W sytuacji, gdy za życia spadkodawcy nie doszło jeszcze do wydania tytułu egzekucyjnego, do egzekucji ze spadku niezbędne jest – aż do działu spadku, uzyskanie tytułu egzekucyjnego przeciwko wszystkim spadkobiercom. Komentowany przepis będzie miał zastosowanie jedynie w odniesieniu do sytuacji, gdy jest kilku spadkobierców, bo tylko wówczas należy przeprowadzić dział spadku.
W przypadku, kiedy przeciwko spadkodawcy tytuł egzekucyjny został wydany jeszcze za jego życia, przejście obowiązków następuje poprzez nadanie klauzuli wykonalności na następców prawnych. Przejście prawa i obowiązków spadkowych na
spadkobierców w toku postępowania klauzulowego lub w toku postępowania
egzekucyjnego należy wykazać poprzez przedłożenie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Przepis art. 779 § 2 reguluje przejście obowiązków na spadkobierców, gdy tytuł był wydany przeciwko spadkodawcy, poprzez odesłanie do przepisu art. 788 § 1 KPC.
Do prowadzenia egzekucji z majątku oddanego w zarząd konieczne jest uzyskanie tytułu egzekucyjnego przeciw zarządcy masy majątkowej, kuratorowi spadku lub wykonawcy testamentu. Jeśli w momencie objęcia zarządu majątkiem dłużnika tytuł egzekucyjny był już wydany przeciwko dłużnikowi, to do egzekucji wymagane jest jedynie uzyskanie klauzuli wykonalności stosownie do przepisu art. 788 KPC.
Natomiast, jeżeli taki tytuł nie był jeszcze wydany przeciwko dłużnikowi, to niezbędne jest uzyskanie tytułu egzekucyjnego przeciwko osobom sprawującym pieczę nad majątkiem dłużnika.
1. Nadanie klauzuli wykonalności
Właściwość sądu w postępowaniu klauzulowym ma charakter właściwości wyłącznej.
Tytułom egzekucyjnym pochodzącym od sądu, co do zasady, klauzulę wykonalności nadaje sąd I instancji, przed którym sprawa się toczy lub toczyła. Ponadto w przypadku nakazów zapłaty klauzulę wykonalności nadaje ten organ, który wydał nakaz zapłaty. Natomiast sąd II instancji nadaje klauzulę dopóki akta sprawy znajdują się w tym sądzie.
Powyższa reguła, że sąd II instancji jest także uprawniony do nadania klauzuli wykonalności, jeśli akta sprawy znajdują się w tym sądzie nie dotyczy przypadków, o których mowa w art.
7781, art. 786, art. 787, art. 7871, art. 788 i art. 789 KPC. W przypadkach zatem, kiedy nadawanie klauzuli wykonalności ma charakter konstytutywny, bądź wykonalność tytułu jest uzależniona od zdarzenia niezwiązanego z samym tytułem (art. 786 KPC), ustawodawca zasadnie wyłączył dopuszczalność nadawania klauzuli wykonalności przez sąd II instancji. W tych sprawach w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności powinien orzekać sąd I instancji, aby zapewnić możliwość kontroli wydanego orzeczenia przez sąd wyższej instancji
Sąd Najwyższy nie nadaje klauzuli wykonalności.
Wprawdzie jako regułę przyjęto, że czynności w sprawach o nadanie klauzuli wykonalności tytułom egzekucyjnym, o których mowa w art. 777 § 1, może wykonywać także referendarz sądowy. Jednakże wyłączną kompetencję do nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, o którym mowa w art. 783 § 4 KPC, jak i w przypadkach określonych w art.
7781, 787, 7871, 788 oraz 789 KPC przyznano sądowi rejonowemu właściwości ogólnej dłużnika.
Tytułom egzekucyjnym pochodzącym od sądu administracyjnego oraz innym tytułom klauzulę wykonalności nadaje sąd rejonowy właściwości ogólnej dłużnika. W przypadku gdy właściwości tej nie da się ustalić, klauzulę nadaje sąd rejonowy, w którego okręgu ma być wszczęta egzekucja, a gdy wierzyciel zamierza wszcząć egzekucję za granicą – sąd rejonowy, w którego okręgu tytuł został sporządzony.
2. Nadanie klauzuli wykonalności
Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności powinien zostać rozpoznany niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego złożenia. Jest to termin instrukcyjny.
Sąd w postępowaniu klauzulowym nie dokonuje merytorycznej oceny zasadności wydania tytułu egzekucyjnego, lecz bada jedynie spełnienie wymogów wynikających z przepisów w zakresie nadania klauzuli wykonalności.
Klauzulę wykonalności nadaje sąd w składzie jednego sędziego w wyniku rozpatrzenia wniosku wierzyciela, inicjującego wszczęcie postępowania klauzulowego.
Z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności może wystąpić wierzyciel, którym jest zarówno wierzyciel w znaczeniu materialnoprawnym (uprawniony do występowania w postępowaniu klauzulowym na mocy przepisów prawa materialnego), jak i w znaczeniu formalnym (upoważniony na mocy przepisów ustawy do wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz innej osoby).
Wniosek taki powinien spełniać wymogi dla pisma procesowego, określone w art. 126–128 KPC, a ponadto zawierać wskazanie granic przedmiotowych oraz podmiotowych klauzuli wykonalności. Sąd nadając klauzulę wykonalności musi bowiem zbadać czy w zakresie przedmiotowym i podmiotowym wskazanym przez wierzyciela nadanie klauzuli wykonalności jest dopuszczalne należy we wniosku o nadanie klauzuli wykonalności wskazać nie tylko na rzecz jakiego podmiotu klauzula wykonalności ma być nadana, ale także przeciwko jakiemu podmiotowi oraz określić w jakim zakresie tytuł egzekucyjny podlegać będzie wykonaniu. Należy we wniosku o nadanie klauzuli wykonalności wskazać nie tylko na rzecz jakiego podmiotu klauzula wykonalności ma być nadana, ale także przeciwko jakiemu podmiotowi oraz określić w jakim zakresie tytuł egzekucyjny podlegać będzie wykonaniu.
3. Nadanie klauzuli wykonalności z urzędu
Nadanie klauzuli wykonalności z urzędu ma miejsce, gdy rodzaj postępowania uzasadnia prowadzenie postępowania z urzędu, np.: przez sąd opiekuńczy, sąd w postępowaniu o zabezpieczenie spadku.
Sąd II instancji ma obowiązek z urzędu nadania rygoru natychmiastowej wykonalności wyrokowi sądu I instancji zasądzającemu świadczenie na rzecz pracownika lub członków jego rodziny, w stosunku do którego sąd II instancji oddalił apelację zakładu pracy oraz wyrokowi wydanemu w II instancji zasądzającemu świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny – w dniu ogłoszenia wyroku, jednocześnie wydając uprawnionemu wyrok, zaopatrzony w klauzulę wykonalności (art. 4776 § 3 KPC).
Sąd z urzędu nadaje klauzulę wykonalności również tytułowi egzekucyjnemu zasądzającemu alimenty, jednocześnie doręczając wierzycielowi tytuł wykonawczy (art.
1082 KPC).
Sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu w przypadku, kiedy postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji, chyba że z treści postanowienia o udzieleniu zabezpieczeniu wynika, iż podlega wykonaniu w inny sposób, wówczas przewodniczący z urzędu czyni jedynie wzmiankę o wykonalności (art. 743 § 2 KPC).
Sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu także w przypadku dotyczące innych tytułów egzekucyjnych w części, w jakiej obejmuje grzywnę lub karę pieniężną orzeczoną w postępowaniu cywilnym lub koszty sądowe w sprawach cywilnych przysługujące Skarbowi Państwa.
1. Treść klauzuli wykonalności
Postanowienie o nadaniu klauzuli orzeczeniom, o których mowa w art. 777 § 1 pkt 1 i 11 KPC (tj. w przypadku orzeczeń sądów prawomocnych lub podlegających natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugodom zawartym przed sądem, a także orzeczeniom referendarza sądowego) jest wydawane bez spisywania odrębnej sentencji, przez umieszczenie na tytule egzekucyjnym klauzuli wykonalności i opatrzenie jej podpisem sędziego albo referendarza sądowego, który wydaje postanowienie.
Zasadą jest, że klauzulę wykonalności umieszcza się na tytule egzekucyjnym niezwłocznie po ogłoszeniu postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, a gdy ogłoszenia nie było niezwłocznie po jego wydaniu, z zastrzeżeniem przypadków, o których mowa w art. 781 § 12 KPC, na zweryfikowanym przez sąd dokumencie uzyskanym z systemu teleinformatycznego potwierdzającym istnienie i treść tytułu egzekucyjnego. Jeżeli tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie wydane w formie elektronicznej, to postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności jest wydawane bez spisywania odrębnej sentencji, przez umieszczenie klauzuli wykonalności w systemie teleinformatycznym i opatrzenie jej bezpiecznym podpisem elektronicznym sędziego albo referendarza sądowego, który wydaje postanowienie.
2. Treść klauzuli wykonalności