze kierunku studiów? [perspektywy znalezienia pracy; rady osób starszych, rodziców]
1. 4 Na co Państwo zwracali uwagę wybierając swój kierunek studiów? Proszę przypomnieć sobie, dlaczego Państwo wybrali swoje kierunki studiów?
a. Czy wybierali Państwo uczelnię, czy przedmiot/dziedzinę studiów?
b. Czy mieli Państwo wątpliwości, może ktoś chciał zmieniać kierunek studiów, uczelnię? Jak to było? A może ktoś nie tylko chciał, ale nawet to zrobił?
c. Czy wiedzieli Państwo, co chcieliby dokładnie robić po studiach? Czy i jak to się zmieniało w czasie? Czy to się pokrywało z tym, co oferowała specjalizacja?
d. Jak Państwo sądzą, czy warto wybierać studia wyłącznie pod kątem swoich zainteresowań, czy też powinno się myśleć też o przyszłej pracy? Poszukajmy argumentów na korzyść obu podejść [Uwaga: można zapisywać te argumenty na tablicy i każdy poddawać dyskusji]
e. Czy wybraliby Państwo jeszcze raz te same kierunki studiów? Dlaczego?
II PRACA W CZASIE STUDIÓW i PO (tablica, argumenty za i przeciw, doświadczenia własne)
1. 1 Czy warto pracować w czasie studiów? Jakie są plusy i minusy podejmowania pracy w trakcie studiów? [Uwaga: można zapisywać te argumenty na tablicy i każdy poddawać dyskusji]
1. 2 Jak wyglądały Państwa pierwsze doświadczenia zawodowe?
i. Staże, praktyki (praktyki: obowiązkowe? Jak przebiegały? Czy są potrzebne i jak powinny przebiegać?) ii. Pierwsza praca (jak ją zdobyli, czy związana z kierunkiem studiów, pierwsze doświadczenia – czy trudno
było się zaadaptować, czy trzeba było się czegoś nowego nauczyć – czego?) III KORZYŚCI ZE STUDIOWANIA
1. 3 Co dają studia wyższe? Co z nich można wynieść? Wiedza, umiejętności (jakie?) a co jeszcze? (wartości, kontakty, prestiż) 1. 4 Czy studia powinny przygotowywać do wejścia na rynek pracy? W JAKI SPOSÓB? [dopytać: Akademickie Biura Karier, Warsztaty
i spotkania z pracodawcami, praktyki i staże]
42
IV IDEALNE STUDIA JAK POWINNY WYGLĄDAĆ? (kartki do wypełnienia, burza mózgów)
Chciałbym, abyśmy przez moment zastanowili się na tym, jak powinien wyglądać IDEALNY UNIWERSYTET? Proszę zastanowić się nad
tym, jak wyglądałoby nauczanie na Państwa macierzystym kierunku na takiej, idealnej uczelni:
I. Program: jakie przedmioty powinny się tam znaleźć, z jakich należałoby zrezygnować?
II. Metody dydaktyczne: jaki charakter powinny mieć zajęcia? Czy powinno stawiać się na indywidualną pracę studenta czy prace
grupowe? jak powinny wyglądać egzaminy?
III. Wykładowcy: jak opisaliby Państwo – jakie cechy charakteryzują idealnego wykładowcę?
IV. [inne wymiary?]
[opcja: praca w podgrupach ze względu na poszczególne wymiary]
V SZERSZA PERSPEKTYWA (podział na grupy, kartki do wypełnienia, dyskusja)
Wyobraźmy sobie, że spotykamy się na debacie dotyczącej sytuacji absolwentów wyższych uczelni na rynku pracy. Obecnie co piąty świeżo upieczony absolwent nie może znaleźć pracy, odsetek ten nieprzerwanie rósł od 2007 roku. W debacie biorą udział przedstawiciele:
• Organizacji Pracodawców LEWIATAN,
• Sejmowej Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży i przedstawicieli rządu • Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
Zasadniczy problem w ich dyskusji ogniskuje się wokół odpowiedzi na pytanie:
• W jaki sposób można by było poprawić sytuację absolwentów uczelni wyższych na rynku pracy? • Pracodawcy: co powinni zrobić i co radziliby pozostałym stronom?
• Państwo: co powinno zrobić, i co radziliby pozostałym stronom? • Uczelnia: co powinny zrobić, i co radziliby pozostałym stronom?
Chciałbym abyśmy podzieli się rolami uczestników tej debaty i spróbowali odpowiedzieć na te pytania.
Każda grupa przedstawia dwie lub trzy propozycje dotyczące swojego obszaru oraz po jednej dotyczącej pozostałych obszarów. Przedyskutujmy razem te rozwiązania.
SCENARIUSZ WYWIADU GRUPOWEGO ZE STUDENTAMI
7.2. Scenariusz wywiadu grupowego ze studentami
Rozgrzewka
Proszę, żeby wszyscy się przedstawili, podając swoje imię, kierunek studiów i na jakim stopniu (licencjat, studia magisterskie)? Dlaczego Państwo wybrali te studia? Na jakim etapie podjęli Państwo decyzję o wyborze tego kierunku studiów? [dopytać też o motywacje studiowania kilku kierunków, jeśli coś takiego miało miejsce, o rozpoczęte specjalizacje – dlaczego zostały wybrane itp.; orientacje pragmatyczne i idealistyczne, rola presji otoczenia przy wyborze kierunku studiów]
Czy studia spełniają Państwa oczekiwania? Co jest w nich pozytywnego, a co negatywnego?
[Jeśli pojawi się ta kwestia, to można przejść spontanicznie, jeśli nie -‐ dopytać o zainteresowania, Czy kierunek studiów był jakkolwiek związany z zainteresowaniami] Czy warto wybierać studia pod kątem przyszłej pracy zawodowej? -‐-‐> poszukajmy argumentów za i przeciw takiemu podejściu. [Można zrobić na tablicy listę argumentów za i przeciw i o każdy z nich dopytać wszystkich uczestników].
I WYBÓR STUDIÓW – MOTYWACJE (zadanie)
1. 5 Wyobraźmy sobie czwórkę licealistów jednego z warszawskich liceów:
• Ania – typ „prymuski”, bardzo dobrze radzi sobie ze wszystkimi przedmiotami w liceum. Nie zbyt sprecyzowanych zainteresowań, wie tylko, że chciałby w przyszłości dobrze zarabiać, najlepiej pracując w dużej międzynarodowej firmie. • Dominik – fascynuje go historia, w tym jest naprawdę dobry, ale nie jest pewien czy studiowanie historii to dobry pomysł.
Jego ojciec, z zawodu adwokat, zdecydowanie mu to odradza, z kolei Dominik nie jest zbyt przekonany do studiowania prawa.
• Michał – to ścisły umysł, bardzo dobrze radzi sobie z matematyką i fizyką, choć ta druga jest jego prawdziwą pasją. Chciałby w przyszłości mieć dobrą pracę – starsi znajomi jego brata twierdzą, że powinien zostać informatykiem – oni po swoich studiach szybko znaleźli dobrą pracę.
• Kasia – w szkole radzi sobie nieźle, szczególnie, jeśli chodzi o języki. W życiu chciałaby robić coś ciekawego, ale nie ma jeszcze pomysłu na konkretny zawód. Myślała już o kierunku studiów i najbardziej spodobały się jej studia filozoficzne. Wszyscy jednak jej to odradzają – mówią, że po filozofii nie znajdzie pracy.
1. 6 Chciałbym aby spróbowali Państwo doradzić naszym licealistom....
a. Jakie kierunki studiów powinny wybrać te osoby?
b. Na co powinny zwrócić uwagę podejmując decyzję? Co jest najważniejsze przy wyborze kierunku studiów? [perspektywy znalezienia pracy; rady osób starszych, rodziców]
1. 7 Na co Państwo zwracali uwagę wybierając swój kierunek studiów? Proszę przypomnieć sobie, dlaczego Państwo wybrali swoje kierunki studiów?
f. Czy wybierali Państwo uczelnię, czy przedmiot/dziedzinę studiów?
g. Czy mieli Państwo wątpliwości, może ktoś chciał zmieniać kierunek studiów, uczelnię? Jak to było? A może ktoś nie tylko chciał, ale nawet to zrobił?
h. Czy wiedzą Państwo, co chcieliby dokładnie robić po studiach?
i. Jak Państwo sądzą, czy warto wybierać studia wyłącznie pod kątem swoich zainteresowań, czy też powinno się myśleć też o przyszłej pracy? Poszukajmy argumentów na korzyść obu podejść [Uwaga: można zapisywać te argumenty na tablicy i każdy poddawać dyskusji]
j. Czy wybraliby Państwo jeszcze raz te same kierunki studiów? Dlaczego?
Praca w czasie studiów, w tym staże i praktyki
Czy w czasie studiów odbywali Państwo jakieś staże lub praktyki? Czy one były częścią studiów, czy były obowiązkowe? Czy Państwo są zadowoleni z tych praktyk? [jeśli nie było praktyk lub nieobowiązkowe] Czy powinny być obowiązkowe praktyki? Jak Państwo by je zorganizowali? Co powinni robić studenci w czasie praktyk?
[jeśli jeszcze nie był na żadnych praktykach] Czy uważają Państwo, że praktyki w czasie studiów są potrzebne? Jakie mogą mieć plusy i minusy dla studentów Państwa kierunków?
Czy pracują Państwo obecnie lub pracowali dawniej w czasie studiów? Proszę opowiedzieć o tej pracy. Jakie były najważniejsze powody podjęcia pracy? Czy ta praca pomaga jakoś w studiowaniu, czy raczej przeszkadza? Czy warto pracować w czasie studiów? Poszukajmy argumentów za i przeciw.
[jeśli nie pojawi się spontanicznie – dopytać] Czy poszukują Państwo pracy pod kątem swoich przyszłych planów zawodowych? Czy warto to robić?
Jak szuka się pracy? Proszę opowiedzieć -‐ czy łatwiej znaleźć pracę czysto fizyczną (kelner, sprzątanie itp.), czy taką bardziej związaną ze studiami? Jakie są trudności? Czy marka Uniwersytetu Warszawskiego ułatwia znalezienie pracy? Jeśli ktoś miał takie doświadczenia -‐ proszę o tym opowiedzieć.
44
Zatrudnienie po studiach – wyobrażenia o dobrej pracy
Jakie są Państwa plany zawodowe? Kiedy się wykrystalizowały? [ewentualnie] Kiedy, Państwa zdaniem, powinno się już podjąć jakąś decyzję o tym, gdzie chciałoby się pracować? Czy można to zrobić dopiero po studiach?
Czy sądzą Państwo, że łatwo będzie znaleźć taką pracę, jak Państwo by chcieli? Z czego ewentualnie mogą wynikać trudności? [Jeśli nie pojawiło się wcześniej -‐ dopytać, czy robią coś aby zwiększyć swoje szanse na rynku pracy, czy też nie?] Czy rozważają
Państwo wyjazd do pracy za granicę? Dlaczego?
Czy zamierzają Państwo jakoś dokształcać się, zdobywać dodatkowe umiejętności? Jakie? Dlaczego? [ewentualnie dopytać, czy mają pretensje do swojej jednostki dydaktycznej, że nie dała im tych ewentualnych dodatkowych umiejętności]
Szersza perspektywa
Dużo mówi się teraz o tym że absolwentom wyższych uczelni trudno jest znaleźć pracę. Czy z Państwa perspektywy to rzeczywiście wygląda tak źle?
Z czego Państwa zdaniem mogą wynikać kłopoty tych absolwentów, którzy nie mogą znaleźć pracy? Czy UW mógłby coś zrobić żeby poprawić szanse swoich absolwentów?
Czy poleciliby Państwo swoim przyjaciołom, rodzinie -‐ osobom bliskim -‐ kierunek studiów, który Państwo studiują? Co jest pozytywnego, a co negatywnego w tym kierunku studiów? Dla kogo to są studia (chodzi o profil osobowości, plany życiowe itp.).