Wspólnotowa polityka wodna wiąże się z koniecznością wypracowania spójnych dla wszystkich państw członkowskich ram legislacyjnych, opracowania i wdrożenia wspólnych zasad postępowania w celu racjonalnego wykorzystania oraz ochrony zaso-bów wodnych zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju i zmniejszenia skutków po-wodzi oraz suszy10.
Do podstawowych wspólnotowych regulacji prawnych w zakresie polityki wodnej należą dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej11. Głównym założeniem wskazanej dyrektywy jest określenie ram dla ochrony powierzch-niowych wód śródlądowych, wód przejściowych, wód przybrzeżnych, a także wód
pod-6 Powódź w obliczu zagrożeń, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Wydział Analiz RCB, marzec 2013, s. 3.
7 Na podstawie „danych z Wojewódzkich Centrów Zarządzania Kryzysowego w kraju zagrożone są tereny i infrastruktura na obszarze 1039 gmin, w tym m.in. ponad 875 tys. ha użytków rolnych, 86,5 tys.
budynków mieszkalnych, 2,6 tys. budynków użyteczności publicznej, ok. 2 tys. mostów i ponad 280 oczysz-czalni ścieków. Powodzie w Polsce powodują dotkliwe szkody. Największe dochodzą do 1% PKB” – Po-wódź w obliczu zagrożeń..., s. 3.
8 Szerzej na temat RCB: W. Skomra, Zarządzanie kryzysowe – praktyczny przewodnik po nowelizacji ustawy, PRESSCOM, Wrocław 2010, s. 137–152; także: K. Płonka-Bielenin, The crisis management system at the central level in Poland – de lege lata and de lege ferenda, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017, nr 5(122), Wolters Kluwer, s. 116–117.
9 Z. Kledyński, op. cit., s. 243.
10 J. Konieczna, A. Trystuła, Unijne i krajowe instrumenty prawne w zakresie ochrony przeciwpowo-dziowej obszarów wiejskich, „Wieś i Rolnictwo” 2012, nr 1 (154), s. 162.
11 Dz. Urz. WE L 327 z 22.12.2000 – EUR-Lex – 32000L0060 – EN.
ziemnych, które zapobiegają dalszemu pogorszeniu oraz chronią, jak również poprawia-ją stan ekosystemów wodnych; promupoprawia-ją zrównoważone korzystanie z wód oparte na długoterminowej ochronie dostępnych zasobów wodnych; dążą do zwiększonej ochrony oraz poprawy środowiska wodnego m.in. poprzez szczególne środki dla stopniowej re-dukcji zrzutów; zapewniają stopniową redukcję zanieczyszczenia wód podziemnych i zapobiegają dalszemu ich zanieczyszczaniu, przyczyniają się też do zmniejszenia skut-ków powodzi oraz susz. Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (tekst mający znaczenie dla EOG)12 ustala ramy dla oceny ryzyka powodziowego oraz zarządzania nim, w celu ograniczenia negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkie-go, dziedzictwa kulturowego i środowiska, a także działalności gospodarczej, które wią-żą się z powodziami na terytorium Wspólnoty.
W krajowym porządku prawnym podstawy prawne gospodarki wodnej zostały wskazane pośrednio w art. 74 ust. 1 i 2 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.13, który stanowi, że władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekolo-giczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom, stanowiąc jednocześnie, że ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.
W świetle powyższego należy przyjąć, iż zapewnienie bezpieczeństwa ekologicz-nego współczesnym i przyszłym pokoleniom odnosi się również do właściwej gospo-darki i zabezpieczenia wody.
Szczegółowe uregulowania w płaszczyźnie polityki wodnej stanowi ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne14, która jest następczynią ustawy z dnia 18 lipca 2001 r.
Prawo wodne. Wprowadzenie nowej regulacji prawnej zostało podyktowane konieczno-ścią osiągnięcia „fundamentalnego celu Ramowej Dyrektywy Wodnej, jakim jest pełna realizacja zlewniowej polityki gospodarowania wodami poprzez wprowadzenie zarzą-dzania na każdym poziomie zlewni, regionu wodnego i dorzecza poprzez jeden podmiot, jakim jest Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, spełniającej kryteria funk-cjonalności i bezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju, efektywności ekonomicz-nej, trwałości ekosystemów i akceptacji społecznej […]”15.
Kolejnym aktem prawnym rangi ustawowej mającym znaczenie w płaszczyźnie zarządzania ryzykiem powodziowym jest ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządza-niu kryzysowym16 (dalej: u.z.k.). Regulacja ta ma „na celu poprawę stanu
bezpieczeń-12 Dz. Urz. UE L 288/27 z 6.11.2007 – EUR-Lex – 32007L0060 – EN.
13 Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
14 Dz. U. z 2017 r., poz. 1566 z późn. zm.; regulacja ta zastąpiła wcześniej obowiązującą ustawę z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229 – t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1121).
15 Druk nr 1529, Uzasadnienie do projektu ustawy – Prawo wodne z projektami aktów wykonawczych – Sejm RP VIII kadencji, Prezes Rady Ministrów, RM 10-115-16, Warszawa 25 kwietnia 2017 r., s. 4.
16 T.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1398 z późn. zm.
stwa […] przez zwiększenie efektywności działania organów administracji publicznej w sytuacjach kryzysowych. Obszar bezpieczeństwa powszechnego obejmuje zarówno ochronę życia i zdrowia obywateli, jak również ochronę infrastruktury krytycznej”17.
Do najważniejszych rozporządzeń w zakresie polityki wodnej należą w szczegól-ności: rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 4 października 2018 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego18, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu opracowywania planów gospodarowania wo-dami na obszarach dorzeczy19, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Ücker20, rozpo-rządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie przyjęcia Planu za-rządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły21, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły22, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Świeżej23, roz-porządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospoda-rowania wodami na obszarze dorzecza Niemna24, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Dniestru25, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Dunaju26, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Jarft27, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r.
w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Łaby28, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie przyjęcia Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry29, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze
17 Druk nr 770, Uzasadnienie do projektu ustawy o zarządzaniu kryzysowym wraz z projektami aktów wykonawczych, Sejm RP V Kadencji, RM 10-86-06, Warszawa 27 czerwca 2006 r., s. 1.
18 Dz. U. z 2018 r., poz. 2031.
19 Dz. U. z 2019 r., poz. 2150.
20 Dz. U. z 2016 r., poz. 1818.
21 Dz. U. z 2016 r., poz. 1841.
22 Dz. U. z 2016 r., poz. 1911.
23 Dz. U. z 2016 r., poz. 1914.
24 Dz. U. z 2016 r., poz. 1915.
25 Dz. U. z 2016 r., poz. 1917.
26 Dz. U. z 2016 r., poz. 1918.
27 Dz. U. z 2016 r., poz. 1919.
28 Dz. U. z 2016 r., poz. 1929.
29 Dz. U. z 2016 r., poz. 1938.
dorzecza Pregoły30 oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r.
w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry31.