Ewaluacja ex-ante projektu Strategii

Metodyka ewaluacji ex-ante

Ewaluacja to systematyczne badanie, prowadzone z użyciem zróżnicowanych metod, złożone ze zbierania danych, analizy, oceny oraz informowania o wynikach.

Jego celem jest oszacowanie (w odniesieniu do jasno sformułowanych kryteriów) jakości i wartości procesu oraz efektów wdrażania interwencji publicznych.

Według kryterium momentu przeprowadzania badania wyróżniamy następujące rodzaje ewaluacji:

 ewaluacja ex-ante – przeprowadzana jest w fazie wstępnej, gdy dokonywana jest analiza przyjętych rozwiązań pod kątem potencjalnej zdolności osiągnięcia efektów poprawności konstrukcji wszystkich elementów projektu;

 ewaluacja on-going – bieżąca, w trakcie wdrażania interwencji, „gdy zajdzie potrzeba”;

 ewaluacja mid-term – przeprowadzana w połowie okresu funkcjonowania, będąc narzędziem służącym podnoszeniu jakości oraz trafności programowania, z uwagi na fakt, że daje możliwość modyfikowania pewnych założeń programu w trakcie jego realizacji, w przypadku gdy okaże się, że zmiana warunków społeczno-gospodarczych spowodowała dezaktualizację diagnozy, która była punktem wyjścia dla realizowanego programu;

 ewaluacja ex-post – po zakończeniu wdrożenia.

Z definicji, ewaluacja ex-ante powinna udzielić odpowiedzi na pytania, czy planowane do realizacji interwencje publiczne znajdują uzasadnienie społeczno-ekonomiczne oraz czy ich realizacja przyczyni się do osiągnięcia pożądanych celów rozwojowych, zaspokojenia i rozwiązania zdiagnozowanych potrzeb oraz problemów społeczno-ekonomicznych.

Poniżej przedstawiono wnioski z przeprowadzonej ewaluacji ex-ante projektu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Pułtusk z lata 2021-2031, którą przeprowadzono w celu stwierdzania spełnienia przez tę Strategię podstawowych kryteriów ewaluacyjnych, którymi są:

 trafność (relevance) – oceniano adekwatność planowanych celów interwencji i metod jej wdrażania do problemów i wyzwań społeczno-ekonomicznych, które zostały zidentyfikowane w diagnozie;

 skuteczność (effectiveness) – oceniano założenia odnoszące się do realizacji zakładanych celów - czy osiągnięte zostanie to, co zaplanowano, w kontekście przewidywanych do użycia metod, instytucji oraz wpływu czynników zewnętrznych na przewidywane efekty;

 efektywność (efficiency) – oceniano zaplanowane relacje między nakładami, kosztami, zasobami (finansowymi, ludzkimi, administracyjnymi), a przewidywanymi do osiągnięcia efektami interwencji;

 użyteczność (utility) – oceniano całość przewidywanych, rzeczywistych efektów, które mają być wywołane przez Strategię, odnosząc je do wyzwań społeczno-ekonomicznych obszaru objętego Strategią;

 trwałość (sustainability) – oceniano ciągłość przewidywanych pozytywnych efektów wdrożenia Strategii w perspektywie średnio i długookresowej.

Przeprowadzając ewaluację ex-ante Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Pułtusk z lata 2021-2031 skupiono się na dwóch podstawowych aspektach:

 ocenie poprawności projektu Strategii pod względem merytorycznym;

 ocenie spójności projektu Strategii w wymiarze wewnętrznym i zewnętrznym.

Wnioski z przeprowadzonej ewaluacji ex-ante

Na podstawie przeprowadzonych badań i analiz, można sformułować następujące wnioski z oceny ex-ante projektu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Pułtusk z lata 2021-2031:

 diagnoza strategiczna została sporządzona zgodnie z zasadami opracowywania diagnozy na potrzeby strategii rozwoju. Zawiera informacje zobiektywizowane, opierające się na rzetelnych, aktualnych źródłach danych, przedstawiających sytuację zastaną, głównie w oparciu o dane statystyczne;

 zakres diagnozy strategicznej oraz określenie potencjałów i deficytów, a także głównych problemów społeczno-ekonomicznych obszaru objętego Strategią, pozwolił na sformułowanie misji oraz wizji rozwoju;

 wizja strategiczna uwzględnia opinie lokalnej społeczności i odpowiada na jej oczekiwania. Efekt ten uzyskano dzięki zaangażowaniu w wypracowanie analizy SWOT i wizji rozwoju różnych grup przedstawicieli lokalnej społeczności;

 potencjały i wyzwania zawarte w projekcie Strategii w dużej mierze odpowiadają nakreślonej w diagnozie strategicznej analizie SWOT;

 projekt Strategii cechuje wysoka spójność wewnętrzna - zachowano wysoki stopień spójności pomiędzy częścią diagnostyczną dokumentu, która tworzy podstawy do formułowania celów na różnych poziomach (strategicznym i operacyjnym) oraz identyfikacji potencjałów i wyzwań dla rozwoju.

Prezentowane w projekcie Strategii potencjały Gminy Pułtusk oraz jej problemy rozwojowe znajdują uzasadnienie w treściach analiz cząstkowych opracowanych na potrzeby diagnozy strategicznej;

 cele strategiczne i operacyjne odpowiadają na zdiagnozowane wyzwania i potencjały, co zostało przeanalizowane w odniesieniu do logiki interwencji, która ma być przeprowadzona w fazie wdrożenia Strategii;

 każdy z celów strategicznych jest spójny i odpowiada na elementy wskazane w wizji rozwoju;

 cele strategiczne zostały uszczegółowione w postaci celów operacyjnych.

Relacje między celami strategicznymi i operacyjnymi są właściwe: cele operacyjne zawierają się w celach strategicznych i stanowią ich operacjonalizację. Jednocześnie cele operacyjne nie są nadmiernie szczegółowe, co stwarzałoby ryzyko pominięcia ważnych działań mogących doprowadzić do realizacji Strategii;

 liczba celów, zarówno strategicznych jak i operacyjnych wskazuje na skupienie się na najbardziej istotnych kwestiach rozwojowych. Jest to zgodne z metodyką wyznaczania celów, warunkując wysokie prawdopodobieństwo ich osiągnięcia.

Jednocześnie liczba celów jest na tyle duża, że zapewnia wystarczający zakres problemowy przedsięwzięć spójnych ze Strategią na etapie jej wdrażania;

 cele operacyjne w ramach danego celu strategicznego w sposób istotny pozytywnie oddziałują na możliwości realizacji wyznaczonej wizji rozwoju w Strategii. Poszczególne cele są komplementarne, wzajemnie się uzupełniają i ich realizacja jest wzajemnie powiązana;

 analiza siły powiązań celów operacyjnych z wizją wykazała ich wysoki poziom spójności. Cele operacyjne w sposób istotnie pozytywny oddziałują na możliwości realizacji wyznaczonej dla Gminy Pułtusk wizji jej rozwoju.

Jednocześnie nie zidentyfikowano takich celów operacyjnych, które nie sprzyjałyby osiągnięciu wizji lub oddziaływałyby na jej osiągnięcie w sposób negatywny;

 poziom spójności wewnętrznej pomiędzy poszczególnymi celami operacyjnymi można ocenić jako znaczący;

 w sposób właściwy dobrano wskaźniki dla pomiaru stopnia realizacji założonych w Strategii celów;

 w systemie realizacji Strategii widoczne jest podejście horyzontalne, które pozwala łączyć różne obszary tematyczne w ramach jednego celu;

 proces pomiaru rezultatów oraz aktualizacji Strategii został określony poprawnie;

 wskazano potencjalne źródła finansowania przedsięwzięć przewidzianych do wdrożenia w ramach Strategii;

 wykazano spójność projektu Strategii z nadrzędnymi dokumentami strategicznymi.

Na podstawie przeprowadzonej ewaluacji ex-ante Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Pułtusk z lata 2021-2031 należy stwierdzić, że strategię przygotowano poprawnie pod względem merytorycznym, a dokument ten jest spójny w wymiarze wewnętrznym i zewnętrznym. Strategia spełnia również podstawowe kryteria ewaluacyjne: trwałości, skuteczności, efektywności, użyteczności i trwałości.

XI. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA I PLAN FINANSOWY REALIZACJI