i plan tych robót na przyszłość (budowa szkół, rzeźni miejskiej, sieci gazowej, wodociągowej i kanalizacyjnej i t. p.) stan oświaty i kultury (szkolnictwo powszechne, średnie i oświata pozaszkolna), opieka społeczna (kolonje letnie dla dzieci szkolnych, dożywianie dzieci, pomoc bezrobotnym i bezdomnym), zdrowie publiczne (lecz
nictwo, ambulatorjum dla ubogich chorych, walka z chorobami społecznemi, przychodnie przeciwgruźlicza i przeciwjaglicza, łaź
nia miejska, dozór nad artykułami żywności i wychowanie fizyczne) polityka cen i aprowizacja, urząd stanu cywilnego oraz przedsię
biorstwa miejskie — gazownia, wodociągi i kanalizacja, hala targo
wa i rzeźnia miejska. Wymieniliśmy tylko najważniejsze działy te
go bardzo interesującego sprawozdania. Każdy z tych działów za
wiera charakterystyczne dane liczbowe, stwierdzające rozwój i wy
niki dotychczasowej pracy w danej dziedzinie.
Na końcu Sprawozdania podany jest podział organizacyjny ad
ministracji miejskiej, wyniki powszechnego spisu ludności w dn.
9. XII. 1931 r., najważniejsze statystyczne dane o stosunkach lud
nościowych w Piotrkowie i zakończenie.
Nie jest naszą rzeczą wchodzić w ocenę działalności Zarządy Miejskiego, jak również w krytykę, wypowiadanych w sprawozda
niu opinij, podkreślić jednak należy rzeczowy i poważny stosunek do poruszanych w sprawozdaniu zagadnień i spraw miejskich oraz szczerość i rzetelność w ich przedstawieniu.
Sprawozdanie zawiera jednak poważną lukę. Nie został w niem przedstawiony wyczerpująco stan finansów miejskich, podatkowa siła ludności — w formie zestawienia dochodów z poszczególnych najważniejszych źródeł przewidzianych ustawą o finansach komu
nalnych. Takie zestawienia na przestraeni lat 1925—1932 mówiły
by bardzo wiele.
Należy również zwrócić uwagę na błędną opnję wypowiedzia
ną na str. 14-ej, gdzie zostało zaznaczone, że spadek obecny dola
ra nie ma wpływu na zmniejszenie rat spłaty pożyczki Ulenowskiej'..
Przeciwnie, anuitety od pożyczki tej płacone są przez B. G. K.
w dolarach papierowych (nie złotych) przyjmowanych według obo
wiązującego prawa w Stanach Zjednoczonych, narówni z dolarem złotym. Miasto musi się upomnieć o należną bonifikację z tytułu różnicy kursu.
Całe sprawozdanie jest cennym materjałem dla badań spraw miejskich wogóle, a Piotrkowa w szczególności i ciekawą lekturą dla każdego myślącego obywatela. o. 71. • /wr \
St. Zbrożyna (warszawa).
9*
B u d ż e t m . st. Warszawy I—IV, 1933, 31. III. 1934. Warszawa, 1933, str. 200.
P o w i e r z c h n i a miast. Plany użytkowania. Własność. Warszawa, Gł. Nrz.
Statystyczny, 1933, str. 83.
R e f e r a t w sprawie projektu preliminarza budżetowego na 1933/34. Wilno, Magistrat, 1933.
R o c z n i k statystyczny. Warszawa 1931. Warszawa, Magistrat, 1933.
R o c z n i k statystyczny m. Toruniu 1902. Toruń, Magistrat, 1933, str. 68.
S t a r z y ń s k i L.: Rachunkowość samorządowa. Warszawa, Zw. Zaw. Buchalte-rów-Rzeczoznawców, 1933, str. 74.
T u b i a s z St.: Wydatki samorządów na zdrowie publiczne według prelimina
rza budżetowego na 1932/33. Warszawa, Państwowa Szkoła Higjeny, 19331 Z a m k n i ę c i e rachunków K. K. O. m. Krakowa za 1932. r. Kraków, K. K. O.,
1933, str. 33.
Czasopisma: W i t k o w s k i Z.: Zasady racjonajnej organizacji wewnętrz
nej K. K. O. (Czasopismo Kas Oszczędności, Nr. 9, 10, 1933). — K o h i m a n n 'K.: Błędy i usterki w działalności K. K. O. (Czasopismo Kas Oszczędności, Nr. 9, 3933). — T u ł a c z M.: Rozwój i znaczenie K. K. O. w Polsce (Czasopismo Kas Oszczędności, Nr. 12, 1933). — S p r a n g e r W.: Finanse komunalne we Francji (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 18, 19, 20, 21, 1933).
S z a l e w i c z T.: Stosunki finansowe w gminach wiejskich pow. baranowic-łtiego (Głos Gminy Wiejskiej, Nr. 17, 1933). — K o c h a n o w s k i St.: System Kas Oszcz. jake wyraziciel współczesnego cyklu gospodarczego. K. K. O. woj\
centralnych i wschodnich (Kwartalnik Kas Oszczędności, Nr. 18/19, 1933) — T u ł a c z M.: Działalność K. K. O. woj. śląskiego (Kwartalnik Kas Oszczędności, Nr. 18/19, 1933). — S ł o m i ń s k i Z.: Prace oszczędnościowe zarządu miasta (Kronika m. Warszawy, Nr. 1, 1933). — S z a r z y ń s k i D.: Wrażenia ze zjazdu w Krakowie (Oszczędność, Nr. 18, 1933). — B. O.: Kongres słowiańskich kas oszczędności w Krakowie (Oszczędność, Nr. 18, 1933). — O s t r o w s k i S.:
Uwagi o postępowaniu K. K. O. w związku z ustawą o B-ku Akceptacyjnym (Oszczędność, Nr. 19, 1933). — F. L.: Stan finansowy gmin a nasze pobory (Pracownik Samorządowy, Nr. 19, 1933). — G a l a s i e w i c z C: Katastrofalny stan finansowy zw. samorządowych (Pracownik Samorządowy, Nr. 20, 1933). — M. P.: O przyczj'nach finansowej sytuacji związków komunalnych (Samorząd, 'Nr. 40, 1933). — Ś w i d e r s k i F.: O koordynacji nadzoru nad K. K. O. (Sa
morząd, Nr. 42, 1933). — S a k ł a k St.: W sprawie koordynacji nadzoru nad K. K. O. (Samorząd, Nr. 43, 1933). — G a l a s i e w i c z C: W sprawie nadzo
ru nad kasami komunalnemi (Samorząd, Nr. 44, 1933). — K o r w i n P i o -t r o w s k i M. : O koordynacji nadzoru nad K. K. O. (Samorząd, Nr. 45, 1933).
— G r e l a F.: Reforma danin sam. teryt. (Samorząd, Nr. 46, 47, 1933). — St. B.: Konwersja długów komunalnych w Niemczech (Samorząd, Nr. 47, 1933).
— S t a m i r o w s k i J.: Dookoła sprawy reform danin komunalnych (Samorząd, Nr. 49, 1933). — St. J.: Projekt reformy skarbowości
sa-morządowej w odniesieniu do gmin wiejskich (Samorząd, Nr. 49, 1933).
— Z b r o ż y n a St.: 0 program inwestycyjny miast (Samorząd Miejski, Nr.
16—17, 1933). — Gospodarka miast w świetle liczb (Krynica—Zdrój) (Samorząd1 Miejski, Nr. 18, 1933). — U z i e m b ł o Wł.: 0 szerokie stosowanie dopłat spe- -cjalnych w miastach (Samorząd Miejski, Nr. 19, 1933). — Z b r o ż y n a St.: Kre
dytowanie samorządu terytorjalnego (Samorząd Miejski, Nr. 20, 1933). - - Pre
liminarz budżetowy i program działalności Funduszu Pracy w 1934—35 (Samo
rząd Miejski, Nr. 21, 1933).
B a r y a k t a r o v i t c h N.: Finances communales en Yougoslavie. Paris, Giard, 1933. 35 fr.
M o s s e A.: La règlamentation des regies municipales. Paris, Sirey, str. 96.
8 fr.
M o e g l i c h H.: Die Finanzwirtschaft d. Stadt Brandenburg. Greifswald, 1933, str. 84.
R i d l e y C. a. N o l t i n g 0 . : How cities can cut costs. Chicago, Int. City Ma-ger's Assoc, 1933, str. 63. 1 $.
II.
SAMORZĄD GOSPODARCZY I SAMORZĄD PRACY
Teorja, historja, specjalne rozprawy teoretyczne, Izby gospodarcza,Izby pracy.
J a r o s z e w s k i K.: Porównawcze ustawodawstwo rzemieślnicze. I. Ustrój rze
miosła w Szwajcarji. Warszawa, Rada Izb Rzemieśln., 1933, str. 148. 2 zł.
P o d s t a w o w e przepisy prawne, dotyczące Wielkopolskiej Izby Rolniczej.
Poznań, Roln. Druk. i Księg. Nakł., 1933, str. 69.
S p r a w o z d a n i e Izby Przemysłowo-Handlowej w Bydgoszczy za 1932 r.
Bydgoszcz, 1933, str. 175.
IV S p r a w o z d a n i e Izby Przemysłowo-Handlowej w Sosnowcu za 1932 r.
Sosnowiec, Izba Przemysłowo-Handlowa, 1933, str. 313.
S p r a w o z d a n i e Izby Rzemieślniczej w Białymstoku. Białystok, Izba Rze
mieślnicza, 1933, str. 60.
S t a t u t i regulamin obrad Rady i Komisyj Warszawskiej Izby Rolniczej. War
szawa, Zw. Izb i org. rol., 1933, str. 28.
S t a t u t organizacyjny Biura Wielkopolskiej Izby Rolniczej. Poznań, Rolnicza Druk. i Księg. Nakł., 1933.
S z c z e p a ń s k i Wł.: W organizacji i pracy przyszłość pracującej Polski. War
szawa, Unja Zw. Zaw. pr. umysł., 1933, str. 74.
U s t a w a o ubezpieczeniu społecznem. Lwów, Bodek, 1934, str. 168. 2 zł.
U s t a w a s c a l e n i o w a . (O ubezpieczeniu społecznem). Warszawa, B. B. W.
R., 1933, str. 53.
134
Czasopisma: S z a w l e w s k i M.: O samorządzie gospodarczym (Nowe Państwo, t. III, z. 1 (9), 1933). — W i e r n y B. Trucizna materjalizmu (Myśl i Czyn, Nr. 1, 1933). — B a n a s z a k Wl.l Bolszewizm a syndykalizm Sorek (Przemiany, Nr. 1, 1933). — G a w r o ń s k i Z.: Idea stanowości w hitleryzmie (Przegląd Współczesny, l r. 188, 1933). — W i n t e r ok I..: Plan Roosevelta (Robotniczy Przegląd Gospodarczy, Nr. 9, 1933).
B o r e l J.: L'expérience corporative en Italie. Lausanne, Payot, 1933, str. 119.
2 fr. szw.
F r a u e n d o r f e r M.: Der ständische Gedanke in Nationalsozialismus. Mün
chen, Eliot, 1933, str. 46. 0,60 M.
G ö r n a n d t R.: Die berufständische Verfassung d. deutschen Wirtschaft. Ber
lin—Wilmersdorf, 1933, str. 40. 1 M.
G r o s s m a n n - D o e r t h H.: Selbstgeschaffenes Recht d. Wirtschaft u. staat
liches Recht. Freiburg, Wagner, 1933, str. 31. 1 M.
H a u b o l d W.: Reichswirtschaftsrat u. Reichsreform. Berlin, Heymann, 1933, str. 31.
H o h e n l o h e K.: Der Ständestaat v. Standpunkte d. christlichen Rechtsphilo
sophie. Wien, Mayer & Co, 1933. 0,50 M.
D e r k o r p o r a t i v e S t a a t i n Italien. Frankfunrt, Frankfurter Zeitung, 1933, str. 43. 0,75 M.
L e y R.: Der ständische Aufbau u. die deutsche Arbeitsfront. München, Eher, 1933, str. 15. 0,10 M.
L o r e n z J.: Korporativer Aufbau. Ölten, Walter, 1932, str. 48. 1 sz. fr.
M a h r a u n A.: Der grosse Plan. Der Weg aus dem Chaos d. Staat u. Wirt
schaft. Berlin, Jungdeutscher Verl., 1932, str. 79. 1,50 M.
N o l t e n i u s J. F.: Die Bremer Handelskammer. Quakenbrück, Trute, 1933, str. 39.
R i c h t e r L.: Die faschistische Arbeitsverfassung. Berlin, Heymann, 1933, str. 32. 1,40 M.
R i c h t e r L.: Das italienische Organisationswesen. Syndikate u. Korporatio
nen. Leipzig, Meiner, 1933, str. 31. 1 M.
T i e d e H. M.: Vom Klassenstaat z. Ständestaat. Berlin, Bong, 1933, str. 53.
1,80 M.
V o r w e r c k K.: Die berufständische Wirtschafts- u. Sozialordnung. Berlin, Buchholz & Weisswange, 1933, str. 72. 1,20 M.
E i n z i g P.: The economic foundations of fascism. London, Macmillan, 1933, str. 168. 7 s. 6 d.
D. Dział socjologiczny
I.
Wydawnictwa zbiorowe, podręczniki i systemy.
Historja socjologii i krytyka.
H e r t z Aleksander: Klasycy Socjologji. Warszawa. Bibljoteka ., Wiedzy i Życia" T. I, 1933, str. 149.
Pisząc niedawno o poprzedniej książce autora, wyraziłem ży
czenie dla niego, by kontynuował swą pracę w k i e r u n k u przedsta
wiania systematycznego historji doktryn socjologicznych. Widocz
nie już wówczas życzenie moje było rzeczywistością, bo oto w nie
długim względnie czasie ukazał się nowy tom, poświęcony wybra
nym socjologom dziewiętnastego wieku.
Myślę, że praca historyka doktryn jest bardzo niewdzięczna i trudna. Niewdzięczna, bo, szczególniej, gdy chodzi o czasy nie
dawno minione, trudno być oryginalnym, przedstawiając cudze myśli, które mają jeszcze obieg żywy w nauce. A t r u d n a dlatego, że nawet autorzy, najbardziej staranni w formułowaniu swoich myśli, zostawiają przecie miejsca mętne, które wymagają zgadu
jącej interpretacji. Przytem praca historyka doktryn wymaga my
ślowego podporządkowania i, niejako, posłuszeństwa wobec anali
zowanych poglądów i omawianych autorów. Trzeba iść śladem ich myśli, który niezawsze jest prostą linją konsekwencji logicznej.
Tembardziej trudne jest zadanie popularnego przedstawienia doktryn, jakie postawił sobie autor tej książki. Narzuca ono pi
szącemu obowiązek prostego ujęcia rzeczy, często zawiłych i zgma-twanych w koncepcji analizowanej.
Dr. Hertz dobrze się wywiązuje ze swych zadań. Ma przyro
dzoną tendencję do jasnego ujmowania głównych k o n t u r ó w cudzej myśli, więc też kreśli obrazy przejrzyste i plastyczne.
Przedstawia w swej książce tylko doktryny wybranych auto
rów; więc Comte'a, Spencera, socjologów biologizujących, kierunek antropologiczny i antropogeograficzny, Marxa i Durkheima. Co do tego wyboru miałbym jedną rzecz do zanotowania: wydaje mi się, że autor niesłusznie zalicza do klasyków socjologji takich au
torów, jak v. Lilienfelda, Izouleta czy Worms'a, pomija zaś auto
rów, tak niewątpliwie już dziś klasycznych, jak Simmla lub Ja-mcs'a Warda. Ale nie będziemy się prawować z autorem o to za
niechanie w wyborze. To, co dał w swej książce, jest wartościową lekturą dla czytelnika, który szukać będzie informacyj o najważ
niejszych doktrynach socjologicznych.
Czeslaw Znamierowski (Poznań).
American sociological society. Sociological p r o b l e m s and methods; papers presented at the 27th Annual Meeting, 1932. Cambridge, Univ. Pr., 1933.
B o g a r d u s Emory Stephen: Social problems a. social processes. Chicago, Univ. of Chicago Press, 1933, str. 166. (1,50 $).
C o m t e August: Die Soziologie. Die positive Philosophie (Cours de philoso-phi positive) im Auszug. Hrsgb. von Fr. Blaschke. (Kröners Taschenaus
gabe 107). Leipzig, Kröner, 1933, str. XXV + 563. (4 ink).
D e s c a m p s Paul: La sociologie expérimentale. Paris: Rivière, 1933, str. 270.
(30 fr).
H e r t z Aleksander: Klasycy socjologji. Warszawa, Bibljoteka „Wiedzy i Ży
cia" Tom I, 1933, str. 149 + 3 nlb. (4 zł).
H i l l e r Ernest Theodore: Principles of sociology. New York, Harper, 1933, str. 680. (3,50 mk).
R e u t e r Edward Byron a. H a r t C. W.: Introduction to sociology. New York, Mac Graw-Hill, 1933, str. 558. (3,50 'l).
R o s s Edward Alsworth: The outlines of sociology; rev. ed. New York, App-leton-Century, 1933, str. 468. (3 $).
II.
Metodologia. Zagadnienia graniczne i ogólne.