1. Łańcuch dostaw
1.6. Elektroniczny łańcuch dostaw
Jak zauważono wcześniej (patrz podrozdz. 1.4), na dynamiczny rozwój koncepcji łańcucha dostaw i zarządzania nim miał niebagatelny wpływ postęp technologiczny. Nowe technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT, ang. Information and Communication Technology) zrewolucjonizowały zarządzanie łańcuchem dostaw, umożliwiając rozmaitym firmom zlokalizowanym w wielu miejscach na świecie budowanie aliansów, które są w stanie odpowiedzieć na bieżące potrzeby klientów. Te alianse reprezentują zaawansowaną i dynamicznie zmieniającą się sieć, która składa się z wielu łańcuchów dostaw. Mają one na celu zdobycie przewagi konkurencyjnej i skupiają się na swoich zasobach oraz przenoszą składowe elektronicznego biznesu na specyficzne segmenty rynku. Innymi słowy, koncentracja zarządzania łańcuchem dostaw przesuwa się z inżynierii i ulepszania indywidualnych procesów do koordynacji czynności w obrębie wirtualnego łańcucha dostaw.67
W związku z powyższym, coraz częściej mówi o kolejnej fazie rozwoju współpracy między dostawcami a odbiorcami – o elektronicznym łańcuchu dostaw (eSC, ang. electronic Supply Chain). Elektroniczny łańcuch dostaw (określany również jako e-łańcuch dostaw) definiuje się jako grupę przedsiębiorstw połączonych zarówno wewnątrz, jak i między sobą za pomocą sieci informatycznej, wykorzystywanej w realizacji procesu przepływu materiałowo-informacyjnego oraz przepływu środków pieniężnych.68
Kooperacja w elektronicznym łańcuchu dostaw umożliwia poszczególnym ogniwom:69
67 Folinas D., Manthau V., Sigala M., Vlachopoulou M., E-volution… op. cit, s. 274.
68 Williams L.R., Esper T.L., Ozment J., The Electronic Supply Chain. Its Impact on the Current and Future
Structure of Strategic Alliances, Partnerships and Logistics Leaderships, “International Journal of Physical
Distrubution and Logistics Management”, vol. 32, no. 8, 2002, s. 705.
• uczestniczenie we wspólnym projektowaniu i rozwijaniu nowych produktów, • uczestniczenie we wspólnym prognozowaniu popytu,
• elastyczne wykorzystanie wszystkich dostępnych zasobów, • lepszą i szybszą odpowiedź na potrzeby klientów.
Zasadnicza różnica między elektronicznym łańcuchem dostaw a jego tradycyjnym odpowiednikiem polega na tym, że ten pierwszy opiera głównie swoje związki o technologie, a decyzje są podejmowane na bazie kryterium efektywności. Elektroniczny łańcuch dostaw łączy zalety związków występujących w integracji pionowej (krótkotrwałe i niezobowiązujące relacje między uczestnikami) i w tradycyjnym łańcuchu dostaw (partnerstwo i wzajemne zaufanie) (patrz rys. 1.8).
Przykładowo, z rozwiązań w zakresie eSC korzysta firma Dell, światowy producent komputerów. Dell zdobył pozycję lidera na rynku amerykańskim, dzięki wprowadzeniu pod koniec lat 90-tych XX wieku nowego modelu sprzedaży. Klienci Dell’a składali zamówienia elektronicznie na komputery, po czym były one osobiście do nich dostarczane. W efekcie wyeliminowano pośredników w łańcuchu dostaw i osiągnięto z tego tytułu wymierne korzyści. Od kilku lat firma współpracuje również ze swoimi globalnymi dostawcami przez Internet. Do codziennej komunikacji służy witryna internetowa valuechain.dell.com, w której znajdują się bieżące i rzeczywiste informacje o podaży i popycie na odpowiednie komponenty. Dell wysyła do dostawców także swoje prognozy i otrzymuje odpowiedź o możliwościach wparcia swojej przyszłej produkcji. Używając valuechain.dell.com firma wydała ponad 26 mld USD na zaopatrzenie w bezpośrednie materiały pochodzące z całego świata i 800 mln USD na zakup usług logistycznych. Dell nadal kontynuuje swoją strategię utrzymania pozycji lidera na rynku, integrując technologie internetowe ze swoimi procesami biznesowymi nie tylko w sferze zaopatrzenia, ale także w wielu innych, m.in. w sprzedaży i zarządzaniu obsługą klienta.70
Warto zauważyć, że elektroniczny łańcuch dostaw powstaje w wyniku wdrożenia wielu rozwiązań logistycznych, właściwych dla konkretnej organizacji, rodzaju obsługiwanego rynku, cech i preferencji klientów, otoczenia gospodarczego, specyfikacji dostarczanego produktu lub usługi itp.71, ale także rozwiązań informatycznych, dotyczących zarówno pojedynczych firm, jak i sieci przedsiębiorstw. Szczególnie ważna jest ta druga grupa rozwiązań. Z uwagi na ich duże znaczenie dla prowadzenia dalszych wywodów, są one szczegółowo opisane w kolejnym rozdziale. Szczególnie duży nacisk jest położony na walory i wady tych technologii w kontekście przedsiębiorstwa i łańcucha dostaw.
70 Chou D.C., Tan X., Yen D.C., Web technology and supply chain management, “Information Management & Computer Security” 2004 , vol. 12, no. 4, s. 344-345.
Elektroniczny łańcuch Tradycyjny łańcuch Integracja pionowa
Ma jasno określony punkt początkowy i końcowy, trwa
krótki okres, po którym żadne z ogniw nie ma dalszych oczekiwań w odniesieniu do zamówienia
Nie ma jasno określonego początku i końca relacji, cechuje się długotrwałymi i
otwartymi związkami Zdolny do adaptacji i angażowania się zarówno w krótkotrwałe związki, jak i długookresowe relacje w łańcuchu dostaw Identyfikowalne i mierzalne
standardy wydajności, które są z góry ustalone
Niezdolny do określenia precyzyjnych wymagań na
początku relacji, zaufanie bazuje na oczekiwaniach i prognozach Standardy i wymagania są ustalone w zależności od natury i długości trwania współpracy Planowanie każdego ogniwa jest niezależne, specyfikacja kontraktu jest
ustalana na bieżąco
Planowanie skupia się na procesie, za pomocą którego poszczególne
ogniwa będą mogły kontynuować swoje relacje Planowanie jest elastyczne i zależne od potrzeb centralnej organizacji Bezpośrednie, wzajemne zachowania i/lub nakreślenie na samym początku odpowiedzialności podmiotów Akceptacja krótkoterminowych obciążeń w oczekiwaniu na długofalowe korzyści równowagi Odpowiedzialność jest odpowiednio dzielona w zależności od długości i natury wymiany między przedsiębiorstwami Tylko końcowe rezultaty są
określane, a nie procedury operacyjne
Procedury operacyjne, przeprowadzanie audytów, źródła zaopatrzenia itp. są
określone formalnie i bezwarunkowo Specyfikacje są determinowane zgodnie z celem wymiany między przedsiębiorstwami
Rys. 1.8. Elektroniczny łańcuch dostawa łączący zalety integracji pionowej i tradycyjnego łańcucha dostaw
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Williams L.R., Esper T.L., Ozment J., The Electronic Supply
Chain. Its Impact on the Current and Future Structure of Strategic Alliances, Partnerships and Logistics Leaderships, “International Journal o Physical Distrubution and Logistics Management” 2002, vol. 32,