Eksploatacja maszyn – Instytut In¿ynierii Rolniczej Akademii Rolniczej

Na pocz¹tku lat 50., gdy ¿ywa by³a dyskusja nad utworzeniem Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa na Politechnice Wroc³awskiej, pada³y ró¿ne propozy-cje lokalizacji tego Wydzia³u. Jedn¹ z nich by³a propozycja z-cy prof. Zbis³awa Martiniego, kierownika dwóch katedr: Budowy Maszyn Rolniczych na Wydziale Mechanicznym Politechniki Wroc³awskiej oraz Katedry Maszynoznawstwa Rolniczego na Wydziale Rolniczym Wy¿szej Szko³y Rolniczej we Wroc³awiu. Koncepcja ta zak³ada³a przekazanie Politechnice Wroc³awskiej terenu na Bisku-pinie nale¿¹cego do Wy¿szej Szko³y Rolniczej, objêtego ulicami: Olszewskie-go, Pautscha, Che³moñskiego i SiemiradzkieOlszewskie-go, co uzasadniano nastêpuj¹cymi przes³ankami:

• nauczanie i prace badawcze na Wydziale Mechanizacji Rolnictwa wyma-gaj¹ specyficznych warunków, szczególnie znacznego obszaru do przeprowa-dzania æwiczeñ z eksploatacji maszyn oraz pokazów z pracy maszyn rolniczych; • prace hamowni silnikowych i ci¹gnikowych oraz traktorów przeszkadza-j¹ w innych zajêciach na Politechnice;

• teren na Biskupinie ma powierzchniê oko³o 5 ha i zaspokaja potrzeby przy-sz³ego Wydzia³u;

c³awiem; nie bêdzie to zatem znacz¹cym uszczupleniem stanu jej posiadania. Pozytywn¹ opiniê o takiej lokalizacji wyda³ przedstawiciel Ministerstwa i uznano to za jedn¹ z podstaw utworzenia Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa w³aœnie we Wroc³awiu.

Dla tworz¹cego siê Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa wskazano w rezulta-cie gmach po zlikwidowanym w 1953 roku Wydziale Lotniczym Politechniki Wroc³awskiej. Ta decyzja Ministerstwa nie przeszkodzi³a WSR w spe³nieniu w³asnej wizji ulokowania w³aœnie tam jednostek zwi¹zanych ze specjalizacj¹ mechanizacja rolnictwa.

Potrzebê kszta³cenia studentów Wydzia³u Rolniczego w kierunku mechani-zacji przetransponowa³ na grunt wroc³awski prof. dr hab. Czes³aw Kanafojski, który od 1938 roku pe³ni³ funkcjê kierownika Katedry Maszynoznawstwa Rol-niczego na Politechnice Lwowskiej. Zaraz po wojnie doc. Czes³aw Kanafojski obj¹³ Katedrê Maszynoznawstwa Rolniczego w Szkole G³ównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W roku 1946, ju¿ jako profesor, zorganizowa³ przy katedrze Stacjê Doœwiadczaln¹ Ci¹gników i Maszyn Rolniczych, przekszta³co-n¹ w roku 1950 w Instytut Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, a tak¿e zor-ganizowa³ Katedrê Budowy Maszyn Rolniczych na Wydziale Mechanicznym Politechniki Wroc³awskiej oraz Katedrê Maszynoznawstwa Rolniczego na Wy-dziale Rolniczym Uniwersytetu Wroc³awskiego. Trzeba zaznaczyæ, ¿e obie wro-c³awskie Uczelnie wystêpowa³y wówczas pod wspóln¹ nazw¹ Uniwersytet i Politechnika we Wroc³awiu.

Spróbujmy zatem przeœledziæ, jak myœl prof. Kanafojskiego upowszechnie-nia wiedzy o maszynach rolniczych zosta³a rozwiniêta w latach nastêpnych po opuszczeniu przez Profesora w roku 1949 Wroc³awia.

Dzieje przekszta³cenia Katedry Budowy Maszyn Rolniczych na Politechni-ce Wroc³awskiej zosta³y opisane w poprzednich rozdzia³ach. Teraz skrótowo zobrazowany bêdzie rozwój Katedry Maszynoznawstwa Rolniczego w Wy¿szej Szkole Rolniczej we Wroc³awiu.

Po zaprzestaniu doje¿d¿ania z Warszawy do Wroc³awia prof. Czes³awa Ka-nafojskiego, katedrê obs³ugiwali: z-ca prof. mgr in¿. Zbis³aw Martini, mgr in¿. Roman F¹fara, mgr in¿. Zygmunt Miller, wszyscy zatrudnieni w Katedrze Bu-dowy Maszyn Rolniczych na Politechnice Wroc³awskiej oraz mgr in¿. Jan Mar-kowicz. W roku 1957 kierownictwo katedry obj¹³ Zbis³aw Martini i kierowa³ ni¹ do roku 1959, tzn. rok d³u¿ej ni¿ nast¹pi³o zniesienie Wydzia³u

Mechaniza-cji Rolnictwa na Politechnice Wroc³awskiej i przeniesienie trzech katedr do Po-litechniki Poznañskiej, dok¹d doc. dr Zbis³aw Martini te¿ siê przeniós³.

Profesor Kanafojski jest jednoznacznie kojarzony jako twórca Katedry Bu-dowy Maszyn Rolniczych na Politechnice Wroc³awskiej i Katedry Maszynoznaw-stwa Rolniczego na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Wroc³awskiego. Nie-zaprzeczalnie jednak bezpoœrednim kontynuatorem zamierzeñ Profesora by³ z-ca prof. Z. Martini. Zbis³aw Martini studiowa³ na Wydzia³ach: Mechanicznym i Hutniczym Politechniki Lwowskiej i jeszcze w roku 1937 rozpocz¹³ pracê na tym ostatnim wydziale. Wykszta³cenie mia³ zatem politechniczne, ale z praktyk¹ rolnicz¹ zapozna³ siê pracuj¹c podczas wojny w Dublanach. Po wyzwoleniu organizowa³ kursy traktorzystów i tworzy³ zrêby pod przysz³y Instytut Mecha-nizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie. W roku 1947 zosta³ delegowa-ny na Politechnikê Wroc³awsk¹ do Katedry Budowy Maszyn Rolniczych. Wi-daæ zatem, ¿e kierunek Jego dzia³alnoœci by³ jasno okreœlony jako mechanizacja rolnictwa, a sympatia podzielona miêdzy Politechnikê i Wy¿sz¹ Szko³ê Rolni-cz¹. Mo¿na zaryzykowaæ i wysun¹æ tezê, ¿e ta sympatia w wiêkszej czêœci skie-rowana by³a ku Wy¿szej Szkole Rolniczej. Daje siê przy tym dostrzec w Jego koncepcji przekazania terenu Wy¿szej Szko³y Rolniczej Politechnice Wroc³aw-skiej g³êbszy zamys³ stworzenia miêdzyuczelnianego oœrodka mechanizacji rol-nictwa, obs³uguj¹cego obie uczelnie.

Wydzia³ Mechanizacji Rolnictwa Politechniki Wroc³awskiej nie wytrzyma³ próby czasu i rozpoczê³a siê dyskusja o formie jego likwidacji. Wy¿sza Szko³a Rolnicza wyst¹pi³a wówczas z sugesti¹ przekazania jej sprzêtu specjalistycz-nego i laboratoryjspecjalistycz-nego przez Politechnikê Wroc³awsk¹. Decyzj¹ Ministra Szkol-nictwa Wy¿szego z dnia 3 paŸdziernika 1958 roku inwentarz specjalistyczny, stanowi¹cy w³asnoœæ przeniesionych katedr Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa Politechniki Wroc³awskiej na Wydzia³ Mechanizacji Rolnictwa Politechniki Po-znañskiej, zosta³ jednak przekazany Politechnice Poznañskiej. Wy¿sza Szko³a Rolnicza nic na tym etapie zmian nie skorzysta³a i stanê³a przed dylematem rozwijania kierunku eksploatacja maszyn samodzielnie.

Na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Wroc³awskiego od roku akademic-kiego 1949/1950 zaplanowano nauczanie tak¿e w specjalnoœci mechanizacja rol-nictwa. Katedra Maszynoznawstwa Rolniczego musia³a zatem podo³aæ wiêk-szym ni¿ dotychczas obowi¹zkom. Katedra zmieni³a sw¹ nazwê na Katedra Mechanizacji Rolnictwa i z roku na rok powiêksza³a stan liczbowy kadry nau-czaj¹cej. Miêdzy innymi w roku 1964 do katedry przyszed³ dr in¿. Jan Aleksan-drowski, który odszed³ z Politechniki Wroc³awskiej po zmianie kierunku zain-teresowañ i nazwy Katedry Samochodów i Ci¹gników na Katedrê Nadwozi i Ustrojów Noœnych. Absolwentami Wydzia³u Mechanicznego Politechniki Wro-c³awskiej by³o wiêcej pracowników omawianej Katedry Mechanizacji Rolnic-twa; np. prof. dr hab. in¿. Eugeniusz Kamiñski, który stopieñ naukowy

dokto-wydzia³y. W³aœnie w roku 1951 z dwóch wydzia³ów uniwersyteckich: Medy-cyny Weterynaryjnej i Rolnictwa z Oddzia³em Ogrodniczym oraz dwóch nowo zorganizowanych katedr: Melioracji Wodnych oraz Zootechniki utworzono now¹ uczelniê – Wy¿sz¹ Szko³ê Rolnicz¹, przemianowan¹ w roku 1971 na Aka-demiê Rolnicz¹.

Po odejœciu w roku 1959 doc. dra Zbis³awa Martiniego (rok póŸniej ni¿ z Politechniki) do Poznania p.o. kierownika katedry zosta³ dr in¿. Jan Bogda-nowicz, a kuratorem katedry prof. dr Boles³aw Œwiêtochowski. Od roku 1965, po wczeœniejszym uzyskaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego i sta-nowiska docenta kierownikiem katedry zosta³ Jan Bogdanowicz. Dziêki Jego g³ównie zabiegom w latach 1964–1966 wybudowano obszerny budynek wraz z zapleczem laboratoryjnym i hangarem z przeznaczeniem dla Katedry Mecha-nizacji Rolnictwa Wy¿szej Szko³y Rolniczej. Powsta³ w³aœnie na tym terenie przy ul. J. Che³moñskiego 37/41, który wczeœniej zosta³ wstêpnie wskazany jako miejsce dla tworzonego w roku 1953 Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa Poli-techniki Wroc³awskiej.

Do roku 1966 na Wydziale Rolniczym prowadzono specjalizacjê mechaniza-cja rolnictwa, od roku 1967 natomiast utworzono Oddzia³ Mechanizacji Rolnic-twa, na który by³a osobna rekrutacja. Kszta³cenie odbywa³o siê na poziomie magisterskim, a absolwent mia³ byæ w pe³ni wykszta³conym eksploatatorem maszyn rolniczych. Wymaga³o to zatem nauczania przedmiotów technicznych podstawowych i zawodowych. Tak postawione zadanie wymusza³o rozszerzenie bazy naukowej i dydaktycznej. Poniewa¿ w Wy¿szej Szkole Rolniczej nie by³o odpowiednich katedr, w których nauczano by przedmiotów technicznych wska-zanych dla kierunku mechanizacja rolnictwa, ca³oœæ tego nauczania skupiona by³a zatem w jednej Katedrze Mechanizacji Rolnictwa. Katedra ta, si³¹ rzeczy, w roku 1970 przekszta³ci³a siê w Instytut Mechanizacji Rolnictwa z czterema zak³adami:

• Eksploatacji Ci¹gników i Maszyn Rolniczych, • Mechanizacji Produkcji Zwierzêcej,

• Maszynoznawstwa i Techniki Cieplnej, • Budowy Maszyn i Pojazdów Rolniczych.

Dyrektorem Instytutu zosta³ twórca tego Instytutu prof. dr hab. Jan Bogda-nowicz. W roku akademickim 1972/1973 kadra naukowo-dydaktyczna liczy³a ju¿: 1 profesora, 2 docentów, 5 doktorów i 19 magistrów in¿ynierów.

Prawid³owo prowadzony proces dydaktyczny wymaga³ kadr o wykszta³ce-niu technicznym. Dlatego te¿, poza dyrektorem Instytutu, niemal wszystkie osoby ze stopniem doktora – to byli pracownicy Wydzia³u Mechanizacji Rol-nictwa czy Wydzia³u Mechanicznego, b¹dŸ osoby koñcz¹ce studia na Politech-nice Wroc³awskiej.

Trzeba szczególnie podkreœliæ, ¿e w Instytucie panowa³a zdrowa tendencja zdobywania kolejnych szczebli w karierze naukowej. I tak w roku 1991 w In-stytucie pracowa³o ju¿ 2 profesorów, 6 doktorów habilitowanych, z których 5 na stanowiskach docenta, 23 doktorów i 7 magistrów in¿ynierów. W roku 1990 zlikwidowano Oddzia³ Mechanizacji Rolnictwa i powo³ano kierunek technika rolnicza i leœna. Do tego okresu dyplom magistra in¿yniera mechanizacji rolnic-twa otrzyma³o 1061 absolwentów. Wykszta³cenie ich by³o ukierunkowane na eksploatacjê maszyn rolniczych z wiêkszym uwzglêdnieniem otoczenia ni¿ ab-solwentów zniesionego Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa Politechniki Wroc³aw-skiej, skierowane przede wszystkim na konstrukcjê maszyn rolniczych, a dopiero potem na eksploatacjê. Zadanie wiêc w ca³oœci dotycz¹ce eksploatacji maszyn rolniczych wype³ni³ po zniesieniu Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa Politech-niki Wroc³awskiej Instytut Mechanizacji Rolnictwa Wy¿szej Szko³y Rolniczej.

Rozwój nauki i techniki oraz otworzenie siê na œwiat wymusi³o zajêcie siê tak¿e innymi dziedzinami. Konieczna wiêc by³a zmiana kierunku nauczania. W ramach nowego kierunku Technika rolnicza i leœna utworzono nowe spe-cjalnoœci:

• in¿ynieria rolnicza,

• in¿ynieria rolno-spo¿ywcza,

• zarz¹dzanie i marketing w in¿ynierii rolniczej.

Rok 1966. Nowo powsta³y budynek dla Katedry Mechanizacji Rolnictwa przy ul. J. Che³moñskiego 37/41

ryturê prof. Jana Bogdanowicza. Kolejna zmiana na stanowisku dyrektora In-stytutu nast¹pi³a w roku 2000. Dyrektorem zosta³ prof. dr hab. Józef Szlachta. Pod jego kierunkiem struktura organizacyjna Instytutu w roku 2002 ukszta³to-wa³a siê w formie zak³adów:

• Eksploatacji Ci¹gników i Maszyn Rolniczych, • Budowy Maszyn i Pojazdów Rolniczych, • Maszynoznawstwa i Techniki Cieplnej, • Mechanizacji Produkcji Zwierzêcej, • Podstaw Techniki.

Ponadto w Instytucie funkcjonuj¹ laboratoria: • Procesów Cieplnych,

• Diagnostyki Pojazdów Mechanicznych, • Elektrotechniki,

• Automatyki,

• Mechaniki Gleby i Badañ Trakcyjnych, • Maszyn Rolniczych,

• Urz¹dzeñ Udojowych, • Bioin¿ynierii i Agrofizyki, • Silnikowe – Hamownia, • Techniki Ochrony Roœlin, • Warsztatowe,

• Komputerowe (dwa)

• Pracownia Eksploatacji Maszyn.

Instytut w roku 2002 zatrudnia³: 36 nauczycieli akademickich, w tym: 4 pro-fesorów tytularnych, 5 osób ze stopniem dr. hab., w tym 2 osoby na stanowi-sku prof. nadzw. AR; 1 osoba na stanowistanowi-sku docenta; 24 osoby ze stopniem doktora i 2 osoby ze stopniem magistra in¿yniera. W Instytucie zatrudnionych jest 12 pracowników technicznych, a wœród nich osoby ze stopniem: doktora in¿yniera, magistra in¿yniera i in¿yniera.

Obrazuj¹c rozwój tylko jednej Katedry Maszynoznawstwa Rolniczego, ob-s³ugiwanej przez 3 nauczycieli akademickich w roku 1947, i o takich rozmia-rach, jak¹ teraz po 55 latach prezentuje Instytut, mo¿na postawiæ tezê, ¿e ten dynamiczny rozwój jest mo¿liwy, jeœli spe³nione bêd¹ warunki: myœl przewo-dnia, w³aœciwa kadra, mo¿liwoœci finansowe, zrozumienie prze³o¿onych i do-godne okolicznoœci.

Patrz¹c na ten Instytut teraz, z satysfakcj¹ trzeba stwierdziæ, ¿e zadanie wy-kszta³cenia magistra in¿yniera eksploatatora maszyn rolniczych, po zniesieniu Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa Politechniki Wroc³awskiej, zosta³o w pe³ni zrealizowane przez Instytut Mechanizacji Rolnictwa (In¿ynierii Rolniczej) Aka-demii Rolniczej we Wroc³awiu.

Dla dobra kraju nieistotny jest sposób i miejsce realizacji zadania, lecz nadrzêdna jest myœl, a tak¿e zamiar i fakt realizacji. Mo¿na wiêc z czystym su-mieniem powiedzieæ, ¿e dziedzina eksploatacja maszyn rolniczych jest konty-nuowana i znalaz³a dobre i trwa³e miejsce w Akademii Rolniczej.

Gdyby przewidywaæ najbli¿sz¹ przysz³oœæ, mo¿na by wnosiæ, ¿e ju¿ wkrót-ce spotkamy siê z nasywkrót-ceniem dydaktyki Wydzia³u Rolniczego elektronik¹, hy-draulik¹, pneumatyk¹, sterowaniem i informatyk¹. Poznanie tych dziedzin warunkuje bowiem obecnie w³aœciw¹ eksploatacjê wspó³czesnych maszyn rol-niczych.

4. Biografie

Zamieszczono biografie osób, które by³y pracownikami lub pe³ni³y funkcje czy studiowa³y na Wydziale Mechanizacji Rolnictwa i swoj¹ ca³¹ dalsz¹ dzia-³alnoœæ naukowo-dydaktyczn¹ zwi¹za³y z Wydzia³em Mechanicznym. Zbiór ten zosta³ uporz¹dkowany wed³ug pocz¹tku zatrudnienia w Politechnice Wroc³aw-skiej i sporz¹dzony w celu oszacowania bilansu strat i korzyœci Wydzia³u Me-chanicznego na skutek powo³ania i zniesienia Wydzia³u Mechanizacji Rolnic-twa.

Zdjêcia do³¹czone do ¿yciorysów pochodz¹ z lat piêædziesi¹tych, tj. czasu istnienia Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa (1953–1958) oraz z okresu 1990–2002, tj. w wiêkszoœci przypadków z okresu osi¹gniêcia przez te osoby wieku eme-rytalnego.

Zamieszczono biografie nastêpuj¹cych osób: Marek Zakrzewski

Jerzy Henryk Teisseyre Rudolf Haimann Felicjan Szymankiewicz Zygmunt Nowaczyñski Kazimierz Ziemiañski Stefan Miller Ryszard Czarny

Joachim Kazimierz Potrykus Leszek Antoni Stricker Wac³aw Pszczo³owski

MAREK ZAKRZEWSKI, ur. 1923 Lwów; szko³a œre-dnia 1942 Lwów; studia wy¿sze rozpocz. 1942 Politech-nika Lwowska, zakoñcz. 1947 Akademia Górniczo-Hutnicza Kraków. Pracownik n.d. w PWr. od 1946 kolejno: Katedra Elementów Maszyn Wydzia³u Mecha-niczno-Elektrotechnicznego, Laboratorium Wytrzyma-³oœciowe, Instytut Materia³oznawstwa i Mechaniki Technicznej Wydzia³u Mechanicznego, na stanowiskach od asystenta do profesora zwyczajnego. Stopnie i ty-tu³y naukowe: mgr in¿. mechanik 1947, z-ca prof. 1953, kandydat nauk technicznych 1954, docent 1959, prof. nadzw. 1962, prof. zw. 1969. Zainteresowania nauko-we: wytrzyma³oœæ materia³ów, szczególnie dekohezja.

Pe³nione funkcje: kierownik Laboratorium Wytrzyma³oœci Materia³ów 1951–1963; kierownik Katedry Metaloznawstwa 1964–1968, dyrektor Instytutu Materia³o-znawstwa i Mechaniki Technicznej 1963–1971, 1981–1984 Wydzia³u Mechanicz-nego; dziekan Wydzia³u Mechanizacji Rolnictwa 1956–1958; dziekan Wydzia³u Mechanicznego 1958–1964; rzecznik dyscyplinarny PWr. 1958–1970; kierownik Zak³adu Wytrzyma³oœci w Instytucie Materia³oznawstwa i Mechaniki Technicz-nej 1972–1975; przewodnicz¹cy Zwi¹zku Nauczycielstwa Polskiego PWr. 1955–1956. Cz³onek: Zespo³u Dydaktyczno-Naukowego Mechanika przy Mi-nistrze Nauki, Szkolnictwa Wy¿szego i Techniki 1961–1983; Polskiego Towarzy-stwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej; Wroc³awskiego TowarzyTowarzy-stwa Nau-kowego. Dorobek naukowy: autor ponad 70 publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych; 5 opraco-wañ ksi¹¿kowych; wielu patentów i wzorów u¿ytko-wych. Promotor 13 doktoratów, twórca szko³y nauko-wej dekohezji cia³a kruchego. Odznaczenia i wyró¿nie-nia: Z³oty Krzy¿ Zas³ugi; Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski; Zas³u¿ony Nauczyciel; Zas³u¿ony dla Rozwoju Politechniki Wroc³awskiej; Br¹zowy i Srebrny Medal za Zas³ugi dla Obronnoœci Kraju; Z³o-ta odznaka: 1000-lecia Pañstwa Polskiego, Zwi¹zku Na-uczycielstwa Polskiego, Politechniki Wroc³awskiej. Nagrody: 3 Nagrody Ministra Szkolnictwa Wy¿szego. Odszed³ na emeryturê w 1984 r. Zmar³ w 1996 r.

poza PWr.; fabryka silników Francja 1926–1928; Zak³a-dy Plage i Jaœkiewicz Lublin 1928–1930 – kierownik Grupy Konstrukcyjnej; Podlaska Wytwórnia Samolotów 1931–1933 – kierownik Laboratorium Aerodynamiczne-go i Biura Obliczeñ Wytrzyma³oœciowych; Pañstwowe Zak³ady Lotnicze Warszawa 1933–1935 – kierownik Gru-py Konstrukcyjnej; Lubelska Wytwórnia Samolotów 1936–1939 – szef Biura Kon-strukcyjnego; przemys³ lotniczy Francja, Anglia 1940–1941; Fabryka Samolotów THK, Turcja (Ankara) 1941–1946 – szef biura konstrukcyjnego; Politechnika w Istambule 1941–1946 – wyk³adowca budowy samolotów; Uniwersytet Tech-niczny w Kumasi (Ghana) 1964–1966 – wyk³adowca mechaniki technicznej oraz wytrzyma³oœci materia³ów i struktur cienkoœciennych; Wytwórnia Sprzêtu Ko-munikacyjnego Wroc³aw 1947–1950; Wytwórnia Sprzêtu KoKo-munikacyjnego Mielec 1956–1963 – doradca naukowy – wspó³konstruktor samolotu szkolnego M-2; In-stytut Podstawowych Problemów Techniki PAN Warszawa 1956–1959. Stopnie i tytu³y naukowe: mgr in¿. 1926, z-ca prof. 1949, docent 1955, prof. nadzw. 1957, dr n.t. 1962, prof. zw. 1968. Zainteresowania naukowe: wytrzyma³oœæ struktur cienkoœciennych i wielowarstwowych. Pe³nione funkcje na PWr.: dziekan Wy-dzia³u Lotniczego 1949–1953; dziekan WyWy-dzia³u Mechanicznego 1954–1956; kie-rownik Katedry Samochodów i Ci¹gników na Wydziale Mechanizacji Rolnic-twa 1957–1958; kierownik Katedry Nadwozi i Ustrojów Noœnych na Wydziale Mechanicznym 1958–1963; kierownik Zak³adu Nadwozi i Ustrojów Noœnych w Instytucie Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn na

Wy-dziale Mechanicznym PWr. 1963–1973. Dorobek nauko-wy: autor kilkudziesiêciu publikacji naukowych, 4 ksi¹-¿ek, w tym jednej wydanej w jêzyku rosyjskim, a jed-nej przet³umaczojed-nej na jêzyk niemiecki; twórca i wspó³twórca 17 prototypów samolotów; promotor 12 doktoratów; twórca szko³y naukowej teorii i zastosowañ struktur wielowarstwowych. Odznaczenia: Z³oty Krzy¿ Zas³ugi; Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Nagrody: wiele nagród Ministra Szkolnictwa Wy¿sze-go. Przeszed³ na emeryturê w 1973 r. Wspó³pracowa³ z Instytutem Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Wydzia-³u Mechanicznego PWr. do 1988 r. Zmar³ w 1988 r.

RUDOLF HAIMANN, ur. 1921 Micha³kowice; gim-nazjum 1937; liceum 1945 Katowice; studia wy¿sze: Wydzia³ Mechaniczny Politechniki Wroc³awskiej 1945–1950. Pracownik naukowo-dydaktyczny na PWr. od 1948 w Katedrze Technologii Metali (Instytucie Ma-teria³oznawstwa i Mechaniki Technicznej) na Wydzia-le Mechanicznym na stanowiskach od asystenta do do-centa; zatrudnienie poza PWr.: kopalnia „Micha³” w Micha³kowicach 1945 – sztygar maszynowy. Stopnie naukowe: mgr in¿. 1950; dr n.t. 1962; docent 1968. Za-interesowania naukowe: metaloznawstwo. Pe³nione funkcje w Uczelni: prorektor ds. wspó³pracy z zagra-nic¹ 1982–1984; na Wydziale: prodziekan Wydzia³u

Mechanizacji Rolnictwa 1956–1958; z-ca dyrektora Instytutu Materia³oznaw-stwa i Mechaniki Technicznej: ds. wspó³pracy z przemys³em 1968–1974; ds. dy-daktyki 1975–1981, 1984–1987; dyrektor Instytutu Materia³oznawstwa i Mecha-niki Technicznej na Wydziale Mechanicznym 1987–1990. Cz³onek ruchu oporu. Dorobek naukowy: autor i wspó³autor kilkudziesiêciu publikacji nauko-wych, podrêcznika akademickiego, 2 skryptów; promo-tor 12 dokpromo-toratów. Odznaczenia i wyró¿nienia: Z³oty Krzy¿ Zas³ugi, Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej; Zas³u¿o-ny Nauczyciel; Medal XXXV-lecia PWr.; Z³ota Odzna-ka PWr. Nagrody: 4 nagrody Ministra Szkolnictwa Wy¿szego, nagroda Senatu PWr. Przeszed³ na emery-turê w 1991 r. Wspó³pracowa³ z Instytutem Materia³o-znawstwa i Mechaniki Technicznej na Wydziale Mecha-nicznym PWr. do 1996 r. Zmar³ w 1996 r.

nego i Teorii Mechanizmów na Wydziale Mechani-zacji Rolnictwa; Katedra Elementów Maszyn (Podstaw Konstrukcji Maszyn), Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn na Wydziale Mechanicznym na stanowiskach od z-cy asystenta do docenta. Praca poza PWr.: maj¹-tek ziemski Klein Löwenfeld 1940–1945 – robotnik, pra-ca przymusowa; „Gazeta Poznañska” (redakcja „Gazety Ostrowskiej”) 1949 – reporter; Wydzia³ Melioracji Wodnych Wy¿szej Szko³y Rolniczej we Wroc³a-wiu 1958–1964 – wyk³adowca; Zak³ady Techniki Medycznej we Wroc³aWroc³a-wiu 1983–1989 – specjalista. Stopnie naukowe: in¿. mechanik 1953, mgr in¿. 1955, dr n.t. 1964, docent 1968. Zainteresowania naukowe: podstawy konstrukcji ma-szyn, wytrzyma³oœæ struktur wielowarstwowych, procesy towarzysz¹ce prze-noszeniu i wytracaniu energii. Pe³nione funkcje: w Uczelni: Sekretarz Szko³y 1969–1981; Sekretarz Senackiej Komisji ds. Tytu³ów Naukowych Profesora, Po-wo³ania na Stanowisko Docenta i Stabilizacji Adiunktów 1984–1987; pe³nomoc-nik rektora ds.: obchodów 40-lecia PWr. 1984–1985; wydawnictw historycznych PWr. 1986–1990; z-ca Przewodnicz¹cego Stowarzyszenia Absolwentów PWr. 1978–1992. Na Wydziale: kierownik: Zak³adu Sprzêgie³ i Po³¹czeñ 1970–1977; Zespo³u Badawczego 1977–1991; Laboratorium Podstaw Konstrukcji Maszyn i Tribologii 1987–1991 w Instytucie Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn. Cz³onek: Senatu PWr. 1984–1987; Uczelnianej Komisji Oceniaj¹cej Nauczycieli Akademic-kich w PWr. 1988–1990; Zarz¹du Stowarzyszenia Absolwentów PWr. od 1992; Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszê – od 1990. Doro-bek naukowy: autor i wspó³autor ponad 60 artyku³ów

w naukowych czasopismach krajowych i zagranicz-nych, skryptów, referatów, patentów; promotor 7 dok-toratów. Odznaczenia i wyró¿nienia: Z³oty Krzy¿ Za-s³ugi, Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Me-dal Komisji Edukacji Narodowej, Zas³u¿ony dla Woje-wództwa Wroc³awskiego i Miasta Wroc³awia, Za³u¿o-ny dla Œl¹skiego Okrêgu Wojskowego, Medal: XXX-le-cia PWr., XXXV-leXXX-le-cia PWr., Z³ota Odznaka PWr. Nagro-dy: 5 nagród Ministra Szkolnictwa Wy¿szego. Przeszed³ na emeryturê w 1991 r. Nadal wspó³pracuje z Instytu-tem Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Wydzia³u Me-chanicznego PWr.

ZYGMUNT NOWACZYÑSKI, ur. 1930 Krotoszyn; gimnazjum i liceum 1945–1949 Krotoszyn; studia wy¿sze 1949–1956 Wydzia³ Mechaniczny Politech-niki Wroc³awskiej. Pracownik n.d. w PWr. od 1953 kolejno: Katedra Maszyn Rolniczych Wydz. Mechanizacji Rolnictwa, Katedra Elementów Maszyn (In-stytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn) Wydzia³u Mechanicznego na stano-wiskach od z-cy asystenta do adiunkta. Stopnie naukowe: in¿. mechanik 1953, mgr in¿. 1956, dr n.t. 1965. Zainteresowania naukowe: podstawy konstrukcji maszyn. Pe³nione funkcje: kierownik Zak³adu Podstaw Konstrukcji i Normali-zacji w Instytucie Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Wydzia³u Mechanicznego 1968–1971; redaktor naczelny Wydawnictw Instytutu; dyrektor Wydawnictwa PWr. 1982–1986. Odznaczenia i wyró¿nienia: Z³oty Krzy¿ Zas³ugi, Z³ota Odznaka PWr. Odszed³ na emeryturê w 1996 r.

(Podstaw Konstrukcji Maszyn) Wydzia³u Mechanicz-nego, Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Wy-dzia³u Mechanicznego – od z-cy asystenta do profeso-ra zwyczajnego. Stopnie i tytu³y naukowe: mgr in¿. 1956, dr n.t. 1964, docent 1971, prof. nadzw. 1989, prof. zw. 1995. Zainteresowania naukowe: tribologia, two-rzywa sztuczne w budowie maszyn. Sta¿e zagraniczne: Uniwersytet Birmin-gham Anglia 1969–1970; Uniwersytet Techniczny THT-TWENTE w Holandii; Instytut di Mechanica w Rzymie 1977–1978. Pe³nione funkcje: pe³nomocnik Rek-tora ds. absolwentów i stypendiów naukowych 1968–1975, z-ca dyrekRek-tora In-stytutu ds. dydaktyki 1987–1993; przewodnicz¹cy Komisji Rektorskiej ds. Wnio-sków i Za¿aleñ 1971–1981; sekretarz Kolegium Rektorów Wy¿szych Uczelni Wro-c³awia 1976–1991; kierownik zespo³u badawczego 1976–1992 w Instytucie Kon-strukcji i Eksploatacji Maszyn Wydzia³u Mechanicznego PWr.; cz³onek: Komi-sji Budownictwa i Mechaniki PAN we Wroc³awiu,

Pol-skiego Towarzystwa Tribologicznego. Cz³onek Ruchu Oporu. Dorobek naukowy: autor i wspó³autor 115 pu-blikacji naukowych krajowych i zagranicznych, w tym: 7 patentów, 2 opracowañ ksi¹¿kowych, 5 skryptów; pro-motor 6 doktoratów. Odznaczenia i wyró¿nienia: Z³o-ty Krzy¿ Zas³ugi, Krzy¿ Kawalerski i Krzy¿ Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzy¿ Partyzancki, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Z³ota Odznaka PWr. Na-grody: 3 nagrody Ministra Szkolnictwa Wy¿szego, na-groda Senatu PWr. Przeszed³ na emeryturê w 1997 r. Pracowa³ w PWr. do 2002. Zmar³ w 2002 r.

STEFAN MILLER, ur. 1929 Podkoñce; gimnazjum 1948 I³¿a; studium przygotowawcze 1950 Lublin; stu-dia wy¿sze: Wydzia³ Mechaniczny PWr. 1950–1956. Pra-cownik n.d. w PWr. od 1956 kolejno: Katedra Napraw Maszyn Rolniczych 1956–1957, Zak³ad Teorii Mecha-nizmów 1957–1958 Wydz. Mechanizacji Rolnictwa; Katedra Maszynoznawstwa Ogólnego i Teorii Mecha-nizmów Wydzia³u Mechanicznego; Zak³ad Teorii Ma-szyn i Mechanizmów w Instytucie Konstrukcji i Eks-ploatacji Maszyn Wydzia³u Mechanicznego na stano-wiskach od asystenta do profesora zwyczajnego. Stopnie i tytu³y naukowe: mgr in¿. 1956, dr n.t. 1961,