Dyskusja wyników

W badaniach zrealizowano dwa cele. Pierwszy był próbą wyjaśnienia dużego zróżnicowania państw europejskich pod względem wartości wskaźnika zabójstw ujmowanego jako wskaźnik agresywności społeczeństwa. Drugim celem było sporządzenie listy cech preferowanych w doborze płciowym, kształtujących psy-chologiczny wizerunek społeczeństwa. Analizowano preferencje dotyczące jako-ści biologicznej, cnót intelektualnych i moralnych, między innymi roztropnojako-ści, umiarkowania, sprawiedliwości oraz męstwa, w powiązaniu z altruizmem. W re-alizacji pierwszego celu wykorzystano międzynarodowe statystyki demograficzne i ekonomiczne. Realizacja drugiego wymagała zbadania postaw. Do weryfikacji przyjęto sześć hipotez, z których pięć zostało potwierdzonych. Zgodnie z ocze-kiwaniami, agresywność społeczeństw, sygnalizowana przez wskaźnik zabójstw, jest dodatnio skorelowana z autokratyzmem ustroju politycznego i ujemnie sko-relowana z zasobnością społeczeństwa, zadowoleniem z życia oraz warunkami wyznaczającymi jakość życia. Przedstawione zależności są zgodne z poglądami Berkowitza (1989) i Bandury (1986), według których źródłem agresji może być frustracja, względnie wynik latentnego uczenia się instrumentalnej agresji. Rezul-tatem niezgodnym z oczekiwaniami był wzrost częstości zabójstw w państwach demokratyzowanych po roku 1990. Wydawało się, że wprowadzone swobody obywatelskie, restrukturyzacja przemysłu i możliwość pracy na własny rachunek zwiększą zasobność społeczeństwa, rozszerzą dostęp do dóbr, co w konsekwen-cji spowoduje lepsze zaspokojenie potrzeb i podniesie poziom satysfakkonsekwen-cji z życia.

Zmiany te prawdopodobnie wystąpiły, ale zostały poprzedzone trudnościami go-spodarczymi, niskim poziomem autonomii jednostek oraz nieprzygotowaniem do samodzielnej kontroli stopnia przestrzegania zasad kodeksu moralnego.

W badaniach preferencji ujawnianych w doborze partnerów podjęto próbę sprawdzenia wartości przypisywanej skłonności do ryzyka i gotowości do podej-mowania zachowań altruistycznych, a także zgodności postępowania z kodeksem moralnym. Analizowano, jakie cechy są uznawane za wartościowe i pożądane u partnerów krótkoterminowych, a jakie u długoterminowych. W przypadku dokonywania wyboru spośród mężczyzn różniących się pod względem skłon-ności do ryzyka i altruizmu pożądanymi partnerami krótkoterminowymi byli

Czy stajemy się lepsi? 73

ryzykanci, podczas gdy dobry partner „na całe życie” był wybierany spośród po-dejmujących ryzyko dla dobra innych.

W badaniach preferencji dotyczących partnerów spełniających kryteria biolo-giczne, etyczne i psychologiczne stwierdzono, że psychologicznym wizerunkiem partnera krótkoterminowego jest mężczyzna o znaczących walorach biologicz-nych, o atrakcyjnym męskim wizerunku i dużej sprawności, natomiast cnoty moralne i intelektualne są istotnie częściej preferowane u partnerów długotermi-nowych. Preferowanie altruistycznych ryzykantów w wyborach partnerów długo-terminowych jest zgodne z wynikami badań, jakie uzyskali Susan Kelly i Robin Dunbar (2001), Jonathan Bassett i Brett Moss (2004), Daniel Kruger i Maryanne L. Fisher (2005) oraz Geofrey Miller (2007). Uznawane są dyskusyjne poglądy przedstawiające cnoty moralne jako cechy pożądane u partnerów płciowych, przedstawione w koncepcji Millera, są nie tylko oryginalne, lecz także, jak się wydaje, również prawdziwe.

Bibliografia

Bandura A., 1973: Aggression. A social learning analysis. Englewood Cliffs: Printice Hall.

Bassett J.F., Moss B., 2004: Men and women prefer risk takers as romantic and nonro-mantic partners. „Current Research in Social Psychology” vol. 10, s. 135–145.

Berkowitz L., 1989: The frustration-agression hypothesis: An examintation and reformu-lation. „Psychological Bulletin” vol. 106, s. 59–73.

Bracanovič T., 2012: Mating intelligence, moral virtues and methodological vices. In:

Regt de H., Okasha S., Hartmann S., eds.: EPSA Philosophy of Science: Amsterdam 2009. Dordreht–Heidelberg–London–New York: Springer, s. 13–22.

Buss D.M., 2001: Psychologia ewolucyjna. Orski M., przeł. Gdańsk: Gdańskie Wydaw-nictwo Psychologiczne.

Dollard J., Doob L.W., Miller N.E., Mowrer O.H., Sears R.R., 1939: Frustration and aggresion. New Haven: Yale University Press.

Eliasz A., 1993: Psychologia ekologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psycholo-gii PAN.

Farthing G., 2005: Attitudes towards heroic and nonheroic physical risk takers as mates and as friends. „Evolution and Human Behavior” vol. 26 (2), s. 171–185.

Franken R.E., 2005: Psychologia motywacji. Przylipiak M., przeł. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Fromm E., 1991: Wojna w człowieku. Kuropatwiński P. i Pankiewicz P., przeł. Gdańsk:

Gdańska Inicjatywa Wydawnicza.

Fromm E., 1998: Anatomia ludzkiej destrukcyjności. Karłowski J., przeł. Poznań: Re-Geen R.G., 1990: Human aggression. Milton Keynes: Open University Press.bis.

74 Ryszard Studenski Gigerenzer G., 2009: Intuicja. Inteligencja nieświadomości. Józefowicz E., przeł.

War-szawa: Prószyński i S-ka.

Gough H.G., Heilbrun A.B., 1983: The Adjective Checklist Mannual. Mountain View:

CPP.

Hall C.S., Lindzey G., Campbell J.B., 2004: Teorie osobowości. Kowalczewska J., Ra-dzicki J., Zagrodzki M., przeł. Warszawa: PWN.

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_life_expectancy (dostęp: 27.10.2010).

Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli C., 1991: Ekonomia. Kuropatwiń-ski P. (kier. zespołu), przeł. Gdańsk: Solidarność.

Kelley K., 1985: Chronic self – destructiveness conceptualisation, Measurement and ini-tial validation of the construct. „Motivation and Emotion” vol. 9, s. 135–151.

Kelly S., Dunbar R., 2001: Who dares, wins: heroism vs altruism in women’s mate choice.

„Human Nature” vol. 12 (2), s. 89–105.

Kruger D.J., Fisher M.L., 2008: Women’s life attributes are associated with preferences in mating relationships. „Evolutionary Psychology” vol. 6 (2), s. 289–302.

Lorenz K., 1972: Tak zwane zło. Tauszyńska A., przeł. Warszawa: PIW.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy, 2010: Nominal GDP list of countries. Data for the year 2009.

Milgram S., 1974: Obedience to authority: An experimental view. New York: Harper &

Miller G., 2007: Sexual selection for moral virtues. „The Quarterly Review of Biology” Row.

vol. 82 (2), s. 97–125.

ONZ, 2006: United Nations World Population Prospects.

Stromenger Z., 1972: Słowo wstępne. W: Lorenz K.: Tak zwane zło. Tauszyńska A., przeł. Warszawa: PIW.

Studenski R., 1994: Psychologiczne uwarunkowania urazowości wypadkowej dzieci i mło-dzieży. „Psychologia Wychowawcza” [t.] 2, s. 145–157.

Studenski R., 2004: Ryzyko i ryzykowanie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą-skiego.

Suchańska A., 1998: Przejawy i uwarunkowania psychologiczne pośredniej autodestruk-cyjności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Tinbergen N., 1951: The study of instinct. New York: Oxford University Press.

Trivers R.L., 1972: Parental investment and sexual selection. In: Campbell B., ed.: Sex-ual selection and the descent of man. Chicago: Aldine, s. 136–179.

Vardy P., Grosh P., 1995: Etyka. Poglądy i problem. Łoziński J., przeł. Poznań: Zysk i S-ka.

White A., 2007: A Global Projection of Subjective Well-being: A Challenge To Positive Psychology? „Psychtalk” vol. 56, s. 17–20.

WHO statistics, registered deaths. Dostępne w Internecie: http://apps.who.int/whosis/

database/mort/table1.cfm (dostęp: 27.10.2010).

Zimbardo P.G., 2008: Efekt Lucyfera. Cybulko A., Kowalczewska J., Radzicki J. i Zie-linski M., przeł. Warszawa: PWN.

Czy stajemy się lepsi? 75

Ryszard Studenski

Are we getting better?

Summary

The evil is identified with a primitive violence and aggression. The symptoms of an aggres-sive personality are among others mobbing, using violence against the weaker ones, and gaining pleasure from hurting others. The behaviours revealing extreme aggression of an individual are actions aimed at damaging one’s health or killing somebody. The European countries, despite cul-tural proximity, differ as to the frequency of murders. To explain this difference was the aim of the studies in question. The conclusion was that murders are committed more often in the countries governed autocratically and non-productive ones (with a low value of the gross national product) where people are not satisfied with their own achievements and life conditions.

The first part of the article traces changes in the frequency of murders at the time of introduc-ing civic freedom and democratization of life conditions at the beginnintroduc-ing of the 1990s in the coun-tries of Eastern Europe. The second part of the article presents the possibility of modifying a profile of the features of society by means of sex choice and distribution of a pool of desired genes. It was concluded that a desired short-term partner is an individual equipped by nature with a high bio-logical quality, whereas altruism and moral virtues are desired qualities of long-term partners.

Ryszard Studenski

Werden wir immer besser?

Zusammenfassung

Das Übel ist mit einer primitiven Gewalt und mit Aggression gleichgesetzt. Eine aggressi-ve Persönlichkeit äußert sich u.a. durch Mobbing, Gewaltakte den schwächeren Mitmenschen gegenüber, das dem Anderen zugefügte Unrecht und das daran gefundene Vergnügen. Extreme Aggressivität manifestiert sich in den die Gesundheitsverletzung oder den Tod bezweckenden Taten. Obwohl ihre Kulturen verwandt sind, unterscheiden sich europäische Staaten jedoch hin-sichtlich der Tötungshäufigkeit. Die Erforschung des Phänomens nahm sich der Verfasser als Ziel der vorliegenden Abhandlung vor. Er stellte fest, dass die meisten Morde in autokratischen und unproduktiven Staaten (mit niedrigem Bruttoinlandsprodukt) begangen werden, wo die Bürger mit ihren eigenen Leistungen und mit Lebensbedingungen unzufrieden sind.

Im ersten Teil wurde erforscht, wie sich die Tötungszahl mit den immer größeren bürgerlichen Freiheiten und den zu Beginn der 90er Jahre des 20.Jhs in osteuropäischen Staaten zunehmend demokratisch werdenden Lebensbedingungen geändert hat. Im zweiten Teil wurde gezeigt, auf welche Weise das Profil der Gesellschaft durch entsprechende geschlechtliche Selektion und Dis-tribution der erwünschten Gene modifiziert werden kann. Es wurde festgestellt, dass für kurze Zeit ein biologisch hochwertiger Partner gefragt ist, während sich ein „langfristiger“ Partner durch Altruismus und Tugendhaftigkeit hervortun sollte.

Grażyna Mendecka

Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach