Finansowanie pieczy zastępczej

a. finansowanie świadczeń pieniężnych dotyczących dzieci z terenu powiatu umieszczonych w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka, placówkach opiekuńczo – wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo – terapeutycznych, interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych lub rodzinach pomocowych, na jego terenie lub na terenie innego powiatu

W okresie podlegającym kontroli PCPR finansowało świadczenia pieniężne dotyczące dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych, rodzinnym domu dziecka. Świadczenia przyznawane były na wniosek, na podstawie którego przeprowadzano postępowanie administracyjne, a następnie Dyrektor PCPR (zgodnie z posiadanymi upoważnieniami Starosty Suskiego) wydawał decyzję.

Ponadto ustalono, iż na terenie Powiatu Suskiego obowiązywało Zarządzenie Starosty Suskiego nr 14/2012 z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie: ustalenia dofinansowania do wypoczynku poza miejscem zamieszkania, świadczeń na pokrycie jednorazowych kosztów przyjmowanego dziecka, wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń wpływających na jakość sprawowanej opieki, świadczeń na pokrycie kosztów związanych z remontem lokalu mieszkaniowego. Zarządzenie określa wysokości kwot świadczeń pieniężnych przysługujących rodzinom zastępczym, a także sposób dokumentowania wydatkowania środków.

W okresie podlegającym kontroli wydano (zgodnie z danymi zawartymi w liście kontrolnej):

 43 decyzje przyznające świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej/ rodzinnym domu dziecka (w tym 25 decyzji w 2017 roku, 18 decyzji w 2018 roku),

 40 decyzji uchylających świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej/ rodzinnym domu dziecka (w tym 21 decyzji w 2017 roku, 19 decyzji w 2018 roku),

 4 decyzje przyznające dodatek z tytułu zwiększonych kosztów związanych ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym (w tym 2 decyzje w 2017 roku, 2 decyzje w 2018 roku),

 9 decyzji przyznających środki finansowe na utrzymanie domu jednorodzinnego, w którym prowadzony jest rodzinny dom dziecka/ zawodowa rodzina zastępcza (w tym 6 decyzji w 2017 roku, 3 decyzje w 2018 roku),

 11 decyzji przyznających świadczenie na dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania (w tym 9 decyzji w 2017 roku, 2 decyzji w 2018 roku).

Liczba decyzji zmieniających decyzje przyznające świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej/ rodzinnym domu dziecka: 58 decyzji (w tym 2 decyzje w 2017 roku, 56 decyzji w 2018 roku). Przyczyny zmiany decyzji:

 ze względu na utratę orzeczenia o niepełnosprawności - 2 decyzje w 2017 roku,

 zmiana kwot przysługujących rodzinom zastępczym zgodnie z Obwieszczeniem MRPiPS z 29 marca 2018 roku – 56 decyzji w 2018 roku.

Liczba decyzji przyznających świadczenie z tytułu przyjęcia do rodziny zastępczej/

rodzinnego domu dziecka, dziecka: 9 decyzji (w tym 6 decyzji w 2017 roku, 3 decyzje w 2018 roku).

Podczas kontroli przeanalizowano akta 7 rodzin zastępczych. Ustalono, że rodziny składały wnioski o przyznanie świadczeń w siedzibie Centrum, do wniosków załączane były m.in. rachunki, faktury, orzeczenia dzieci o niepełnosprawności. Następnie Dyrektor PCPR w Suchej Beskidzkiej wydawał decyzję zgodnie z terminem określonym w art. 35 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego – czyli do miesiąca od złożenia wniosku. W przypadku 6 weryfikowanych rodzin decyzje rozpatrzone były pozytywnie, natomiast w przypadku 1 rodziny w dokumentacji znajdowały się 2 decyzje odmowne (z 8 marca 2018 roku oraz z 27 marca 2018 roku) w zakresie przyznania świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania 1 małoletniego dziecka. Z postanowienia wydanego przez Sąd nie wynikało jasno, czy opiekun, tj.: babcia macierzysta dziecka, została ustanowiona rodziną zastępczą. Centrum 9 lutego 2018 roku zwróciło się do Sądu o wyjaśnienie tej kwestii i uzyskało informację (22 marca 2018 roku), załączającą postanowienie Sądu „udzielić zabezpieczenia poprzez powierzenie (…) pieczy nad małoletnim (…) na czas trwania postępowania” oraz poinformował o planowanym terminie rozprawy.

Matka zastępcza 15 maja 2018 roku dostarczyła postanowienie Sądu z 20 kwietnia 2018 roku, na mocy którego ustanowiono babcię macierzystą rodziną zastępczą spokrewnioną dla małoletniego. W związku z powyższym Centrum 17 maja 2018 roku wydało decyzję i przyznało świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania małoletnich dzieci począwszy od 21 listopada 2017 roku.

b. ponoszenie odpłatności rodziców biologicznych za pobyt dzieci w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej

W PCPR w Suchej Beskidzkiej obowiązywała Uchwała nr 0007/XVI/118/2012 Rady Powiatu Suskiego z dnia 29 lutego 2012 roku w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej, w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo – wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo – terapeutycznej i interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym (Dz. U. Województwa Małopolskiego poz. 1210 z dnia 20 marca 2012 roku).

Dyrektor PCPR działając z upoważnienia Starosty Suskiego wydawał decyzje dotyczące odpłatności rodziców biologicznych (Upoważnienie nr BP.077.128.2015 Starosty Suskiego z 20 sierpnia 2015 roku).

Zgodnie z art. 193 ust. 1 pkt 1 ustawy „Za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości przyznanych świadczeń oraz dodatków, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 – w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej

spokrewnionej, rodzinie zastępczej zawodowej i niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.”

Za ponoszenie opłaty rodzice odpowiadają solidarnie.

Zgodnie z danymi zawartymi w liście kontrolnej w okresie od 1 stycznia 2017 roku do 31 maja 2018 roku PCPR prowadziło postępowania administracyjne wobec 85 rodziców biologicznych w 2017 roku oraz 52 rodziców biologicznych w 2018 roku w sprawie ustalenia opłaty za pobyt dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej.

W 2017 roku wydano 87 decyzji dotyczących odpłatności 83 rodziców biologicznych w tym: 1 decyzję ustalającą opłatę za pobyt dzieci w pieczy zastępczej, 83 decyzje o odstąpieniu od naliczenia opłaty (m.in. w związku z niskim dochodem, niepełnosprawnością, bezrobociem, pobytem w zakładzie karnym lub domu pomocy społecznej), 3 decyzje uchylające (m.in. ze względu na śmierć rodzica biologicznego).

Natomiast w okresie od 1 stycznia 2018 roku do 31 maja 2018 roku wydano 53 decyzje dotyczące odpłatności 43 rodziców biologicznych, w tym: 43 decyzje o odstąpieniu od naliczenia opłaty (m.in. w związku z niskim dochodem, niepełnosprawnością, bezrobociem, pobytem w domu pomocy społecznej), 10 decyzji uchylających (m.in. ze względu na powrót dzieci z pieczy zastępczej do rodziców biologicznych).

Podczas kontroli dokonano analizy 18 decyzji wydanych w okresie objętym kontrolą dotyczących odpłatności rodziców biologicznych za pobyt dzieci w pieczy zastępczej.

Ustalono, że każdym przeanalizowanym przypadku wydanie decyzji było poprzedzone rozeznaniem sytuacji rodzinnej i dochodowej (m.in. wnioski do ośrodków pomocy społecznej o udostępnienie danych ze zbioru danych osobowych, zaświadczenia o wynagrodzeniu, oświadczenia o stanie majątkowym). Decyzje były skutecznie doręczane (zwrotne potwierdzenia odbioru znajdowały się w dokumentacji rodzin).

c. wytaczanie powództwa o zasądzanie świadczeń alimentacyjnych

Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy dyrektor powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu obowiązanego do finansowania pobytu dziecka w pieczy zastępczej po zasięgnięciu opinii asystenta rodziny, a w przypadku gdy rodzinie nie został przydzielony asystent rodziny – po zasięgnięciu opinii podmiotu organizującego pracę z rodziną, może dochodzić na rzecz dziecka przebywającego w pieczy zastępczej świadczeń alimentacyjnych. Dyrektor PCPR powiatu obowiązanego do finansowania pobytu dziecka w pieczy zastępczej jest obowiązany dochodzić świadczeń alimentacyjnych, w przypadku gdy od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej upłynął rok.

W okresie objętym kontrolą Dyrektor PCPR wytaczał powództwa w sprawie zasądzenia świadczeń alimentacyjnych dla 25 dzieci, których od umieszczenia w pieczy zastępczej upłynął rok.

Powyższe działania były poprzedzone korespondencją z rodziną zastępczą dotyczącą wsparcia finansowego rodziców biologicznych na rzecz ich dzieci przebywających w pieczy zastępczej oraz kosztów utrzymania dziecka. Na podstawie informacji pozyskanych od rodziców biologicznych/ dyrektora placówki typu rodzinnego, Dyrektor PCPR sporządzał pozew do Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej.

Poproszono o udzielenie wyjaśnień dotyczących prowadzonych działań: „Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Suchej Beskidzkiej w związku z art. 38 ust. 2 dochodzi świadczeń alimentacyjnych względem rodziców biologicznych w przypadku dzieci, gdy od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej upłynął rok. Rodzice biologiczni są informowani, że taka sytuacja będzie miała miejsce w przypadku sytuacji w związku z odpłatnością za pobyt ich dzieci w rodzinie zastępczej. Tym samym dana jest im szansa na ustalenie dobrowolnych alimentów z rodziną zastępczą, w której przebywają ich dzieci.

Ustalenie z własnej inicjatywy takich alimentów jest dla nich równoznaczne z uniknięciem postępowania w tej sprawie przed Sądem.”.

Podczas przeprowadzania czynności kontrolnych pracownicy PCPR przedłożyli dokumentację potwierdzającą realizację powyższych działań (m.in. korespondencję z rodzinami zastępczymi, pozwy do Sądu, wyroki sądowe).

d. przekazywanie do biura informacji gospodarczej informacji, o których mowa w art.

193 ust. 8 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Podczas czynności kontrolnych ustalono, że Dyrektor PCPR posiada pełnomocnictwo nr BP.077.27.2014 z dnia 25 marca 2014 roku do zawarcia umowy z Rejestrem Dłużników ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A. w Warszawie o udostępnienie informacji gospodarczych oraz do podejmowania wszelkich czynności związanych z wykonywaniem umowy, w szczególności do przekazywania i aktualizacji informacji gospodarczych o zobowiązaniach dłużnika z tytułu pieczy zastępczej przekazanych do ERIF BIG S.A.

Do dokumentacji kontrolnej dołączono kserokopię umowy o udostępnianie informacji gospodarczych dla powiatów podpisaną 28 marca 2014 roku, potwierdzoną za zgodność z oryginałem.

Podczas kontroli ustalono, że pracownicy PCPR wysyłali upomnienia o zaległościach z tytułu nieregulowania należności za pobyt dzieci w pieczy zastępczej, następnie sporządzali tytuł wykonawczy zgodny z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U.

z 2017 r. poz. 1201 t.j.), a następnie przekazywali do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego.

Ponadto strony zostały pisemnie informowane o przekazaniu danych do Biur Informacji Gospodarczych. Podczas kontroli przedstawiono dokumentację realizowanych działań (decyzję o odpłatności, korespondencje do dłużników, tytuły wykonawcze, zestawienia zgłoszonych spraw z BIG).

W okresie kontrolowanym 1 osoba będąca dłużnikiem posiadających zaległości z tytułu nieponoszenia opłat za pobyt dziecka w pieczy zastępczej zgłoszona została do Biura Informacji Gospodarczych.

Analiza dokumentacji prowadzonych działań wykazała, że pracownicy PCPR dokonali zgłoszenia do biura informacji gospodarczej dopiero 12 czerwca 2018 roku, za odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w okresie od 1 kwietnia 2013 roku do 31 grudnia 2015 roku. Podczas czynności kontrolnych dokonano analizy przypadku i poproszono o udzielenie wyjaśnień Dyrektora w zakresie podjętych dotychczas działań.

Dyrektor poinformował: „Po analizie sytuacji (…) i w związku z weryfikacją dokumentacji oraz decyzji wydawanych po 2015 roku, na podstawie których ww. jest zwalniany z odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, zostaną podjęte kroki w celu umorzenia odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, ponieważ brak jest udokumentowanych jakichkolwiek dochodów od kilka lat przez ojca biologicznego. Natomiast kwota zadłużenia z odpłatności (…) jest kwotą nierealną do egzekucji w przypadku ww.”.

XIII. Współpraca Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej ze środowiskiem lokalnym