Dostęp do wykonywania zawodu

Jednym z instrumentów ustawowych regulujących rynek świad-czeń w zakresie rehabilitacji leczniczej oraz będącym standardem dla więk-szości podstawowych zawodów medycznych jest konieczność posiadania prawa wykonywania zawodu medycznego. Obecnie samo ukończenie

ade-kwatnych studiów nie uprawnia do wykonywania zawodu fizjoterapeuty, a w szczególności do udzielania świadczeń zdrowotnych. Elementem

nie-6 Świadczą o tym działania stowarzyszeń fizjoterapeutów, w tym Fizjoterapii Polskiej, które przygotowały m.in. projekty 2 ustaw złożone w 2013 r. do Sejmu.

7 Ustawa z 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty (DzU 2015, poz. 1994 ze zm.).

158

zbędnym do wykonywania pracy fizjoterapeuty jest uzyskanie tzw. prawa wykonywania zawodu⁸. Powyższe prawo przyznawane jest przez upraw-nione organy samorządu zawodowego osobom posiadającym odpowiednie wykształcenie zawodowe oraz spełniającym inne przesłanki określone usta-wowo. Zgodnie z art. 2 u.z.f. zawód fizjoterapeuty jest samodzielnym zawo-dem medycznym. Prawo posługiwania się tytułem zawodowym „fizjote-rapeuta” przysługuje osobie posiadającej prawo wykonywania zawodu. Nie można więc używać powyższego tytułu bez posiadania takiego prawa. Pra-wo wykonywania zaPra-wodu fizjoterapeuty przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:

• ma pełną zdolność do czynności prawnych (czyli ma ukoń-czone lat 18 i nie jest ubezwłasnowolniona całkowicie ani czę-ściowo orzeczeniem sądu),

• jej stan zdrowia pozwala na wykonywanie zawodu fizjote-rapeuty (co potwierdza się orzeczeniem lekarskim albo innym wymaganym dokumentem potwierdzającym brak przeciw-wskazań do wykonywania zawodu fizjoterapeuty),

• wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu jącym do wykonywania zawodu fizjoterapeuty (za wystarcza-jące w zakresie spełnienia tego wymogu uznaje się przedsta-wienie odpowiednich dokumentów potwierdzających ukoń-czenie studiów wyższych prowadzonych w języku polskim lub publicznej szkoły policealnej lub niepublicznej szkoły police-alnej o uprawnieniach szkoły publicznej kształcącej w języku

polskim, ewentualnie w przypadku osób spoza UE/EFTA w wymagane jest złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu

z języka polskiego organizowanego przez Krajową Radę Fizjo-terapeutów),

• swoim dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawi-dłowego wykonywania zawodu fizjoterapeuty, w szczególności nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne prze-stępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wolności sek-sualnej i obyczajności oraz za czyny określone w art. 207 i art.

8 Szerzej o kwestii nabycia, utraty i ingerencji w prawo wykonywania zawodu fizjoterapeuty zob. w: M. Paszkowska, Prawo dla fizjoterapeutów, Difin, Warszawa 2016, rozdz. 3.

159 211 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – kodeks karny⁹,

• posiada odpowiedni (określony w u.z.f.) dyplom (świadectwo) potwierdzający kwalifikacje.

Prawo wykonywania zawodu wszystkich fizjoterapeutów

nieza-leżnie od czasu i formy kształcenia, jeśli tylko spełnia wymogi określone w u.z.f., stwierdza za opłatą na wniosek osoby zainteresowanej Krajowa

Rada Fizjoterapeutów. Krajowa Rada Fizjoterapeutów stwierdza, w drodze uchwały, prawo wykonywania zawodu albo odmawia stwierdzenia tego prawa. Na podstawie uchwał o stwierdzeniu lub przyznaniu prawa wy-konywania zawodu Krajowa Rada Fizjoterapeutów dokonuje wpisu do Kra-jowego Rejestru Fizjoterapeutów i wydaje dokument Prawo wykonywania zawodu fizjoterapeuty (PWZF).

Prawo wykonywania zawodu fizjoterapeuty wygasa w przypadku:

• śmierci,

• zrzeczenia się prawa wykonywania zawodu,

• prawomocnego orzeczenia przez sąd dyscyplinarny zakazu wy-konywania zawodu (kara w postępowaniu prowadzonym przez samorząd zawodowy w sprawie odpowiedzialności zawodo-wej),

• utraty pełnej zdolności do czynności prawnych (orzeczenie ubezwłasnowolnienia fizjoterapeuty).

Za podstawowy instrument ustawowy wpływający na bezpie-czeństwo pacjentów należy uznać obowiązek posiadania przez wszystkich fizjoterapeutów czynnych zawodowo prawa wykonywania zawodu. Jego realizacja ma dla pacjentów znaczenie praktyczne od 1 czerwca 2018 roku, bowiem zgodnie z u.z.f. najpóźniej do 31 maja 2018 roku fizjoterapeuci mają obowiązek uzyskania prawa wykonywania zawodu. Brak PWZF wy-wołuje zgodnie z powyższą ustawą wiele skutków prawnych, w szcze-gólności zakaz wykonywania pracy i świadczenia usług w charakterze fizjo-terapeuty, a także odpowiedzialność karną. W praktyce osoba nieposiadająca PWZF mimo odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia zawodowego nie może legalnie wykonywać żadnej czynności zawodowej na rzecz pa-cjenta/klienta w zakresie fizjoterapii/rehabilitacji leczniczej. Art. 28 u.z.f.

9 Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (DzU 1997, nr 88, poz. 553, ze zm.).

160

wyraźnie stanowi, że fizjoterapeuta przed rozpoczęciem wykonywania za-dań zawodowych na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej jest zobowiązany przedłożyć podmiotowi, na którego rzecz wykonuje te zadania, dokument potwierdzający prawo wykonywania zawodu. Podmiot, na którego rzecz fizjoterapeuta ma wykonywać zadania zawodowe, przed zatrudnieniem fizjoterapeuty na podstawie umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej jest obowiązany żądać przedłożenia dokumentu potwier-dzającego prawo wykonywania zawodu. W praktyce każdy pracodawca (szpital, przychodnia, DPS itd.), a także podmiot, z którym łączy fizjo-terapeutę umowa cywilna (np. zlecenia lub o świadczenie usług z zakresu fizjoterapii), ma obowiązek żądać przedstawienia prawa wykonywania zawodu przez każdego fizjoterapeutę. Poza skutkami w zakresie możliwości podjęcia pracy brak prawa wykonywania zawodu skutkuje odpowiedzia-lnością karną. Odpowiedzialność karna dotyczy zarówno samego fizjotera-peuty, jak i osoby go zatrudniającej. Rozdział 8 ustawy o zawodzie fizjo-terapeuty zawiera przepisy karne. Sankcjonowane jest nieuprawnione posłu-giwanie się tytułem zawodowym fizjoterapeuty oraz udzielanie świadczeń bez uprawnień, a także dopuszczenie osoby nieuprawnionej do udzielania świadczeń z zakresu fizjoterapii. Zgodnie bowiem z art. 138 u.z.f., kto bez wymaganych uprawnień posługuje się tytułem zawodowym fizjoterapeuty, podlega karze grzywny. Natomiast kto bez wymaganych uprawnień udziela świadczeń z zakresu fizjoterapii, podlega grzywnie (art. 136 u.z.f.). Powyż-sze regulacje ustawowe eliminują z rynku rehabilitacji leczniczej usługo-dawców niemających odpowiedniego wykształcenia, a tym samym ograni-czają ryzyko zdrowotne dla pacjentów.

Ponadto należy pamiętać, że pacjenci mogą poprzez stronę Krajo-wej Izby Fizjoterapeutów łatwo sprawdzić, czy ich fizjoterapeuta ma prawo wykonywania zawodu, czy jest wpisany do Krajowego Rejestru Fizjotera-peutów (jawny rejestr prowadzony przez KIF). Na podstawie numeru prawa wykonywania zawodu każdy pacjent może sprawdzić także, jakie wykształ-cenie ma dany fizjoterapeuta.

Na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów powinno w sposób znaczący wpłynąć również podniesienie standardów/jakości kształcenia fizjoterapeutów. U.z.f. przewiduje nowy model kształcenia fizjoterapeutów.

Kształcenie po 1 października 2017 r. obejmuje:

• jednolite 5-letnie studia wyższe w zakresie fizjoterapii

zakoń-161 czone uzyskaniem tytułu magistra,

• odbycie 6-miesięcznej praktyki zawodowej,

• złożenie z wynikiem pozytywnym Państwowego Egzaminu Fizjoterapeutycznego (organizowanego przez Centrum Egza-minów Medycznych).

Reasumując, w rezultacie wejścia w życie u.z.f. oraz utworzenia pod koniec 2016 r. i rozpoczęcia działalności przez samorząd zawodowy fizjoterapeutów dostęp do udzielania świadczeń z zakresu rehabilitacji lecz-niczej i legalnego wykonywania zawodu fizjoterapeuty został ograniczony tylko do osób spełniających wymogi ustawowe i posiadających prawo wy-konywania zawodu. Ponadto w przyszłości fizjoterapeuci będą musieli zda-wać państwowy egzamin zawodowy.