– Kiedy staniemy do walki, zgromadzimy zapasy żywności w dos-tatecznej ilości, będziemy przy tym dysponować siłami równymi siłom wroga zarówno pod względem wyposażenia jaki i co do liczebności wojsk (tak że obie armię napawać będzie strach) a wróg zastosuje for-mację koła umacniając tym swoją pozycję, to jak należy go wtedy ata-kować? – spytał żołnierz.
– Atakując w takiej sytuacji, należy podzielić swoje wojska na kilka pododdziałów, jeśli, któryś z nich zetknie się z siłami wroga, niech sy-muluje ucieczkę, tak aby wróg myślał, iż nasze wojska opanowała trwo-ga. Kiedy przeciwnik zobaczy, że się go boimy, nie bacząc na nic puści się za nami w pościg rozbijając tym samym formację, a co za tym idzie, osłabiając swoją pozycję. Wtedy to należy uderzyć w werble i rzucić do ataku konnicę1, poczym skoncentrować wojska. Połączone wojska będą miały większą siłę rażenia. Tak właśnie należy atakować formację koła.
– Kiedy staniemy do walki, ale wróg będzie lepiej wyposażony2, bardziej liczebny i w ogóle silniejszy od nas, a w dodatku zastosuje formacje kwadratu, to jak należy go wtedy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, należy zastosować formację ... aby go ... Jeśli uformuje szeregi rozprosz je; jeśli je skoncentruje, symuluj ucieczkę po czym zaatakuj od tyłu zabijając generała. Nie daj wrogowi poznać swoich planów. Tak oto należy atakować formację kwadratu.
– Kiedy staniemy do walki, ale wróg będzie silniejszy liczebnie i mocniejszy dzięki swej lekkości i elastyczności, a na dodatek zastosuje formacje szydła, to jak należy go wtedy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, należy podzielić swe wojska na trzy pododdziały, aby rozproszyć siły wroga. Jeden odział niech atakuje poziomo3, dwie pozostałe... ogarnie go trwoga, która udzieli się podwładnym, w całej armii zapanuje chaos zarówno wśród generalicji
1 W oryginale 駟 (si), co dosłownie znaczy „zaprzęgi czterokonne”. Być może chodzi o rydwany.
2 Dosłownie: „bogatszy, majętniejszy”.
3 Chodzi prawdopodobnie o formację zwartą. Patrz następny akapit.
jak i wśród żołnierzy. Wrogie wojska poniosą sromotną klęskę. Tak właśnie należy atakować formacje szydła.
– Kiedy staniemy do walki, ale wróg będzie silniejszy liczebnie i zastosuje formację poziomą. My uformujemy swoje wojska, ale ze względu na przewagę liczebną wroga, nie damy przecież rady. Jak nale-ży wtedy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, należy wydzielić z armii trzy grupy naj-lepszych żołnierzy, którym śmierć nie straszna, dwie niech utworzą formację rozciągniętą na skrzydłach, trzecia zaś złożoną z najbitniej-szych i najlepiej wyćwiczonych żołnierzy niech zaatakuje środek sił wroga. Oto sposób na uderzenie w formację poziomą i zabicie generała.
– Kiedy staniemy do walki, ale mając pod dostatkiem piechoty, bra-kować nam będzie rydwanów, a wróg będzie dysponował siłami dzie-sięciokrotnie większymi od nas, to jak należy go wtedy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, należy schronić się na teranie trudno dostępnym a unikać terenów otwartych i łatwych. Teren łatwy sprzyja rydwanom, teren trudny – piechocie. Tak właśnie należy atakować od-działy rydwanów.
– Kiedy staniemy do walki, ale mając pod dostatkiem rydwanów, brakować nam będzie piechoty, a wróg będzie dysponował siłami dzie-sięciokrotnie większymi od nas, to jak należy go wtedy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, należy unikać trudnodostępnych tere-nów. Czym prędzej wydostań się na łatwy teren i zwab wroga. Taki teren jest bowiem korzystny dla rydwanów i tam możemy atakować.
Tak właśnie należy atakować piechotę.
– Kiedy staniemy do walki, ale zapasy żywności nie dotrą, ludziom brakować będzie zapąłu a broń się wysłuży, a walkę przyjdzie stoczyć z dala od rodzinnych stron, podczas gdy wróg będzie dysponował siłami dziesięciokrotnie większymi od nas, to jak należy go wtedy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, jako że wróg ... i utrzymuje pozycję na trudnodostępnym terenie... wrócić i zaatakować tam gdzie jest słaby.
Tak właśnie należy atakować w zażartej ...
– Kiedy staniemy do walki, ale generał wrogiej armii będzie odważ-ny i nie da się zastraszyć, wojsko będzie liczebne, dobrze wyposażone i zorganizowane, żaden z oddziałów nie będzie znał co to strach i nie zawaha się przed niczym. Potężny generał, bitne wojsko, a na dodatek
mężni oficerowie i szybkie dostawy żywności. Nie ma władcy, który stawiłby czoła takiej armii. Jak wtedy należy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, należy dać wrogowi do zrozumienia, iż nie śmiemy atakować i że jesteśmy bezradni. Po czym powinniśmy siedzieć z założonymi rękami i czekać aż jego pycha weźmie nad nim górę, niech mu się wydaje, że wszystko idzie po jego myśli, niechaj nie wie co się święci. Wtedy dopiero należy zaatakować tam gdzie się nie....
i uderzyć tam gdzie się nie będzie bronił. Należy wykorzystać jego rozleniwienie i uderzyć kiedy się waha. Dumne wojska przeciwnika rzucą się do ucieczki1. Kiedy oddziały tylne stracą kontakt z oddziałami na czele, uderz w środek, tak jakbyś dysponował ogromną armią. Tak właśnie należy atakować silniejszych i liczebniejszych.
– Kiedy staniemy do walki, a wróg skryje się w górach lub innym niedostępnym terenie, to jak należy go wtedy atakować? Przecież z daleka go nie dosięgniemy, a gdy się zbliżymy to nie będziemy mieć dosyć przestrzeni.
– Atakując w takiej sytuacji, kiedy wróg jest niedostępny, ... ruszyć ... niech go przejmie trwoga. Wtedy należy zaatakować pozycje, którą musi obronić, co sprawi, że rozbije umocnioną wcześniej formację i tak pokrzyżowane zostaną jego plany. Powinniśmy tez przyszykować zasadz-kę na ewentualne posiłki i atakować wojska podczas ich przemarszu. Tak właśnie należy atakować wojska dobrze ufortyfikowane.
– Kiedy staniemy do walki i obie strony ustawią swoje formacje, przy czym wróg ustawi formację kosza, a my poznawszy zamiary wro-ga, będziemy wiedzieć, że szykuje na nas zasadzkę, jak należy go wtedy atakować?
– Atakując w takiej sytuacji, należy zadbać o to, by strona sprag-niona nie mogła ugasić pragnienia, a strona, która jest głodna, by nie mogła zaspokoić głodu. Dwie trzecie armii niech zaatakuje wroga w sam środek. Wróg .... z najbitniejszych i najlepiej wyćwiczonych żołnierzy niech zaatakują na skrzydłach. ... wroga .... ruszą do odwrotu.
Tak właśnie należy atakować formację kosza.
1 W oryginale 徙舍 (xi she), czyli: „przeniosą obóz”.