Możemy zainwestować w swoje otoczenie (jeżeli nie mieszkamy w domku jednorodzinnym tylko w budynku wielorodzinnym możemy do inwestycji namawiać administratora):
• Instalować odnawialne źródła energii (OZE): pompy ciepła, kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, turbiny wiatrowe.
• Inwestować w termomodernizację swojego budynku oraz w energooszczędne sprzęty: źródła światła, sprzęt RTV/AGD, termostaty.
• Oszczędzać i gromadzić wodę - inwestować w przydomowe zbiorniki małej retencji, pozwalające na zachowanie wody opadowej w miejscu, gdzie ona spadła. Zbiorniki retencyjne gromadzą ją w okresie nasilonych opadów i stanowią rezerwuar wody na czas susz spowodowanych zmianą klimatu.
• Inwestować w zieleń: chronić zieleń i sadzić nowe drzewa i krzewy, założyć zielony dach lub pokryć zielenią ściany budynku, posadzić łąkę kwietną wokół domu lub na działce.
Możemy świadomie wybierać:
• Przemieszczać się niskoemisyjnie - korzystać z komunikacji miejskiej, kolei, roweru lub poruszać się pieszo, zrezygnować z lotów samolotem, jeśli nie są konieczne.
• Jeśli nie ma alternatywy dla samochodu, ze względu na zamieszkanie w miejscu gdzie komunikacja publiczna nie jest najlepsza – można przesiąść się do pojazdu spełniającego wysokie normy emisji spalin (elektrycznego, o napędzie hybrydowym) albo do mniejszego, o niższym zużyciu paliwa. Można dzielić swój pojazd z innymi (zabierać znajomych, podwozić do szkoły dzieci sąsiadów), dzięki temu mniej samochodów pojawi się na drogach.
• Świadomie korzystać z rzeczy: zużywać sprzęty do końca, naprawiać co tylko można, wymieniać się z innymi tym, czego już się nie chce lub nie potrzebuje, ograniczać korzystanie z przedmiotów jednorazowego użytku.
17 Źródło: portal Nauka o klimacie dla sceptycznych;https://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/jaki-jest-twoj-slad-weglowy-i-czy-warto-go-redukowac-305
Ślad węglowy - nasz udział w emisji dwutlenku węgla wynikający ze sposobu życia: wykorzystania energii elektrycznej (sposobu korzystania ze sprzętów i urządzeń), sposobu podróżowania (wyboru środków transportu), konsumpcji (ilości kupowanych dóbr i usług oraz sposobu korzystania z nich).
23 | S t r o n a
• Kupować świadomie: kupować tylko to, czego naprawdę potrzebujemy, wybierać produkty trwałe i firmy odpowiedzialne społecznie i środowiskowo, kupować produkty lokalne (ich transportowy ślad węglowy jest mniejszy), kupować produkty używane. Warto zastanowić się, czy potrzebujemy tyle rzeczy, ile używamy: jedzenia, ubrań, sprzętów, gadżetów i czy musimy je wymieniać tak często?
Możemy zmieniać codzienne nawyki i zachęcać do tego rodzinę i znajomych:
• Oszczędzać energię elektryczną: ustawić lodówkę z dala od źródeł ciepła i często rozmrażać (pobiera wtedy mniej prądu), gasić światło w pomieszczeniach i wyłączać nieużywane urządzenia z kontaktu.
• Oszczędzać wodę: zamiast kąpać się w wannie, brać szybki prysznic, zakręcać wodę, kiedy się mydlimy czy myjemy zęby.
• Przygotowywać posiłki ekonomicznie: gotować pod przykryciem, piec kilka rzeczy w tym samym czasie.
• Wykorzystywać jedzenie: uczyć się gotowania z wykorzystaniem resztek jedzenia, zamrażać potrawy, których nie damy rady zjeść, dzielić się nadwyżkami żywności (food sharing). Około 1/3 produkowanej na świecie żywności się marnuje18.
• Ograniczać ilość mięsa, nabiału oraz egzotycznych produktów w diecie. Mięso, jaja i mleko są odpowiedzialne za ok. 80% śladu węglowego europejskiej diety, a egzotyczne produkty odpowiadają za emisje związane z ich transportem z odległych krajów19.
• Spędzać wakacje bliżej miejsca zamieszkania, rezygnując z transportu lotniczego.
Możemy angażować się w działania na rzecz ochrony klimatu:
• Zdobywać zweryfikowaną wiedzę w wiarygodnych źródłach na temat przyczyn, przebiegu i skutków zmiany klimatu oraz różnych działań koniecznych do podjęcia.
• Zdobywać informacje skąd biorą się i jak produkowane są towary, które chcemy kupić oraz jaką politykę klimatyczną i środowiskową prowadzą firmy z których usług i produktów chcemy skorzystać.
• Dzielić się nabytą wiedzą z rodziną, znajomymi, sąsiadami.
• Brać udział w akcjach społecznych na rzecz klimatu: manifestacjach, akcjach zbierania podpisów, happeningach, inicjatywach mających na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych (np.
akcje dzielenia się przedmiotami, żywnością, usługami, akcje naprawiania i dawania drugiego życia sprzętom i urządzeniom).
• Zadawać politykom i urzędnikom trudne pytania na temat ich działań lub pomysłów działań na rzecz ochrony klimatu.
• Zachęcać dorosłych (rodzinę, znajomych) do brania udziału w wyborach i wybierania tych kandydatów, którzy mają świadomość zmiany klimatu oraz biorą odpowiedzialność za jakość życia i bezpieczeństwo obecnych i przyszłych pokoleń.
18 Źródło: portal Nauka o klimacie dla sceptycznych; https://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/klimatyczny-slad-kotleta-386
19 tamże
24 | S t r o n a
V. ŹRÓDŁA INFORMACJI I LINKI DO DODATKOWYCH MATERIAŁÓW
Książki
E. Bińczyk; Epoka człowieka. Retoryka i marazm Antropocenu; Wyd. Naukowe PWN; Warszawa 2018 M. Popkiewicz, A. Kardaś, S. Malinowski Nauka o klimacie; Wyd. Sonia Draga, Warszawa 2019
D. Wallace-Wells Ziemia nie do życia. Nasza planeta po globalnym ociepleniu, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2019
Portale wiedzy
Nauka o Klimacie dla Sceptycznych: https://naukaoklimacie.pl Ziemia na Rozdrożu: https://ziemianarozdrozu.pl
Nauka dla Przyrody: https://naukadlaprzyrody.pl Chrońmy Klimat: http://chronmyklimat.pl Adapt City: http://adaptcity.pl
Materiały merytoryczne na otwartych licencjach do niekomercyjnego wykorzystania
Uniwersytet Warszawski: „Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu”.
https://klimatyczneabc.uw.edu.pl/
WWF: „Pigułka klimatyczna”.
https://www.wwf.pl/sites/default/files/2020-02/WWF_PIGULKA_KLIMATYCZNA%20_2020.pdf WWF: „Polska dla pokoleń”
https://www.wwf.pl/sites/default/files/inline-files/2050%20Polska%20dla%20pokole%C5%84.pdf Ziemia na rozdrożu: „Guide Skepticism”.
http://ziemianarozdrozu.pl/dl/Guide_Skepticism_Polish.pdf Fundacja PAH: „A Ty Czujesz Klimat”.
https://www.pah.org.pl/app/uploads/2019/10/a-ty-czujesz-klimat_2019.pdf Instytut na Rzecz Ekorozwoju: „Czy jeszcze zdążymy”.
https://www.pine.org.pl/wp-content/uploads/2018/04/ochrona-klimatu_informator.pdf Instytut na Rzecz Ekorozwoju: „Poradnik adaptacji miasta do zmiany klimatu”.
https://www.pine.org.pl/wp-content/uploads/2019/07/poradnik_adaptcity.pdf Centrum Edukacji Obywatelskiej: „Zmiana klimatu”.
https://drive.google.com/file/d/1YlxgTHDeee-CXJRsiz009FCYL3vxQtFQ/view Greenpeace: „W trosce o przyszłość, czyli energia ze źródeł odnawialnych”.
https://storage.googleapis.com/planet4-poland-stateless/2019/09/d6cc7cda-w_trosce_o_przyszlosc_przewodnikoze_final.pdf Urząd m.st. Warszawy: „Strategia adaptacji do zmian klimatu dla m.st. Warszawy”.
https://zielona.um.warszawa.pl/sites/all/files/strategia_2030.pdf
Strony www z informacjami
Parlament Europejski: https://www.europarl.europa.eu/news/pl UNIC Warsaw: http://unic.un.org.pl
Zielona Warszawa: http://zielona.um.warszawa.pl
Materiały dydaktyczne na otwartych licencjach do niekomercyjnego wykorzystania (scenariusze lekcji, wskazówki dla nauczycieli, pomoce dydaktyczne itp.)
Centrum Edukacji Obywatelskiej: „Klimat to temat”.
https://ekologia.ceo.org.pl/sites/ekologia.ceo.org.pl/files/scen_bazowy_dla_starszych_ktt.pdf
Centrum Edukacji Obywatelskiej: „Lekcja z klimatem - jak poruszać zagadnienia związane ze zmianą klimatu na różnych przedmiotach”.
http://static.scholaris.pl/49/20131031_527234e59ead6/Lekcja%20z%20Klimatem.pdf Grupy Zagranica: "0,5 °C do zagłady" do bezpłatnego zamówienia.
http://zagranica.org.pl/co-robimy/edukacja-globalna/pakiet-edukacyjny-05-degc-do-zaglady Greenpeace: „W trosce o przyszłość, czyli energia ze źródeł odnawialnych”.
https://storage.googleapis.com/planet4-poland-stateless/2019/09/5857b0e3-scenariusz_3_z_obserwacjami_online.pdf
Filmy
Punkt krytyczny- Energia od nowa- długi: https://www.youtube.com/watch?v=lAwX_n8paQ4 Punkt krytyczny- Świadoma konsumpcja: https://www.youtube.com/watch?v=nVLu-30qEhY Punkt krytyczny- Energia ze słońca: https://www.youtube.com/watch?v=hwHOVID4sJc Punkt krytyczny- Schyłek węgla: https://www.youtube.com/watch?v=NPOciHnRLCY Punkt krytyczny- Energia z wiatru: https://www.youtube.com/watch?v=Z3v_3z5p0Zo Punkt krytyczny- Rewolucja żywieniowa: https://www.youtube.com/watch?v=rck37mMECeA Punkt krytyczny- Energia w naszych domach: https://www.youtube.com/watch?v=UwdOZORkO3w Punkt krytyczny- Alternatywny transport: https://www.youtube.com/watch?v=CresmxvV2cg
25 | S t r o n a
Punkt krytyczny- klimat się zmienia: https://www.youtube.com/watch?v=8xat0mNjktw Gazeta Wyborcza „Globalne Ocieplenie”: https://www.youtube.com/watch?v=ibgUl4RGA8w
Grupa Zagranica- 0,5 °C do zagłady: https://www.youtube.com/watch?v=3m_HsIvgamo&feature=youtu.be Jaką cenę zapłacimy? — 7 metrów pod ziemią: https://www.youtube.com/watch?v=WTN3JhmqlfU Wykład „Klimatyczne fakty i mity”: https://www.youtube.com/watch?v=9P51LkAtwyk
„Można panikować”; https://www.youtube.com/watch?v=osm5vyJjNY4
26 | S t r o n a