ETAPY INWESTOWANIA PRZEZ FUNDUSZE VC

Tabela 1. Finansowanie w różnych fazach cyklu życia firmy

Źródło finansowania

Faza rozwoju firmy Koncepcja

(seed, start-up) Rozwój Dojrzałość Dalszy wzrost

Dług - Leasing

Kredyty, pożyczki, emisja obligacji

Mezzanine - Finansowanie

wzrostu Finansowanie wykupów

Kapitał własny Venture capital Inne rodzaje private equity

Anioły biznesu Publiczna emisja akcji

Źródło: Panfil M.: http://inwestycje.pl/private_equity_venture_capital/Mezzanine-jako-zrodlo-finansowania-dla-przedsiebiorstwa;30194;0.html

Venture capital to kapitał długoterminowy – kapitał jest zwykle angażowany w firmie na okres od 3 do 7 lat. Inwestor, jako współwłaściciel ma świadomość tego, że oczekiwane efekty widoczne są po długim okresie. Niejednokrotnie firma może wymagać dalszego wsparcia finansowego i może na nie liczyć ze strony inwestora.

Taka forma finansowania ułatwia dostęp do kredytów, ponieważ zwiększa zdolność kredytową przedsiębiorstwa.

Inwestor VC jest równocześnie wspólnikiem, stąd też jego cele są wspólne z ce-lami firmy, – czyli jej rozwojem i wzrostem wartości w długim okresie. Inwestor zarabia właśnie na wzroście wartości firmy – przy uwzględnieniu ryzyka związanego z inwestowaniem w określoną branżę. Ponosi również ryzyko, bowiem często jest skłonny do inwestowanie w takie podmioty, które nie mają szans na pozyskanie

in-4 Faza zasiewu (ang. seed stage) – jest to faza, gdzie najtrudniej pozyskać środki, nie ma bowiem pewności co do powodzenia przedsięwzięcia. Pieniądze są głownie przeznaczane na badania, ocenę i rozwój pomysłu do fazy komercyjnej. Jest to finansowanie wstępnych, potencjalnie zyskownych po-mysłów, jeszcze przed założeniem przedsiębiorstwa. Faza startu (ang. start-up) – obejmuje finansowa-nie rozwoju produktu i wstępnego marketingu. Spółki korzystające z tego typu finansowania mogą być w trakcie tworzenia lub na progu działalności, jednak przed sprzedażą produktu na znaczącą skalę. Faza dojrzałości i dalszy rozwój (ang. expansion capital )- środki finansowe przeznaczane są na finanso-wanie wzrostu i rozwoju spółki, zarówno po, jak i przed osiągnięciem progu rentowności. Kapitał tego typu może zostać spożytkowany na: finansowanie zwiększenia mocy produkcyjnych, rozwój rynku lub produktu, bądź też finansowanie kapitału obrotowego.

nych źródeł finansowania. Korzystanie z VC nie jest obciążone dodatkowymi kosz-tami, takimi jak np. spłata odsetek a fundusz VC zarabia tylko wtedy, gdy zarabiają inni udziałowcy spółki – gdy wzrasta wartość jej udziałów (akcji).

Korzyści dla firmy korzystającej z finansowania VC:

● Wnosząc do spółki pieniądze inwestor wnosi też swoją wiedzę, doświadczenie i kontakty wypracowane w trakcie wielu lat działalności i współpracy z różnymi podmiotami.

● Inwestor swoją osobą może podnosić wiarygodność spółki.

● Zarządzając firmą i monitorując jej działalność inwestor potrafi z wyprzedzeniem zauważyć możliwe problemy i odpowiednio wcześnie je wyeliminować.

● Można więc stwierdzić, ze o atrakcyjności VC/PE jako źródeł finansowania decy-duje właśnie połączenie kilku elementów: środków finansowych, doświadczenia i długoterminowego zaangażowania środków w firmę.

● Etapy procesu pozyskiwania środków VC:

● Jasne i precyzyjne określenie potencjału firmy, jej warunków rynkowych i po-trzeb kapitałowych, najczęściej w formie biznes planu,

● Wstępna analiza i dalsze pytania oraz dodatkowe informacje dla inwestora,

● Pogłębione badanie firmy (zwane due dilligence), obejmujące analizę biznesową, audyt finansowy i prawny, analizę organizacyjną, a także analizy dotyczące tech-nologii czy ochrony środowiska.

● Ustalenie pomiędzy inwestorem a władzami spółki warunków inwestycji w drodze negocjacji, (prawa i obowiązki stron, wysokość udziałów, reprezentację w radzie nadzorczej, ustalenie ceny, za jaką inwestor nabywa określony udział w spółce – odbywa się to równolegle do due dilligence.

● Zatwierdzenie poczynionych ustaleń i podpisanie umowy, na mocy której do fir-my trafia potrzebny kapitał.

Podpisanie umowy jest to moment, w którym rozpoczyna się długotrwała współ-praca oparta na wzajemnym poszanowaniu interesów i zaufaniu. Reprezentant fun-duszu w zarządzie firmy służy pomocą i doświadczeniem, zapewniając ekspertów w kluczowych dla firmy obszarach.

Po kilku latach (zwykle, 3 do 7), kiedy firma osiągnie założony poziom rozwoju, fundusz przystępuje do wyjścia ze spółki (dezinwestycji). Sposób wyjścia jest uzgad-niany podczas początkowych negocjacji i może wiązać się z:

● Emisją akcji na rynku publicznym i wprowadzeniem firmy na giełdę,

● Pozyskaniem inwestora branżowego lub innej instytucji finansowej,

● Wykupieniem akcji przez pozostałych udziałowców, zarząd spółki itd.

Proces deinwestycji może być realizowany w kilku etapach lub jednorazowo. Fun-dusz opuszcza spółkę i realizuje zysk. Pozostali udziałowcy mogą wtedy także ocenić,

jak wzrosła wartość ich udziałów/akcji. W wielu przypadkach sprzedają swe akcje wraz z funduszem, uzyskując co najmniej takie same lub nawet wyższe zyski. Zwykle bywa to wzrost znaczący, będący wielokrotnością kwoty zainwestowanej pierwotnie.

Otwierający się rynek wschodzących gospodarek, do którego należą również kra-je Grupy Wyszehradzkiej zgłasza ogromne zapotrzebowanie na kapitał, w tym fun-dusze PE/VC. Z danych prezentowanych przez EVCA wynikają interesujące wnioski [EVCA:2015]:

● Inwestycje finansowane przez PE/VC w Europie Centralnej i Wschodniej (CEE) wyniosły ponad 1,47 miliarda Euro, co oznacza trzykrotny wzrost w roku 2014 w stosunku do 2013. W tym samym czasie, inwestycje w pozostałych krajach europejskich zmniejszyły się o 18%.

● Fundusze PE/VC zainwestowały w 2014 w 290 spółek w regionie CEE (o 48 spółek więcej niż rok wcześniej), w tym w 78 spółek w Polsce (w 2013 inwestycje objęły 89 polskich spółek).

● Głównymi inwestorami w funduszach PE / VC, inwestujących w 2014 w regionie CEE, były agencje rządowe. Ich łączny udział wyniósł 617 milionów Euro (42%

ogólnej kwoty) i był trzykrotnie wyższy niż w 2013. Intensywny wzrost wynika w dużej mierze z zaangażowania w regionie rządowych agencji z Chin. Dla po-równania, na zachodzie Europy głównym inwestorem w funduszach PE / VC są zazwyczaj fundusze emerytalne.

● CEE coraz mocniej przyciąga inwestorów spoza Europy. W 2014 wyłożyli oni 813 milionów Euro (55% ogólnej kwoty), w porównaniu do 62 milinów Euro z roku 2013 (co wtedy stanowiło 15% ogólnej kwoty).

● Udział inwestorów europejskich spoza CEE wyniósł w 2014 438 milionów Euro (30% ogólnej kwoty), co dało wzrost o 80% w stosunku do poprzedniego roku.

● Serbia była najpopularniejszym w regionie kierunkiem inwestycji – zainwesto-wano tam 326 milionów Euro, czyli ¼ wszystkich środków.

● Polska znalazła się na trzecim miejscu (wartość inwestycji to 251 milionów Euro – czyli 19% ogólnej kwoty). W 2014 wartość inwestycji PE/VC w Polsce zmalała w stosunku do 2013 o 34%. Tym samym Polska utraciła zajmowaną dotychczas pozycję lidera (w 2013 niemal połowa zainwestowanych w regionie pieniędzy została wydana w Polsce).

● Chętniej niż u nas, fundusze inwestowały w Czechach (299 milionów Euro), a za nami uplasowały się Węgry (170 milionów Euro). Na te cztery kraje przypadło 80 procent inwestycyjnego portfela regionu CEE.

Najchętniej inwestowano w branżę komunikacyjną (492 milionów Euro / 38%) oraz komputerową i elektroniczną (246 milionów Euro / 19%).

4. INSTYTUCJONALNE WSPARCIE